4. Hương

Ý Nga

Truyện ngắn

Hôm nay Yến, con gái duy nhất của bà Kim, về thăm nhà nên bà vừa nấu ăn vừa mở sẵn chốt khóa cửa để đó. Thỉnh thoảng bà cứ đi đi, lại lại ra chiều nôn nóng lắm. Vậy mà khi con vừa ló mặt vào cửa là bà xỏ xiên ngay:

-Sao mày không để má chết rồi hãy về thắp hương?

Yến mở to mắt tập trung nghe, rồi chỉ ?Dạ!? một tiếng to là lui trở ra, rồ xe chạy một mạch làm bà Kim há hốc miệng nhìn theo mà không thể tin vào mắt mình.



Nửa hối hận vì đã mắng con vội vã, nửa buồn lòng vì có đứa con bất hiếu, lấy chồng xa nhà mấy năm trời rồi mà tánh nó vẫn bướng bỉnh và hỗn hào như xưa. Bà thất vọng, thả người xuống ghế và khóc than ấm ức, kể lể đủ điều cực khổ về công ơn bà đã nuôi nấng đứa con ngỗ nghịch này khi xưa thế nào. Gào một mình đến lúc khan cả cổ bà mới chìm vào giấc ngủ cho đến khi có ai lay lay vai bà và gọi:

-Má ơi! Con nè!

Mắt nhắm, mắt mở, bà ngạc nhiên thấy đứa con gái đang ngồi trước mặt, bà bèn bật dậy như cái lò xo và hỏi:

-Con trở lại hả?

-Dạ! Con? mua hương rồi nè!

-Hương? Tổ cha mày! Tao chưa chết mà mày mua hương về cúng sống tao sao?

Cô con gái chau mày suy nghĩ một chút rồi trả lời:

-Chứ hổng phải hồi nãy Má biểu đi mua hương sao?

-Tao biểu mua hương hồi nào? Mua làm gì?

-Con nghe rõ ràng mà. Con tưởng Má biểu mua hương về cho Má thắp ông Ngoại như mọi lần, Má còn nói ông Ngoại là? cha của Má đã chết?

Con nhỏ này lấy chồng Canadian mới có mấy năm mà nó không còn hiểu tiếng-của-mẹ nó đang nói nữa rồi sao? Thì ra nãy giờ nó chỉ hiểu mấy chữ dễ dễ như: ?hương, má, chết? mà đoán ý của bà thôi. Hèn chi đi xa, nó chỉ toàn gửi hình mà chẳng bao giờ viết chữ nào cho mẹ. Bà chợt nhớ ra và hiểu tại sao nó bỏ đi kỳ lạ vậy, bà mắng nó:

-Thiệt tình! Phải chi hồi đó mày chịu khó đi học trường Việt Ngữ vài năm thì bây giờ mày đâu có hiểu tiếng Việt tệ vậy.

Nói xong bà từ từ giải thích một cách khó khăn, nửa Việt, nửa Anh bằng cách ráp từng chữ ngữ vựng vào thành một nhóm cho con hiểu. Yến nghe xong cũng khá lâu mới thấm ý mà ôm bụng nằm cười lăn ra ghế.

Bà nhìn nó cười cũng gượng cười theo chỏ con vui, chứ trong bụng bà nghe cay đắng và hối hận vì đã không nghe lời cha dạy lúc còn sống:

-Con không chịu học tiếng Anh thì phải nói tiếng Việt với cháu chứ không thì làm sao mai mốt hai mẹ con hiểu nhau?

-Ðừng có nói tiếng Anh... bồi theo nó nữa!

-Ðến một lúc nào đó rồi hai mẹ con bây chỉ nhìn nhau mà cười trừ, như mỗi sáng con cười cười và múa tay, khua chân với bà Brown hàng xóm mỗi ngày. Lúc ấy thì đừng có hối hận!

Bà thấy thương cha nhiều hơn và bắt con gái thắp hương cho ông ngoại rồi bà cũng thắp một nén nhang và nói với cha:

-Ba nói đúng đó Ba! Con và cháu ngoại của Ba đang cườỉ cười đây. Cháu cười đến chảy cả nước mắt còn con thì cười rả nước mắt vì đã không nghe lời Ba dạy bảo.

*13.6.2017

Ý Nga

Mục Lục

5. Ðời Sống của Người Nông Dân Việt Nam qua Tục Ngữ Ca Dao

Phạm hy Sơn

Xã hội Việt Nam xưa là xã hội nông nghiệp . Ông cha chúng ta quây quần ở đồng bằng sông Hồng, sông Cả, sông Mã, sống thành làng, xã với nghề nông là chính . Sau này mới mở dần vào miền Trung và cuối cùng là vùng đất sông Cửu Long bằng con trâu, cái cày, cây lúa, cây khoai .

- Làng ta phong cảnh hữu tình,

Dân cư giang khúc như hình con long .

Nhờ trời hạ kế sang đông,

Làm nghề cày cấy vun trồng tốt tươi .

Nghề nông lệ thuộc gần như hoàn toàn vào thời tiết .

Tháng 6, tháng 7, tháng 8 ta hay còn gọi là tháng âm lịch mưa nhiều thì trồng lúa mùa :

- Tháng năm gặt lúa vừa rồi,

Bước sang tháng sáu nước trôi đầy đồng.

Nhà nhà, vợ vợ, chồng chồng,

Ði làm ngoài đ?ồng, sá kể sớm trưa .

Tháng sáu, tháng bảy khi vừa,

Vun trồng giống lúa, bỏ chừa cỏ tranh .

Tháng 8 thì lúa trổ bông, tháng 10 là mùa gặt :

- Tháng tám lúa rỗ đã đành,

Tháng mười cắt hái cho nhanh kịp người .

Tháng 11, 12, giêng, 2, 3 mưa ít thì vun trồng lúa chiêm để gặt vào tháng năm :

- Tháng năm gặt hái đã xong,

Nhờ trời một mẫu năm nong thóc đầy .

Ngoài lúa người ta còn trồng nhiều hoa màu phụ khác :

- Khó thay công việc nhà quê,

Cùng năm khó nhọc dám hề khoan thai .

Tháng chạp thời mắc trồng khoai,

Tháng giêng trồng đậu, tháng hai trồng cà . . . .

Khi khoai, đậu, cà đã được thu hái nhà nông lo cày ruộng để tháng tư gieo mạ và tháng năm gặt xong vụ lúa chiêm thì tháng sáu, tháng bảy hối hả cày cấy lúa mùa :

- Tháng ba cày vỡ ruộng ra,

Tháng tư bắc mạ thuận hòa nơi nơi .

Tháng năm gặt hái vừa rồi,

Bước sang tháng sáu nước trôi đầy đồng .

Nhà nhà, vợ vợ, chồng chồng,

Ði làm ngoài đồng, sá kể sớm trưa .

Tháng sáu, tháng bảy khi vừa,

Vun trồng giống lúa, bỏ chừa cỏ tranh.

Tháng tám lúa rỗ (trổ bông) đã đành,

Tháng mười cắt hái cho nhanh kịp người .

Quanh năm suốt tháng vất vả nhưng nào đã xong, còn lo mưa nắng có được thuận hòa không : mưa qúa lụt thì lúa chết úng, nắng hạn thì lúa chết khô . Chỉ khi nào gặt đem lúa về nhà, nộp thuế xong người nhà nông mới yên lòng :

- Khó khăn làm mấy tháng trời,

Lại c?òn mưa nắng bất thời khổ trông .

Cắt rồi nộp thuế nhà công,

Từ rày mới được yên lòng ấm no .

Hai tiếng ?ấm nỏ để cuối câu cho có hậu thôi . Thực ra đời sống của đa số người làm ruộng khi thu hoạch về còn trăm ngàn thứ tiêu pha phải trông vào hột lúa đem bán đi : đóng góp với

làng xóm trong các tổ chức lễ hội, giỗ tết, cưới hỏi, ma chay (tiền mừng, phúng điếu), may mặc, đau yếu thuốc men . . . tất cả đều trông vào hột thóc do sự lam lũ, vất vả mà ra :

- Ai ơi bưng bát cơm đầy,

Dẻo thơm một hạt đắng cay muôn phần .

- Cày ?đồng đang buổi giữa trưa,

Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày !

Không những người đàn ông vất vả mà phụ nữ cũng rất cực nhọc :

- Một ngày hai bữa cơm đèn,

Lấy gì má phấn răng đen hỡi chàng !

- Một ngày ba bận trèo đèo,

Vì ai vú xếch, lưng eo hỡi chàng !

Bữa cơm sáng ăn lúc trời còn tối chưa tan sương để ra đồng làm việc cho đến khi trời tối mịt, sương đã xuống mới trở về nhà ăn bữa tối . Ðến đây chúng ta hiểu và thấm thía ý nghĩa của câu nói ?Hai sương một nắng ? và bài ca dao sau đây :

- Giã (trả) ơn cái cối, cái chày,

Nửa đêm gà gáy có mày có tao .

Giã ơn cái cọc cầu ao,

Nửa đêm gà gáy có tao có mày !

(Sau khi ăn cơm tối phải xay thóc, giã gạo xong mới đi ngủ - Sáng dậy rất sớm ra ao vo gạo, rửa rau nấu ăn, ăn xong thì đi làm) .

Dù rất vất, cực nhọc nhưng phần lớn ngưòi làm nông có cuộc sống thiếu thốn, nhiều khi miếng cơm không đủ ăn :

- Cái bống là cái bống bang,

Con đi lấy sàng cho mẹ đổ khoai .

Con ăn một, mẹ ăn hai,

Con đi bốc muối thì khoai chẳng c?òn .

Con ngồi con khóc nỉ non,

Mẹ giận mẹ đạp con bon đầu hè .

Ðứa con van xin : (Mẹ) Có đánh thì đánh vọt (roi) tre,

Chớ đánh vọt nứa, nữa què chân con !

-Ý ai thì mặc ý ai,

Ý tôi chỉ muốn canh khoai đầy nồi !

Nhiều người chỉ mong đến ngày mùa để được ăn bũa cơm no :

- Bao giờ cho đến tháng năm,

Thổi nồi cơm nếp vừa nằm vừa ăn .

Bao giờ cho đến tháng mười,

Thổi nồi cơm nếp vừa cười vừa ăn .

Miếng cơm không đủ ăn, nói gì đến thịt cá là thứ hiếm hoi :

- Thịt thối hơn muối bùi .

- Râu tôm nấu với ruột bầu,

Chồng chan vợ húp lắc đầu khen ngon .

- Bồng bồng mà nấu canh tôm,

Ăn vào mát ruột đến hôm lại bồng .

Vì thế nên mới có câu :

- Muốn ăn cơm trắng cá kho,

Trốn cha, trốn mẹ xuống đò cùng anh .

Ðó là lời dụ dỗ của anh chàng lái buôn đường xa .

Một trong những lý do chính gây khó khăn cho nông dân là thời tiết bất thường mưa, bão hay hạn hán :

Người ta đi cấy lấy công,

Tôi nay đi cấy còn trông nhiều bề .

Trông trời, trông đất, trông mây,

Trông mưa, trông gió, trông ngày trông đêm .

Trông cho chân cứng đá mềm,

Trời yên bể lặng mới yên tấm lòng !

Cái cảnh vất vả, túng thiếu ấy không phải chỉ ngày xưa mới có, mà ngày nay dù đã có máy móc dùng trong nông nghiệp nhưng đời sống của giới nhà nông cũng vẫn còn nhiều vất vả và thua thiệt so với những nghành nghề khác .

Phạm hy Sơn

Mục Lục

6. Thơ Tình Hồ Chí Bửu 6

Ngô Nguyên Nghiễm

NHÀ XUẤT BẢN HỘI NHÀ VĂN thông qua VĂN TUYỂN SAIGON vừa phát hành tập thơ THƠ TÌNH HỒ CHÍ BỬU 6 - Sách dày 120 trang (luôn bìa)- Chịu trách nhiệm xuất bản Giám Ðốc Tổng Biên Tập NGUYỄN QUANG THIỀU- Biên tập NGUYỄN KIM SƠN (VŨ HỒNG)- Sửa bản in TÁC GIẢ- Mỹ thuật QUỐC ANH- Kỹ thuật NGUYÊN THỦY- Phụ bản ảnh màu HUỲNH HOA- Nhạc phổ thơ MỘC THIÊNG- Lời bạt NGÔ NGUYÊN NGHIỄM- Mã số quốc tế ISBN- 978-604-967-092-3- Ðây là tập thơ thứ 16 của tác giả- Mời các bạn xem lời bạt của nhà thơ NGÔ NGUYÊN NGHIỄM :

BẠT ..

..Thơ Hồ Chí Bửu nhiều bất chợt kỳ lạ, không định hướng trước được, phải chăng thơ đến với anh cũng chớp nhoáng như những ngôn ngữ đã bộc phát thành thơ ? Hồ Chí Bửu có lẽ làm thơ rất nhanh, nhỏ giọt thành thơ, và sự hoàn chỉnh bài thơ chắc nhà thơ cũng ít chu toàn, chỉnh sửa. Hình như thơ tự nhiên đến, và tự nhiên đi, thanh thoát vô cùng cho nẻo đi ? về, tung tăng bay nhảy không rào đón, nên nhiều khi bằng hữu chỉ thấy mặt nổi của bài thơ, vì cái ngông cuồng phiêu bạt lướt thướt dày đặc chính diện. Phóng túng, lý sự, đùa cợt trước cửa hạo nhiên, nhưng thật sự Hồ Chí Bửu còn nhiều ẩn ức, đầy nổi u buồn miên viễn, thấm ngầm giữa hồng tâm. Tung hứng trong thơ Hồ Chí Bửu, có phần nào trừu tượng diệu hoặc, mà giữa chữ nghĩa lý thú tung tăng đùa giỡn có nét thông thái đầy phá phách.. Nhưng khi tôi lặng lẽ chong ngọn bạch lạp, soi lại mặt lẫn khuất, chìm lắng trong dòng thơ anh, tại sao trăm lần như một, mỗi câu kết trong từng đoạn thơ lãng bạt của Hồ Chí Bửu vẫn hát hò mà nước mắt rưng rưng. Cái buồn cố hữu, quả thật đã thấm đẫm từ nguồn cội trải dài suốt 10 thi tập mới nhất, được Hồ Chí Bửu xuất bản từ đầu thiên niên kỷ nầy.

Tôi hiểu Hồ Chí Bửu, ngoài cái chịu đựng của một kẻ lữ hành, đang cô độc ôm thơ bay lượn ngạo nghễ lang bạt, đầy kẻ ghét người thương, nhưng chắc chắn cái không gian thơ đầy rẫy phù sa sông núi,

khí thiêng cố thổ, vạch riêng cho một hồn thơ khung trời sinh hóa, bất khả xâm phạm, thì thế tục thường tình xin hãy ngẩn ngơ ! Bên cạnh cây bạch lạp vừa soi, bóng dáng kẻ lang bạt ngao du trần thế, vẫn làm chau đi ngọn gió, hàng hàng câu thơ vừa hát được ra lời ..

Ngô Nguyên Nghiễm

Mục Lục

7. Cơn Mưa Từ Ký Ức.

Hạnh Diễm

Nhưng mưa, em ơi không ai chờ vẫn đến
Mưa tháng tư, cơn cuồng lũ qua đời
Anh trở về bóng đổ tàn hơi
Chân lạc lỏng giữa phố phường thay chủ mới.

Hoàng Ðịnh Nam

-Viết từ cảm xúc khi đọc ?Mưa và Sài Gòn? của Hoàng Ðịnh Nam .

Mỗi người đón mưa với một tâm trạng khác nhau tuỳ theo từng hoàn cảnh.Người nông dân sẽ rất mừng vui khi mưa ban tặng cho mảnh đất khô cằn một sự hồi sinh. Nhưng mưa lại làm tăng thêm sự nhọc nhằn cho người còn tảo tần khuya, sớm đường xa. Ngược với những gian nan của cuộc sống thì mưa đem đến sự ấm cúng vào trong những căn nhà khép cửa cho những người đang quây quần bên lò sưởi. Mưa cũng là niềm cảm hứng vô tận đối với các thi, nhạc sĩ nên từ đó đã có biết bao nhiêu là tuyệt tác về mưa dâng tặng cho đời. Và bây giờ! Mùa mưa đã về trên xứ sở của tôi với những buổi chiều mưa đan kín lối đi về, tôi cũng muốn đặt bút vào trang giấỷ

Nhưng tôi không viết về cơn mưa đang xôn xao ngoài kia làm cho những cành Thông Thiên vung vẫy rơi hoa lá đầy sân. Cũng không viết về cơn mưa trong trí nhớ tôi, một thời mộng mơ khi môi cười chưa héo. Mà tôi sẽ viết về cơn mưa trong quá khứ của Hoàng Ðịnh Nam! Ðó là cơn mưa của hoài niệm mà trong đời ai cũng có:

Những cơn mưa đầu mùa sớm trễ

Cũng ru ta bằng tiết tấu vỗ về

Cũng làm xanh những chồi lộc đam mê

Cũng gội rửa lòng anh trang giấy mới.

Tôi đã từng nghe câu hỏi ?Thế nào là một bài thơ haỷ?, và tôi cũng từng đọc rất nhiều những bài phê bình văn học của các Nhà Phê Bình dành cho những bài thơ với sự phân tích tách bạch từng câu chữ thế nào là hay, dở. Nhưng với tôi từ góc độ của một người yêu thơ, tôi chỉ muốn dành cho thơ một cái nhìn chiêm ngưỡng như người ta nhìn ngắm một cái gì đẹp, ấn tượng mà không thắc mắc nó hình thành do đâu? tạo nên bởi cái gì? Và bài thơ hay đối với tôi là bài thơ có thể đi ngay vào tâm hồn người đọc, mang đến cho họ sự đồng cảm, niềm cảm xúc dù không phải hoàn cảnh hoặc tâm sự của mình, và tôi thật sự tìm thấy niềm cảm xúc đó khi tình cờ bắt gặp cơn mưa của Hoàng Ðịnh Nam đưa tôi quay về trú chân vào thời khắc khi đất nước không bình yên, để gặp lại những hình ảnh :

Bao thế hệ đã đi vào lửa đạn

Bọn anh cũng đã đi ?vào nơi gió cát?

Một mùa mưa phong kín cổng học đường

Sài Gòn bấy giờ có vạn luyến thương.

Sài Gòn dù có ôm giữ vạn niềm thương nhưng cơn mưa binh biến buộc sự bình yên phải khép lại sau cánh cổng trường để những chàng thư sinh xếp bút nghiên lên đường vào nơi đạn lửa,

Những người đi theo tiếng gọi non sông

Những người đi, đi mãi không cùng

Cả con đường dài vào Trung tâm 3 mưa giăng bay trên hàng bả đậu nghiêng che một nỗi niềm rất riêng, con đường đón những người trai giã từ cuộc đời dân chính:

Chiều Trung Tâm 3 chưa là chiều thiên lý

Sao mưa giăng nghiêng hàng bả đậu ưu phiền

Và đó cũng là:

Những ngả đường đã xếp lại cánh viễn mơ.

Hoàng Ðịnh Nam đã hoà mình vào hơi thở của đất nước, để biết quặn đau với những sự chia lìa, thậm chí niềm vui cũng cần vội vã:

Các khoá quân trường ngăn cách nhau riêng

Cũng cố níu về phép chung chiều thứ bảy

Bởi ta phải vui, vì vui ta không còn mãi

Sông chi ly, nghe đâu có đợi chờ

Tôi nép vào trong câu thơ này để thấy màu áo Kaki vàng, Alfa trên cầu vai đen với những vòng dây Biểu Chương của các chàng trai từ ngả Thủ Ðức về làm cho phố xá đẹp thêm. Nhắc đến đoạn trên tôi muốn gởi một chút tâm tình phần mình vào đây, chiều hôm qua một ông anh kết nghĩa từ thời xa lắc là ?dân? Trừ Bị Thủ Ðức (Khoá 9A/72) lâu rồi mới ghé thăm cũng là để mời đám cưới cho con trai, anh đã khuyên tôi ?Phải chấp nhận hiện tại chứ cứ ôm giữ hoài những hình ảnh xưa thì làm sao tâm yên cho được!?. Qua câu chuyện anh vô tình nói KBC của đơn vị xưa anh cũng không nhớ! Tôi đã giận hờn nói mà cũng như trách ?Nhưng KBC 4100 thì chắc không thể quên chứ?..? . Quá khứ dù buồn hay vui, dù tốt hay xấu cũng là của mình, trong một trường hợp nào đó chấp nhận hiện tại là trở thành kẻ phản bội, trước nhất là phản bội lại chính mình trong quá khứ. Tôi làm sao buộc tất cả mọi người phải suy nghĩ giống tôi! Tôi cũng không thể trách họ. Qua bao năm con người đã dần quên mà quen với cuộc sống mới, tôi lặn ngụp ngược dòng trong khúc sông tiếc nhớ đến đuối sức mà tìm kiếm, hồi tưởng những ảnh hình đã bị nhiều người lãng quên, để rồi buồn?

Có phải vì mang suy nghĩ ấy nên khi bắt gặp những bài thơ của Hoàng Ðịnh Nam tôi đã như gặp một hình ảnh cũ mà tôi không bao giờ muốn quên, tôi càng trân trọng vì sự đồng cảm với tác giả khi hồi tưởng về quá khứ thấy ?Như vệt nắng xuyên qua màng ký ức?, đất nước may mắn có những trái tim với một tình yêu lớn hơn tình yêu riêng tư, trái tim ấy ?Muốn hạnh phúc chia đều cho muôn kẻ? họ lên đường là chấp nhận sự hy sinh, đến một lời hẹn cũng không dám dành cho ai đó:

Cơn chinh chiến gọi tên mình đi tiếp nối

Và chiến chinh có mấy ai trở lại

Thì hẹn chi một buổi tương phùng.

Làm sao ta có thể dững dưng với hình ảnh một người lính đang trải qua những gian nguy từ chiến trường sôi động Thường Ðức, Pleiku với cơn mưa lạnh nằm dưới poncho trấn thủ ngoài tiền tuyến! ?Khi đang nghĩ đến một thằng đang xuôi quân Thường Ðức/ Hay một thằng nắng gió Pleiku/ Là lúc ta đang nằm dưới poncho/ mưa phủ mịt mù?

Người về sau chuyến đi dài theo cuộc trường chinh, phố xá đông mà quán xưa khuyết một chỗ ngồi, tình bằng hữu ngậm ngùi trong ly cà phê đắng, có nhớ lời aỉ

Lỡ mai một mình bạn về giữa phố xá đông

Xin uống hộ ly cà phê quán cũ.

Mưa khắc khoải một nỗi buồn! Nhưng không có cơn mưa nào cuồng nộ tan hoang như mưa tháng Tư không ai chờ, không ai đợi. Cơn mưa đó là nước mắt của trời rơi xuống hay nước mắt của chúng ta thương cho hình ảnh một thành phố bình yên với những cơn mưa dịu dàng bất ngờ đến và vội ráo tạnh trả lại cho mặt đường những bước chân vui, ngày mưa đó khuất xa rồi còn đâu, bây giờ ?

Nhưng mưa, em ơi không ai chờ vẫn đến

Mưa tháng tư, cơn cuồng lũ qua đời

Anh trở về bóng đổ tàn hơi

Chân lạc lỏng giữa phố phường thay chủ mới.

Không có từ buồn hay đau xót nào trong mấy câu thơ ở trên nhưng tôi vẫn nhận ra câu thơ bật ra từ nỗi đau hơn nhiều nỗi đau, buồn hơn những nỗi buồn xuyên suốt chặng đời một con người mà thân phận gắn liền với vận mệnh quê hương:

Thành phố mà khi đã mất

Anh hiểu ra xương máu của chính mình

Là cổ bàn của bao kẻ cầu vinh

Là nỗi nhục của người dân vong quốc

Ðó không phải chỉ là tâm trạng riêng của Hoàng Ðịnh Nam, mà anh còn nói thay hàng triệu người không nhiều thì ít đã đổ mồ hôi, xương máu để gìn giữ. Là tiếng nấc nghẹn phải nuốt vào tim của những ai có liêm sĩ không tham dự vào bàn tiệc thời cơ, trong khi những cơn mưa phùn gió bấc đẩy dạt những mảnh đời bầm dập trong địa ngục lao tù sau cuộc chiến, họ phải trực diện với một bầy đầu người óc thú chỉ muốn cắn xé đồng loại. Nỗi đau của thể xác còn có thể xoa dịu, nhưng trong cõi sâu tâm hồn vết thương đó sẽ mang theo cả một đời người tha hương:

Mùa mưa tha hương

Chẳng giống như mưa phùn gió bấc

Vẫn đau tê như ngày rét, đói trong tù

Vẫn cào châm như ngàn mũi kim khâu

Trên da thịt hôm nay còn nguyên vết dấu.

Cơn mưa ngoài kia có khác gì những cơn mưa đã từng trút xuống phố phường bấy nay, sao tôi chợt thấy lòng mình chùng lại, :

Mưa gợi mãi những niềm đau chưa cũ

Hai mươi mấy năm là một trường đoạn bể dâu

Dù hôm nay có đổi áo, thay màu

Ðâu dễ xóa những vết thương trầm tích.

Xếp trang thơ lại, bên tai tôi âm vang của một cơn mưa dài từ thiên thu vọng về, có một nỗi đau nào vướng mãi trong ngõ ngách hồn tôi:

Mưa âm vang như hành khúc cung đền

Ðồ Bàn cũ dậy niềm đau Chiêm quốc

Tôi chờ đợi một cơn mưa của phép màu tưới xuống Sài Gòn tẩy sạch bụi bẩn đã dầy theo thời gian sau mấy mươi năm nằm im hứng chịu. Ðó sẽ là những giọt mưa ngọt ngào nhất trong đời mà tôi mong chờ từng khắc, từng giây.

Hạnh Diễm

Mục Lục

8. Nguyện Ước

Song An Châu

Ðoản Khúc




Ta vẫn nhớ những chiều đông lạnh buốt, thắm vào người trong chiếc chăn đơn . Nghe ngoài kia cây lá đang dỗi hờn, buồn thời tiết sao mà khe khắt lạ .
Em độc hành như là chiếc lá, giữa đông về trơ trụi bám cành khô. Không rời mẹ sợ đời xa cách mãi, như tình ta xa cách lại không ngờ .
Nghe đời rụng xuống vừa tan vỡ, ghép đôi tay nguyện ước buổi đông về . Thôi giá lạnh cho người đời đỡ khổ, nắng dần lên sưởi ấm lối đường quê .
Còn nhớ mãi đêm trăng tay nắm hẹn thề, đêm dần xuống nửa đời say hạnh phúc. Rốt cuộc rồi như bèo dạt trôi sông, nghe đắng cay bừng dậy trong lòng .
Thôi! xa rồi tháng ngày đầy nguyện ước. Em đã tan như khối băng trong nước, không bao giờ tìm được một mãnh tình. Dù mình đã yêu nhau như sông dài, núi cao, rừng thẳm.

Nguyện ước bên nhau mình đằm thắm. Thôi bây giờ đâu còn gì nữa, phải không em?

Song An Châu

Mục Lục

9. Tưởng Ðã Quên

Trần Thành Mỹ

Khôi và Huy là hai cậu bé học cùng lớp ở sát nhau chỉ cách một hàng rào bông bụp. Khôi từ làng quê lên học vì thời bấy giờ chỉ ở trung tâm tỉnh lỵ mới có trường Tiểu học, ở trọ nhà ông chú bà con xa, cuối tuần mới về nhà cách đấy độ 5km đến sáng thứ hai mới trở lại.


Gia đình Khôi không giàu có tạm đủ sống nhờ quần quật chăm lo ruộng vườn. Nhà thờ ông bà để lại thật xưa, ba căn hai chái. Trước có sân để trâu đạp lúa, bên hông nhà cây rơm to. Gần đấy là chuồng trâu, sau nhà còn có cả chuồng heo và gà vịt. Con chó Vện khôn ngoan nằm trước cửa giữ nhà thường gây gổ gâu gâu với con mèo tam thể meo meo rình mò bắt chuột.


Quanh nhà là ngôi vườn nhiều cây ăn trái bao bọc ba bên bởi hàng rào tre kêu răng rắc uốn theo hướng gió. Nào là chuối sứ, chuối hột mà ban đêm khuya khoắt gió thổi chạm nhau nghe như tiếng võng đưa kẽo kẹt, nghiến răng làm cho những người yếu bóng vía liên tưởng đến bao chuyện kể huyền hoặc rùng rợn quanh loại chuối nầy.

Buồng chuối trổ ngược

Cây chuối và dừa là những cây thông dụng nhất vì dân ta có thể sử dụng hết mọi phần từ rễ thân tàu lá. Trái cây có quanh năm, vài cây đu đủ, vú sữa, mãng cầu, me, so đũa. Ðừng quên những giàn bầu, mướp lủng lẳng trái mà các em bé gái thích ngồi chơi bán hàng hay nấu cơm dưới vòm lá xanh rờn rợp bóng mát.



Giàn mướp với hoa trái mướp



Kế đấy là những bồ bạc hà rau thơm hành ngò xanh mướt. Gần vũng nước là đám rau má

« Thân em ở bụi ở bờ,

Mẹ cha không có chỉ nhờ tiếng kêu. »



Rau má



Một chiếc cầu tre voi ra trên một cái ao nuôi cá, nước cũng để dùng cho trồng trọt và tiêu dùng trong nhà. Chưa kể đến cây sung chi chích trái mà mỗi lần Tết đến thường được chưng trong dĩa quả tử trên bàn thờ tổ tiên. Trưa ra vườn trèo lên cây ổi hoặc thọc trái trứng cá ngọt lịm hay hái trái nhãn lồng chín vàng chua chua ngòn ngọt, buồn buồn ngắt chùm trái mồng tơi thay mực tím vẽ lăng nhăng.

Bông trái nhãn lồng

Rau mồng tơi



- Khôi ơi, chơi bắn đạn với tụi tao không ? Có cả thằng Ðức và Tư nữa.

- Tao còn lỡ tay một chút, xong rồi ra ngay.

Thế là cậu nầy thì lo vẽ đường lụn, cậu khác khoét lỗ, cuộc tranh hùng diễn ra, tiếng viên đạn đụng nhau cốp cốp, bàn tán ăn thua vui nhộn

- Lần nầy nhất định hạ thằng Khôi một phát mới đáng mặt anh hào. Cho nó tởn tới già. Thằng nầy ở nhà quê chắc bắn chim dữ lắm nên nó bắn đạn cừ thiệt. Coi nó kìa, hễ nó nhắm là thuờng trúng phóc ngay. Ðức nói oang oang.

- Coi chừng mầy đứt thắng đó Ðức ơi. Chưa đỗ ông Nghè đã đe hàng tổng rồi. Sắp cháy túi mà hổng lo, liệu hồn. Tới phiên đó, bắn đi.

- Lại trật nữa chán quá, ngáo ộp ơi. Không được bắn hất đâu nha, phải phạt đuổi ra luôn đó.

Huy Ðức Tư là bạn học cùng lớp với Khôi. Cả ba đều ở tại tỉnh lỵ chỉ có Khôi là từ ruộng đồng lên. Ngày xưa đi học phần đông học sinh ở quê còn đi chân đất nên thường bị ghẹo là chân dính phèn. Khôi cũng không ốm yếu nhỏ con, mặt mày sáng sủa không thua gì bạn bè ở thành thị nhưng vốn nhút nhát kém tự tin, tính chất phác « nhà quê » vẫn còn hằn trong cử chỉ điệu bộ, lời nói. Thấy gì cũng nhìn chầm chập, phát biểu từ tốn tiếng nói sang sảng rõ ràng.



Khôi được bạn bè thích vì có nhiều tài vặt như vót tre làm diều, vào mùa nắng ráo thả ngoài đồng ruộng vui chơi. Khôi cũng biết dùng nạng ba làm ná bắn chim, bắt dế đá nuôi trong hộp quẹt biếu bạn bè.



THẢ DIỀU




« Ví dầu cầu ván đóng đinh,

Cầu tre lắt lẻo gập ghình khó đi. »





Khôi cũng biết cách hướng dẫn bạn bè qua cầu khỉ đến thăm vườn mãng cầu hay sơ ri sum suê ăn thả giàn.

Trái mảng cầu ta hay quả na

Khôi vui vẻ kể cho các bạn tò mò về những lần đi soi bắt ếch vào chập tối mùa mưa bị chụp ếch té lăn cù hay lúc bị kiến vàng thui vừa hôi vừa khai vừa đau sưng nhức khi thọc lủng tổ kiến vàng để hứng trứng đem về câu vó cá.



Khôi cũng không quên rủ các bạn về quê mình xem tát đìa bắt hôi cá, gạn mương đầy nhóc cá kèo nhớt nhợt đang há miệng hớp khí trời.



Ai hỏi gì biết thì trả lời biết không khoe khoang khoác lác cũng không bao giờ chê bai quê mình khổ cực nghèo nàn. Nhà nông là thế đấy, chân lấm tay bùn, sống theo thời tiết, hột lúa là hạt ngọc trời ban, đầu ngẩng lên không trung chân đạp đất

« Mong cho chân cứng đá mềm,

Trời yên bể lặng mới yên tấm lòng.?



- Anh Khôi ơi, Em có lá dừa đây, anh kết cho em vài chiếc thúng để tụi em bán hàng. Duyên đứng bên hàng rào gọi trao cho Khôi một mớ lá dừa.

- Cần gấp không Duyên?

- Chừng nào cũng được, À mà càng sớm càng tốt. Cám ơn anh Khôi lắm lắm đó nha.

Duyên vừa định quay vào nhà thì nghe tiếng quát :

- Duyên, lại vòi vĩnh anh Khôi gì nữa đó. Nhõng nhẽo quá mét má cho xem.

Duyên nhanh chân chạy thoát vừa ngoái cổ cười khoe má lúm đồng tiền :

- Em mượn anh Khôi làm dùm một tí thôi, em cũng cám ơn ảnh rồi.



Day sang Khôi Huy bảo:

- Con bé nầy nó ngoan nhưng cũng biết cách bắt nạt người khác lắm. Mầy chìều chuộng nó riết nó lừng đấy. Mỗi lần nó mượn tao làm gì mà tao cự nự là nó sà đến bến tao thủ thỉ: Cho em qua mượn anh Khôi nha. Anh bảo anh Khôi cái gì cũng làm được hết mà. Mầy thấy con gái nó khôn đáo để chưa?

Khôi chẳng biết ất giáp gì về con gái hết mà nhất là ở thành thị nữa. Khôi chỉ có một chị cả đã gả chồng mấy năm nay rồi nên chỉ cười cười nghe thôi.



-Tức cười lắm nó treo lủng lẳng tòn teng mấy con cào cào châu chấu mầy thắt bằng lá cau lá dừa. Nó còn chỉ cho bạn nó lấy lá bàng làm mũ, vương miện làm bạn nó lé mắt luôn. Có lần tao bắt tại trận tụi nó giả đàn ông, lấy lá chuối tỉa làm râu dài, dùng đọt bông bụp làm râu cá chốt, râu bắp khô làm râu quay nón đi xe bằng tàu, mo cau khô có người kéo. Nó nói mầy còn chỉ nó làm súng bằng rọc lá chuối nữa.

Cào cào xếp bằng lá dừa

- Lắm lúc nó kể về mầy mà tao cứ tưởng mầy là anh nó vậy. Nó còn bảo là mỗi lần mầy làm gì dùm nó, mầy bảo để thưởng nó ngoan học giỏi. Còn ngược lại sụt hạng thì mầy không nói gì cả. Có lần nó nhờ tao qua nói với mầy là tuần nầy nó học giỏi trở lại rồi. Nó cứ đòi về thăm ông bà nội mỗi lần nghỉ lễ để coi tụi mình thả diều, bắn chim, trèo cây hái trái. Con bé còn mơ mộng lắm thích ruộng vườn chưa nghĩ đến nỗi vất vả cơ cực của cuộc sống nông thôn.



Càng chơi với mầy rồi, tao mới thấy mầy chịu đựng giỏi thật. Tưởng mầy cục mịch quê mùa khờ khạo thế mà ăn hiếp mầy không dễ đâu. Mấy thằng con nhà giàu tướng trói gà không chặt không bắt nạt mầy được vì mầy học khá giỏi, khỏe mạnh. Có mầy bên cạnh tụi nó ít dám ăn hiếp tao nữa.



Thời gian trôi qua. Khôi cùng các bạn lên Saigon tiếp tục học Trung học, Khôi Huy đậu vào trường công , các bạn khác học trường tư thục nên họ ít còn dịp gần nhau như trước.



- Anh Khôi, phải anh là anh Khôi không?

Ngạc nhiên quay lại trả lời giữa đoàn người đang chen chúc vào hội chợ triển lãm.

- Dạ phải. Mà xin lỗi cô, cô là

Chưa dứt lời là nghe cô gái vui vẻ nói :

- Cô cô, trái dừa khô, cô lô cốc lốc ấy, anh không nhận ra ai à. Cái anh nầy sao mà chóng quên quá. Lâu rồi mới gặp lại anh. Anh ít lên chợ lắm phải không ?

Nhìn nụ cười với má lúm đồng tiền sâu, tim anh như đánh thót, ánh mắt anh sáng lên mừng rỡ.

- Bé ba Duyên phải không ? Nếu không gọi, đụng đầu chắc tui cũng không nhận ra đâu.

- Bao nhiêu năm rồi mà anh vẫn cứ tưởng hồi nào năm xưa em còn hay mè nheo nhõng nhẽo đó nữa hả, em lớn rồi chớ bộ, anh Khôi không thấy sao ?

Khôi cảm thấy vui lây với tính hồn nhiên và cảm động trước lời nói chân thành dễ thương của Duyên.

- Thời gian qua nhanh thật, mới ngày nào.. , cho xin lỗi nha. Mà Duyên đi với ai vậy ?

- Với mấy con bạn thân của em ngày xưa, mấy đứa phá như giặc như anh Huy thường nói. Tụi nó đang chơi câu vịt hay mua vé xem mô tô bay do cô Bạch Yến lái. Còn anh đi với ai ?

- Mình ênh. Ở quê mới lên nên chưa rủ ai đi được hết. Lâu lâu có kermesse thích quá nên đi xem cho biết, không ngờ gặp lại Duyên ở đây, mừng thiệt mừng. À, hai bác khoẻ chứ Duyên ?

-Dạ cám ơn anh. Lâu lâu má cũng nhắc đến anh, hỏi anh hai có còn liên lạc với anh thường không ? Năm nay thi chắc các anh phải « gạo » dữ lắm.





Khôi không trả lời câu hỏi của Duyên mà trầm ngâm bảo :

- Mới ngày nào mà bây giờ mình lớn hết rồi phải không Duyên ? Không ngờ Duyên còn nhận ra mình, hay thật.

- Ơ cái anh nầy thật vô tình vô tâm làm sao đâu á ! Duyên không nhớ anh thì nhớ ai bây giờ. Lúc nhỏ anh chẳng bênh vực cho Duyên luôn sao ? Hồi đó mỗi lần bị các anh ấy ghẹo là mít ướt, ốm như còng gió, phá đám, không cho em chơi chung, la rầy khi em đứng xớ rớ bên cạnh, riêng anh, anh nói nhỏ : Bé ba, đứng dang ra xa xa đi, không ấy tụi anh chạy đụng té đau lắm.



Rồi anh thấy em phụng phịu hờn dỗi chạy đi chỗ khác, thế nào chiều lại anh cũng ? bắt đền? cho em khi thì bằng con cào cào châu chấu chính tay anh thắt bằng lá cau tây, khi thì chiếc cà rá bằng hột nhãn, vòng đeo tay xâu bằng hạt bo bo ngà ngà hay hạt keo ù đen nhánh. Anh chẳng bao giờ chờ em nói cám ơn, chỉ đưa qua hàng rào thôi rồi quay ngay vào nhà. Ông bà cho anh trọ học cũng khen anh ngoan hiền dễ chịu lắm.

Duyên nói một hơi như sợ không còn cơ hội gặp lại Khôi nữa làm Khôi nghe như đang sống những ngày xa xưa, không thốt ra lời. Hạnh phúc thay cho những ai đã mang niềm vui cho người khác !



- Lên Saigon, Duyên ở đâu ? Cho Khôi biết địa chỉ đi ? Nếu không gì bất tiện cho Duyên, có dịp Khôi sẽ đến thăm, Duyên cho phép nha ?

- Không có gì khó khăn hết, phép với tắc, Duyên mừng thôi. Chỗ em trọ cũng dễ tìm, không xa trạm xe buýt lắm. Anh ghé đi, em sẽ giới thiệu anh cho mấy con bạn em, hết xẩy thật mà, không kém miss nầy miss nọ bao nhiêu, nếu dự thi tuyển Hoa hậu chắc cũng không đến nổi cầm cờ đỏ đâu, Á khẩu luôn.

Ðang nói ngon trớn thao thao bất tuyệt thì nghe tiếng gọi :

Duyên ơi, có vé rồi, lẹ đi vào ngay.

Duyên vội đọc địa chỉ của mình cho Khôi ghi rồi chia tay :

- Duyên đi đây, hẹn gặp lại, nhớ đến thăm Duyên nghe anh Khôi.



Từ ngày gặp gỡ không hẹn mà đến ấy, Khôi cũng nôn nả chờ cơ hội thuận tiện ngàn năm một thuở nầy :

« Người đâu gặp gỡ làm chi,

Trăm năm biết có duyên gì hay không ? »



Khôi như bị tiếng sét của dĩ vãng đánh thức tình cảm sâu lắng đè nén bấy lâu nay, tâm tư của một người con trai đồng nội thành thật e dè không cho phép mình mơ ước viễn vông. Từ ngày mẹ mất, ba tục huyền, dù chưa có em cùng cha khác mẹ, Khôi cảm thấy mình lắm lúc cũng lạc lõng cô đơn. Khôi thông cảm với cha vì công việc đồng áng rất bề bộn vất vả, cha cũng cần bàn tay phụ nữ quán xuyến tề gia. Thời bấy giờ nhiều ông khác còn công khai hoặc lén lút lập phòng một phòng hai, con cái nhiều giòng nữa là.



Khôi còn nhớ ngày mãn tang mẹ, trước họ hàng hai bên nội ngoại, ba đã đưa Dì hai ra mắt. Chị Thắm đã được cha bàn trước rồi, còn Khôi vì đi học luôn, xa nhà thường không dự được ngày giỗ mẹ nên chỉ được cha giới thiệu ngắn gọn khi Khôi về thấy có người lạ trong nhà. Dì hai hiền lành, siêng năng, ít ăn ít nói. Từ ngày có mặt dì trong nhà, ba Khôi bớt cực nhọc hơn, vợ chồng chị Thắm cũng rảnh tay hơn lo cho các con nhỏ. Khôi chỉ biết vùi đầu vào việc học, không dám tiêu xài phung phí, ăn vặt xem phim. Làm gì có chuyện dạo phố rửa mắt tán hươu tán vượn bát nháo với bạn bè chứ đừng nói đến chuyện thử làm quen bạn gái. Hoàn cảnh khó khăn không cho phép nên Khôi sống khép kín lạnh băng ít giao du.

Thế mà, chỉ cần một câu nói nhẹ nhàng cũng gợi bao chuỗi nhớ xao xuyến tâm tư, như cơn gió thoảng trong buổi trưa hè nắng gắt làm dịu bớt sức nóng của châu thân, một bậc thang làm tình yêu thăng hoa.



Gửi chiếc xe đạp cà rịch cà tàng ở chỗ giữ xe mướn, vuốt sơ lại bộ quần áo « kẻng » của mình, lấy trong túi tờ giấy ghi địa chỉ, Khôi lửng thửng đi lần tìm số nhà. Tiếng nói cười đột ngột reo vang :

- Tụi tao về nga Duyên, khỏi tiễn chân đi.

- Ðừng cấm cung hoài có ngày mà hóa đá Hòn vọng phu

- Bậy rồi, làm gì có phu mà vong với vọng, hòn vọng lâu đó. (lâu nói trại của chữ love tiếng Anh)

Tiếng nói cười bổng nhiên ngưng bặt vì một cô đi thụt lùi ra cửa vừa suýt đụng vào ai đó loạng choạng vừa la : Ý, Ỷ xin lỗi.

- Dạ không sao cả. Tôi cũng bận tìm số nhà nên không để ý.

- Ủa ai như anh Khôi, à đúng rồi. Duyên vừa nhìn thấy Khôi vội chạy ra reo lên. Các bạn gái đều khựng lại giật mình :

- Trời đất, anh Khôi đây à. Mới nhắc đến là anh hiện ra rồi. Hay chưa.

- Thần thông cách cảm mà.



Duyên vội đở lời trước sự tấn công ồ ạt vô tội vạ, đầy cảm tình của các cô bạn phá có tiếng của mình :

- Em đã bảo trước với anh rồi mà, anh thấy em nói có đúng không, đứa nào cũng dễ thương hết mà thương không dễ đó. Ðể em giới thiệu tụi nó với anh nha.

Cả bọn nhao nhao : « Thôi để hôm khác anh trình diện với tụi em. Hôm nay xin nhường độc quyền cho Duyên. Biết mặt anh rồi khó thoát với bọn em lắm đó. Xin phép anh tụi nầy về không dám ở lại lâu thêm, mai nầy Duyên nó nhéo chết . »

Nheo mắt với Duyên, cô thì cúi chào cô vẩy tay từ giả Khôi vui vẻ ra về. Khôi lần đầu tiên gặp tình huống nầy nên cảm thấy vụng về không biết làm gì tay chân như dư thừa luống cuống.



- Anh vào nhà chơi, tụi bạn em nói gì là làm nấy, anh đừng để ý bận tâm thắc mắc mà làm chi. Anh tìm nhà có khó không ? Anh đến đây bằng gì ? Anh ngồi xuống đi, anh làm gì mà ké né dữ vậy ?

- Cho phép anh chào người nhà của Duyên.

- Không có ai ở nhà hết. Thường chỉ có dì hai lo cơm nước, hôm nay dì bận việc đi đến chiều mới về. Nhà nầy là của thím em. Chú mất lâu rồi, chú thím chỉ có một người con gái đã lập gia đình. Thím làm chủ tiệm phở ở chợ An Ðông nên đi sớm về trễ luôn. Ở trọ đây toàn là cháu bà con bên chú hoặc bên thím thôi. Vì vậy chị nào đã đi làm thì ở trên lầu với thím còn bọn choai như tụi em thì ờ dưới nhà.

- Vậy là bác gái đỡ lo.

Duyên nheo mũi lại nói :

-Cái anh Khôi nầy, lúc nào trong đầu cũng lo với lắng. Bộ anh tưởng con cưng là con hư à. Ðâu phải vậy, em vẫn ngoan như hồi nhỏ, anh nhớ không, trước kia có bao giờ anh giận được em chưa. Tin em chứ ông anh hiền như cục bột ?



Khôi thấy mình như bé bỏng trở lại, một thứ tình cảm quen thuộc mà từ lâu anh thiếu vắng bao trùm lấy anh. Nhớ lại ngày còn mẹ, cuối tuần về thăm, cái nhìn dịu dàng mừng rỡ thương cảm, những câu hỏi không đầu không đuôi, lắm khi tức cười, cử chỉ săn sóc ngầm cho đứa con trai còn nhỏ đi học xa nhà, bao nhiêu năm rồi Khôi không dám nghĩ đến.



Người phụ nữ chỉ là cái xương sườn cụt của người nam nhưng cũng là chiếc gậy thần huyền diệu, làn gió mát tạo bất ngờ. Chỉ trong một thời gian ngắn ngủi, với lời nói chân tình không màu mè kiểu cách của Duyên, Khôi cảm thấy như đươc săn sóc vỗ về, bớt cô đơn.



- Anh nghĩ gì mà thừ người ra vậy ? Duyên vừa cười vừa đặt ly nước mát trước mặt anh. Lâu nay anh có gặp anh Huy không ?

- Vào trường chỉ thấy nhau xa xa thôi chứ cũng không có dịp nói chuyện. Hè Khôi cũng ít về quê vì lo kiếm việc làm thêm, Tết thì phụ lo công việc ở nhà với ông già, ít gặp bạn bè cũ lắm. Tệ quá hồi nãy giờ mà quên hỏi việc học hành của Duyên ?

- Ðố anh đó, bây giờ em học lớp mấy rồi ? Nói không đúng em phạt cho mà xem.

Khôi lẩm nhẩm :

- Duyên nhỏ hơn anh Huy 3 tuổi, vậy năm nay em học lớp Ðệ tứ, sắp thi Trung học đệ nhất cấp, nhanh thật.



Duyên hai tay vừa vỗ nhẹ vào đùi vừa cười khoe hàm răng đều trắng, đồng tiền như lúm sâu thêm. Chưa bao giờ Khôi có dịp ngồi đối diện chuyện trò riêng với người con gái, Khôi cảm thấy lúng túng mất tự tin mà hay hay là lạ làm sao, may là Duyên rất hồn nhiên không kiêu căng khách sáo để ý :



-Anh đúng là anh Khôi rồi không chạy đâu được hết. Anh Huy cứ bảo anh chẳng những là con mọt sách mà còn có trí nhớ voi nhớ dai đáo để, học đâu nhớ đó mà lắm khi nhớ chuyện tầm ruồng không cần thiết như nhớ cả trang sách bài nào số mấy nữa. Duyên thì hay lo ra quá, chắc không học lên cao nổi. Má em còn bảo con gái mà học cao dễ ế lắm, anh nghe có ức không ?

- Bác nói cho vui thôi chứ bác đã để cho em tự do nắm lấy tương lai cuộc đời rồịCòn mẹ là có phúc lắm đó em.

Bất giác Duyên nhớ lại Khôi mồ côi mẹ từ nhỏ nên nhìn anh như ngầm xin lỗi cảm thông bắt qua chuyên khác.



Rồi hai cô cậu như quên mất thời gian, chuyện trò như hai người bạn thân nhau từ thuở nào. Duyên kể chuyện liếng thoáng có duyên ân cần săn đón hỏi thăm làm tan biến cái vỏ nước đá bọc ngoài để lộ rõ con người chân thành đầy tình cảm đứng đắn của Khôi. Họ mừng khi gặp lại và vui hơn lúc chia tay. Một thứ tình bạn được thăng bậc tuyệt vời.



Từ đó trở đi, lâu lâu có dịp là Khôi tạt ghé thăm Duyên. Rồi Khôi đỗ vào Ðại học Sư phạm, Duyên vào trường Nữ hộ sinh Quốc gia. Không may sau đó, ba của Duyên và cả ba của Khôi đều bị bạo bệnh qua đời. Từ đấy Khôi cũng ít về quê dù bây giờ ngôi nhà tổ đình đã được anh chị dời về ở chăm sóc. Khôi chỉ phải tự túc lo cho mình nhưng không chật vật nhờ số tiền học bổng khá dồi dào lúc bấy giờ. Huy thì không tiếp tục học, lập gia đình vừa đi làm vừa phụ mẹ có tiệm tạp hóa lớn ở trung tâm thành phố.



Lắm lúc để cho tâm trí thư giản, Khôi cũng muốn chạy đến bên Duyên chuyện trò, nhưng bản tính mộc mạc chất phác biết thân phận mình làm Khôi chùng bước. Càng lớn lên Duyên càng tỏ ra thùy mị dịu dàng xinh đẹp, Khôi cảm thấy như mình bị cuốn hút bởi mọi thứ ở Duyên từ sắc diện đến tính tình. Cảm tình từ nhỏ đã bị đứt đoạn một thời gian nay như được nhân lên gấp bội. Mỗi lần nghĩ đến Duyên Khôi cảm thấy như lòng mình yên ấm lạ, gặp Duyên luôn luôn phải kềm chế lòng mình lại, Khôi không muốn Duyên phân tâm trong việc học cũng như lo nghĩ gì cho mình hết.



Gia đình Duyên khá giả, bề thế còn Khôi thì chẳng có gì ngoại trừ chức sĩ tử mộng tương lai mà biết đâu khi « xếp bút nghiên theo việc kiếm cung » thì sĩ tử lại trở thành tử sĩ. Tình yêu có một chiều hay không Khôi bất chấp, Khôi chỉ thấy lòng mình không biến chuyển thay đổi gì từ trước đến nay đối với Bé Ba Duyên. Khôi không bao giờ có ước vọng được Duyên đáp trả vì có bao giờ anh dám thố lộ tình cảm mình đâu. Anh không phải là robot, sắt đá mà không thèm khát được yêu thương. Anh cũng như bao người thanh niên khác mà người mồ côi còn cần hơn nữa.



.Do đó Khôi chỉ có điều tâm nguyện là tập trung vào việc học không dám phân tán tâm trí vào những chuyện lo nghĩ mộng mơ xa xôi. Nhưng điều ao ước âm thầm trung thực nhất vẫn là với số vốn kiến thức học vấn đầy triển vọng tương lai, anh hy vọng giữ được cảm tình và lòng quí mến của Duyên dài lâu hơn đợi đến lúc chín mùi. Có thử lửa mới biết độ vàng ròng, phải qua thử thách mới khám phá lòng mình và tình sắt son của thiên hạ.



Không bao giờ Khôi có cử chỉ khác lạ gì đối với Duyên, dù có đôi lần Duyên gợi chuyện như dò ý anh môt cách bâng quơ :

- Anh Khôi à, hôm nào Thoa bạn em thấy anh đến thăm ai ở cùng đường nhà nó, nó còn bảo nhà đó có mấy cô gái xinh lắm .

- Vậy hả, Khôi có đi kèm trẻ em tư gia vài nơi không biết Thoa muốn nói đến nơi nào. Mà các cô thì ai mà chả đẹp phải không Duyên ? Riêng Khôi chừng nào có gì nhúc nhích trong tim, anh sẽ đến nhờ Duyên nha ?

- Duyên sẽ được anh giao phó chức vụ gì ? Làm mai để được ăn đầu heo, tiểu đồng liên lạc hò hẹn trao thư, cố vấn gỡ rối tơ lòng ?

Khôi chậm rãi không đắn đo nói :

- Bạn tâm tình thôi. Cho đến bây giờ anh cũng chưa có quen thân cô nào khác ngoài Duyên đâu, Duyên biết rành về anh hơn ai hết, có nhiều vấn đề còn hiểu hơn anh nữa là.



Duyên thoáng giật mình khi Khôi mở đầu câu nhưng nhìn vẻ mặt hiền lành thật thà đôn hậu của anh, Duyên biết anh vô tình hé mở lòng mình không hậu ý, chứ không có ý nói bóng nói gió tỏ tình. Ðể trấn an con tim trở chứng đang đập liên hồi, Duyên vừa nói giả lả vừa đưa bàn tay qua lại trước mặt Khôi:

- Anh làm sao thế ?. Cho anh nghĩ lại đó, uốn lưỡi bảy lần đi rồi tính sau. Có tĩnh trí thì phải nhớ lời đó nha. Thật ra anh có gì nhờ Duyên thì anh đừng ngại như ngày xưa có bao giờ em ngán mượn anh đâu. Bây giờ chúng mình cũng lớn hết rồi nhưng vẫn chưa có gì thay đổi phải không anh ?



Chắc anh biết chuyện anh Huy em chứ ? Ảnh đã cưới chị Trâm rồi. Nhớ thời kỳ hai người đang tìm hiểu nhau, khắng khít ra rít mà hờn dỗi rồi làm hòa cũng thường xuyên, thật tức cười. Trước đó ảnh có về xin má em đậu Tú tài xong là cưới ngay. Má em còn khuyến khích :

« Cưới vợ là cưới liền tay,

Ðừng để lâu ngày có kẻ dèm pha. »

Chắc má em mong có cháu nối giòng quá. Còn anh, anh có muốn em giới thiệu với cô nào em quen không? Bạn bè em, tụi nó cũng được lắm, biết điều, biết người trên kẻ dưới, không có quá quắt, ngổ ngáo, hippy, vô tích sự đâu.

- Vậy à, anh tin em nhưng thật sự anh cũng chẳng có thì giờ gặp các cô thường xuyên đâu. Chuyện đó bỏ qua một bên đi nha. Thôi bây giờ Duyên kể chuyện về em cho anh nghe, anh chỉ cần biết chuyện gì liên quan đến Duyên thôi nếu Duyên không cho anh quá tò mò tọc mạch.



- Em thì chưa có gì đặc biệt để nói hết. Ðúng ra lâu lâu Duyên cũng thấy mình buồn buồn, buồn vô cớ mà chẳng biết tại sao.

« Cái tình là cái chi chi,

Mà sao ta cứ chi chi với tình. »?

nhưng Duyên chưa quen với ai cả ngoài anh, sao kỳ vậy anh Khôi ?

- Trời đất ! Nhè Duyên hỏi ngay cái thằng bù trất về vấn đề phức tạp huyền biến nầy, anh xin đầu hàng thôi, mà thật ra chắc ai cũng vậy thôi Duyên à, người bộc lộ kẻ khép kín như bưng.



- Mình tưởng mình không có gì thay đổi nhưng cái nhìn của người ngoài lắm lúc cũng làm mình muốn nghẹn thở đứng tim .

- Tiếng sét rồi à ? Khôi vội hỏi.

- Phải đuợc thế thì cũng đáng đời. Ðằng nầy không ăn mà chịu mới chán chứ. Chỉ một chuyện nhìn lầm cỏn con thôi, một câu nói đùa vô tội vạ cũng gây bao phiền toái, làm mình mất ăn mất ngủ, chịu hàm oan mà có miệng như không, không thể nào cải chính biện hộ được. Có lần em bị má em bố quá xá vì có người nói thấy em dung dăng dung dẻ đi với bồ làm bà già lo quá hạch xách đủ điều. Càng nói hông thì càng bị nghi ngờ cho là dối trá dấu giếm, bắt mình phải tự thành khẩn khai báo thì được khoan hồng thứ tha giảm khinh. Còn nếu khăng khăng chạy tội thì thuộc vào hàng có hồ sơ đen rồi. Ở đời người ta dễ tin lời thị phi đồn đãi lắm.



- Nhất là đối với các cô, quan niệm xưa chưa gột bỏ hết đâu. Nhưng dần dần hy vọng sẽ đổi khác hơn. Mà bây giờ em đã có thấy rục rịch gì chưa ?

- Như anh biết má em bà cũng có óc tiến bộ lắm, thế mà từ ngày ba mất rồi đến sức khoẻ kém đi, má em cũng đổi tính nữa. Bà lo sợ cho những gì, dù bà biết có lo cũng không được, nhưng cứ tưởng tượng đề phòng rồi thắc mắc viễn vông. Giúp ý kiến cho người khác thì dễ như trở bàn tay, còn chuyện mình, gia đình con cái thì xoay bồ bồ như « gà què ăn quẩn cối xay » lính quýnh lúng túng không biết đường đâu mà mò, thế mới đúng là chuyện người thì sáng, chuyện mình thì quáng ? Má em tin con lắm chứ, nhưng đối với thế hệ cũ, các bà ít bộc lộ tình cảm của mình. Các bà thương và dám hy sinh tuy ít khi nói cho con cái biết. Vì vậy, nhất là sau khi ba em qua đời rồi, em cố gắng bớt gây phiền lòng má em.



- Anh biết em ngoan rồi, mà có phải vì thương má, em có ý định sẽ ở vậy cho đến má em « già » phải không ? Khôi buột miệng hỏi.

-Anh muốn nói đến chuyện tương lai đó à ? Bạn bè em cũng hâm he em dữ lắm đó. Tụi nó bảo cứ làm tiểu thư đài các ngồi trong phong the trướng ấm há miệng chờ sung rụng vào mồm, những nàng Lọ lem thời đại hy vọng phước chủ may thầy lọt vào mắt xanh, cú vọ của những hoàng tử họ Kiều như Việt kiều, ?thì có ngày hoa lạc giữa rừng hoang, tan tành xí quách hết.



Ngày xưa Khương tử Nha câu cá chờ thời ra giúp nước, ngày nay các cô cũng phải học cách câu người. Nghe tụi nó phân tích thời sự tình cảm cập nhật hóa hiện đại, em tưởng tượng mình như bà già trước tuổi lạc hậu, sinh nhầm thế kỷ đang bị đẩy vào hậu trường sân khấu về khuya rồi.



Khôi nhìn Duyên thương cảm đồng tình trong khi Duyên tiếp tục :

- Cho đến giờ phút nầy em vẫn còn là em đó anh Khôi, em hạnh phúc với những gì em có và trân quí giữ gìn, em vui buồn âm thầm với người mình thương yêu gắn bó không mặc cảm. Ai khen em, em cũng vui vẻ nhận, ai chê thì càng phải cám ơn. Tuy nhiên em vẫn không quá tính toán, tấn công chớp nhoáng, chụp giựt thời cơ, bất cần đời để đạt mục tiêu như một lớp người thừa mứa vật chất hưởng thụ hiện nay. Em không lập dị đứng bên lề cuộc sống nhưng mình cũng phải cố giữ cho bằng được cái chất mình của mình phải không anh ?



- Vậy có khi nào em có ý định đi tu không ?

- Em còn trần tục đầy mình, tâm chưa an lạc đâu. Chuyện cao siêu đó khó quá đối với người phàm phu tục tử như em. Nếu ai cũng cho là Tu là cõi phúc, tình là giây oan thì có lẽ không còn giống người trên quả địa cầu nầy rồi. Vả lại đi tu không dễ đâu, đừng tưởng bở.

-Thấy em hiền khô vậy mà chững chạc ra phết, biện luận vững chắc có hồn. Chừng nào thi xong anh sẽ đến cho em biết kết quả. Chúc em may mắn đậu cao trong kỳ thi ra trường. Anh về nha.



Ba năm học trôi qua, cả hai đều ra trường, Duyên được bổ nhiệm về quê nhà, Khôi đến một Trung học miền Hậu giang. Ngày Khôi đi chọn nhiệm sở, Duyên sốt ruột mong Khôi đến vì Duyên lo ngại biết đâu lần gặp gỡ nầy là lần cuối, mỗi người mỗi hướng rồi. Viễn ảnh mất liên lạc với Khôi làm Duyên như nghẹn thở rụng rời. Duyên chợt khám phá ra gần Khôi Duyên cảm thấy yên tâm lạ. Cái nhìn của anh thật hiền hòa sâu thẩm, mắt anh như rực sáng khi chăm chú nhìn Duyên, còn nụ cười như rạng rỡ hơn bên Duyên, giọng nói anh sao mà trầm ấm bao dung.



Có lần Dung bạn thân nhất của Duyên thắc mắc hỏi:

- Mình hỏi thật bồ nha, bồ có gì với ông Khôi không? Nếu không, tại sao bồ lại khép kín phòng the, làm tình làm tội bao cây si vậy, ngay cả anh Vinh sinh viên y khoa sắp ra trường, đẹp trai đô con, con nhà giàu hoc giỏi mết bà như chết, đeo bà như đỉa mà bà vẫn né tránh, dửng dưng chẳng chút đói hoài. Làm cao riết mất cả chài lẫn chì cho mà xem. Tội nặng lắm bà biết không, chết xuống âm phủ rồi cũng bị đuổi lên vì chưa dứt nợ trần gian đó.

- Nghe bà nói mà khiếp. Ðối với anh Vinh, mình chỉ quí ảnh thôi, mình lại biết mình không có năng khiếu, bản lĩnh của một mệnh phụ phu nhân nên rút lui trước là thượng sách. Còn những anh chàng khác, bà cũng biết đó là nét chấm phá vui buồn của cuộc đời để ý mà làm gì.



Riêng anh Khôi thì từ nhỏ đến giờ, mình chỉ quen thân một mình anh ấy. Bà hỏi mình có gì với anh ấy không, biết trả lời sao đây. Trước kia, thương ảnh mồ côi mẹ nên hay lân la trò chuyện cho ảnh khuây khỏa nguôi ngoai mặc dầu chẳng bao giờ ảnh kể lể gì hết, ảnh luôn tự lập, tự trọng, tự quyết. Chưa bao giờ anh có cử chỉ hành động nào sai trái, giữ đúng cương vị của người bạn, người anh. Thú thật lắm lúc mình cũng bực lắm muốn phá rào nghỉ chơi với ảnh cho ảnh biết tay.

- Thực hành nổi không, chắc là đại bại từ đầu trước khi giáp trận?

- Ừa mà bà có hiểu tại sao không, kỳ lạ quá. Lâu không gặp, lắm khi mình quạu quọ hờn ảnh vô cớ định cắt đứt với ảnh, không thèm nhìn mặt nữa, nhưng chỉ cần tưởng tượng đến hình ảnh quay lưng đi thôi là mình đã thấy cồn cào ruột gan, đứng trên dầu sôi lữa bỏng rồi. Nhớ ơi là nhớ, chán mớ đời.

- Sao bà không thố lộ khối tình câm của bà cho ổng biết? Anh Khôi, theo mình đoán, ảnh cũng yêu bà lắm nhưng đã xem bà như em gái rồi nên ngần ngại thôi. Hơn nữa gia đình bà có vẻ cũng treo giá ngọc con gái cao quá nên ảnh phải vạch một kế hoạch tấn công riêng. Phải là một con người có ý chí, kiên nhẫn , ?thương ai thương cả một đờỉ mới như thế thôi.

- Bà nghĩ thật như thế à. Bà biết con gái chúng mình mà, lắm lúc cảm thấy ? lòng vẫn biết nếu yêu rồỉ vậy mà cứ đắn đo, câm như hến, ngậm đắng nuốt cay buồn tiển đưa khi:

?Ngày mai đám cưới người ta,

Tại sao sơn nữ Phà ca lại buồn. »

Rắc rối éo le khó hiểu thật !



- Mình thì khác.Mình không thích bắt cá hai ba tay, quen vung vít. Nhưng quan hệ đến mức độ nào thì nên giải quyết êm đẹp, đâu ra đó, một đi tới hai chia tay. Có đau nhưng không để khổ cho nhau.

- Giải pháp đó hay, thực tế mà có mấy ai làm được. Tim và óc có khi cũng choảng nhau như thường như lửa với nước..



Họ chia tay nhau từ đó. Duyên về sống bên mẹ ngày ngày đi làm. Khôi bặt tin luôn. Bao nhiêu người gấm ghé, Duyên vẫn xin mẹ cho tự do vài năm nữa rồi tính sau. Sốt ruột ngầm, lâu lâu bà Tám mẹ Duyên cũng dò ý con khi thấy Duyên chịu khó viếng chùa trong những ngày lễ lớn thường hơn. Huy đã bị động viên, Trâm theo chồng nay đây mai đó, ở nhà chỉ còn lại hai mẹ con và dì hai giúp việc từ trước đến giờ.

Tuy nhiên, càng lớn tuổi sức khỏe càng kém đi. Bà Tám quyết định sang tiệm về ở hẳn ngôi nhà có hàng rào bông bụp ngăn ranh.



- Duyên à, sao con chưa chịu ai hết vậy? Má muốn yên lòng hưởng tuổi già cho đến ngày về với ông bà và ba con nếu con yên bề gia thất. Sau nầy lớn tuổi thường chỉ lập gia đình chấp nối thôi, rồi con ông con tôi rắc rối lắm. Ðó là chưa kể đến việc ?cát lầm ngọc trắng thiệt thòi xuân xanh? nữa. Chuyện trước mắt sờ sờ đó, cô thư ký tằng tịu với xếp lớn, gả bán lầm với ngoại kiều giả quất ngựa truy phong dông về nước mất tiêu, thời đại nguyên tử nầy nhiều bẫy bất ngờ lắm con cũng biết mà.



À, mà sao hôm nay bổng dưng má nhớ đến thằng Khôi. Không biết bây giờ nó làm gì ở đâu hổng biết? Thằng đó hồi nhỏ mồ côi mà chịu cực có chí lắm.

Duyên giật mình cố lấy vẻ bình thản trả lời:

- Con cũng không có tin tức gì của ảnh hết, chỉ biết ảnh đã là giáo sư đệ nhị cấp rồi đang dạy đâu ở miệt Hậu giang.

- Vậy hổng chừng bây giờ nó cũng có vợ con đùm đề rồi như anh hai con.

- Con không biết má à.



Duyên cảm thấy tim mình như thắt lại, đứng lên lẩn thẩn lần ra cửa nhìn mông lung ra vườn. Nhà bên cạnh đã thay đổi chủ. Vài đứa trẻ chạy vô ra đùa giỡn làm Duyên bâng khuâng hồi tưởng cảnh ngày xưa có Duyên có Khôi. Ðể dấu nổi nhớ khôn nguôi trống vắng, Duyên tét cọng lá cau tây thắt thành con chuồn chuồn quay quay lẩm nhẩm:

?Chuồn chuồn có cánh thì bay,

Khi vui nó đậu khi buồn nó đị?



Rồi một hôm bất thình lình mẹ Duyên ngất xỉu được dì hai chở đi cứu cấp. Qua cơn hoạn nạn trên, hậu quả nghiêm trọng hai chân hoàn toàn tê liệt phải ngồi xe lăn. Hay tin anh chị Huy tức tốc về thăm mẹ rồi lại phải đi ngay không thể trể phép vì tình hình chiến sự bấy giờ thật sôi sục. Từ đó có nhiều đêm mẹ con nằm nhìn nhau, mẹ Duyên thở dài dấu vội nước mắt.



Một ngày chúa nhật đẹp trời. Mới ngày nào mới ra trường mà bây giờ đã hai năm rồịHôm nay dì hai về thăm nhà, Duyên đem chiếc xe lăn của mẹ ra lau chùi lại để đưa mẹ đi dạo một vòng thăm bà con. Ðang chăm chú lui cui đập đập tấm nệm xe, một giọng trầm ấm vang lên thật gần:

- Chào Duyên.

Quay phắt lại, Duyên chỉ nói được hai tiếng Anh Khôi rồi nước mắt lả chả trào ra không ngăn được hạnh phúc tưởng đã quên.

- Anh đã được chấp thuận thuyên chuyển về đây rồi. Từ nay chúng mình sẽ cùng nhau ở bên má nghe em.

Duyên nắm chặt lấy tay Khôi kéo chạy phăng vào nhà reo lên:

Má ơi, anh Khôi đây rồi má ơi !....

Trần Thành Mỹ

Mục Lục

10. Mặt Trời Mọc

Bạch Liên

Ngựa phi háo đá luôn sôi động
Nhún đôi chân lồng lộng phóng xa
Một ngày yếu sức lăn ra
Nằm dài ngắc ngoải kêu la ới ời

*

Làm chúa tể thích nghe vạn tuế
Lúc thành công, thất thế là thường
Không ai ngồi mãi ngai vương
Trăm năm nước chảy hoa cương cũng mòn

*

Cũng như nắng vàng son tỏa sáng
Chỉ vài giờ phân tán trôi qua
Hoàng hôn tím ngát tan nhòa
Bầu trời đen mực tối lòa không gian

*

Không ai khóc mãi và cười mãi
Khúc thăng trầm lệ chảy hai hàng
Sẽ khô khi hết bàng hoàng
Mặt trời còn mọc muôn vàn niềm vui

Tháng năm chưa cười thì sáng. Câu nói quen thuộc này luôn vang vọng bên tai từ khi tôi còn là con bé cắp sách đến trường Tiểu Học. Lúc đó tôi không hiểu vì sao có câu nói ngộ nghĩnh này. Bây giờ lưu lạc xứ người, nhìn dòng đời miệt mài trôi theo từng con sóng chập chùng mưu sinh thành công và thất bại, tôi mới hiểu mặt trời mọc sáng sớm ảnh hưởng rất nhiều tới công ăn việc làm của thế nhân.

Khi còn ở quê mẹ làm gì có chuyện đổi giờ đi tới và thụt lùi quay lui cách nhau một tiếng đồng hồ. Một tiếng có sáu mươi phút qua nhanh nư cái liếc mắt vậy mà ánh nắng chói chang vào buổi sáng tinh sương khiến vòng quay tất bật của vạn vật lui cui thức dậy sớm hơn để chạy theo hơi nóng hừng hực mở cửa một ngày mới.

Nhìn con người chạy theo mặt trời, tôi hồi tưởng đến buổi sáng miền quê Ngoại mấy mươi năm xa lắc xa lơ bên kia bờ đại dương. Con đường nhựa duy nhất trong làng thông thương với Sài Gòn và Chợ Lớn là huyết mạch nuôi sống người dân chân chất trong làng. Nửa khuya thao thức chờ hừng đông hé mắt, xe đò chưa lăn bánh nhưng tai tôi đã nghe tiếng lộc cộc lụp cụp của mấy anh Ngọ nhún nhảy trên đường rồi. Vào những năm tháng đèn điện chưa xuất hiện ở vùng quê hẻo lánh, xe thổ mộ là phương tiện ít tốn kém chi phí và rất tiện lợi cho dân miệt vườn di chuyển các thứ lỉnh kỉnh mà mình vừa cắt hái chiều qua hay giữa đêm về sáng.

Mảnh đời ngây thơ đó, tôi còn rất nhỏ nhưng trong tâm trí bé con mãi in khắc hình ảnh hiền hòa xanh ngát ruộng lúa trĩu oằn. Ðôi khi trên con đường đất ngoằn ngoèo, mấy anh Ngọ lên cơn nổi loạn lôi đình, rú hét rầm trời vì bực mình chuyện gì đó khiến anh không vừa lòng. Anh hí hí vang rền và đứng thẳng vươn hai chân trước hướng cao lên không trung. Ý trời ơi, lúc đó mấy đứa nhóc con xanh xao mặt mày lo kiếm đường chạy thật lẹ tránh xa. Nếu chàng ràng quanh quẩn gần đó thì mấy cái gót sắt mà duỗi đạp lỡ trúng thì nguy to. Bốn cái chân ốm toong teo gầy như cây sậy vậy mà cứng cỏi chắc nịch bung tứ phía, hạ bệ tống đạp vào ai thì người xui xẻo đó có nước bị hất văng ra xa, té nằm dài bất tỉnh nhân sự; Ðôi khi bị tét đầu, rạch bụng rướm máu là chuyện thường tình.

Anh Ngọ mà trở chứng thì ông chủ phải biết vỗ về dịu ngọt sao cho anh Ngọ hạ hỏa. Nếu ai đã qua thời cắp sách, chắc hẳn đều nghe đến truyện dài Ngựa Chứng Trong Sân Trường của nhà văn Duyên Anh - Tuổi học trò.

Ngoài sân đời, lâu lâu chúng ta cũng được nghe vài câu chuyện trên báo chí của nhiều người háo danh vọng và mơ làm vua một cõi cho riêng mình. Sư tử hay cọp dữ được mệnh danh là chúa tể sơn lâm trong rừng xanh. Cả hai con vật khét tiếng này cho dù có hung hăng mạnh bạo tới đâu, oai oái lập thành tích nhai nuốt, giết như rạ ngàn con vật thấp cổ bé miệng dễ dàng, nhưng khi diêm vương gọi tên thì vẫn phải đến ngày hồn lìa khỏi xác. Cọp beo, sư tử có rừng xanh một thời tung hoành cũng đành buông tay trắng vào giây phút chìm vào giấc ngủ thiên thu.


Con người thì có tiền bạc chất đống, vàng khối tỏ ra oai phong lẫm liệt vang bóng một góc trời. Của cải giàu sụ chất cao nghều nghệu như núi Phú Sĩ nhưng họ vẫn phải bỏ lại tất cả sau lưng, chỉ vỏn vẹn mang theo mình một cõi buồn hẩm hiu cùng nắm cỏ xanh rêu mà thôi. Cọp chết để da, người ta chết để tiếng.

Tháng năm cho tôi hình ảnh ban ngày trái nắng trên thiên đỉnh ầu ơ trải dài khoe khoang gương mặt say rượu màu đỏ cam hậm hực nhiều tiếng đồng hồ. Khi hoàng hôn bắt đầu che bóng chiều màu tím cà rồi nhường ngôi cho màn đêm phủ kín không gian tới mực đen tuyền thì trái chín mặt trời u buồn vội vàng thu gọn. Mặt trời co mình khuất dạng từ lúc nào rất nhanh. Thậm chí, đôi mắt người chưa an giấc ngủ thì trái cam hồng đỏ lại tủm toe cười nhấp nhô vươn mình lên cao.

Nếu mỗi buổi sáng ta còn khỏe mạnh trông thấy trái tròn xoe lấp ló ở vòng cung chân trời, nghĩa là trái hạnh phúc có tên gọi mặt trời mọc xuất hiện thì đó là niềm vui thầm kín trong lòng người. Lúc ấy ta biết mình vẫn còn hiện tiền an vui ngắm nhìn vạn vật tô vẽ muôn màu sắc tạo nên dòng đời đáng yêu.

Hình như tiếng xe ngựa quê xưa trong ngăn ký ức đang nhộn nhịp quay lại khúc phim hoài niệm. Văng vẳng đâu đây tiếng gót sắt nhún nhảy chào thưa một ngày mới an lành trong tháng năm chưa cười thì trời đã sáng.

Bạch Liên

Mục Lục

11. Chết Cũng Chỉ Như Giấc Ngủ

Việt Phương

Không than vãn, lòng chẳng hề hối tiếc
Nắm tro tàn. Thôi thế, đã là xong!
Cũng chỉ như giấc ngủ mơ màng
Ðời sống vậy, đủ rồi! Em yêu mến.

Nghiệp đã làm xong, chẳng còn chi vương vấn
Tình cũng tàn năm tháng kiếp phôi pha
Thì em ơi! Ta nằm xuống dưới mồ
Thanh thản chết, có gì đâu phải nghĩ.

Hồn thi sĩ xin mang thơ gửi đời làm tri kỷ
Chốn trần gian sẽ ngợp áng thơ ta
Chỉ chia tay có thân xác thôi mà
Tình yêu ta còn muôn đời bất tử!

Cõi thế gian: âu cũng kiếp đoạ đầy phận số
Tiếc làm chi? Sống mãi chỉ mệt thân
Mãn nguyện rồi, cần chi nữa phân vân
Ta nằm xuống hoá mình vào ?kinh thánh?!

Ta đã yêu em suốt đời trong hư ảnh
Dù có thời cũng sung sướng, đê mê
Nhưng tình em khác gì những chiếc lá bay kia
Ðể năm tháng dài ta hoang ru nơi bến lạnh.


"Tình và tiền"!
Tiếng nói đó làm trái tim đàn bà hưng phấn
Phụ nữ cả thế giới này, họ quí như nhaủ
Nhưng nếu ít tiền, tình cũng hóa cô liêu!
Giọt lệ thi nhân

anh rỏ lên những trang thơ đời làm liều thuốc ngủ?

Thơ - Phạm Ngọc Thái


Lời bình: MỘT BÀI THƠ TRĂNG TRỐI



Trước khi từ giã cõi đời ở Gành Ráng (Qui Nhơn), thi nhân Hàn Mặc Tử đã để lại những lời trăng trối:

Ta trút linh hồn giữa lúc đây

Gió sầu vô hạn nuối trong cây

Còn em sao chẳng hay chi cả

Xin để tang anh đến vạn ngày

(Trút linh hồn)

Còn Xuân Diệu thì nhắn nhủ lại đời, rằng:

Hãy để cho tôi được giã từ

Vẫy chào cõi thực để vào hư

Trong hơi thở chót dâng trời đất

Cũng vẫn si tình đến ngất ngư

Pushkin một thi hào vĩ đại ? mặt trời thi ca của nước Nga đã viết:

Nơi đàn thơ thiêng liêng ta không chết!

Hồn ta còn sống mãi chẳng tiêu tan

Và trên đời dù chỉ còn một thi nhân

Danh tiếng ta vẫn còn vang mãi mãỉ

?Chết cũng chỉ như giấc ngủ? của Phạm Ngọc Thái cũng thuộc dạng một bài thơ trăng trối như thế!

Hồn thi sĩ xin mang thơ gửi đời làm tri kỷ
Chốn trần gian sẽ ngợp áng thơ ta
Chỉ chia tay có thân xác thôi mà
Tình yêu ta còn muôn đời bất tử!

(đoạn thơ ba)

Thi nhân thản nhiên để chuẩn bị cho mình đi vào cõi vĩnh hằng. Bài thơ đạt đến sự chí lí về cả nghĩa và tình. Ngay mấy câu mở đầu, ta thấy tâm trạng nhà thơ coi cái chết rất nhẹ nhàng:

Không than vãn, lòng chẳng hề hối tiếc
Nắm tro tàn. Thôi thế, đã là xong!
Cũng chỉ như giấc ngủ mơ màng
Ðời sống vậy, đủ rồi! Em yêu mến.

Mặc dù nhà thơ viết: Nắm tro tàn. Thôi thế, đã là xong! /- Nghe có vẻ như rũ bỏ? nhưng không phải. Sở dĩ lòng Người sẵn sàng ra đi thanh thoát vậy, ở trong đoạn thơ hai đã giải thích:

Nghiệp đã làm xong, chẳng còn chi vương vấn
Tình cũng tàn năm tháng kiếp phôi pha
Thì em ơi! Ta nằm xuống dưới mồ
Thanh thản chết, có gì đâu phải nghĩ.

Vâng, thêm một lần nữa ta thấy Phạm Ngọc Thái đón nhận cuộc ra đi vĩnh cửủ thật ung dung. Bởi, anh biết sự nghiệp thi ca cùng tên tuổi anh để lại cho đời cũng như nền văn học nước nhà, sẽ không bao giờ chết. Khi anh có nằm xuống dưới mồ, vào cõi thiên thủ thì đâu có phải thế là kết thúc? đâu phải ?tất cả đã là xong?? ? cũng như nhà thơ Nga Pushkin từng nói:

Nơi đàn thơ thiêng liêng ta không chết!

Thi nhân coi cuộc ra đi đó chỉ như là một giấc ngủ mơ màng. Bài thơ còn đi sâu lý giải về? đời, như kinh phật nói là ?cõi tạm?:

Cõi thế gian: âu cũng kiếp đọa đầy phận số
Tiếc làm chi? Sống mãi chỉ mệt thân

Mãn nguyện rồi, cần chi nữa phân vân
Ta nằm xuống hoá mình vào ?kinh thánh?!

(đoạn thơ thứ tư)

Một quan niệm phật giáo. Nói về hai chữ ?kinh thánh? ? Trong bài ?Khúc xuân tuổi bảy mươỉ, tác giả cũng viết hai câu thơ:

Ði giữa mùa xuân

đã thấy vĩnh cửu ở trên đầu
Cõi Phật rước ta về đất thánh?

Nghĩa là, cuộc đi này của thi nhân không phải để? chết, mà Người hóa mình vào ?kinh thánh? đó thôi!

Cuộc đời gồm cả ?tình yêu và cuộc sống? ? Bài thơ tràn sang lĩnh vực ?tình?:

Ta đã yêu em suốt đời trong hư ảnh
Dù có thời cũng sung sướng, đê mê

(câu 17-18)

Trong đời thường từ tư tưởng, tình cảm đến đời sống thực? ai cũng quan tâm đến tiền bạc, nhưng với người phụ nữ thời hiện đại thì tiền bạc chỉ đạo họ về mọi phương diện: kể cả lĩnh vực tình ái - Cái quan niệm ?một mái nhà tranh, hai trái tim vàng? là cổ xưa lắm rồi! Thời nay, tuy cũng có nhưng rất hiếm.Tình thì tình, nhưng họ yêu trước hết phải là? tiền! ?tiền? gần như là một chủ nghĩa, một lý tưởng sống của người phụ nữ bây giờ. Bởi vậy, những chàng thi sĩ với tâm hồn lãng mạn, mộng mở chỉ giàu tình mà nghèo tiền, rất dễ bị rơi vào ?bến cô liêủ! Thi nhân viết:

"Tình và tiền"!
Tiếng nói đó làm trái tim đàn bà hưng phấn
Phụ nữ cả thế giới này, họ quí như nhaủ
Nhưng nếu ít tiền, tình cũng hóa cô liêu!

Tức là, những tình yêu chỉ xây dựng trên nền tảng theo ?tiếng gọi của trái tim? như của các nhà thơ, hầu hết trước sau cũng? tan vỡ! Nên Người mới than:

Nhưng tình em khác gì những chiếc lá bay kia
Ðể năm tháng dài ta hoang ru nơi bến lạnh?

(câu 19-20)

Thơ tình Phạm Ngọc Thái phần lớn được sáng tác từ các mối tình xưa. Thi nhân sống lại trong thơ bằng những kí ức của tình yêu.

Anh trở về như Na-pô-lê-ông

Ði tù ngoài hoang đảo

Ông dành thời gian viết hồi kí thuở tung hoành

Anh lấy tình xưa xây giấc mộng thi nhân

Chỉ tiếc nuối tình sao ngắn ngủi.

(Vĩnh biệt cuộc tình)

Anh đã nói như vậy. Cái thời mà người chồng là một nhà thơ nghèo, được bà vợ vẫn thủy chung như vợ của Tú Xương và Nguyễn Khuyến, là chuyện xửa xưa! Thủa ấy, Tú Xương từng tự sự trong bài thơ ?thương vợ? nổi tiếng của ông rằng:

Quanh năm buôn bán ở mom sông,

Nuôi đủ năm con với một chồng.

Lặn lội thân cò khi quãng vắng,

Eo sèo mặt nước buổi đò đông.



Một duyên hai nợ âu đành phận,

Năm nắng mươi mưa dám quản công.

Cha mẹ thói đời ăn ở bạc,

Có chồng hờ hững cũng như không!

Giờ, xin phân tích đôi nét về quan hệ giữa đời sống thực của Phạm Ngọc Thái với thi ca - Tôi không biết nhiều đến hoàn cảnh gia đình trong mối quan hệ vợ chồng của anh? nhưng xét nghĩ, với một con người đam mê văn chương, nhất là thơ ca như anh? để có được một gia đình yên ấm ở xã hội hiện đại này, quả thật là khó !? Nghe nói, sau này tuy vẫn sống với nhau nhưng hai người thường hay xẩy ra chuyện xích mích về chuyện tiền nong - mặc dù, cũng có một giai đoạn tác giả sống rất êm ái, yên ấm với gia đình. Chẳng thế, thời kì đó anh đã sáng tác cả một tập thơ nói về vợ con - Ðó là tập ?Có một khoảng trờỉ xuất bản năm 1990, sau một chuyến công tác ở Ðức về. Có những bài thơ rất hay nói về người vợ trẻ của mình, như bài ?Tiếng hát đời thường?:

Trong một phố nghèo có người vợ trẻ Vẫn đón con đi, về... như thường lệ Vóc em thanh cũng thể mùa xuân Ðôi mắt em: đôi mắt ấy màu đen.

Hay là:

Miền đã theo tôi vào cuộc Trường Sơn
Hành quân rừng già, võng treo sườn gió...
Ai biết chiều nay người vợ trẻ
Ðứng mong chồng bên đứa con thơ
Giọt lệ cháy xót lòng mang sắc xanh thu!

Rồi bài ?Có một khoảng trờỉ:

Cái khoảng trời khi anh và em đã cách xa
(xa thật đấy mà cũng gần thật đấy)
Trong đau đớn anh hoá bờ cát cháy

Thổi về phương em giữa chiều gió nổi


Hạt vô tư còn lạỉ những tàn tro!

Tình cảm của nhà thơ với gia đình, quê hương - đặc biệt với người vợ, rất đẹp! Anh không ngớt lời ca ngợi qua một số bài khác nữa: Nỗi trăn trở người đi tìm vàng, Bài ca xứ sở, Trăng quê, Mùa tuyết quê ngườỉ

Song cũng phải nói: giai đoạn này tác giả còn đang công tác ở ngành ngoại thương, lại đi nước ngoài - cuộc sống chắc cũng khá! Chưa bị mối quan hệ về tiền bạc chi phối nhiềủ như khi anh đã lao hết mình vào sự nghiệp thơ phú, văn chương?
Mảng sáng tác duy nhất anh nói về người vợ, chỉ ở mỗi tập thơ ?có một khoảng trờỉ đầu tay ấy! Còn cả một khối lượng hàng trăm bài thơ tình viết sau này, không thấy có bài thơ nào Phạm Ngọc Thái nói về người vợ của mình nữa. ?em? trong các bài thơ tình của anh, toàn là em của cái thuở mộng mơ xưa, hoặc cảm xúc với một người nào đó? chứ không phải là vợ.

Thí dụ như bài ?Người đàn bà trắng?:

Em không biến thành đá để hoá Vọng Phu
Anh cũng không làm chàng Trương Chi
suốt đời chèo sông vắng
Ta không đi theo Con Ðường Lông Ngỗng Trắng
Dẫu hình hài khắc mãi tim nhau.

Anh Trần Ðức - Nguyên CB Viện ngôn ngữ & Văn hoá dân gian, khi bình bài này đã phân tích:

?Ðoạn thơ đã triết lý về những mâu thuẫn giữa tình yêu và cuộc sống của nhà thơ với Người Ðàn Bà Trắng. Ðó cũng là một nghịch lý cuộc đời: Em không biến thành đá để hoá Vọng Phu /- Còn anh cũng không đầy mình để làm mãi cái anh chàng Trương Chi suốt đời chèo thuyền trên con sông quạnh vắng, cô đơn! Rồi tương tư nàng Mỵ Nương mà chết. Hay cái con-đường-lông-ngỗng-trắng mà nàng Mỵ Châu đã rắc cho chàng Trọng Thủy theo tìm - Thần tượng thì rất đẹp, nhưng để cuối cùng chàng cũng nhảy xuống biển mà chết, hoá thành ngọc trai giữ tình son sắt với nàng. Nó bi ai quá!
Cái hay của khúc triết lý trong bài thơ Người Ðàn Bà Trắng là đã được viết như đời. Dẫu mối tình bị tan vỡ phải chia lìa năm tháng, nhưng tình thơ không kết thúc bằng sự bi thảm. Ðôi trai gái vẫn phải sống và tồn tại, dù là theo chiều gió cuốn cuộc đời. Phải chăng, đó cũng là một cuốn tiểu thuyết "cuốn theo chiều gió" như bao bi kịch tình-đời trên bờ bến nhân gian??.

Nghĩa là, bài thơ được tác giả cảm xúc sáng tác cũng xuất phát từ trong cuộc tình đời của mình? nhưng chưa phải là giai đoạn tiến đến hôn nhân gia đình - Như thi sĩ Xuân Diệu từng viết:

Tình chỉ đẹp khi còn dang dở?

Mối quan hệ cuộc sống và thi ca của nhà thơ vẫn ở trong một thế giới tưởng tượng, đẹp như mở chứ chưa vấp phải cái mâu thuẫn giữa ?tình và tiền?!

Tôi thí dụ thêm bài nữa:

Tình để lại vết thương không lành được
Soi mặt hồ in mãi bóng thời gian
Em hiền dịu trái tim từng tha thiết
Người con gái anh yêu nay hóa khói sương tan.

(Anh vẫn ở bên Hồ Tây)

Ðấy, tuy bị lỡ dở nhưng họ vẫn tha thiết với nhau như thế. Ðến mức vì ?tình? trái tim có thể tan vỡ! Thì đâu có phải vì tiền? Nhà thơ kết luận:

Thế đó, em ơi! Tình qua không trở lại
Xế chiều rồi mà máu tim chảy mãi không thôi
Em có nghe gió Tây Hồ đang thổi
Anh ở đây, vẫn bên Hồ Tây mây trôi...

Bởi vậy, thơ tình Phạm Ngọc Thái hoàn toàn xuất phát từ sự rung động trái tim (ngoài phạm trù tiền)? có thể chỉ trong khoảnh khắc mà cảm xúc thành thơ, hoặc của một mối tình dang dở, xa nhau lòng vẫn tha thiết nhớ về nhau. Tan vỡ mà vẫn đẹp!

Giờ xin quay trở lại với bài ?Chết cũng chỉ như giấc ngủ?: Nó không chỉ còn là tự sự bản thân nữa, mà đã mang cả ý nghĩa thời đại, trong mối quan hệ giữa tiền bạc với đời sống xã hộỉ để phản án nhân sinh quan tác giả.

Bài thơ ôm trùm rất nhiều mặt của cả riêng tư và tính hiện thực xã hội trong đó, súc tích và sâu sắc. Không ít chỗ khúc triết và hay, đột biến có câu thơ thật xuất sắc, như:

Ta nằm xuống hoá mình vào ?kinh thánh?!

Huyền bí và hiển linh. Có số người còn cho rằng, hai câu thơ cuối bài là hay nhất:

Nhưng nếu ít tiền, tình cũng hóa cô liêu!
Giọt lệ thi nhân

anh rỏ lên những trang thơ đời làm liều thuốc ngủ?

Bài thơ đã được khép lại ở đó!

Việt Phương

Mục Lục

12. Tạ Ơn Em

Ngũ Lang

Tiếng chuông vang lên lôi gã ra khỏi giấc ngủ chập chờn buổi trưa mùa đông. Gã uể oải đếm từng bước cầu thang xuống nhà dưới mở cửa. Ông bạn nhà báo lách qua cửa mang theo cơn gió lạnh lùa vào thốc tháo.

-Ông nhà báo đi đâu lạ thế? Trời lạnh như cắt mà sao ông siêng năng quá vậy? Gã nắm bàn tay lạnh như nước đá của ông nhà báo lắc lắc cho phải phép.

-Có gì nóng nóng cho tớ một ly coi. Bạn bè từ xa đến thăm thì ?không rượu thì cũng trà chứ?

Gã lừng khừng trả đủa:

-?Chẳng mấy khi bác tới nhà, vợ thì không có chợ thời xả? Cà phê nhá, hay làm tí rượu cho ấm bụng?

Ông nhà báo cũng lửng lơ con cá vàng nhấp nhảnh đáp:

-Gì cũng được, miễn là có uống.

-Ông lại tới vòi bài cho báo bủng của ông phải không. Nếu không vậy thì cả năm cũng chẳng thấy mặt ông đâu cả.

-Hiểu nhau quá rồi còn phải hỏi. Nhưng ông ngôn như vậy là oan cho tôi lắm đấy. Tôi có bỏ ông bao giờ đâu.

-Ừ, ông vẫn lên lên xuống xuống một tháng đôi lần. Ậy, nhưng Ta gác bút từ lâu rồi, ngồi mỏi cả lưng không ?són? ra một chữ nào, còn viết lách cái nỗi gì.

-Tôi biết, tôi biết. Bây giờ ông gõ keyboard chứ đâu còn như ngày xưa nữa mà bút mới chẳng viết. Từ ngày bà ấy bỏ ông đi ông chẳng thí cho anh em bài nào cả.

?À anh đang nói chuyện với ông nhà báỏ Em bảo sao? Em khát nước hả? Ừ để anh rót nước cho em?? Gã lẩm bẩm!

-Ông đang nói chuyện với ai vậy? Ông nhà báo ngạc nhiên hỏi.

-Thì nói chuyện với người tình của ta chứ ai vào đâỷ ?Ừ anh mang nước vào cho em ngay đây... Anh đã nói là ông nhà báo rồi mà??

-Ông lại lộn xộn nữa rồi phải không? Bà ấy mới mất? Mà tôi đâu có nghe tiếng ai nói đâu.

-Ông không nghe nhưng ta nghe. Mà ông vừa nói ta lộn xộn là lộn xộn cái nỗi gì mới được chứ?

-Thì ông lộn xộn với người ông đang nói chuyện ấy mà?

-Ông nói ông hay với nàng?

-Nàng nào? Ông lộn xộn với cái nàng ông đang nói chuyện đấy.

-Ta không hiểu ông muốn ám chỉ ai. Mấy chục năm nay ta chỉ có một mình nàng và chỉ yêu một mình nàng.

Ông nhà báo vội lảng sang chuyện khác nên hỏi:

-Tôi thì hư quá về chuyện tình ái, ông biết tỏng ra rồi. Tôi hỏi thực là ông có điều gì phải hối hận với bà xã không?

-Hối hận à? Ông muốn hỏi ta là có hối tiếc điều gì đã làm không đúng trong cuộc sống vợ chồng phài không? Có đấy, những điều nho nhỏ thì không kể nhưng ta đã nói một câu mà đến giờ ta ân hận quá. Số là khi ta và nàng đang vun khoén cuộc tình cho xum xuê hoa lá, lúc đó ta hút thuốc nhiều lắm, ta hút thuốc từ năm mười bảy tuổi cơ mà.

Có lần ta hỏi nàng: ?Em có khó chịu khi anh ngồi bên em mà hút thuốc không?? Không biết vì nàng không muốn làm ta buồn hay thời gian đó vấn đề hút thuốc chưa được các ông bà bảo vệ sức khỏe lưu ý nên nàng đã thỏ thẻ trả lời ta như thế này: ?Ðàn ông cầm điếu thuốc mới thật ra vẻ là đàn ông?? Thế là từ đó ta cảm thấy thoải mái phì phèo điếu thuốc khi ngồi bên nàng mà không thắc mắc gì cả.

Nhưng kể từ khi bước chân sang nước Mỹ lánh nạn cộng sản thì dường như chuyện hút thuốc lá của ta trở thành ?có vấn đề? Một lần ta đang bực bội chuyện gì ấy mà nàng cứ càm ràm chuyện bỏ thuốc, lúc đó ta bực mình quá nên cao giọng ?Anh có thể bỏ vợ nhưng không thể bỏ thuốc!? Ðến bây giờ ta muốn nói với nàng một lời xin lỗi, nhưng đã muộn, đã muộn màng rồi phải không ông nhà báo! Bây giờ ta còn làm được gì ngoài sự hối hận nữa đây? Ta thương nàng quá, ta thương nàng hơn cả chính bản thân ta.

Ông nhà báo có thể nghĩ ta nói phóng lên, nhưng sự thực là như vậy. Nàng đã như một cái phao cho ta bám lấy giữa một lúc ta gần như đã chìm lĩm dưới lòng đại dương. Nàng kết nối cuộc đời với ta được trọn vẹn bốn mươi sáu năm trước khi nàng bỏ ta đi. Không biết ta có mang đến cho nàng ít hạnh phúc nào không. Ðây cũng là điều ta cứ xót xa từ ngày nàng bỏ đi. Cuộc sống của một người lính không cho phép ta luôn luôn cận kề bên nàng. Một mình nàng đã thay ta làm tất cả mọi việc. Ði làm về nàng lo cơm nước cho đàn con nhỏ nên bận luôn tay. Giấc ngủ của nàng chắc cũng không yên khi những đứa con sổ mũi nhức đầu hay đòi sữa lúc nửa khuya. Dù biết rằng đó là tình cảnh chung của những người có chồng khoác áo lính, nhưng ta lại là một người lính nghèo chỉ sống bằng đồng lương hàng tháng. Ðến giờ ta thật hãnh diện ?là một người lính sạch?. Chắc nàng cũng lo lắng thật nhiều vì ta là người lính trong lúc đất nước đang chiến tranh. Có một lúc nào ta không bao giờ trở về nữa thì nàng sẽ sống như thế nàỏ! Bây giờ ngẩm lại ta mới thấy mình quá vô tình. Ta đã không săn sóc nàng chu đáo như nàng đã săn sóc cho ta.

Ta về cưới nàng khi đang theo đơn vị hành quân ở Quảng Ngãi nên ?Cưới nhau xong vội đỉ!? Ðám cưới không có lấy một tấm hình kỷ niệm và cũng chẳng có một ngày nào gọi là ?Thời gian trăng mật? Mười năm trông đợi chồng về sau ngày tháng tư đau buồn của cả quê hương. Ngày ta trở về cũng là ngày ta đưa bốn đứa con đi thăm nàng trong ?Lầu bát quái!? Ông nhà báo thấy có thê thảm không!

Có lẽ ta chỉ bù đắp cho nàng được phần nào trong chặng đời sau khi đưa nàng và con cái thoát khỏi nanh vuốt của những người mang danh là ?cắt mạng!?

-Chắc vì vậy mà đã bao lâu nay ông cứ bị dằn vặt, ông không thể nào quên được bà ấy. Lúc nào ông cũng ngơ ngơ ngẩn ngẩn như kẻ mộng du vậy!

-Quên ư! Khi nhận kết quả khám nghiệm của nàng ta choáng váng như vừa bị trời đánh hụt! Nàng vướng vào căn bệnh quái ác và cuộc sống của nàng còn lại chỉ được tính bằng từng giờ. Cơ thể nàng lả dần, những giờ phút cuối nàng không còn nói được nữa. Nàng nhìn ta với cặp mắt dù đã mất hết sinh khí, nhưng ta vẫn nhìn thấy sự thương cảm của nàng dành cho ta.

Lúc đó phần cơ thể bên trái của nàng đã bị ảnh hưởng nặng nề. Nàng biết nàng sắp xa ta vĩnh viễn nên bàn tay phải của nàng nắm thật chặt tay ta như e sợ bị vuột mất bát cứ lúc nào. Ta cầu mong nàng tránh khỏi những cơn đau thể xác mà căn bệnh này thường gây ra.

Thời gian rất ngắn ta được săn sóc nàng nhưng cũng không trọn vẹn. Những tháng năm của cuộc sống và đời tù đã vắt cạn sức lực của ta. Dìu nàng từng bước đi nặng nề đôi lúc ta cũng không gượng lại được. Những lúc siêu vẹo như vậy nàng lại thở dài:?Anh cũng yếu quá rồi!?

Nàng đã như chiếc lá mùa thu, mạch sống cạn dần, như ngọn đèn leo lét, chập chờn trước gió. Ta làm sao giữ lại chiếc lá trên cành mà nhựa sống đã khô héo, làm sao cho ngọn đèn sáng mãi khi phao dầu đã cạn!

Ðã bao nhiêu đêm ta nằm trong bệnh viện để săn sóc nàng. Mệt mỏi làm ta lịm vào giấc ngủ, khi giật mình thức giấc ta hốt hoảng sờ trán nàng thấy vẫn còn hơi ấm ta mới lấy lại bình tĩnh. Những ngày sau cùng nàng không nuốt được nữa mà chỉ còn thoi thóp níu kéo lấy sự sống bằng những chai nước biển! Ðôi môi nàng khô khốc, nàng không khác gì thân cây trơ trụi lá giữa mùa thu! Nhìn nàng thoi thóp trong giấc ngủ lòng ta quặn đau. Bao lần ta muốn ghì nàng trong vòng tay để truyền sang cho nàng tất cả mạch sống của chính ta.

Ðâu còn nữa mái tóc dài óng mượt mà ngày xưa ta nghịch ngợm lùa những cón tay làm xõa tung. Nàng lại giận dỗi ?Anh lại làm rối tung tóc em rồi đây nàỷ Ta chùm kín mặt bằng mái tóc dài của nàng để tận hưởng hương vị mái tóc của người tình!

-Tôi nghĩ sự mất mát sẽ cho ông cảm hứng nhiều hơn để viết chứ?

-Ông nhà báo ơi, mấy ông nhà văn nhà thơ cứ lấy cớ là những người viết lách phải có cuộc sống phóng túng, buông thả, khác người. Chạy theo những đòi hỏi của xác phàm Ta thấy, đó chỉ là những cái cớ để bào chữa cho những việc làm chẳng tốt đẹp gì, những việc làm chỉ để thỏa mãn thú tính bằng cách gán ghép vào cho những người hoạt động trong lãnh vực văn chương mà thôi.

Khi nỗi đau vượt quá sự chịu đựng thì hồn mình sơ cứng lại chẳng làm gì ra hồn cả đâu. Như bây giờ quanh căn nhà này, ở nơi nào dường như ta vẫn thấy nàng đang nói, đang cười; hay đang cau có giận hờn ta vì cái bản tính hơi chướng của ta.

-Ông có thấy bà ấy về với ông trong những giấc mơ không?

-Thường thì ta ngồi làm cái gì đó cho đến khi cơ thể rã rời và cặp mắt không nhướng lên nổi nữa thì ta nằm xuống. Khi đã nằm xuống thì chìm ngay vào giấc ngủ nên chẳng còn biết trời đất gì cả. Ta ngủ say như chết, một giấc đến bảnh mắt mới thức giậy.

Ta kể đến đâu rồi nhỉ? Ừ, sau khi có kết quả khám nghiện thì ta chết điếng, lúc nào cũng như kẻ mất hồn. Mắc dù các con cháu đều không nói cho nàng biết căn bệnh, nhưng hình như nàng cảm nhận được từ sức khỏe của chính mình nên nàng thường nói với ta ?Anh mở cho em nghe bài Kinh Giải Thoát?

-?Em không phiền trách gì anh cả sao? Cám ơn em, nhưng anh vẫn cảm thấy không an tâm. Em vẫn ở bên cạnh anh à. Em nói saỏ Em không muốn làm anh mất ngủ??

-Ông làm gì mà cứ lảm nhảm như người mộng du vậy? Tôi có nghe tiếng người nào đâu.

-Có thể tần số âm thanh nàng nói chỉ dành cho một mình ta nghe được mà thôi.

-Ông có thấy bà ấy không? Tôi đang nổi cả da gà lên đây này.

-Ông nhát gan quá. Hồi xưa ông mà là cấp chỉ huy trong quân đội thì mấy thằng em tiêu tùng hết trơn rồi.

-?Anh chỉ nói dỡn với ông nhà báo này thôi mà. Em không bằng lòng à? Cho anh xin lỗi vậy!?

Quay qua ông nhà báo:

-Nàng không muốn ta nói dỡn với ông như vậy. Nàng ngại ông phật lòng. Thế này nhá, chiều nay ta sẽ cố ngồi tập trung viết để cung cấp bài cho ông nhà báo. Ðã mấy tháng nay ta cũng cố lắm đấy chứ, nhưng gõ được vài giòng đọc lại thấy vô duyên quá. Bỏ!

-Ông không thể quên đau buồn vì mất mát để tiếp tục vui với cuộc sống, để làm những việc ông đang theo đuổi sao?

-Quên ư, tại sao ông nhà báo cứ luẩn quẩn với quên và nhớ vãy. Ta nghĩ đôi khi quên chưa hẳn đã tốt hơn nhớ. Có những điều ta nên quên nhưng cũng có những điều phải nhớ. Vết thương sau khi lành vẫn để lại cái sẹo trên da thịt thì làm sao mà quên cho được.

Ta lấy thí dụ như ngày ba mươi tháng tư năm bảy lăm đau thưong của cả dân tộc Việt Nam thì làm sao mà quên. Có lẽ vì cái quên hữu ý đó mà cho đến nay không biết bao nhiêu người về nước để ca tụng kẻ thù xưa không tiếc lời! Một nhóm khác lại rửng mỡ trở về quê hương tìm thú vui trên thân xác những người phụ nữ chỉ bằng tuồi con cháu mình! Theo ta đó là những người cố ý quên chứ không phải là khối óc không còn nhớ.

Với hoàn cảnh sống của ta hiện nay, ông nhà báo cứ nghĩ coi, mỗi buổi sáng từ trên lầu bước xuống qua phòng nàng, mỗi bữa ăn không có nàng nấu cho ta những món ăn ta thích như những ngày trước; mỗi khi lái xe đi đâu cũng không có nàng ngồi bên cạnh. Ta chẳng thể nào quên, ngay cả những lúc nàng giận hờn, trách ta điều này trách ta điều nọ cũng vẫn là những kỷ niệm bám riết vào nỗi nhớ của ta.

-Nhưng nếu ông cứ nhớ từng ly từng tí như vậy thì làm sao ông có thể vui với những ngày còn lại của đoạn đời sau?

-Ơ cái ông nhà báo này, theo ông thì nhớ không phải là một niềm vui sao. Một buổi tối ta ngồi uống cà phê bên cạnh nàng ở Time Squares ở New York. Một đàn chim bồ câu xà xuống kiếm ăn. Nhìn chúng sao mà vô tư trong khung cảnh thanh bình quá. Ông nhà báo thấy không, ở xứ này loài người sống thật gần gủi với thiên nhiên và xúc vật. Cả những con chim bồ câu cũng hòa mình vào cuộc sống ở một nơi không phân biệt được giữa đêm và ngày với những âm thanh không ngừng, lúc nhúc từng giòng người đi lên đi xuống không dứt. Ðó là kỷ niệm trong lần lên thành phố New York cuối cùng. Lần này ta không bận nhiều nên đã đưa nàng tới Ground Zero, nơi toà tháp đôi bị xập. Ta còn đưa nàng tới cả toà nhà Liên Hiệp Quốc để mua vài món kỷ niệm. Ðứa con dâu nhỏ đang collection những chic tách nhỏ, loại tách nhâm nhi rượu mạnh, nàng đã mua mấy cái ly về cho con dâu.

Trên đường suối Nam ta cùng nàng ngồi xe buýt tới thăm vợ chồng người bạn ở cái thành phố nhỏ xíu với cái tên khá lạ King of Prussia trong tiểu bang Pensylvania. Sau đó về Virginia thăm vợ chồng thằng út.

Nàng dường như rất an tâm khi có ta ngồi bên cạnh. Xe vừa khởi hành nàng đã tựa đầu trên vai ta ngủ say sưa. Nàng chợt thức giấc ?Em làm anh mỏi tay ?? Ta vít đầu nàng dựa trên vai ?Em ngủ tiếp đi cho khỏẻ

Từ ngày gặp gỡ cho đến những ngày cuối cùng của cuộc đời vẫn giữ mãi các xưng hô ?Anh, Em? Có một vài người khó tính nói già rồi mà cứ giữ cách xưng hô như vậy. Kỳ! Ta chỉ cười.

Có một lần ta đưa nàng tới thăm công viên La Fayette trước tòa Bạch Ốc. Ta nói nàng xòe tay ra và đặt vào lòng bàn tay nàng mấy hạt đậu phọng. Mấy chú sóc từ trên cây nhảy phóc lên người nàng, đứng nghe ngóng trên vai nàng, rồi lần xuống ăn những hạt đậu phọng rất tự nhiên như ?Người Sàigòn vậỷ Ta thấy nàng co rúm lại, có lẽ e ngại chú sóc làm hỗn. Ta phải nắm lấy tay để nàng yên tâm.

Muời mấy năm nay ta chưa trở về, nghe nói cả thành phố Sàigòn bây giớ vắng cả tiếng chim hót líu lo trên cành. Cái đất nước gì mà kỳ quái, đến cả con người cũng còn e dè tìm cách lấn át hại nhau huống chi đối với loài xúc vật! Mọi người tìm đủ mọi cách trốn chạy ?cái nhà nước của bầy hủỉ

Ðó chính là niềm vui của ta trong nỗi nhớ. Ta nhớ để trau chuốt tình yêu của nàng đã dành cho ta.

Lúc ở trại tù Z30.A ngồi tán chuyện với mấy tên bạn. Có một đứa cắc cớ đặt vấn đề: ?Nếu bây giờ được thả về mà bà xã đã - ôm cầm sang thuyền khác ? thì các ông tính saỏ? Ta có đưa ý kiến như thế này: ?Nếu như ngày xưa viên đạn quật ngã mình ở chiến trường thì mấy bà chịu tang ba năm là quí quá rồi. Từ ngày chui vào nhà tù cộng tới nay đã chin năm dài thì chuyện mấy bà có bỏ đi lấy chồng cũng chẳng đáng trách. Chỉ mong mấy bà đừng lọt vào cái bẫy của cộng sản -Vợ ngụy ta lấy, nhà ngụy ta ở, con ngụy ta sai- là tốt rồi. Nếu khi trở về các bà vẫn còn chờ đợi thì bọn mình phải đóng một cái ngai lên để thơ!?

Ta đã là một trong số những người hạnh phúc đó.

Ngày ta khăn gói quả mướp bước vào tù gia đình ta rất nghèo. Mỗi tháng lương của hai đứa lãnh ra để trong một cái hộp. Ðứa nào cần thì lấy tiêu, miễn sao kéo dài đến ngày lãnh lương kế tiếp. Có ai ngờ được là ?Thuở trời đất nổi cơn gió bụỉ như vậy đâu! Cả nhà còn vài trăm bạc. Ta đưa cho chú tài xế cái đồng hồ Rolex mua lúc đi du học ở Mỹ nhờ chú ấy đem bán để mua hai bao gạo. Chú ấy đem về hai bao gạo loại năm chục cân và mười nghìn đồng. Ta chia cho chú ấy một nửa, nhưng chú ấy nhất định không nhận ?Ông thầy cứ cầm hết để lo cho các cháu, em còn đủ sống!? Ta nhớ chú ấy tên là Quan, cấp bậc Hạ Sĩ quen miệng gọi ?Hạ Sĩ Quan? nên bây giờ vẫn nhớ. Những người lính lúc nào cũng thương nhau ông ạ.

Nàng từ bỏ thành phố Vũng Tàu về Sàigòn sau khi bị cho nghỉ việc lý do ?vợ ngụỷ? Bàn tay chỉ biết cầm cây viết phải bương chải kiếm sống nuôi bốn đứa con thơ lại còn phải tiếp tế cho chồng sống cầm hơi trong tù! Ta nghe kể lại những chuyến buôn thịt heo, thịt bò từ Tây Ninh về mà khiếp vía. Thịt bó quấn quanh người để vượt qua những cặp mắt bọn ?kiểm soát kinh tế? mong kiếm được bữa cơm bữa cháo sống qua ngày! Có những lần bị bắt, mất sạch!

-Ðộ này nói chuyện với ông như đang nói chuyện với ?người cõi trên? vậy. Ông cứ muốn thoát ra khỏi cái hiện tạị để quay về với quá khứ.

-Ông nhà báo ạ, ông cứ nghĩ lại mà coi, có ai bằng lòng với cái hiện tại đâu, cả ông cũng vậy. Chính ông cũng đang mong cho tờ báo, đứa con tinh thần của ông thăng hoa với số độc giả mỗi ngày một gia tăng phải không nào? Ta muốn thoát ra khỏi cái hiện tại để tìm lại những gì đang mất mát. Một tình yêu, một quá khứ với quê hương, và ngay cả giòng sông mà thuở nhỏ một lần chút nữa là ta bị chết đuối.

Hình như có một triết gia nào đó đã phán: ?Người tuổi trẻ luôn hướng đến tương lai, còn người già lại quay về sống với quá khứ? là gì. Ðúng quá đi chứ. Ta đang nắm cái đuôi của quá khứ kéo lại nhưng ta cứ bị lôi tuột đi từng ngày.

Ừ ta nhớ lại một giòng sông thuở nhỏ, lúc đó ta khoảng bảy, tám tuổi gì đó. Nhìn mấy người lớn đứng trên cầu phóng xuống sông bơi lội. Ta mê quá nên cũng leo lên cầu phóng xuống?! Chìm nghỉm. May có một ông lính nhảy xuống nắm được mớ tóc của ta lôi lên. Thoát chết!

Mấy chục năm ta quên bẵng tên con sống. Ông biết tên con sông chạy ngang qua Kiến An ấy mà? Khổ nỗi là hồi đó ta học nhẩy nên cả năm chỉ lo gạo mấy môn chính, mấy môn phụ như sử địa thì ta chỉ có thì giờ lướt qua như đọc tiểu thuyết vậy nên bây giờ chẳng còn nhớ nữa.

-Có lần ông nói với tôi ông là dân di cư từ Hà Nội vào Nam cơ mà?

-Ðúng thế. Ta ờ Kiến An có mấy tháng rồi theo ông cụ về Hà Nội. Ta vốn là dân đồng chua nước mặn, nhà quê nhà mùa. May nhờ mấy năm ở Hà Nội cuộc đời ta mới sáng sủa lên được một tí đấy. Về Hà Nội ta ở ngay phố Ngọc Hà, ngày nào cũng theo mấy tên nhóc tì đi bơi ở mấy cái ao trong làng Ngọc Hà. Bà mẹ ta nói người ta toàn mùi bùn! Ông nhà báo nhớ làng Ngọc Hà ở Hà Nội không? Cụ Nhất Linh và Khái Hưng đã lấy khung cảnh làng Ngọc Hà để viết cuốn Gánh Hàng Hoa ấy mà.

??Anh nói lớn tiếng quá à. Ừ, anh xin lỗi. Em vẫn thường nói mỗi lần anh nói chuyện y như cãi nhau vậy. Cái laptop hả? Anh để trên phòng anh, để anh lấy cho em nghe giảng pháp nhá??

-Ông lại lải nhải với ai nữa vậy?

-Nàng bảo ta mang cái laptop cho nàng nghe thuyết pháp. Ừ mà ông làm tí vang cho ấm bụng nhá. Mùa đông năm nay thật hiền, mới có hai đợt tuyết mỏng. Giữa đông mà vẫn còn những mảng nắng vàng le lói. Khí hậu ở tiểu bang này cũng động cỡn lắm. Buổi sáng lạnh như cắt da cắt thịt; đến trưa lại nóng như trong sa mạc vậy. Những cơn gió lốc thì khỏi chê, xe cộ cây cối nhà cửa tan nát hết. Người ta trốn không kịp cũng bị ông thần gió này cuốn đi mất tiêu luôn.

-Tôi ở trên miền Ðông Bắc, bao nhiêu năm chịu đựng những cơn bão, những trận tuyết mù trời mù đất bây giờ xuống miền Nam hưởng chút nắng ấm cũng đỡ khổ cho cái thân già.

-Ta rất mê khung cảnh mùa thu Virginia của ông nhà báo. Cứ mỗi mùa thu về ta lại kiếm cớ lên đó để hưởng cái thú lang thang một mình đếm bước giữa khung trời mênh mông đầy mầu sắc của thiên nhiên.

Trong thời gian du học ở đất nước này ta cũng được thưởng thức ngày ?Cherry Festival? thật hấp dẫn trên đường phố ở Washington DC. Ðất nước này quá rộng lớn, trải dài từ đông sang tây tới bốn năm múi giờ nên thời tiết mỗi vùng một khác.

Có một lần cách nay cũng sáu bảy năm rồi. Từ New York ta đưa nàng đi thăm một tên bạn của thuở hàn vi ở thành phố Atlantic. Hai đứa đứng ngắm những đợt sóng của Ðại Tây Dương phẫn nộ đập vào bờ ầm ầm trong cơn mưa lất phất. Hình như thời tiết hôm đó ảnh hưởng cơn bão rớt dưới miền Nam đưa lên. Một con sóng ập vào bờ, nước văng lên làm ướt cả áo nàng. Ta phải khoác chiếc áo lạnh của ta đang mặc cho nàng, nàng run lẩy bẩy trong vòng tay. Ngày hôm sau hai vợ chồng leo lên Greyhound về Virginia. Cơn bão đuổi theo suốt dọc đường trong cơn mưa dai dẳng không dứt. Về tới Virginia đâu khoảng sáu bảy giờ tối. Cây cối gẫy đổ ngổn ngang, đường sá tối thui vì mất điện.

Ðấy là những kỷ niệm chẳng thể quên phải không ông nhà báo?

Thời tiết ở miền Nam này đôi lúc cũng dữ dằn lắm chứ chẳng vừa đâu. Ông con nhớ cách nay hai năm lúc ông xuống đây cùng với cái ông luật sư bạn ông không? Hôm đó thành phố Dallas là một biển tuyết mênh mông, nhiệt độ xuống thật thấp. Vì đã hẹn, một mình ta trên chiếc van vượt qua đoạn đường tuyết phủ để xuống với ông. Sau buổi ?Ra mắt sách? ông lên xe về lại Virginia diệu vợi, còn ta vượt qua gần bốn giờ lái xe trong đêm để về lại Oklahoma. Hai ông phong phanh cái áo ấm mỏng dính! May mà hôm đó ta đưa cho ông cái sleeping bag và bà vợ ông bạn ta đưa cho ông bình nước nóng và phong bánh chứ không là giờ này ông hết có đến mè nheo ta nữa rồi. Hình như lần đó ông ?làm nũng? với bà xã tới cả hai tuần phải không? Ta cũng lo nên cứ gọi điện thoại cho ông suốt đoạn đường băng giá cho đến khi ông về đến nhà bình yên.

-Ông có dự định gì cho tương lai không?

-Tương lai à, ta mà còn có tương lai sao? Ngày mai, tháng tới hay sang năm cũng chỉ còn là thời gian phiền muộn. Nàng đã mang theo tất cả niềm vui của ta đi mất rồi ?Ðời vắng em rồi vui với ai!?

Mai mốt ta sẽ phải làm ?Tây ba lổ để chạy trốn kỷ niệm một thời gian. Từng giờ từng ngày cứ phải đối mặt với niềm đau mất mát ta cũng cảm thấy khá mệt mỏi.

Gã tiễn ông nhà báo ra về rồi lần bước lên căn lầu, một nơi thường được gọi là ?một thế giới riêng cùng nỗi nhớ thương người vợ đã bỏ gã lại thế gian này ra đi một mình?!

Ngũ Lang

Mục Lục

IIỊ Hộp Thư Toà Soạn ___________________________________________________

Nguyệt San Giao Muà xin cám ơn những thân hữu đã dóng góp bài vở cho Nguyệt San Giao Muà số 193 . Một số bài khác sẽ được đăng dần vào số tớị Mong mỏi sẽ nhận được những sáng tác của các bạn bốn phương để cho Nguyệt San Giao Muà thêm phần hương sắc trong tương laị

Mục Lục

Thể lệ để nhận Nguyệt San Giao Muà:

1) Ðể vào danh sách của NSGM (subscribe),
   xin gửi email về  GiaoMua@hotmail.com

2) Ðể rút ra danh sách của NSGM (unsubscribe),
   xin gửi email về GiaoMua@hotmail.com 

3. Mọi chi tiết, thể lệ, thắc mắc, xin gửi về:
   GiaoMua@hotmail.com


4. Mọi bài vở, đóng góp, xin gửi về:
   GiaoMua@hotmail.com 
   Nguyệt San Giao Muà
   Homepage: http://www.GiaoMuạcom




Thể lệ gửi bài cho Nguyệt San Giao Muà:

 

Mong bạn gửi Bài cho GM theo cách này là tốt nhất :

  

1.  Dùng mẫu chữ Vietnet (VIQR) hay Unicode
2. Viết Hoa chữ đầu của bài và bút hiệụ Ví dụ: Giọt Mưa Trên Lácủa NS Phạm Duy
3. Gửi bài ngay trong email (không kèm file), để cho BBT khỏi mất công download xuống để đọc
4. Gửi tất cả các bài trong 1 tháng 1 lần trong1 email, nếu tiện. 
5. Bài vở xin gửi đến trước ngày 25 mỗi tháng
6. Mọi chi tiết, thể lệ, thắc mắc, xin gửi về: GiaoMua@hotmail.com


Cám ơn bạn rất nhiều, vì nhân sự có hạn, BBT không thể ngồi đánh máy lại từng đề bài hay bút hiệụ 

 

  

    

      

	Ðịa Chỉ Liên Lạc:
	

	Nguyệt San Giao Muà

		P.O . Box 	378

		Merrifield, Virginia 22116

		USA

    
  

Trang Nhà 











Web Site Hit Counter





 

Copyright
2002 by Giao Muà e-magazine and respective authors