4. Viết cho Kỷ Niệm

Vân Hà

Phải rồi, làm người ai chẳng có kỷ niệm. Hỉ -nộ -ái - ố là 4 "cái" kỷ niệm trong cuộc đời. Dĩ nhiên có cái nhớ cái không , thường thì những gì đậm nét hay quan trọng người ta ít khi quên. Tôi cũng vậy .
Hồi đó, khi lấy chồng , tôi vừa 25 và ....ông chồng ....hơi bị già , 44 mùa Xuân , mà trong đó có 10 mùa Xuân anh đi qua trong trại tù, đuợc đẹp đẽ gọi là " học tập cải tạo" . Cho nên anh nói với tôi " em phải tính anh là 34 tuổi vì 10 năm đó anh đâu có sống " tôi gật gù, ừ cũng hợp lý chớ , và thêm những bài Tù Khúc của bạn tù truyền miệng, anh thuộc và hát cho tôi nghe, để mỗi lần nghe là mỗi lần đầm đìa nước mắt, thế là tôi ưng.

Tôi được học "hàm thụ" kiến thức 20 năm của anh , từ chuyện thời đi học, thời đi lính, thời đi tù, tôi được anh kể ngày này qua tháng nọ và vì tôi vẫn say sưa nghe nên anh kể đi kể lại khiến tôi thuộc lòng. Có hôm thấy anh cao hứng định kể chuyện gì đó. Tôi cười "phải anh định kể chuyện hồi nhỏ bị mổ ruột thừa khg, em kể dùm cho" anh cười ha hả bảo tôi " bé ốc tiêu này ghê lắm" . Số là anh gốc gác ở Cổ Cò -AN HỮU, má anh cho đi học bên Vĩnh Long từ tiểu học rồi lên trung học NGUYỄN THÔNG ( sau đổi thành Tống Phước Hiệp ) anh ở trọ nhà với những bạn học khác, nhà gần nhà Bảo Sanh, nên học trò có khi nghe được tiếng la khóc...đau bụng đẻ. Một hôm anh lên cơn đau bụng dữ dội , ai cũng tưởng anh đang diễu bắt chước mấy bà bầu, xúm nhau cười, đến khi thấy anh vả mồ hôi mới mau mau đưa đi bệnh viện và anh được giải phẫu ngay lập tức vì... đau ruột thừa. Hú hồn.

Anh có giọng cười sang sảng và khi tôi định nghĩa giọng cười của anh là "ông vua vừa tìm ra diệu kế" thì anh ra chiều đắc ý lắm

Chúng tôi lấy nhau , anh như thành ông thầy của tôi. Anh dạy tôi chơi vũ cầu ( Badminton) vì sau khi sanh em bé tôi ... cũng sổ sữa như con, nên sáng sớm chúng tôi chạy xe tới Công viên Tao Đàn anh dạy tôi đánh cho đổ mồ hôi... cho ốm bớt...dần dà tôi chơi khá hơn , anh cho tôi vào sân đánh ăn điểm và cho tới bây giờ , đây là môn thể thao mà tôi chơi với cả đam mê của mình , sân cầu cũng là nơi tôi gặp gỡ, kết bạn với nhiều người và trở thành những người bạn thân thiết.

Tôi biết hát , nên anh dạy tôi nhảy đầm, anh nói em biết hát nên sẽ dễ nhận ra nhịp điệu, mỗi tối anh mở nhạc dạy tôi đếm thầm trong đầu từng điệu, rồi dạy tôi khiêu vũ. Các điệu khác thì có anh dìu, chỉ riêng điệu chacha là anh bắt tôi để cuốn sách lên đầu, mang giày cao gót đứng trước kiếng , cứ bước tới bước lui trên một lằn gạch chuyển động chỉ từ hông trở xuống để sách không rớt và nhìn thẳng vào kiếng coi mình đi . Khổ luyện vậy nên tôi được anh khen ....nhảy đẹp (có tự tin quá hôn? )

Chúng tôi ở cư xá Phú Lâm C, thấy mấy đứa trẻ cùng chung cư buổi tối đi long nhong ngoài đường, anh nhờ bác ba cạnh nhà nói với cha mẹ của các cháu bảo tụi nhỏ cứ 6 giờ chiều đến nhà anh dạy võ cho chúng tự vệ. Học trò được hơn chục đứa rất ngoan và dễ thương, trai có gái có.
Tôi cũng học , anh không dạy đi quyền, anh dạy những thế tự vệ, dạy thể lực và đánh côn nhị khúc. Anh bắt học trò ( cả tôi nữa) lấy nguyên bó đũa khẻ vào ống quyển, nhẹ hay mạnh tùy sức chịu đựng rồi đá bao cát. Tôi...già hơn bọn trẻ nên học nhanh hơn , nhờ ở chung nhà nên tập nhiều hơn. Rồi tôi có thai, nên khg tập với các cháu nữa. Kỹ niệm Vui nhất là có lần anh đi về trể. Học trò tụ tập cả buổi không thấy anh về, tôi phải dạy thế. Các cháu tuân lệnh răm rắp, khi tôi dạy đến nhị khúc thì bỗng mẹ chồng tôi la lên" coi chừng con ơi, coi chừng đánh trúng cái bụng" làm mọi người cười ầm lên. Cùng lúc anh vừa về nên tôi giao học trò cho anh luôn.

Lấy anh , tôi là cô dâu...nhí của Võ Bị khoá 16 ( vì tôi nhỏ tuổi nhất trong các ...bà chị ...dâu) nhưng anh kể rằng" Võ Bị là đầu vào, còn đầu ra anh là Dục Mỹ, anh ra ...ăn theo bên đó nên mang lon chuẩn uý thôịNgười ta có phước làm quan có gan làm giàu, anh có gan nên lên lon vù vù vì toàn lên lon tại mặt trận, thành ra anh cũng làm quan ngon lành, khi tuổi 27 đã lên thiếu tá ( rồi thành thiếu tá inox luôn cho đến ngày "sập tiệm" , là chữ anh hay dùng )

Tôi được anh phát hiện là ....bợm nhậu, là lần tiễn gia đình anh LHC xuất cảnh diện HO ở nhà hàng Thanh Thế, hồi ấy các anh VBĐL đã tìm được nhau và Hải ngoại yểm trợ các anh gặp khó khăn trong và ngoài tù, tôi còn nhớ đã đến nhà anh BQ, rồi anh LVT thì rất thân vì anh ở quận 8 với chúng tôi. Mỗi tháng chúng tôi họp mặt một nơi , và tôi được gặp hết các anh đồng khoá của anh Hoà (sau này sang Nam Cali, tôi cũng được gặp anh chị DCC , NHC rất thân với anh và nhiều anh chị khác)

Lần đó trong bữa tiệc các anh mời cụng ly mà anh Hoà vừa bị bác sĩ cấm rượu vì cao huyết áp nên tôi phải liều mình làm Lê Lai.... uống thế với câu năn nỉ " con em còn nhỏ quá ". Tàn tiệc ra về, anh chợt nhận ra tôi tỉnh rụi như không hề uống bia rượu gì, anh bèn phán " A ha! Vậy là tửu lượng em cao lắm đây, em không uống chứ chịu uống thì không ai uống lại đâu". Tôi thiệt thà " ai mà biết , thì em uống đại dùm anh thôi" anh cười ngất .
Rồi chúng tôi cũng đi H.O , năm 1994.Nơi đặt chân đến định cư là HẠ UY DI, xứ dừa thơ mộng. Ai cũng bảo sao ngon vậy. Thật ra, khi đi phỏng vấn, họ không cho mẹ anh đi cùng nhưng nhờ anh RAYMOND PREFONTAINE , là bạn của anh bay từ Mỹ về, xin vào gặp và hứa sẽ bảo lãnh cho bà nên họ cho đi, mà theo diện ODP chứ không hưởng qui chế tị nạn như chúng tôi.

Tuy nhiên, anh Ray địa chỉ ở California nhưng lúc đấy anh về VN sinh sống, nên cao ủy không tìm ra anh. Họ bèn lôi Hồ sơ của tôi ra mà tìm ông anh ruột của tôi ở Hawaii và bức thư họ viết rằng : dù sao bà cũng là mẹ chồng của em gái ông ( Tài thật, tôi rất thán phục cách làm việc tinh vi và đầy tình người của họ, vì trước khi lấy anh Hoà, tôi đã được anh tôi bảo lãnh cùng với mẹ và anh em, nhưng khi tôi lập gia đình thì anh gạt tên tôi ra, thế mà họ vẫn truy ra sự liên hệ đó) rồi anh tôi ký tên bảo lãnh bà , dĩ nhiên mẹ chồng tôi phải đi Hawaii và chúng tôi cũng được đưa sang đó. Thật là tuyệt vời. Vì mẹ và các anh tôi cũng sang trước tôi và sống ở đấy. Điều may mắn cho tôi là sang Hawaii, tôi có cả đại gia đình của mình.

23 năm đi qua trong đời tôi từ khi đặt chân lên đất Hoa Kỳ. Chúng tôi dong rủi từ Hawaii, California rồi Georgia. Năm 2001 Anh qua đời, sau khi mẹ anh và mẹ tôi qua đời trước đó bốn tháng. Anh ra đi bỏ tôi lại một mình với trọng trách nuôi dạy 2 đứa con. Bé trai 13 tuổi , bé gái 10 tuổi. Với căn bệnh ung thư, anh biết anh sắp ra đi nên bảo tôi " anh biết anh mất đi em sẽ buồn vì vắng anh nhưng anh tin em sẽ lo cho con được ". Và tôi cũng đã làm tròn trách nhiệm vừa làm cha vừa làm mẹ của mình, có lẽ anh đã rất vui lòng nơi chín suối ( nên đã cho tôi được bước thêm bước nữa để cuối đời không phải sống lẻ loị.hic.hic..)

Biết bao nhiêu kỷ niệm, bao thay đổi trong cuộc đời, để nhớ để thương. Tôi viết lại những dòng này để nhớ về một người chồng, người cha đã ra người thiên cổ.


Viết cho Father's day 2017
Tặng các con.

Vân Hà

Mục Lục

5. Nguồn Gốc của Tục Ngữ Ca Dao

Phạm hy Sơn

Nhu cầu truyền đạt, diễn tả tâm tình của các sinh vật, kể cả con người, là nhu cầu không thể thiếu . Các sinh vật dù nhỏ như con kiến cũng biết ra dấu chỉ cho nhau chỗ kiến thức ăn . Giống chim ?theo các nhà nghiên cứu về chim - có những loài hót được năm bảy bài. Không phải tự nhiên chúng hót được mà phải đi học và tìm thầy để học .

Về nhân chủng học, thời tìền sử trải qua mấy triệu năm, con người cũng giống các sinh vật khác, chưa biết nói, ?Nhưng rồi vào khoảng 80 ? 100 ngàn năm trước đây, tiếng nói xuất hiện trong loài người và dần dần vưọt lên trên những tiếng hét vì hốt hoảng và những tiếng gào thét thất thanh báo nguy hay kêu gọi, để có thể thành được những lời truyền dạy cho người lớn, bảo ban trẻ con mà giữ lấy những kinh nghiệm và kỹ thuật sống còn trong thiên nhiên ác nghiệt .?? (Trần ngọc Ninh, Ước Vọng Duy Tân, trg 58). Giáo sư cổ sinh vật học và sự tiến hoá của con người Paul Mellards tại Đại Học Cambridge căn cứ vào những đồ vật đào được ở Do Thái và giáo sư ngôn ngữ học Philip Lieberman của ĐH Brown nghiên cứu về sự tiến hoá của miệng, lưỡi, thanh quản con người đều cho rằng con người biết nói khoảng trên 100 ngàn năm nay .

Nhờ biết nói, con người truyền lại cho nhau những kinh nghiệm sống từ đời này đến đời khác :

-Ăn quả nhả hột .

-Cơm và cháo húp .

-Đói ăn rau má, đừng ăn bậy bạ mà chết .

-Bé chẳng vin, cả gãy cành .

-Nước mưa là cưa của trời .

Chỉ dạy cho nhau cách thức làm ăn, cách sống :

-Ở chọn nơi, chơi chọn bạn .

-Ăn đi trước, lội nước đi sau .

-Cần tái, cải nhừ ( cách nấu rau cần, rau cải) .

-Cày sâu tốt luá .

-Nhất nước, nhì phân, tam cần, tứ giống . (Cách trồng luá)

-Mua cá thì phải xem mang,

Mua bầu xem cuống mới toan không nhầm .

Giáo dục, khuyên bảo :

-Có chí làm quan, có gan làm giàu .

-Có công mài sắt, có ngày nên kim .

-Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng .

-Làm người phải đắn, phải đo,

Phải cân nặng nhẹ, phải dò nông sâu .

-Phong lưu là cạm ở đời,

Hồng nhan là bả những người tài hoa .

-Con ơi, mẹ bảo con này,

Học buôn, học bán cho tầy người ta .

Con đừng học thói chua ngoa,

Họ hàng ghét bỏ, người ta chê cười .

Dù no, dù đói cho tươi,

Khoan ăn, bớt ngủ liệu bài lo toan .

Phòng khi đóng góp việc làng,

Đồng tiền, bát gạo lo toan cho chồng .

Trước là đắc nghĩa cùng chồng,

Sau là họ mạc cũng không chê cười .

Con ơi, nhớ bấy nhiêu lời !

Hầu hết tục ngữ ca dao do người bình dân ít học sống nơi thôn quê sáng tác nên gọi là văn chương bình dân . Nhưng không phải tất cả do người bình dân sáng tác mà trong đó có thể do những người học chữ Nho nhưng không đậu đạt để được làm quan . Họ trở thành thầy đồ, thầy thuốc, thầy bói ? sống hoà vào cuộc sống của giới bình dân làm ra nên thỉnh thoảng có những bài ca dao mang tư tưởng đạo Nho hay dùng chữ Nho :

-Bao giờ đồng ruộng thảnh thơi,

Nằm trâu thổi sáo vui đời Thuấn, Nghiêu .

-Công anh đắp nấm, trồng chanh,

Chẳng được ăn quả, vin cành cho cam .

Xin đừng ra dạ bắc, nam,

Nhất nhật bất kiến như tam thu hề .

Huống tam thu như bất kiến hề,

Đường kia, nỗi nọ như chia mối sầu .

-Tay cầm bán nguyệt xênh xang,

Làm tôi, vì chúa sửa sang cõi bờ . (Câu đố : cái liềm có hình cong)

Ngoài ra, cũng có nhiều câu thành ngữ, ca dao lấy ra từ những câu thơ hay hoặc từ những nhân vật tiểu thuyết nổi tiếng trong các tác phẩm văn chương bác học của nhà văn, nhà thơ :

-Thương người như thể thương thân ( Gia Huấn Ca của cụ Nguyễn

Trãi) .

-Đồ sở khanh (nhân vật trong truyện Kiều của cụ Nguyễn

Du) .

-Máu Hoạn Thư (truyện Kiều) .

-Cô kia tát nước bên đàng,

Sao cô lại múc trăng vàng đổ đi ? (Từ bài thơ Tiếng Hát Trong Trăng

trong tập thơ ?Tiếng thông reo? của thi sĩ Bàng bá Lân xuất bản năm

1935)

Hoặc do hứng từ nhân vật trong các truyện nổi tiếng, người ta tạo ra những câu ca dao :

-Đêm khuya trời lạnh, sương im,

Tai nghe tiếng nhạc chàng Kim tới gần .

-Đi ngang trước cửa nàng Kiều,

Dừng chân đứng lại dặt dìu đôi câu . (Ca dao Nghệ An, Hà Tĩnh)

-Sen xa hồ, sen khô sen cạn,

Liễu xa đào, liễu ngả liễu nghiêng .

Anh xa em như bến xa thuyền,

Như Thúy Kiều xa Kim Trọng, biết mấy niên cho tái hồi .

-Vân Tiên cõng mẹ trở ra,

Đụng phải cột nhà, cõng mẹ trở vô .

Vân Tiên cõng mẹ trở vô,

Đụng phải cái bồ, cõng mẹ trở ra .

Nhưng có lẽ văn chương bình dân ít mượn hay lấy ý từ văn chương bác học, ngược lại có những nhà thơ mượn ý hay lấy cả câu trong tục ngữ ca dao đem vào tác phẩm của mình . Ngay từ những cuốn truyện thơ đầu tiên như Trê Cóc, Trinh Thử vào thời nhà Trần, khoảng thế kỷ thứ 13, 14, đã dùng nhiều tục ngữ ca dao :

Trong Trê Cóc :

-Một tội mất, mười tội ngờ,

Biết đâu mà khéo tri hô hỏi dồn . (Câu 41, 42)

-Nghiến răng chuyển chín phương trời,

Ai ai mà chẳng rụng rời sợ kinh . (Câu 51, 52)

(Dương quảng Hàm,VN Thi Văn Hợp Tuyển, Bộ QGGD tb 1957, trang 13)

Trong Trinh Thử :

-Chớ toan những sự tranh phôi,

Bới bèo ra bọ tanh hôi cửa nhà . (Câu 775, 776)

-Tránh voi xấu mặt hay sao ?

Hãy xem sứa vượt được nào qua đăng . (791, 792)

(Dương quảng Hàm, VNTVHT,Bộ QGGD tb 1957, trang 47&48)

Cụ Nguyễn Trãi dùng nhiều tục ngữ trong Gia Huấn Ca :

- Sang vì vợ nhưng giàu vì bạn.

- Gần mực đen, gần đèn thì sáng.

-Ở bầu tròn, ở ống thì dài . (Câu 80, 233, 234) .

Cụ Nguyễn Du cũng đưa ca dao vào truyện Kiều :

-Vầng trăng ai sẻ làm đôi,

Đường trần ai vẽ ngược xuôi hỡi chàng . (Ca dao)

-Vầng trăng ai sẻ làm đôi,

Nửa in gối chiếc, nửa soi dặm trường . (Kiều)

Bà Hồ xuân Hương có tài đặc biệt biến thành ngữ thành những câu thơ đầy mỉa mai, chua chát :

-Nòng nọc đứt đuôi từ đây nhé,

Ngàn vàng khôn chuộc dấu bôi vôi . (Khóc Tổng Cóc)

-Năm thì mười hoạ hay chăng chớ,

Một tháng đôi lần, có cũng không .

Cố đấm ăm xôi, xôi lại hẩm,

Cầm bằng làm mướn, mướn không công ! (Làm Lẽ)

Về vấn đề này chúng ta nên có những dè dặt . Với văn chương bác học, hầu hết các tác phẩm được ghi trên sách vở, có tác giả, có thời gian còn văn chương bình dân truyền miệng từ đời này qua đời khác, không biết rõ được ra đời vào lúc nào nên có nhiều câu chúng ta không biết văn chương bác học mượn của văn chương bình dân hay văn chương bình dân mượn của văn chương bác học.

Hai câu thơ của thi sĩ Bàng bá Lân đã ghi trên , ngoài miền Bắc sau năm 1954 được đem giảng dạy trong trường học là ca dao và một hai nhà nghiên cứu lịch sử văn học ở miền Bắc ghi là ca dao . Trong Văn Hoá Nguyệt San của Bộ Quốc Gia Giáo Dục (phía Quốc Gia) cũng ghi là câu ca dao như sau :

-Cô kia tát nước bên đàng,

Sao cô mang ánh trăng vàng đổ đi ?

Hay lưu truyền trong dân chúng :

-Hỡi cô tát nước bên đàng,

Sao cô múc ánh trăng vàng đổ đi ?

Nếu thi sĩ Bàng bá Lân không lên tiếng xác nhận trong Giai Phẩm Hoàng Hoa (nhà xuất bản Nhân Loại ấn hành tháng 9/1952) thì không ai biết đó là thơ đã biến thành ca dao :

?Gần đây tôi vừa được đọc Văn Hoá Nguyệt San do Bộ Quốc Gia Giáo Dục Xuất Bản. Trong số I, bài Lời Nói Đầu có nói đến một câu ca dao :

-Cô kia tát nước bên đàng,

Sao cô mang ánh trăng vàng đổ đi ?

Đọc câu đó tôi vừa sung sướng vừa ngại ngùng . Sung sướng vì thấy những câu thơ của mình làm từ hồi mình còn trong trắng đã dần dần rời bỏ tập thơ để nhập vào hàng ngũ những vần thơ của dân tộc, của đất nước ? . Ngại ngùng vì những vần thơ được truyền tụng kia cứ sai dần mãi ? .

Tập thơ Tiếng Thông Reo xuất bản năm 1935, chưa đầy 20 năm sau, những câu thơ trong đó đã thành ca dao và biến dạng đến nỗi các cơ quan văn hóa của cả chính quyền cộng sản lẫn quốc gia đều ghi là ca dao và ghi khác nhau, nói gì đến những tác phẩm ra đời từ năm, bảy trăm năm trước làm sao phân biệt được (đâu là tục ngữ ca dao, đâu là thơ) .

Phạm hy Sơn

Mục Lục

6. Hành Trình Về Quê - Phiên Bản 2016

Nguyễn Viết Đĩnh

HÀNH TRÌNH VỀ QUÊ- PHIÊN BẢN 2016

HUẾ-THUẬN AN-LĂNG CÔ

NGÀY 1 (2/12/2016)
Huế hững hờ đón người lữ khách bằng một hợp tấu khúc với cung bậc tuyệt vời của gió mưa, sấm sét, của hơi lạnh mùa đông. Giòng thiên nhạc dấy lên cảm giác hoài niệm về một thời vàng son dĩ vãng.
Tấu khúc có lúc thiết tha, có khi cuồng nộ bồng bềnh theo bản trường ca mưa Huế kéo dài tưởng chừng như bất tận.
Đâu đây, tiếng tí tách của giọt nước rơi từ mái hiên. Giọt buồn từ vòm cây nhỏ xuống mặt đường. Nước thấm sâu vào tường thành xanh rêu.
Tôi cảm nhận mình đang bước vào một khung trời chập trùng mưa bão. Lòng bất chợt ngả nghiêng giữa cơn gió mùa đông.
Tấu khúc đột nhiên chuyển cung trầm buồn, như thể đó là một lời nhắn gởi âm thầm cho những tâm hồn yêu thương Huế.
Thành phố đang lênh láng nước. Gió mưa phủ kín khung trời!
Đó là hình ảnh đầu tiên của buổi trùng phùng với Huế.

Từ phi trường Phú Bài về nội thành nhà xây san sát, cái trồi cái sụt. Đâu đó chen vào những biệt thự kín cổng cao tường. Không còn đồng ruộng trống hoang như thời trước 1975 nữa.
Xe qua cầu Phú Cam, bên phải là chợ, xưa là nơi thân quen, nay thấy xa lạ. Tôi ngỡ ngàng không nhận ra ngay.
Nhà phố xếp hàng hai bên. Có cả khách sạn hạng sang và các nhà cao tầng.
Tôi mừng như bắt được vàng khi thấy trước mặt là cầu Trường Tiền thân quen. Ít ra cũng còn điểm tựa để bám víu giữa quê xưa, giờ đã xa lạ vô cùng.

Taxi rẽ phải vào đường Lê Lợi, chạy dọc sông Hương một đoạn ngắn. Rẽ phải một lần nữa là tới Midtown hotel, phía bên trái trên đường Đội Cung.
Xe vừa đỗ phục vụ đã nhanh nhẹn chạy tới mở cửa chào hỏi, rồi chuyển hành lý vào trong.
Các cô tiếp tân trang phục áo dài tím, phong cách xinh đẹp từ diện mạo, tiếng nói, đến điệu cười đã đánh tan cảm giác xa lạ trong lòng du khách khi vừa đặt chân về thăm phố cũ.
Phòng tiêu chuẩn đặt trước qua mạng, nên chỉ chưa đầy 5 phút thủ tục hoàn tất. Du khách được hướng dẫn nhận phòng trên lầu 8.
Phòng có tầm nhìn ra cầu Trường Tiền và sông Hương trước mặt, lúc này đang ướt đẫm mưa.
Trời vẫn nhỏ giọt buồn. Theo tiên đoán, trời còn mưa dai dẳng nhiều ngày. Bão đang rình rập đâu đó ngoài biển Đông.

Mới 3-4 giờ chiều, trời đã âm u mong ngóng đêm về.
Tôi lấy dù khách sạn đội mưa mà đi. Đi để làm quen với phố phường và để ra mắt Huế: ?Chào Huế thân thương, tôi mới trở về!?
Lần theo chỉ dẫn, chiều nay nhất định tôi phải ghé thăm một người đặc biệt, chủ nhân quán bún bò nổi tiếng đất thần kinh.
Nói là vậy, tôi đâu có quen chủ quán. Tôi cũng chẳng muốn thăm ông ta làm gì. Điểm chính là tôi chỉ muốn tìm hiểu thương hiệu bún bò nổi tiếng của ông ta mà thôi.
Từ khách sạn rẽ phải, rồi trái, lại rẽ phải lần nữa, tôi âm thầm đi trong mưa với niềm cảm xúc buồn vui
Trời lại mưa như thác đổ. Chỗ nào cũng xũng nước. Cuối cùng rồi cũng tới nơi.
Cửa hiệu bún bò rành rành ra đây, nhưng sao cửa đóng then cài? Đập cửa. Tiếng vọng từ trong: ?5 giờ mới mở!?
Đồng hồ mới chỉ 4 giờ. Dân Huế làm ăn kỳ cục quá! 5 giờ chiều mới mở hàng thì bán cho ma à?
Nhưng không, họ vẫn giữ tác phong trưởng giả của con dân đất kinh kỳ. Tiền cần thật, nhưng chúng tôi vẫn có lề thói riêng. Quý vị phải theo chúng tôi, nếu muốn thưởng thức đặc sản đúng nghĩa.
Tiếng nói còn vọng ra: ?Nếu muốn ăn sớm, có vài cửa hàng đầu phố!
Dù sao cũng phải cám ơn lòng hiếu khách thừa thãi của chủ nhân.

Bụng đói meo, sao chờ với đợi được nữa. Thời gian trôi qua nhanh, không đợi một ai. Trong đời nếu muốn làm gì, thì làm ngay. Đừng trù chừ, sẽ hối tiếc về sau.
Nói vậy, nhưng tôi không phải là người theo chủ nghĩa hiện sinh của Jean Paul Satre, đã một thời rộ lên lối sống bất cần đời. Thanh niên, sinh viên miền Nam khoảng năm 1958-1970 tóc dài ngang vai, quần jean bó, áo chemise sắn tay bạc màu. Miệng phì phèo thuốc lá, họ thường la cà các quán cà phê, quán rượu, mơ màng theo giòng nhạc ngọai của Sylvie Vartan, Francoise Hardy...

Văn chương miền Nam cũng chạy theo mốt thời thượng. Hết dịch thuật đến khảo luận các tác phẩm của Satre và đồ đệ. Nhiều sáng tác theo phong cách này được giới độc giả miền Nam nồng nhiệt đón nhận.
Đâu đó được vài năm phong trào hiện sinh này cũng tàn theo tháng ngày.
Nhưng giờ này, phút này, không biết tại sao tôi lại là kẻ theo chủ nghĩa hiện sinh cuồng tín!
Bún bò ơi, bún bò! Ta phải tìm ?mỉ để trao đổi với ?mỉ về văn chương ẩm thực truyền thống. Ta muốn làm bạn với ?mỉ ngay lúc này.
Ta không muốn đợi nữa. Cuộc đời là một chuỗi những năm chờ, tháng đợi. Cuối cùng tóc đã phai màu. Rồi ta được gì?
Có-không. Câu trả lời tùy thuộc từng người với tầm nhìn khác biệt.
Riêng tôi, có! Tô bún bò! Tôi phải có tô bún bò trong chiều đông lạnh giá hôm nay! Tôi phải sống với nó trong giờ phút hiện sinh gió bay mưa tạt này. Tôi phải theo đúng tư duy của triết gia Satre như một đồ đệ trung thành. Hoan hô chủ nghĩa hiện sinh! Hoan hô bún bò Huế
Đành men theo lề đường tìm quán bún khác. Thật chán mớ đời! Quán này cũng mới sửa soạn kê đồ đạc. Nhanh lắm cũng trên nửa giờ nữa mới khai trương.

Chung Loay hoay lui tới, tình cờ tôi khám phá ra một cửa hàng nhỏ đang đầy thực khách địa phương. Mừng quá, tôi vội xà vào.
Một bát bánh canh tôm cua nống hổi, trên rắc chút hành lá. Thêm chút tiêu, chanh ớt. Canh nóng, bánh dẻo, thơm mùi biển cả là một tác phẩm tuyệt vời trong nghệ thuật ẩm thực đường phố.
Món ăn dân dã, rẻ tiền mà ngon. Hèn chi quán lúc này khách ra vào nườm nượp. Hầu như toàn là khách quen.
Nếu muốn ăn no, thực khách phải dùng ít nhất là 2-3 tô. Ở đây tô (bát) bánh canh rất nhỏ, chỉ to hơn tô cơm một chút.
Dân Huế có khác. Ăn uống kiểu cách chi lạ. Ăn mà như thưởng thức hương hoa. Món ăn cầu kỳ, mỗi thứ một chút.
Lâu lắm tôi mới được ăn món bánh canh đường phố nồng nàn hương vị ngọt bùi tôm cua, đặc sản cồn Hến hay Thuận An?

Xong, trở lại điệp khúc bún bò. Thực khách đã lác đác tới lui. Một tô đặc biệt là điểm nhấn trong bản trường ca gió mưa vào những ngày cuối đông cận Tết.
Cũng là bún bột gạo trắng, giò heo, thịt bò. Thêm gân, huyết, chả nếu muốn làm sang. Cộng hành, ngò, chanh ớt. Một chút tiêu cho ấm lòng. Đặc biệt nước lèo thơm mùi xả, vị ngọt của xương và chút váng đỏ màu mè điểm tô cuộc đời.(1)
Thế là tác phẩm trình làng. Như một cô gái xuân thì bước lên sân khấu kịch, hay bước vào cuộc đời thật. Khen chê, hay dở tùy lúc, tùy người.

Trời mới năm sáu giờ, màn đêm đã kéo về. Cộng thêm mưa khuya, gió lạnh. Không còn chi cho du khách phải nấn ná thêm nữa, ngoài việc trở về khách sạn.
Vẫn nụ cười và câu chào giọng Huế lễ độ từ phòng tiếp tân và lời dặn dò về địa điểm ăn sáng.

Mở cửa để gió mưa lùa vào từ ban công, tôi ngồi co ro lặng ngắm cầu Trường Tiền thấp thoáng trong đêm. Sông Hương tím đen, bồng bềnh nước lũ.
Thả hồn theo giòng nhạc Trịnh phát hành từ năm 1959, khi tôi còn học đệ tam:
?Ngoài hiên mưa rơi rơi.
Lòng ta như chơi vơi.
Người ơi! Nước mắt hoen mi rồi.
Đừng khóc trong đêm mưa.
Đừng than trong câu cả? (2)

Nghe đi nghe lại chục lần trong đêm mưa lạnh, ngoại trừ ly rượu nhạt, uống suông một mình. Buồn muốn ngất!

Nhưng kìa! Có tiếng gì lạ? Tôi giật mình nghe đâu đó hình như là tiếng hú, tiếng than, tiếng rên, tiếng khóc cuốn theo luồng gió đập nhẹ vào cửa kính, chờn vờn trên lan can, đu đưa trên mái ngói, rồi mất hút vào hư vô.
Hơi lạnh từ đâu ập vào phòng, ủ vào người khiến tôi rùng mình. Cảm giác hoang mang chen lẫn hình ảnh kinh hoàng của biến cố Tết Mậu Thân năm nào.
Hiện tượng vừa rồi làm sao giải thích? Trừ phi phải hỏi ? nhà Huế học? nổi danh Nguyễn Đắc Xuân hay chính tác giả của sự kiện này, Hoàng Phủ Ngọc Tường may ra mới có câu giải đáp rõ ràng.
Nhưng chưa chắc! Tên Tường và nhà Huế học tự xưng này rất khôn lanh. Khi Sài Gòn mới thất thủ tháng 4/1975, đang lúc muốn tranh công, tên Tường đã huyênh hoang vỗ ngực thừa nhận chính mình và NĐ Xuân cùng lũ đồ đệ là tác giả của hàng chục, hàng trăm trong số hàng ngàn nấm mồ chôn vội ở Huế trong dịp Mậu Thân.
Một thời gian sau, dư luận thế giới và trong nước lên án tội ác tàn bạo này. HPNT thấy lạnh gáy, bền đổi chiều chong chóng. Hắn chối bai bải:? Không! Không phải tui! Tui không có mặt tại Huế trong thời điểm này??
Phải tin ai bây giờ? Nhân chứng, vật chứng cộng thêm lời thú tội rành rành. Tin hay không, biến cố này cũng đã đi vào lịch sử.
Đó là bi kịch của chiến tranh, cũng là bi kịch của nạn nhân lẫn đồ tể trong thảm trạng này.
Hãy để chính lương tâm của những kẻ tội đồ tự phán xét. (3)

Tôi thiếp đi lúc nào không hay. Trong giấc mơ cảnh địa ngục Mậu Thân vẫn còn đầy đọa tôi, như một ám ảnh vô hình bắt tôi và những người yêu thương Huế phải nhớ mãi thảm kịch này.

NGÀY 2 (3/12/2016)
Bừng mắt dậy, trời đã sáng rõ. Hôm nay, mặt trời le lói chiếu những tia nắng yếu ớt cho đời, cho người.
Trên tàng cây, những giọt nước vẫn còn đọng đầy. Mưa có thể ập đến bất cứ lúc nào.
Tôi xuống tầng trệt ăn sáng. Phòng ăn sáng sủa, rộng đẹp. Thức ăn ê hề. Trình bày phong cách. Có hai dàn đồ ăn cho khách lựa chọn, tây và ta.
Đặc biệt đồ Huế gồm đủ thứ bánh bèo, nậm, bánh ram kèm giò chả. Thêm cả bánh canh, bún bò và rất nhiều thứ khác nữa, nhớ không hết. Còn cả chục loại chè tráng miệng.
Có thể nói, đây là phòng trình diễn (showroom) ẩm thực đông tây.
Du khách có dịp đến Huế, xin dừng chân ở đây một lần cho biết. Quảng cáo không công cho Midtown hotel, như một lời cám ơn cho tất cả nhân viên phục vụ. và cho những nụ cười Huế có duyên!(4)

Một ngày thảnh thơi đang chờ trước mặt. Cũng vẫn sẵn áo mưa và dù đủ bộ. Trời Huế hay có những thay đổi bất ngờ. Mưa nắng thất thường. Ví như các cô gái đất thần kinh! ?Dạ có!? , nhưng thật sự là ?không?! Chỉ tội các chàng trai ngu ngơ tin theo, rồi chờ đợi mỏi mòn!
Tôi thả bộ trên đường Lê Lợi, dọc sông Hương. Công viên sát sông xanh tươi, sạch sẽ.
Trời lại lất phất mưa bay. Phía trái dưới chân cầu Trường Tiền, xưa là trường lớp đại học văn khoa, nay trở thành khách sạn Morin Huế.
Đi xa chút nữa, tôi không nhận ra thư viện đại học. Kiến trúc đã dổi thay rất nhiều.
Đại lộ Lê Lợi, đường chính bên hữu ngạn hầu như vẫn giữ nguyên nét giáng bề thế, thoáng mát. Hàng cây dọc đường thẳng tắp xanh rờn. Nhà mới nhiều hơn cũ, khiến du khách hụt hẫng cảm giác và tầm nhìn. Nét lạ, nét quen. Lòng ngổn ngang nỗi nhớ.

Đã trên 50 năm rồi còn gì. Năm 1963 tôi xa Huế sau khi đã sống ở đây gần 10 năm.
Mười năm kể từ khi còn là một gã thiếu niên lớp đệ lục (lớp 7) Hàm Nghi. Rồi lên trung học đệ nhị cấp Quốc Học. Ghi danh năm thứ nhất đại học Luật Huế, năm đầu của tuổi thanh niên.
Tôi may mắn được sống ở Huế trong thời gian thanh bình nhất của nền đệ nhất Cộng Hòa.
Hạnh phúc đơn giản là những ngày đạp xe cùng bạn đến trường. Thứ bẩy, chủ nhật đạp xe qua hai phố chính Trần Hưng Đạo, Phan Bội Châu vài vòng.
Huế đã mưa dầm, mưa dai từ dạo đó. Mùa mưa có thể kéo dài hàng tháng. Đường xá luôn xũng nước. Sông Hương có lúc dâng cao gây ngập lụt nhiều nơi. Nước sông tràn qua Đập Đá, khiến lưu thông tắc nghẽn.
Đó là lúc học sinh được nghỉ học. Bạn bè rủ nhau lội nước thỏa thích. Tiếng cười, tiếng nói chuyên chở mạch sống tuổi trẻ mùa xuân. Nhìn đời mầu hồng, vô tư chi lạ!

Vượt qua dinh tỉnh trưởng cũ tiếp đến là trường Đồng Khánh (tên mới Hai Bà Trưng), rồi đến trường Quốc Học.
Tôi tần ngần đứng nhìn cổng trường uy nghi, nét sơn đậm đẹp. Lần vào khuôn viên cây cối thẳng tắp, xếp hàng hai bên lối vào mở rộng. Toàn bộ kiến trúc hai tầng kiểu Pháp bền chắc, bề thế.
Kìa tầng trệt bên trái, phía đầu giẫy là lớp đệ tam (lớp10), năm đầu tôi mới vào học. Xa tít đầu bên kia là lớp đệ nhất (lớp 12) B2/Toán với những bạn học thông minh, sau này thành danh trong nhiều lãnh vực.
Còn nhiều, rất nhiều các bạn Quốc Học hiện giờ sống ở Việt Nam và rải rác các nơi trên toàn thế giới. Xin gởi lời chào thân ái đến toàn thể các bạn

Trời lúc này mưa bạo. Mưa liên hồi. Giọt nước tạt vào mặt vào lưng. Sao tránh được trời, chân cứ mạnh dạn bước đi.
Gần cuối khuôn viên trường, sát khu nhà ngang, có một tượng đồng mới thế chỗ bức tượng cũ thời trước năm 1975. Có cả bảng tiểu sử hẳn hoi.
Niềm hối tiếc đâu đó tràn về. Thương cho cuộc bể dâu, nay còn, mai mất. Thế mà con người lúc nào cũng muốn tranh dành bằng được lợi danh về mình!

Vẫy chào tạm biệt trường xưa, tôi tiếp tục hướng về ga Huế. Lòng trống vắng lạ lùng. Bước thấp bước cao qua khu trường Luật cũ, giờ cũng đã thay tên. Kiến trúc đã đổi, tên trường ĐH Kinh Doanh hay Ngoại Thương gì đó, tôi không buồn nhớ.
Chim đã vỡ tổ, ngậm ngùi mà bay, ngó lại là gì?
Rẽ trái vào đường Nguyễn Huệ thân quen mỗi ngày đi về thuở trước, nay toàn nét lạ. Nhiều quán cà phê thời thượng thế chỗ các biệt thự kín cổng cao tường. Mưa quá, tôi phải ghé vào một quán nghỉ chân.
Quán sang, rộng đẹp. Trang hoàng mới. Lác đác vài cặp tình nhân trẻ rù rì nói chuyện. Không khí trầm lắng.
Ly trà gừng nóng trình bày trang nhã làm ấm lòng người đi trong mưa.

Quá trưa, du khách lại tiếp tục hành trình đường phố. Vẫn men theo đường Nguyễn Huệ hướng về Bến Ngự. Phía trái Nguyễn Huệ, xưa là khu cư xá công chánh cũ, nơi tôi ở, nay thấy lạ lùng.
Rẽ phải về Bến Ngự, tôi cũng không còn nhận ra nhà nào quen. Không gian vật đổi sao rời.
Tôi đứng giữa cầu Bến Ngự ngơ ngác bên giòng nước hững hờ trôịMưa lại lác đác rơi, lúc thưa, lúc dầy. Giòng xe vô tình, chạy ngược chạy xuôi. Lữ khách đứng ngây tượng đá, như kẻ mất hồn.
Phía xa xa, men theo sông An Cựu là nhà hai chị em Bắc Kỳ Lê Diễm, Dao Ánh, bông hồng thấp thoáng trong nhạc ?Diễm Xưa? của nhạc sĩ họ Trịnh. Sát bên hàng xóm có người đẹp Huế, Minh Quyết. Bên chợ Bến Ngự là nhà một yểu điệu thục nữ gốc Hoa. Xa nữa gần ngã tư Nguyễn Huệ, là tư dinh phó tỉnh trưởng cũ, cũng có một tiểu thư xinh xắn trăng rằm. Còn nhiều người đẹp nữa ở An Cựu, Thành Nội, Gia Hội, Kim Long.
Họ đều học cùng lớp hoặc cùng trường Đồng Khánh với em gái tôi. Nhớ cả TV Thúy, em gái nhạc sĩ Trịnh, nay về đâu bến đỗ?

Đã xế chiều, tôi gọi taxi đi vòng lên chùa Từ Đàm trên đầu dốc Nam Giao, vái vọng trước khi về khách sạn nghỉ ngơi.
Đi bộ nhiều, chân cũng mỏi nhừ. Tối nay trời vẫn mưa dai. Tôi quyết định ở lại khách sạn khám phá phòng ăn trên tầng10 xem sao.
7:30 tối, sau khi chải chuốt dung nhan về chiều, tôi lững thững lên phòng ăn. Nơi đây trang trí kiểu tây với gam màu đen trắng thanh lịch. Vòm kính rộng mở ra bầu trời chung quanh.
Phục vụ ân cần chăm chút từng chi tiết. Thực đơn tây ta đồng bộ.Phòng rộng sao thực khách lác đác dăm ba người toàn khách ngoại. Không khí trầm lắng.
Thực đơn Việt ba món kèm vang trắng. Thế là tạm đủ cho bữa tiểu yến mừng người lữ khách mới trở về. Sau 50 năm, gần trọn một đời còn gì?
Tôi nâng ly: ?Xin chào sông Hương và những người đẹp Huế một thời!?

Khung trời bên ngoài tối đen, điểm vài ánh đèn le lói. Thây kệ! Ta cứ vui chơi với bạn rượu là đời lên hương rồi. Đào đâu ra bạn thật giữa trời mưa bay gió lạnh bây giờ?
Thêm phần các cháu phục vụ tới lui trao đổi về cuộc sống đời thường. Không khí bớt vẻ tẻ nhạt.
Tối nay mệt quá. Hai chân là hai tảng đá, không thuộc về mình. Chúc mọi người ngon giấc.
Tôi cũng đi ngủ sớm.

NGÀY 3 (4/12/2016)
Sáng dậy thoải mái. Lại ngắm cầu Trường Tiền lất phất trong mưa. Sao nhìn hoài không chán. Sông Hương thân thiết quá. Thương!
Nhớ những ngày hè nắng cháy, gió Lào hừng hực từ Trường Sơn thổi về. Tôi cùng hai ba đứa bạn hàng xóm rủ nhau ngụp lặn tối ngày trên giòng nước sông Hương, bên tả ngạn, gần chân cầu Bạch Hổ.
Khúc sông này nước chảy xiết hơn vì là ngã ba sông Hương và sông An Cựu. Thế mà nhiều lần, nhờ sức trai trẻ, chúng tôi vượt sông dễ dàng.
Nhờ giòng sông đã tắm mát cho tuổi trẻ khôn lớn nên người. Nhờ giòng sông đã gột rửa bớt những bụi bặm đời thường , để cho tâm hồn thanh niên thế hệ đó trở nên thuần lương hơn, nhiệt thành hơn.
Ôi thương quá những giòng sông Việt. Sông Hồng của tuổi thơ. Sông Hương thời mới lớn. Cửu Long lúc trưởng thành.
Xin những giòng sông lịch sử cứ liên tục chảy mãi, như đã từng chảy từ quá khứ, qua hiện tại và vô cùng tận chảy về tương lai. Đó là mạch sống của dân tộc Việt.
Nhà văn Ngô thế Vinh với tác phẩm nghiên cứu về những giòng sông Việt đã gióng chuông cảnh tỉnh những người có trách nhiệm cai quản đất nước này về tầm quan trọng của những giòng sông. Hy vọng họ chú ý tìm hiểu và lắng nghẹ(5)

Ai củng biết, Huế có nhiều vẻ đẹp. Riêng trăng Huế đã để lại dấu ấn khó phai cho những người một lần được trải nghiệm.
Đẹp lạ lùng là những đêm khuya trăng sáng trải lụa vàng trên phố, trên sông, trên tháp cổ. Vầng trăng to lớn huyền ảo lửng lơ trên đầu, đồng hành với bạn trong suốt chuyến dạ hành. Ánh trăng mơ hồ xoi thấu tâm hồn bạn, như muốn chia xẻ với bạn một điều gì riêng tư, chỉ có mình bạn và trăng biết mà thôi.
Trăng và người lúc đó gần nhau, rất cần nhau. Đó là trăng Huế, chỉ một lần trao tặng vẻ đẹp cho những người yêu Huế, để suốt đời họ mang trong lòng những kỷ niệm vàng son.

Thang máy xuống tầng trệt ăn sáng. Nhân viên nhắc nhở hôm nay ở tầng 10. Không sao, tôi lại lên tầng 10.
Điểm tâm nơi nào cũng giống nhau. Trên cao, khung cảnh thành phố hiện ngay quanh vòm kính rộng lớn. Khách đa phần là người nước ngoài. Tầng trệt dành cho khách nhà, khách Việt. Sao lại có sự phân biệt đối xử thế này?
Lại cà phê sữa nóng chào buổi sớm mai. Ngon. Cà phê Việt đẳng cấp số một tế giới nhưng sao vẫn chưa len lỏi được vào thị phần thế giới?

?Mưa vẫn mưa bay trên tầng tháp cổ?, họ Trịnh tài tình diễn tả rất thơ về mưa Huế.
Hôm nay tôi đi cũng đi thăm tháp cổ Ngọ Môn và đền đài chung quanh.
Taxi chở du khách qua Trần Hưng Đạo, đường phố vẫn đông như thuở nào, có lẽ đông hơn.
Tôi thả bộ từ phòng thông tin cũ, chỗ chân cầu Trường Tiền hướng về Phan Bội Châu. Bên trái bến xe vẫn còn. Quán cà phê Lạc Sơn sao đâu mất hút?
Nhìn tới nhìn lui không nhận được người nào quen. Cảnh cũ còn đây, người xưa vắng bóng.

Tôi đi hết phố nọ qua đường kia. Nhìn cái gì cũng lạ, cũng thích. Chợ Đông Ba đông vui như thuở nào. Đường phố ướt át, xin hẹn dịp khác sẽ vào thăm.
Khi quay lại cửa Thượng Tứ, trời đổ mưa lớn. Tôi vội vào một quán chuyên trị bánh khoái và các đặc sản Huế.
Bánh xèo thơm ngon quá. Khuôn đổ vừa ăn, không quá lớn như cái mẹt của bánh xèo di tản miền Little Saigon.
Nem lụi cũng đặt biệt không kém. Nem là thịt heo giã nhuyễn, ướp thơm gia vị, nướng than hoa, ăn kèm rau thơm và vài thứ lỉnh kỉnh. Nước chấm đậm đà. Ngon!
Quán có hai ba lầu, phần lớn là khách ngoại, đủ mọi quốc tịch. Tiếng Tây, Mỹ, Hàn rôm rả, rất vui.
Chủ quán thân tình ra vào chuyện trò về đời thường tại đất cố đô. Ly bia vơi đầy theo giòng hoài niệm vu vợ(6)
Trời cứ mưa mãi không thôi. Bến sông mờ mịt tầm nhìn. Thượng Tứ vẫn trơ mình giữa âm thầm mưa bay.
Chủ quán nói đừng chờ, cứ thuê xích lô mà đi. Xích lô chạy dọc bờ sông, rẽ phải vào nội thành qua cửa Nhà Đồ.

Cả một khung trời uy nghi cổ kính hiện lên. Kia là kỳ đài đen xám đồ sộ cao ngất nhiều tầng, tượng trưng uy quyền Đại Việt một thời.
Cửa Ngọ Môn xừng xững làm lá chắn vững chãi cho ngai vàng uy nghiêm bên trong đại nội, nơi quy tụ linh khí và quyền uy của vương triều Nguyễn.
Thời vàng son đã thuộc về quá khứ. Nay chỉ còn thành quách rêu phong trơ mình giữa mưa chiều tháng chạp.
Gió từng cơn thổi tung bay những tà áo tím quanh đây. Gió lùa mặt nước hào thành tạo ra những thanh âm buồn lắng.
Quốc Tử Giám sát bên. Trước là trường trung học đệ nhất cấp Hàm Nghi, nơi tôi theo học từ lớp đệ lục cho đến hết năm đệ tứ.

Mưa đổ không ngừng. Xích lô chạy dọc theo tường thành đại nội, phía phải có nhiều quán cà phê nhà vườn rất đẹp.
Tôi xuống xe, chạy vội vào quán. Nội thất trình bầy ấn tượng và đẳng cấp. Vọng lâu bằng gỗ quý ánh màu đỏ hoàng gia. Bao quanh là một kiến trúc kiểu đình cổ với những hàng cột song hành. Giữa là hòn non bộ kiểu Việt nước phun róc rách, cộng thêm màn mưa bay tỏa xuống, mang về một niềm nhớ không tên.
Du khách ở lỳ nhìn mưa bay bên ly trà gừng ấm áp. Chiều xuống nhanh. Lòng buồn hơn lá.

Tối nay du khách muốn khám phá đời sống về đêm của cư dân Huế, nhất là giới trẻ. Từ đường Đội Cung rẽ phải vào Lê Lợi, quán bar xếp hàng dọc phố. Nhạc nhẹ du dương. Đây là khu phố Tây, qui tụ nhiều khách ngoại đủ mọi quốc tịch.
Phía bên kia đường tiếng nhạc ầm ĩ vang vọng một góc phố. Du khách tò mò bước sang. Đây là quán nhạc phục vụ ăn uống có kích cỡ rộng lớn. Khách rất đông, đa phần là giới trẻ trên dưới 30.
Nhà hàng được sự bảo trợ của hãng Tiger nên giá bia rất rẻ. Có cả sân khấu để ca sĩ trình diễn. Tiếng gào của cô ca sĩ hòa trong theo điệu nhạc giật gân cũng ầm ĩ không kém. Đây đúng là điểm hẹn tình cờ tối nay của du khách.
Tôm nướng, mực xào đồng hành với bia Tiger là nhất. Không khí vui nhộn cộng với hơi men, du khách tạm quên cảnh mưa gió lạnh lùng cuối đông.
Nhà gần một đoạn ngắn. Thôi thì ta cứ vui chơi vài giờ có chết ai đâu?

NGÀY 4 (5/12/2016)
Sáng sớm taxi đưa du khách viếng thăm chùa Thiên Mụ. Nhưng sao xe không vượt cầu Trường Tiền mà cứ qua cầu Phú Xuân?
Taxi chạy dọc bờ sông bên tả ngạn qua những công viên hướng về Kim Long. Đường sạch đẹp, thông thoáng.
Ô, Kim Long sao lạ quá. Dẫy nhà ven sông, nay không còn nữa. Cả một khung trời mây nước hiện ra. Sông và núi trùng điệp trước mặt.
Chùa xưa cổ kính giữa khung cảnh hữu tình. Từ tháp cổ, tượng đá, gác chuông đều có nét thân quen. Nơi đây, thời gian hình như ngưng đọng . Năm mươi năm rồi mà cảnh vẫn như xưa.

Taxi đưa du khách về bến đò Đập Đá, giờ đã dời vào sâu trong thôn Vỹ Dạ. Bến vắng tiêu sơ, không một bóng người.
Đang lúc phân vân, may mắn có con đò nhỏ ghé vào. Thế là du khách lại có dịp bồng bềnh sóng nước.
Mặt sông mênh mông. Xa xa phía trước là cầu Trường Tiền. Bên phải là cồn Hến. Đằng sau là thôn Vỹ trong tầm ?nhìn nắng hàng cau, nắng mới lên? đẹp như nỗi buồn trong thơ Hàn Mạc Tử.
Thuyền nan lướt nhẹ trên sóng. Nước reo mạn thuyền như gởi lời chào đến du khách phương xa. quanh cảnh vật dật dờ theo làn sương khói lướt bay.
Thuyền cặp bến Đông Ba, khu chợ lúc nào cũng rộn ràng mua bán. Tôi băng qua cầu Gia Hội quen thuộc, xưa có rạp chiếu bóng, nay cũng không còn. Đường phố cũng thay họ đổi tên.

Mới quá trưa tôi về khu hữu ngạn đón xe buýt về Thuận An. Xe loại nhỏ, chở trên dưới 15 người.
Xe qua Vỹ Dạ, hai bên nhà phố chạy dài. Không còn thấy những villa rợp bóng và cánh đồng lúa xanh rì thuở trước.
Khoảng nửa giờ sau, xe vào bến đỗ. Tôi ngỡ ngàng nhìn quanh. Đây là tiểu thị trấn với đường tráng nhựa, hai bên là phố xá, quán hàng.

Tôi tìm đường ra biển. Đây rồi! Hàng phi lao đang ru mình trước gió. Trước cây bằng tầm người, nay cao hàng chục thước.
Bãi biển nét lạ nhiều hơn quen. Mấy con thuyền đánh cá nằm phơi trên cát. Mùa biển động dân chài được dịp nghỉ ngơi.
Xa khơi nước dồn, sóng vỗ. Biển đục xám. Mây vần vũ bầu trời. Bãi vắng, không bóng người.
Ở Huế có ai ra biển mùa đông đâu. Chỉ có những kẻ khật khùng mới tìm về biển lạnh để mang vào lòng nỗi hoài niệm xa xăm.
Bước chân xào sạc trên cát, gió lùa mái tóc muối tiêu, tôi vẫy tay giã từ biển cũ và những con thuyền.
Chúc thuyền và biển bình an!

Tối nay, tôi ngồi quán bar trong phố tây gần khách sạn, nhìn mưa lất phất bay. Đồ ăn tầm thường. Nhờ không khí lai căng với nhạc điệu rộn ràng, nên tạm coi là một đêm vui.

NGÀY 6 (6/12/2016)
Buổi sáng, theo lời chỉ dẫn của cư dân, tôi đáp xe buýt địa phương vể thăm Lăng Cô, bãi biển nổi tiếng dưới chân đèo Hải Vân, cách Huế khoảng 70 cây số về phía nam.

Trên quốc lộ 1, hai bên đường nước ngập trắng xóa. Xe vượt dốc qua Truồi, cảnh vật bắt đầu xanh tươi. Phía trước ẩn hiện núi đồi.
Trời đổ mưa tầm tã, xe cứ vun vút lăn đường. Một lúc lâu, tài xế la to: ? Đã tới Lăng Cổ.
Lăng Cô thế này ư? Lạ quá! Hai bên xa lộ là dẫy nhà hai ba tầng sen kẽ những hàng quán lụp xụp.
Đường ra biển xuyên qua đụn cát nhấp nhô nhiều nấm mộ. Đi thêm đoạn ngắn nữa là cả một khung trời biển núi nối liền.

Mùa đông biển đục xám, trời cũng xám, cộng thêm tiếng sóng, tiếng reo của phi lao tạo thành một bức tranh buồn.
Mưa vẫn rơi từng hồi nặng nhẹ. Có một người lầm lũi trên bãi cát trống hoang.

Mai sáng tôi về Sài Gòn. Lần này xa Huế, không biết bao giờ mới có dịp về thăm?
Xin từ biệt Huế và những kỷ niệm một thời.
Huế ơi!


Nguyễn Viết Đĩnh
Tùng Sơn Trang 2/2017

1. Quán bún bò, số 17, Lý Thường Kiệt, Huế
2. Nhạc bản ?Ướt Mỉ của Trịnh Công Sơn
3. www.quyenduocbiet.com/hoangphungoctuong/
4. Midtown hotel, số 29, Đội Cung, Huế
5. ?Cửu Long cạn giòng, Biển Đông dậy sóng?, Ngô Thế Vinh
6. Bánh Khoái Lạc Thiện, số 6 Đinh Tiên Hoàng, Huế

Nguyễn Viết Đĩnh

Mục Lục

7. Đọc Thơ Đông Hương - Nghe Quen Mà Lạ ?

Sông Cửu

Tôi là dân Nam Kỳ rặc, chỉ được ra Huế - Đà Nẵng có hai lần;
Một lần xem mồ chôn ?tập thể? sau tết Mậu Thân, một lần đi cùng đoàn cứu trợ bão lụt Miền Trung?được một cô bạn gái dẫn vào Huế viếng Đức Từ Cung, làm tôi mê giọng Huế đến bây giờ. Và cũng vì cớ đó tôi thích đọc thơ Tôn Nữ Đông Hương. Một chất thơ nghe quen mà lạ?

... Mạ mi mô? Dạ mạ còn ngoài chợ
Lấy gạo thơm đong ba chén thiệt đầy
Con vút gạo rồi bỏ vô cái rỗ
Chờ mạ về nhúm lửa, hãy đi chơi!?
(Nội, - thơ Đông Hương)

Cái ?quen? trong thơ Đông Hương là phần tả thực, phản xạ cảm xúc rất nhanh, dễ thương, vui, lắm lúc cũng mắc cười:

....Anh hay phá, trèo cây tay chảy máu
Áo rách tươm, quần sứt chỉ luôn lai
Em mét mạ?anh gườm gườm?em chẩu
Sơ nhéo taỉhù ma tốỉdài dài??
( Nữa Phần Còn Lại ? thơ Đông Hương)

Cái "lạ" trong thơ Đông Hương là rất nhiều bài ẩn ý, thậm chí ẩn ngữ luôn. Một số bạn bè bảo: Thơ Đông Hương ?đẹp mà buồn?, hoặc đọc Tôn nữ Đông Hương lướt sườn ?khó nuốt?? Có lúc cáo lên, Đông Hương trả lời giọng ?gườm gườm? ? ?Thơ em vậy đó? ?Tôi e-mail cho cô, vừa đùa chọc? vừa dỗ ngọt: ? Lắm người chê thì cũng nhiều người ?mể? cô sợ gì? Chê thơ của Đông Hương khó hiểu là phải thôi?

...Có phải em vết thương vai tượng đá
trong vườn xưa loang lổ vết rêu phong
mà lá buông cây rơi vật vã
mầm tâm tư chợt khóc lệ sầu đông
(Cõi Mơ .. thơ Đông Hương)
Hoặc:

... Có xót xa mới hiểu
những trận nhớ người ta
tim ngồi chờ tín hiệu
dấu cung trầm ngân xa ..
( Giấu Kín- thơ Đông Hương)

Bài nầy nếu lính truyền tin là dễ hình dung? Còn lính Thủy Quân Lục Chiến thì phải chịu khó động não mới hiểu rõ?Đọc thơ Đông Hương bị kích thích bỡi những rung động bằng nhịp tim thật qua sự khổ công tìm tòi thêm thắc gọt giủa hình tượng mới cho ngôn ngữ của thi nhân, ít khi gặp lối mòn xuyên suốt trong thơ cô lắm. Theo nhận xét của một số bạn bè thì Đông Hương ra sức lao động trí óc cần cù trong thơ hơn là làm chiếc máy photocopy. Cô trân quý từng từ, từng chữ của mình tích lủy được, người nào vô tình thêm bớt, dứt bỏ không màng hỏi qua, cô cảm thấy nhức nhối không chịu được?

Đâu phải tự nhiên mà đại thi hào Nguyễn Du xuất thần mượn thân phận nàng Kiều nói thay cho thân phận của Cụ và giới thi sĩ:

... Ma đưa lối quỷ dẫn đường
Lại tìm những nẽo đoạn trường mà đị..

Ý cụ nói, làm nhà thơ bạc bẽo lắm, đâu sướng ích chỉTôi không dám đem thơ Đông Hương so với Nguyễn Du đâủXin lỗi cụ? Con giống cha là nhà có phúc mà?Khi xem thơ Đông Hương, nhiều bài tôi cũng nghĩ suy tìm tòi lung lắm. Đâu khác gì đọc ? thơ Kiều qua Đoạn Trường Tân Thanh ?

..Vầng trăng ai xẻ làm đôi
Nửa in gối chiếc nửa xuôi dậm đường??
(Kiều ? Nguyễn Du)
Ý nói Thúc Sinh từ biệt Kiều vào đêm mồng Chín, mồng Mười gì đó?trăng còn non hoặc đi vào hạ tuần chẳng hạn... trăng đã khuyết?

Còn thơ Đông Hương:

... Trái buồn chờ lúc chín cây
Trăm ngàn kiếp nữa "tuyệt vời" cơn đau
Nâng ly dốc cạn nỗi rầu
Tôi hòa thêm giọt lệ sầu vết thương.
(Nâng Ly Cạn Đáy Nỗi Sầu ... Đông Hương)

Cơn đau mà tuyệt vời ...Đâu phải có Trời mới biết!...

Có lần trên face book Đông Hương bảo "Em muốn mọi người đừng gọi em là nhà thơ" Tôi nghĩ, cô nầy khiêm nhường hay sợ "đoạn trường"đây!? Đông Hương không thích tự xưng mình nhà thơ, đúng, đâu có ai tự mình bưng mình lên được. Không thích bạn bè gọi mình là nhà thơ thì cũng phải luôn ..Tình bạn thân thiết gọi nhau là anh em, huynh muội thôi, gọi tên cũng được, chứ kêu bằng nhà thơ thi sĩ chi cho nó khách sáo?

Nhưng đừng nghĩ rằng nhà thơ là do thiên phú , Trời cho mới làm thơ được nhen. Trời giàu có, vô tận thiệt, ai xin cũng cho hết, nhưng nếu không ăn nên làm ra, thì Trời vẫn lấy lại như thường. Thú thiệt, tôi ít mê những nhà thơ ?thần đồng?, vì phẩm lượng diện mạo thơ nầy quá ư tự nhiên và hình thức. Tôi mê và yêu những nhà thơ lao động còng lưng trên những cánh đồng giấy mênh mông, những thữa ruộng chữ, cò bay thẳng cánh?Họ vắt tim nặng óc để đổi lấy từng vị ngọt, hương thơm của mỗi trái thơ, mong làm vừa ý mọi người!

Những nhà thơ bậc thầy như Goeth, Saadi, Lý Bạch, Tagorẻhồi tuổi ban mai đâu phải thần đồng, vậy mà đến tuổi gần chiều vẫn còn gặt hái những trái thơ xanh tốt tột bậc của mùa xuân?Picasso có một câu nói để đời ?Người ta cần rất nhiều thời gian để trở nên trẻ?? Có lẽ vì vậy mà nhà thơ Pháp gốc Do Thái Et-mong Gia-bex phát biểu do Trang Thế Hy dịch (Tôi nhớ đại ý): Ngôn ngữ mỗi bài thơ sẽ bầu lên nhà thơ .

Vậy Tôn Nữ của chúng ta có phải là một nhà thơ không?
Mời bạn đọc hỏi lại ngôn ngữ thơ của Đông Hương.

Nhân dịp viết mấy dòng thân thương nầy, không ngoài mục đích là trân trọng giới thiệu với bạn bè cùng đọc giả gần xa, tập thơ của Đông Hương mang tựa đề ?ANH CÒN NỢ EM GIÒNG XƯA...BẾN CŨ?, sắp in.

Xin cầu chúc Đông Hương luôn luôn mang tâm hồn trẻ trung, mơ hùng viết khỏẻđược ngôn ngữ thẩm dịnh và bầu lên là một nhà thơ đáng yêu trong tương lai ...

Sông Cửu

Mục Lục

8. Những Bà Mẹ Việt-Nam

ChinhNguyen/H.N.T.

[Nhân dịp Mother's Day]

Có rất nhiều tiếng chỉ người mẹ: mẹ ruột,mẹ sinh,mẹ dưỡng,mẹ nuôi,mẹ vú,mẹ ghẻ(dì ghẻ),mẹ kế,mẹ vợ,mẹ chồng,mẹ đỡ đầu,mẹ bề trên...chưa kể đến những tiếng không chứa chữ mẹ như má, mệ,bu,u và vài tiếng bắt nguồn từ nước khác được chuyển hoá thành VN như mom,măm,măng,me. Đối với riêng tôi,từ trong tâm thức,luôn luôn hiện rõ 4 hình ảnh,tiếng gọi thiêng liêng và yêu quí...nhất.



*Ôi Mẹ ruột thân yêu nhất trên đời của con! Con đã nằm trong lòng mẹ ngay từ trước khi ra đời. Con nghe tiếng ru à ơi của mẹ từ thuở nằm nôi. Tay mẹ đẩy vành nôi,miệng ru con ngủ. Giòng sữa ngọt ngào nuôi con đến khi biết đi đứng vững vàng. Cùng cha, mẹ tiếp tục trải qua bao nhọc nhằn gian khổ để nuôi dưỡng con đến tuổi trưởng thành, cho con được nên người như hiện tại. Ánh mắt dịu hiền của mẹ luôn luôn bảo vệ cuộc đời con. Hình ảnh mẹ mãi mãi ở bên con, trong tận cùng sâu thẳm trái tim. Nhưng rồi đường trần có hạn, mẹ đã phải ra đi vào lòng đất. Mẹ an giấc ngàn thu.

* Mẹ hiền Quán-Thế-Âm đến với con từ khi mẹ ruột của con ra đi về miền vĩnh cửu. Đức mẹ từ bi luôn luôn muốn cứu giúp chúng sinh khỏi vòng khổ ải, trầm luân. Vòng tay nhân ái của mẹ thật bao la. Mẹ dẫn giắt con qua những chặng đường đời gai góc thiếu vắng người mẹ ruột thân yêu. Rồi đây mẹ sẽ tiếp tục đưa con đi nốt quãng đường trần đến cõi bình yên, cho mãi tới thiên thu.

*Hình ảnh Mẹ Maria hiện ra qua bản nhạc Ave Maria của Schubert đã làm trái tim con rung động, từ thời niên thiếu. Tỉếng vĩ cầm giéo giắt cùng thanh âm tuyệt vời của giàn nhạc đã đưa con trôi bềnh bồng trên bàu trời mênh mông bát ngát. Cùng Bồ-Tát-Quán-Thế-Âm, mẹ cũng luôn ở bên con. Với bàn tay dịu hiền, mẹ che chở đời con đi đến chỗ yên bình, thêm hương vị ngọt ngào của tình yêu thánh thiện.

*Mẹ Việt-Nam ơi! Con nằm trong vòng ôm của mẹ từ lúc ra đời. Dáng mẹ gầy, cong cong hình chữ S. Mẹ nằm dài trên ven biển Thái-Bình giào giạt sóng yêu thương. Nhìn trên bản đồ Tổ quốc: những chấm đen hải đảo Trường sa, cũng là một phần thân thể của mẹ, giống như những viên ngọc quí mà mẹ đã ấp ủ trong lòng giữ lại cho chúng con từ ngàn vạn năm xưa không thể nào để mất. Con đã lớn dần lên trong giòng nước đỏ Sông Hồng, giòng nước ngọt Cửu Long và giòng sông Hương thơ mộng. Rồi con bất đắc dĩ phải xa mẹ, ra đi tìm lẽ sống, để tìm tự do và hạnh phúc cho những ngày còn lại của đời mình. Nhưng từ hải ngoại xa xôi,suốt 38 năm dài, con vẫn mỏi mòn trông về đất mẹ Việt Nam. Ôi quê hương,mẹ Việt Nam ngàn đời yêu dấu.

GA/USA , Apr.2013-17

ChinhNguyen/H.N.T.

Mục Lục

9. Cuộc Đối Thoại Đơn Côi

Trần Thành Mỹ

Không biết Thanh là con trai hay gái vì cùng các cháu trai Thanh cũng chơi bắn đạn đánh trổng, lính kín ăn cướp không thua kém bao nhiêu. Cũng nhanh nhẹn trèo cây chuyền cành nầy sang cành khác, học đánh boxe quyền Anh. Còn với bạn học cùng lớp, nhảy giây, đánh nhà, đánh búng đánh tên, Thanh cũng được bạn bè xem như là nồng cốt trong đám.

Mồ côi sớm, Thanh luôn tâm niệm nhẩm nhớ những lời cha dạy mà Thanh gọi là cậu như bao người khác quê Thanh lúc bấy giờ. Từ ngày có chút hiểu biết, Thanh thường theo cậu một bên như cái đuôi. Biết nói là cậu dạy đánh cờ tướng, theo cậu đến Hội Tao đàn xem các bạn cậu xướng họa, ngâm thơ. Mê nhất là được nằm võng với cậu để nghe anh Tám tối tối ngân nga đọc truyện Tàu, Nhạc phi, Tam quốc. Bé quá có hiểu gì đâu nhưng được nằm trên cánh tay cậu, nghe cậu kể chuyện đời xưa đời nay là sung sướng lắm rồi, ngủ quên lúc nào không hay, lịm vào giấc mơ trong vòng yêu thương của cha mẹ.

Theo lời họ hàng, bé rất giống cậu, bé thích lắm:??Con gái giống cha giàu ba họ ?? mà! Bé cũng muốn rập khuôn như cậu, đi đứng ngay ngắn không uốn éo như rắn liu điu mà phải khoan thai nhẹ nhàng, mắt nhìn thẳng đằng trước không được liếc xéo dọc ngang. Càng không nên chạy nhảy giỡn hớt ngoài đường vì:

??Đi đâu mà vội mà vàng,

Mà vấp phải đá mà quàng phải giây??

Làm sao quên được những lần về thăm ngoại, đi ngang nơi nào cậu đều kể về lịch sử di tích, điểm đặc biệt độc đáo của nơi ấy, cậu đối với bé như là bầu chữ của thế gian, bé chỉ biết uống lời nói cậu như rót mật vào lòng. Ngồi trên xe, tiếng roi vóc của chú Ba lâu lâu quất nhẹ trên mình ngựa, tiếng vó ngựa vang đều trên đưòng đá đỏ, bé được mặc áo đẹp ngồi giữa cậu má, khi nũng nịu nép mình bên nầy lúc dựa bên kia. Cậu bé không bao giờ to tiếng dạy con, luôn để ý chỉ dẫn từng ly từng tí, từ cầm đũa, cầm viết, cách lạy, kiểu chào. Bé trở thành đứa bé ngoan, biết vâng lời, học giỏi, lễ độ được cảm tình của mọi người.

Nhưng dòng đời đâu trôi chảy êm xuôi mãi. Một hôm, Thanh được gọi theo mẹ vào bệnh viện thăm cậu. Thanh còn nhớ rõ hình ảnh cậu nằm trên giường, vẫn bình thản khi thấy Thanh đứng ngoài cửa chưa dám vào. Cậu vẫy tay gọi và ra dấu bảo Thanh leo lên giường ngồi bên. Nhưng Thanh nhớ cậu quá, lâu rồi bé không được rúc mình trong vòng tay cậu, nghe cậu kể chuyện ru cho bé ngủ, không được cậu vò vò đầu cho đến lúc ngủ quên để rồi cậu phải bế bé vào giường ngủ say đến sáng. Thế rồi con bé cũng không ngăn được nữa, nhào đại vào lòng cậu ngủ ngon lành cho đến khi mẹ vào gọi dậy la một trận nên thân. Từ đó, sau giờ học, bé vội vào bệnh viện ngay thăm cậu nhưng nhớ lời mẹ dặn chỉ được đứng lấp ló ngoài cửa cho đến khi nào cậu ra hiệu mới vội chạy vào ôm cánh tay cậu một hồi lâu rồi ...chào cậu ra về.

Bé cũng nhớ như in ngày cậu được đưa về nhà, bé mừng biết bao nhiêu vì trong thâm tâm non nớt của bé, bé nghĩ là cậu không còn xa bé nữa. Từ nay, bé tự hứa sẽ ngoan ngoãn hơn và nhất là đừng ngủ quên bắt cậu phải ẵm vào giường. Lạ là từ ngày cậu về nhà, bé không được tự do vào phòng thăm cậu. Không khí trong nhà có vẻ rộn rịp khác thường, vẻ mặt mọi người dường như đăm chiêu lạ, giọng nói của mẹ thều thào hơn và mắt mẹ như chực khóc. Bé không bao giờ ngờ đó là những ngày cuối đời của cậu.

Rồi một hôm đang ngủ, bé đươc gọi dậy để đến phòng cậu. Cậu nằm bất động áo dài khăn đóng chỉnh tề. Bé chưa hiểu gì cả, không ai cho bé đến gần giường, cả nhà đứng quanh ?Cậu bỏ con rồi sao, cậu ơi !?

Đám táng được cử hành trọng thể. Bé không còn nhớ những gì mình đã làm trong thời gian tuần lễ nầy. Mặc tang phục, bên quan tài lạy trả,...bé làm theo lời chỉ dẫn như cái máy, im lặng không khóc nhưng nước mắt chực đầy mi, bé trơ trơ như mất hồn, thế là từ nay không

còn được nhìn sờ cậu nữa, cậu đi luôn vĩnh viễn rời xa bé chắc chắn rồi. Trong đầu Thanh chỉ có câu hỏi không giải đáp:

- Cậu ơi, sao cậu nỡ bỏ con gái nhỏ của cậu mà không báo cho con biết trước, cậu quên chưa kịp chuẩn bị cho đứa con còn bé bỏng của cậu thời gian sau ngày cậu đi luôn...về với cõi Trên?

??Con không cha như nhà không nóc?? mà.

Từ nay ai dẫn bảo con trên đường đời ? Không ai hiểu con bằng cậu, con gái cần cha lắm cậu biết mà. Có lẽ vì tiên liệu, cậu đã cố ý ngầm giáo dục con từ lâu bằng tình thương, cử chỉ hành động của cậu? Có phải vì đoán trước nên cậu đã âm thầm uốn nắn con từ nhỏ theo khuôn riêng như bình tĩnh trước mọi vấn đề:

??Nghe như chọc ruột tai làm điếc,

Giận dẫu căm gan miệng mỉm cười??.

Cậu cũng không quên chỉ con vài ?truc? mánh lới tự kềm chế trấn an, cụ thể như tập thở hoặc dùng ngón tay cái bấm vào đốt cuối cùng của ngón tay áp út mà cậu gọi là ? bắt ấn tý? mỗi lần sợ ma. Cậu hay trích trong truyện xưa tích cũ, luôn bắt đầu bằng chữ ?ngày xửa ngày xưa? như Nhị thập tứ hiếu, những tấm gương tốt kể lại. Bé còn nhỏ quá đâu hiểu được bao nhiêu nhưng bé chỉ muốn được bên cậu, ghiền giọng nói trầm ấm, hơi thở quen thuộc của cậu thôi.

Bây giờ nghĩ lại, Thanh nhận thấy toàn là giáo điều khuyên răn tam tòng tứ đức, bổn phận người con gái mà tuyệt nhiên chưa đá động đến phương cách giữ mình, chỉ dẫn phụ nữ phòng thân.

- Cậu ơi, trong ba tòng, tòng số một ??tại gia tùng phụ??, thế mà cậu lai bỏ con đi rồi, mất đối tượng, bây giờ con biết phải nghe theo ai đây ? Con như con chim nhỏ chưa biết bay mà phải tùy cơn gió của cuộc đời tự tập ướm cánh chuyền cành, tránh cạm bẫy, tìm hướng định chìu để sống còn, theo đúng lòng tin của cậu?

Vẫn biết cha mẹ đâu ai nỡ bỏ con vĩnh biệt ra đi, sinh ly tử biệt làm sao tránh khỏi, mỗi người có số, đành thôi. Nhưng làm sao biết được số mình về đâu?

Thanh vẫn tung tăng đi học nhưng khúc quanh ngã rẽ nầy ảnh hưởng sâu đậm tâm tư bé. Càng ngày bé càng thắm thía thân phận của đứa trẻ mồ côi, bất cứ thuộc thành phần xã hội nào, nhất là con gái, là phải tự bảo vệ , giữ mình, khó tin cậy vào ai.

Ngày xưa, trong xã hội phong kiến ??Nhất nam viết hữu??, mười con gái viết zéro nầy, người phụ nữ thường chỉ quanh quẩn trong nhà lo việc nội trợ, kiếm sống là bổn phận các ông. Do đó, một khi người chủ gia đình có mệnh hệ nào, thật là khó giải quyết cho những bà góa phải tự mình xoay sở để nuôi gia đình dạy con theo mong ước. Ngay với thân quyến bên chồng, mối giây liên lạc càng trở nên phức tạp khó khăn hơn. Tuyệt tự không con, cũng không kém rắc rối chi li. Tái giá, nhiều vấn đề nan giải, họ hàng sợ mất quyền lợi, tiếng tăm một khi người con dâu bước thêm bước nữa. Quyền trưởng tộc luôn thuộc về người con trai trưởng, người đàn bà góa ?phu tử tùng tử? mà.

Hơn thế nữa, thật đáng thương cho các góa phụ trẻ, phải tả xung hữu đột lắm mới thoát khỏi nổi sợi dây ??xích thằng? mà ông mai bà mối tìm cách buộc vào cột khác.

Sau ngày cậu mất, mẹ càng bận rộn nhiều hơn vì phải đảm trách thêm phần việc của người quá cố. Mẹ Thanh lại hiền hậu tốt bụng đảm đang nên nhà bé luôn được bà con họ hàng đến viếng thăm cho ý kiến. Bé không thích lắm vì như thế bé càng nhớ cậu nhiều hơn.

- Cậu ơi, bây giờ cậu ở đâu, lại ngồi gần bên con đi. Con không giải được bài toán hóc búa nầy đây. Tuần vừa qua con sụt hết hai hạng rồi đó, cậu đừng buồn con nghe. Mà cũng tại cậu thôi, con phải bắt đền cậu mới được.

Có chuyện gì lo lắng vui buồn, bé thường lẩm nhẩm gọi thầm cầu cứu cậu. Thôi hết rồi thời kỳ trong vòng tay ấm êm của cha để phiền muộn ngoài tai!.

Còn ai đâu chú ý nghe bé kể chuyện xảy ra ở lớp trong buổi cơm chiều, ai để cho bé khoe phiếu điểm hằng tuần. Bao chuyện kể của tuổi học trò xem cô giáo dạy mình là thần

tượng, cơn dỗi hờn giữa bạn bè ?đụng da thúi thịt, đụng mình thúi xương? nhanh chóng không để bụng được bao lâu.

Từ nay, bé cũng chẳng biết phải xử sự thế nào cho hợp lẽ, cố gượng làm vui hay mang bộ mặt đưa đám buồn thiu. Có điều là bé rất sợ những buổi họp mặt, cúng giỗ. Bé cảm thấy tủi thân nghe lập đi lập lại chữ ?tội nghiệp?, ?con gái mà mồ côi cha sớm quá?,

??Còn cha gót đỏ như son,

Một mai cha mất gót con lấm bùn.??

Bé càng không chịu nổi hơn những cái nhìn soi mói hay câu nói cử chỉ không đúng chỗ của vài ông khách trong ngày giỗ ngà ngà say thật sự hay giả bộ..Bé cảm thấy chán sợ những thứ giả chân giả nghĩa, đạo dức giả ấy, bé chỉ muốn sống yên thân trong vòng kỷ niệm hình ảnh cậu xa bé nghìn thu.

Mọi việc đều có vẻ xuống thang. Ai cũng tự cho quyền xen vào việc quản lý giáo dục bé.

- Cậu biết không, bé càu nhàu ngước mặt lên trời phân bua, ai cũng can ngăn không cho con tiếp tục học lên cao đó, cô chú cứ ??giảng đạo?? nào là con gái học hết bậc Tiểu học là đủ rồi, học cao dễ ế ẩm lỡ thời, nào là đi học xa nhà rủi ro bị lường gạt, uổng một đời mà còn làm nhục nhã cả tông môn dòng họ. Con không muốn xa má nhưng nói thế có đúng không ?Lập luận cứng nhắc đó biểu hiện quyền uy của họ hàng trong đại gia đình thời trước, mà cũng tại cậu đó thôi. Chiếc ghế của cậu bỏ trống, ai cũng gấm ghé vào. Họ có vẻ lấn quyền má lắm rồi.

- Không hẳn thế đâu con. Con không thể ngăn cấm người khác phát biểu ý kiến riêng, quan trọng là má con nghĩ gì, đường mình mình cứ đi. Thương con còn nhỏ...

Bé buột miệng vô phép ngắt lời:

- Còn nhỏ, còn nhỏ...theo cậu, bộ chỉ có người lớn mới biết buồn biết tủi, có quyền tuyên bố lung tung, lúc nào cũng có lý hay sao? Câu nói bị cắt ngang bởi tiếng gọi của mẹ:

-Thanh ơi, vào đây đi chợ với má nghe con.

Nhìn mẹ âm thầm đi nhờ bà con quen biết có con đi thi vào Trung học ở Saigon để gởi gấm bé cùng đi theo, bé biết mẹ đã quyết tâm tạo cho bé cơ hội tiến thân như ý cậu. Má ơi, sống trong một xã hội còn đầy ấp thành kiến cũ, góa bụa đơn độc, thế mà má có đầu óc tiến bộ hơn nhiều người đương thời, bé thầm nghĩ và nhủ với lòng là cố gắng hết sức mình để mẹ yên tâm.

Rồi một ngày, bé có cảm tưởng như cuộc đời đang trải dưới chân bé chiếc thảm bay. Cái kén sâu sắp trở thành bướm, bé sẽ là nữ sinh Trung học Áo Tím ở tận Saigon, mỗi năm chỉ được phép về nhà ba lần Tết, Phục sinh và hè. Không bao giờ Thanh quên khoảng thời gian nội trú đầy kỷ niệm nầy. Ở đây, Thanh có dịp tiếp xúc với học sinh của hai mươi mốt tỉnh miền Nam, thuộc gần như đủ thành phần xã hội, phải qua một cuộc thi tuyển gạn lọc gay go.

Càng ngày Thanh càng nhận chân ảnh hưởng giáo dục của cậu, tuy ngắn ngủi, bị đứt đoạn thình lình, nhưng càng lúc càng thể hiện rõ hơn, từ dáng vóc tính tình đến suy tư. Càng lớn, với chút ít kinh nghiệm bản thân, Thanh càng thấy thương cho thân phận bao người con gái mồ côi cha gặp phải nhiều phiền muộn khó khăn trong xã hội.

Cậu bé hay dạy sống ở đời cố lấy đức làm đầu vì ?? lấy đức báo oán, oán oán tiêu tan??. Nhưng Thanh nghĩ đức mà cậu đề cập đây là đức của các bậc thánh hiền tu sĩ, theo giáo điều như Chúa dạy, người ta tát má nầy, mình đưa má kia ra. Còn đối với phụ nữ, vẫn tuân phục, chịu đựng, vâng lời. Vai trò của người phụ nữ chỉ gói ghém gò bó trong khuôn son ?tứ đức? với ba đóa hoa ?tam tòng?, làm con, vợ, mẹ, vượng phu ích tử, nội tướng trong gia đình. Chưa kể đến việc ông chủ gia đình có quyền năm thê bảy thiếp, xã hội thời bấy giờ chấp nhận chuyện nầy như không trái với mỹ tục thuần phong.

- Ngày nay, nếu còn sống, cậu sẽ phân vân hơn, điên đầu nữa không chừng vì không có kim chỉ nam, GPS để phân biệt con đường nào phải theo. Bao biến chuyển, quay cuồng

đảo lộn. Băng đảng, giáo phái, khủng bố, ý thức hệ.., bao cái mới quây đầu ta tứ phía. Chưa nói đến tiến bộ khoa học kỹ thuật, chiêu nào cũng đáng dở nón cúi đầu.

Mọi mặt đều thay đổi như trong truyện thần thoại, ngay cả nước mình, nhà cao tầng trong thời gian ngắn mọc lên như nấm, đổi đời. Nhà ba căn hai chái của các thành phần giàu có ngày xưa lỗi thời rồi, bị xóa trên bản đồ quy hoạch nhà đất. Ngay ở quê ta tiện nghi như điện nước, truyền hình, điện thoại ...lần mò đi vào hang cùng ngõ hẻm.

- Mỗi thời khác nhau đó con. Phải tập thích ứng với hoàn cảnh thôi. Can đảm lên con gái cưng của cậu!

- A, thế là con quên mất hiện giờ cậu đang ở đâu... trên chín tầng mây xanh, xa biệt mù. Có nhiều đêm nhớ cậu, con nhìn trời vẫy vẫy tay chào trả một vì sao nhấp nháy tưởng chừng như cậu đang nheo mắt ra dấu báo hiệu sự hiện diện theo dõi thường xuyên âm thầm của người thoát chốn hồng trần. Chuyện dưới thế nầy, chắc cậu cũng biết hết rồi nhưng nghĩ gì con không biết bàn với ai nên trút hết bầu tâm sự với cậu vậy thôi.

Con cũng xin nói tiếp để cậu biết thêm, ngay cả đối với các ông, trung hiếu tiết nghĩa cũng thay đổi dạng, lý tưởng mục tiêu. Xã hội văn minh tân tiến ngày nay cuốn hút con người vào quỹ đạo vật chất, tự do, biến lăng kính nhìn ngày càng xa dần với truyền thống tổ tiên. Đâu còn ??quân xử thần tử, thần bất tử bất trung??, ??tu đâu cho bằng tu nhà, thờ cha kính mẹ hơn là đi tủ?.

Nói thế, không phải con quên lời cậu khuyên răn đâu nhưng như cậu biết, bánh xe đời lăn đều không quay ngược, không ngăn chận được. Phải cố thích nghi, trái chân lỡ bước là có thể bị dẫm nát không tiếc thương.

Ngay cả công dung ngôn hạnh vẫn được bảo tồn, nhưng cứu cánh mục đích không thể còn là nguyên bản. Bây giờ thứ tự như cũng bị xáo trộn rồi thành dung ngôn công hạnh. Ngày nay, bề ngoài dung nhan là bậc thang để bước lên cao các tầng lớp xã hội trơn tru trót lọt, sức hút ?hấp tinh đại pháp? có thể biến cô gái nhiều khuyết điểm thành mệnh phụ phu nhân, minh tinh, ăn trên ngồi trước...Thẩm mỹ là phương tiện làm cá hóa rồng, Lọ Lem thành công chúa.

Thanh lại bắt đầu nghĩ vẩn vơ, liên kết với hiện tượng ngoài đời bắt gặp.

??Con gái mười hai bến nước trong nhờ đục chịu??

??Gái thời tiết hạnh là câu trau mình??

- Ă, sao mà rắc rối quá vậy cậu?

Nào là 12 bến, nào là tiết hạnh, ai bảo vệ con đây? Cuộc đời có nhiều cạm bẫy chung quanh khó lường. Nó có giống như cái bẫy chuột mà cậu thường gài bên lẫm lúa hay bẫy chim tránh phá hoại mùa màng. Nhưng đó là loài chim chuột còn mình là con người mà.

- Đúng vậy! Là con người thì phải sống ra con người, có tình người. Thật không dễ đâu, nhưng cái khó thường bó cái khôn đó con.

Trong vườn mộng riêng tư của cha con bé, bé cứ đối thoại đột xuất nếu cần:

- Con không dám trách cậu nữa đâu, nhưng càng ngày con càng thấy thiếu vắng cậu vô cùng. Bao kỷ niệm nhắc con khó tả. Ngay cả tiếng võng kẽo kà kẽo kẹt cũng vô tình đưa con về quá khứ chung vui có cậu có con. Mẹ rầy một chút thôi có khi con cũng cảm thấy tủi thân, buồn thui thủi. Má thường khuyên: Mặc kệ ai nói gì thì nói, đừng buồn làm chi con. Con còn má mà, con cứ nghĩ là con còn có phúc hơn nhiều đứa trẻ khác, mồ côi cả mẹ lẫn cha.

Sao má cũng giống cậu quá? Cậu thì giảng về đức, má thì phúc. Đó là khái niệm áp dụng cho những ai siêu việt, chứ còn đối với đứa trẻ bé bỏng khờ khạo như con thì làm gì mà thấu hiểu nổi khúc mắt chi li của cuộc đời.

Cậu có nhớ cậu cũng vẫn thường ngâm:

??Lời nói không mất tiền mua,

Lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau.??

Nhưng con thấy hết rồi thời kỳ ?uốn lưỡi bảy lần trước khi nói??, càng nịnh hót lòn cúi xu thời lắm lúc cũng vớ đúng đường dây lên hương. Hơn thế nữa,??Ngọt mật chết ruồi, ngọt người chết của?? thật không ngoa với thời đại nầy đâụTruyền thông chẳng hạn ru hồn khán thính giả

nhẹ nhàng, êm đềm, xâm nhập không gặp sức đề kháng ầm ĩ, tước đoạt dễ dàng cả sức nghĩ suy, kinh nghiệm, hướng theo mục đích ý thức hệ riêng mà ngay cả đối tượng cũng không ngờ, không biết không hay, tưởng như là tự nguyện, tự giác, tự tìm, hậu quả khó ngờ.

Ối thôi, con nói tùm lum, vòng vo Tam quốc quá, hỏi hoài không hết, cậu chưa kịp trả lời là con bắt qua ý khác. Cậu đừng giận con sao hay thắc mắc, bới lông tìm vết mọi vấn đề. Vậy bây giờ con phải làm gì đây cậu?

- Thở ra hít vào cho khoẻ đi con. Con có nhớ hôm con uống sữa nóng đó, con cằn nhằn bực bội vì sữa lâu nguội bắt con chờ, con định bỏ đi không thèm uống, cậu có nói với con điều gì con còn nhớ không con?

- ??Sữa nóng hay con nóng? Tại con nóng uống chứ đâu phải tại sữa !??

Cám ơn cậu đã nhắc khéo con về cách xử sự ở đời, kiên nhẫn đừng bao giờ bỏ cuộc.

Bức họa hình cậu trên bàn thờ chít khăn đóng, áo dài chữ thọ mang kính vẫn như ngày nào mỉm cười khuyến khích mỗi lần Thanh có điều gì vui chưa kịp nói, ánh mắt như dịu hẳn khi Thanh buồn giận đến bên lẩm bẩm ?mét? cậu cho hả cơn và sao mà có vẻ cợt đùa hóm hỉnh thích thú khi Thanh thẹn thùng bẽn lẽn hé lòng mình bàn đến chuyện tương lai.

Thanh vững tin rằng cuộc đối thoại đơn côi ?thần thông cách cảm? nầy ngấm ngầm tích lũy rút tỉa cho mình nhiều bài học quí báu ở đời, bình tĩnh, tự lập xẻ chia, sống có tình người. Để rồi trong một giấc mơ đêm, Thanh hy vọng sẽ thấy cậu vui vẻ đến bên vuốt đầu Thanh nhẹ bảo:?Con bao giờ cũng là con ngoan của cậu? hầu xác tín hoài bảo gồm nỗi nhớ cùng lòng tin yêu tháp thành đôi cánh nhỏ giúp cho tâm hồn ta lớn lên.

Trần Thành Mỹ

Mục Lục

IIỊ Hộp Thư Toà Soạn ___________________________________________________

Nguyệt San Giao Muà xin cám ơn những thân hữu đã dóng góp bài vở cho Nguyệt San Giao Muà số 182 . Một số bài khác sẽ được đăng dần vào số tới. Mong mỏi sẽ nhận được những sáng tác của các bạn bốn phương để cho Nguyệt San Giao Muà thêm phần hương sắc trong tương lai.

Mục Lục

Thể lệ để nhận Nguyệt San Giao Muà:

1) Để vào danh sách của NSGM (subscribe),
   xin gửi email về  GiaoMua@hotmail.com

2) Để rút ra danh sách của NSGM (unsubscribe),
   xin gửi email về GiaoMua@hotmail.com 

3. Mọi chi tiết, thể lệ, thắc mắc, xin gửi về:
   GiaoMua@hotmail.com


4. Mọi bài vở, đóng góp, xin gửi về:
   GiaoMua@hotmail.com 
   Nguyệt San Giao Muà
   Homepage: http://www.GiaoMua.com




Thể lệ gửi bài cho Nguyệt San Giao Muà:

 

Mong bạn gửi Bài cho GM theo cách này là tốt nhất :

  

1.  Dùng mẫu chữ Vietnet (VIQR) hay Unicode
2. Viết Hoa chữ đầu của bài và bút hiệu. Ví dụ: Giọt Mưa Trên Lácủa NS Phạm Duy
3. Gửi bài ngay trong email (không kèm file), để cho BBT khỏi mất công download xuống để đọc
4. Gửi tất cả các bài trong 1 tháng 1 lần trong1 email, nếu tiện. 
5. Bài vở xin gửi đến trước ngày 25 mỗi tháng
6. Mọi chi tiết, thể lệ, thắc mắc, xin gửi về: GiaoMua@hotmail.com


Cám ơn bạn rất nhiều, vì nhân sự có hạn, BBT không thể ngồi đánh máy lại từng đề bài hay bút hiệu. 

 

  

    

      

	Địa Chỉ Liên Lạc:
	

	Nguyệt San Giao Muà

		P.O . Box 	378

		Merrifield, Virginia 22116

		USA

    
  

Trang Nhà 











Web Site Hit Counter





 

Copyright
2002 by Giao Muà e-magazine and respective authors