4. Vẫn Mơ về Chàng Corona

Thanh Hà

1/-

Tôi nói ngừng viết về Vũ Hán coronavirus để giảm stress, mà không thể !


Bởi chàng đã chiếm lĩnh tâm hồn tôi , trái tim tôi , trí óc tôi cả ngày lẫn đêm từ hơn hai tháng nay. Sao mà tôi có thể bứt rời chàng trong tích tắc ?


Lúc khởi đầu thì chỉ thoáng chợt phút giây bóng mây y như lời bài hát Speak softly Love do Williams Andy trình bày, được nhạc sĩ Trường Kỳ dịch lời Việt mà vào những năm đầu thập niên 70 của thế kỷ 20 chúng tôi thường nỉ non tha thiết hát, nhất là vào những đêm thức trắng để gạo bài thi mệt mỏi :


Tình như thoáng mây tình đến cùng ta âm thầm không ngờ

Tình như cánh hoa tình chiếm hồn ta đâu ngờ là tình

Tình như mưa gió thoảng vào trong tim

Tình như cánh chim bay đến trong ta sao nghe bồi hồỉ

( Thú Ðau Thương )


*Tôi mạn phép gia đình cố nhạc sĩ Trường Kỳ đã mượn lời phổ nhạc cho câu chuyện bi hài này.


Bồi hồi thật . Một coup de foudre thật sự !


Niềm vui sống tôi được tung tăng bơi lội, được lang thang dạo ngắm cây cỏ lá hoa trở mình đâm chồi nẩy lộc, được leo lên những con đường dốc ngắm dãy Alpes ngọn phủ tuyết băng vạn niên hùng vĩ, được gặp gỡ tán dóc ăn uống với bạn bè ? cũng vì chàng mà dừng lại.


Vì tôi sợ. Lỡ những lúc ấy, vô tình chàng đi ngang qua chạm khẽ vào đời tôi trong hành trình săn mồi thì trái tim tôi sẽ tan nát , đầu óc tôi sẽ quay cuồng điên đảo, buồng phổi tôi sẽ đau đớn đến không còn thở nổi.


Mà chàng thì đâu đếm xỉa gì đến tôi. Chàng chỉ muốn ?mồi chài , quyến rũ?với hàng hàng lớp lớp triệu sinh linh , để cho họ thẩn thờ choáng váng vì chàng rồi tiếp tục bay đi tìm ?con mồỉ khác trong lạnh lùng, hờ hững chớ chàng có để mắt đến một ai.


Lúc đầu tôi biết chàng là qua vài dòng tin trên báo, tôi không để ý lắm vì đầu óc còn bận việc khác, chẳng hạn chuẩn bị sắm sửa cho chuyến du hành xuyên lục địa lẫn đại dương, thu xếp gởi gắm nhà cửa nhờ bạn chăm sóc nhận thư từ giùm trong thời gian vắng mặt ?v..v? Gặp gia đình người thân mới quan trọng hơn các ảo-hình khác.


Nhưng rồi báo chí, truyền hình, radio, cộng đồng mạng xã hội nhắc đến chàng mỗi ngày mỗi tăng. Tôi và nhiều người bắt đầu ?để ý? tới chàng. Bàn tán. Vẫn chưa nhiều, vì chàng chỉ mới xuất hiện ở quốc gia láng giềng, quê của chàng, còn xa xôi quá.


Tết cận kề. Nhà nhà, người người rộn ràng chuẩn bị đón thời khắc thiêng liêng tống cựu nghinh tân ấy.


Tuy giờ đây ít thấy cảnh mỗi nhà mỗi ngồi canh nồi bánh tét giữa đêm sương lành lạnh. Ít thấy cảnh người ông hoặc cha đem bộ lư xuống từ bàn thờ chùi bóng choang bóng lộn. Ít thấy cảnh người bà hoặc mẹ cặm cụi cắt kiệu hành làm dưa chua, cắt bí đao làm mứt hay may quần áo mới cho đàn con đông đúc. Ít còn gia đình nào dán hai bên cột nhà hai câu liễn bằng tiếng Tàu trên hai tờ giấy màu đỏ chói ( mà tôi đồ rằng ít ai hiểu nghĩa ).?Bởi giờ nhà nào cũng xây theo lối mới, đâu còn mái lá cột gỗ nữa, chỗ đâu mà treỏ.


Dẫu những phong tục trên dần mai một với thời đại, nhưng mọi người vẫn trân trọng giao điểm tiễn năm cũ mừng năm mới, bày bình trà dĩa bánh mứt, thắp nén nhang lên bàn thờ tiên tổ. Con cháu tề tựu cùng cầu nguyện vái lạy để rước ông bà cùng chứng kiến cảnh đoàn tụ đề huề hạnh phúc.


Ngày theo ngày qua đi, tên chàng được nhắc đến thường xuyên trên truyền thông , miệng truyền miệng, tai truyền tai . Không chịu chỉ ở yên một quốc gia nguồn cội, giờ chàng đã tự nhân lên thành nhiều cá thể giống hệt chàng , vượt biên giới bay đi khắp các phương trời, vạn nẻo đường để giao tiếp nhiều người hơn. Chắc với ý định xem hiệu ứng nhân gian đối với sức hấp dẫn của chàng ra sao sau khi đã hội kiến chứ gì ?


Chàng tinh quái lựa vào đúng thời gian mọi người chuẩn bị mừng xuân mới để bành trướng thế lực của mình ra bốn phương tám hướng. Bắt nguồn từ quê hương Wuhan của mình , lan dần cả tỉnh Hồ Bắc, rồi lần lượt các thành phố lân cận mà tôi không nhớ chính xác nữa.


Tiếng đồn về quyền lực vô song của chàng đã ầm ỉ lắm. Chàng tiếp tục vung sức mạnh sang Ðại Hàn, Singapore, Nhật, Thái Lan?nói chung hầu như toàn thể các quốc gia Ðông Nam Á . Ngay cả chiếc du thuyền Diamond Princess lênh đênh ngoài khơi đại dương Nhật cũng được chàng chiếu cố tận tình.


2/-

Ngày 23.01.2020

Rồi chàng bay đến thăm đất nước VN tôi , nương theo bóng hai cha con đồng hương Trung Hoa mà người cha đi từ Vũ Hán đến Hà Nội, hẹn ra Nha Trang để gặp người con trai đang làm việc tại Saigon. Sau đó hai cha con cùng nhau bay vào Saigon. Và từ đây ,chàng thật sự nổi tiếng trên đất nước tôi.


Chàng có tài biến hoá, nhân bản lên thành vài tỷ tỷ , hằng hà sa số đơn vị không ai biết chính xác bao nhiêu.


Kế đến, những người Vietnam quê Vĩnh Phúc, làm việc từ Vũ Hán trở về thăm quê. Chàng thì cố tình mà họ thì vô tình mang chàng theo cùng với hành trang. Thế là chàng đã thành công làm cho dân chúng tôi nghĩ về, nói về , bị khuất phục bởi chàng từ hôm đó không ngớt.


Chừng như ảnh hưởng của mình chỉ mới hạn hẹp giữa các quốc gia châu Á chưa đủ, chàng bắt đầu thong dong dạo chơi khắp năm châu bốn bể, tức khắp địa cầu mới thoả mãn khát vọng chinh phục và đốn ngã trái tim lẫn buồng phổi chúng sinh.
Tôi không nhắc lại ? con đường tình? chàng đã , đang và sẽ đi qua để gieo rắc thú- đau- thương cho nhân loại , vì ai ai cũng đều tỏ tường hết rồi.

Tình như đớn đau tình xé lòng nhau muôn đời không lành

Tình như ngất ngây tình đến cùng nhau mang nhiều tuyệt vời

Tình như giông bão dập vùi yêu thương

Tình như tiếng ca theo gió phương xa cho nhau lời chàỏ


3/-

Ðầu tháng 03. 2020

Giai đoạn lúc còn họp đoàn với gia đình, bạn hữu ở Vietnam, tôi chỉ ?mơ tưởng? đến chàng một cách tương đối . Vì nghĩ rằng chúng ta khó mà gặp nhau một khi tôi quay về quê hương thứ hai của mình, vậy tưởng nhớ làm gì vô ích.

Xứ sở hiện nay của tôi là một trong những quốc gia được xếp vào best of nhờ môi trường trong sạch, mức độ ô nhiễm gần bằng zero, nên tôi chủ quan nghĩ rằng chàng với ý đồ mờ ám không thể luồn lách tới nơi có bầu không khí trong lành được nên yên tâm tự nhủ là chỉ còn dăm hôm mình sẽ rời xa V N, về với khung trời bình an tĩnh lặng thân thiết. Ai có con đường nấy, không thể nào giao nhau được.

Thế rồi một buổi sáng ,có hai bạn gọi điện cho hay là chàng đã tới xứ tôi rồi.

Tôi thật sự bàng hoàng, chưa tin hẳn.

Chờ cho người từ Th.Sĩ gọi về xác nhận thì mới thật sự tin.

Thế là từ đó hình ảnh chàng chiếm lĩnh tôi thường trực, ngày đêm, thậm chí len vào giữa hai lần tỉnh, thức trong đêm không rời. 7/7.

Bất luận đi đâu, làm gì, ăn uống, trước khi ngủ? hình ảnh chàng đều hiển hiện tâm trí tôi.

Tôi cầu nguyện cho đừng phải gặp chàng. Vì lỡ chàng ?cảm tình? với tôi rồi lôi kéo hoá kiếp tôi cho giống chàng, tức là từ ?sống chuyển sang từ trần? , từ ?hữu hình chuyển sang vô bóng? mà tôi thì còn ham đời trần gian vì chưa đi thăm hết những phong cảnh tuyệt vời mà thiên nhiên ban tặng.

4/-

23.03.2020

Hơn chục ngày nay, cứ cách vài hôm chính phủ ban hành thêm lệnh mới , càng lúc càng nghiêm trọng hơn , để làm chậm lại nguy cơ bị chàng "dòm-ngó" vào chúng tôi, bảo vệ chúng tôi không để lọt vào tay sát thủ Don Juan Corona bạo chúa.

Toàn quốc sống trong cảnh giới nghiêm thời chiến. Thành phố buồn tênh. Ðường phố vắng lặng.

Kiểm soát gắt gao biên giới, không còn lưu thông tự do nữa.

Trường học, restaurant, các cửa hàng đồ gia dụng, các quán cà phê , quán ăn nhỏ, viện uốn tóc, săn sóc sắc đẹp, hồ bơi, trung tâm thể thaỏđóng cửa.

Chính phủ khuyên mọi người nên ở trong nhà, nhất là người cao niên, người có tiền sử bệnh khác.

Siêu thị bán thực phẩm, pharmacie, bưu điện mở nhưng giới hạn người . Có nơi mỗi lần chỉ một người vào, còn lại phải chờ bên ngoài. Ngoài đường phải giữ khoảng cách ít nhất 2 m. Không được tập trung nhóm quá 5 người. Không được đi dạo bờ hồ, rừng, công viên. Nếu không tuân luật sẽ bị phạt từ 100 đến nhiều trăm franc.


Cabinet bác sĩ mở, chỉ tiếp bệnh nhân thật sự có vấn đề, văn phòng hành chính , bảo hiểm mở nhưng không tiếp khách chỉ qua điện thoại hoặc e-mail.

Tôi xem trên truyền hình chiếu cảnh một ban nhạc giao hưởng mà buổi trình diễn hi hữu có một không hai. Concert gồm đủ các nhạc trưởng điều khiển múa đũa, nhạc công nam nữ với mọi loại nhạc cụ violon, violoncelle, trompette ?nhưng họ xuất hiện ở mỗi khung cảnh riêng biệt?tức là tại gia của mỗi người chứ không cùng nhau trên cùng một sân khấủ cảm xúc tôi dâng trào đến ứa lệ khi xem màn trình diễn ấy. Âm nhạc là phương pháp trị liệu thần kỳ nhất.

Trong hoàn cảnh bi đát , âm nhạc sẽ giúp chúng ta vượt lên mọi ý nghĩ yếm thế hãi hùng.

Dân châu Âu có cách biểu lộ tình cảm rất ?thơ mộng dù trong bất cứ hoàn cảnh tuyệt vọng nào. Ðầu tiên từ những người dân Ý bị cách ly tại gia. Không ra ngoài được thì họ mở cửa sổ và vỗ tay hát lên những lời tri ân ? các chiến sĩ áo trắng thầm lặng?bác sĩ , y tá đã ngày đêm bất chấp nguy hiểm ở tuyến đầu chăm sóc bịnh nhân bị chàng ?sờ soạng? nhiều đến nỗi lâm vào tình trạng thập tử nhất sinh. Nhiều bác sĩ y tá đã bị lây nhiễm và chết cùng với bịnh nhân của họ. Chàng thấy hết tội ác mình gây ra chưa hỡi Corona tên đồ tể ?

Bắt nguồn từ Ý , hình thức tạ ơn ấy lan ra nhiều quốc gia khác trong đó có Thuỵ Sĩ của tôi. Giờ mỗi đêm cứ đến hẹn lại lên, dân chúng mở cửa sổ cùng vỗ tay và hét to lên lời cảm ơn nồng nhiệt nhất dành cho giới y sĩ vô cùng xúc động.

5/-

Tôi ghét chàng .

Không biết chàng là con cái nhà ai ? Có nhiều tin đồn về chàng mà chưa được kiểm chứng. Người nói chàng được nuôi nấng từ phòng thí nghiệm , người nói chàng được ấp ủ bởi loài dơi. Một ngày không xa sự thật sẽ được phơi bày.

Tình đôi ta thật buồn

Như đoá hoa nở muộn

Tình yêu không trọn vẹn

Buồn mỗi ngày buồn hơn

( Buồn, Nhạc sĩ Y Vân theo ý thơ Tạ Ký )

Thôi chia ly nhé chàng.

Văn ôn võ luyện. Như Tái Ông Thất Mã, cũng vì chàng mà tôi biết thế nào là Thú Ðau Thương. Nhưng cũng nhờ chàng mà tôi có nhiều thời gian bị chôn chân ngồi nhà để viết nầy viết nọ

Rồi nghiền ngẫm triết lý vụn về ý nghĩa cuộc đời.


Mỗi lần mở robinet rửa tay, được khuyên phải dùng savon và thời gian rửa kéo dài ít nhất 20 giây , tôi lại nghĩ đến lục địa châu Phi.

Giờ thì không phải lúc nào tôi cũng nghĩ đến chàng đâu nhé.

Hình ảnh những bé gầy gò như những xác chết, gương mặt như đầu lâu hai hốc mắt hõm sâu , thân hình trơ xương sườn nằm bất động, ruồi nhặng bám đầy không đủ sức để xua đuổi. Chung quanh đất đá cằn khô , cỏ cây cũng không buồn mọc. Nước là tài sản quí hiếm ngần nào.


Trong khi chúng ta được khuyến cáo nên rửa tay thường xuyên, mỗi lần 20 giây. Thử làm một phép tính, lượng nước cho 1 người dùng trong 1 ngày ( chỉ mỗi rửa tay thôi ) là bao nhiêu lít. Dân số thế giới năm 2018 tính khoảng 7,7 tỷ. Tổng số dân lục địa châu Phi 1,2 tỷ. Thôi thì ta cứ lấy con số 5 tỷ người xử dụng nước để rửa tay hàng ngày vì không chỉ lục địa châu Phi mới khan hiếm nước. Ðồng bằng sông Cửu Long tôi đã bắt đầu bị ngập mặn từ vài năm nay rồi và tình hình càng ngày càng thêm trầm trọng.

Ra tổng số bao nhiêu lít nước ? Có ai đó giùm ơn giải đáp, tôi thật sự không tính nổi.


Dân Phi châu thậm chí không có nước để uống, nấu ăn. Còn chúng ta thì tha hồ vung vãi nước để rửa tay ngày nhiều lần, mỗi lần ít nhất 20 giây !


Sao Thượng Ðế sinh ra loài người mà không ban phát ơn điển công bình vậy !!!


Một lần nữa tôi xin cụ Uy Viễn tướng công Nguyễn Công Trứ xá tội tôi dựa theo thơ của Ngài để viết vài câu sau :


Kiếp sau xin chớ làm người

Làm chim hoàng, phượng tung trời mà bay

Bay lên tận chín tầng mây

Mang mưa tưới đất nuôi cây cho đời ( Th.H )

Mỗi sáng , mỗi tối tôi chắp tay nguyện cầu cho các nhà vi trùng học, các khoa học gia, bác sĩ?nhanh chóng tìm ra phương thuốc hữu hiệu chống lại đội quân ma quái Corona Wuhan nầy , trả lại không gian trong sạch cho nhân loại vốn đã chịu quá nhiều tai ương .


Ngày 13.04.2020

*Tôi không dám đưa ra con số người nhiễm bệnh và tử vong tăng lên mỗi giờ nữa. Chỉ kể rằng hôm nay nó đã lây sang 210 quốc gia rồi.




****

Thanh Hà

Mục Lục

5. Ngày Tận Thế

ChinhNguyên/H.N.T.

Tuỳ bút(Nhân nạn dịch CORONA 2020, nhớ lại nỗi sợ hãi của nhân loại vào thời gian từ 2000 đến 2009...)

(tặng các cháu độc giả thân thương)

Sáng nay trở dậy,kéo tấm màn che cửa sổ,qua lớp kính mờ,nhìn bàu trời trắng đục và cây anh đào xơ xác lá đang ngả nghiêng trước gió lạnh đầu Ðông...,tôi liên tưởng đến những tin về Ngày Tận Thế. Từ khá lâu,khi biết được tin này,tôi không suy nghĩ gì nhiều,vì nhân loại đã trải qua kinh nghiệm Ngày Tận Thế năm 2000 không hề xảy đến.Bây giờ sắp trôi qua 12 năm,đang dần dần bước sâu vào năm 2012 với sự nhắc nhở trở lại trên báo chí về lời tiên đoán đã một thời gây kinh hoàng cho nhân loại,tôi vẫn chẳng lo sợ gì thêm (khác với những nhân vật như P.Geryl,như D.McClung hay T.Lehman vv...), ngoài một chút suy tư vụn vặt.

Vũ trụ có Sinh thì phải có Diệt; vòng Sinh Tử Luân Hồi có Hiện thì phải có Biến,Thành Trụ Hoại Không,Thương Hải Biến Vi Tang Ðiền...không thể nào tránh được.Cho nên Trời,_hay nói theo khoa học :Bà Mẹ Thời Tiết hay Thiên Nhiên_sắp đặt cho ta hưởng cuộc sống,với hạnh phúc hay đau khổ,được ngày nào thì ta cũng đều an phận(ngoại trừ những ý chí và nỗ lực làm thăng tiến cuộc sống thường được gọi là biến cải Ðịnh Mệnh). Tuy nhiên cái tâm trạng an phận không giản dị được như thế; nó khắc khoải trong tôi khi tôi chợt nghĩ đến đám con cháu thân yêu còn non trẻ của chúng ta.

Những con người còn non trẻ còn phải được thưởng thức ánh mặt trời rọi sáng trong bàu trời trong xanh,phải được thả hồn bay bay trong vũ trụ bao la,phải chứng kiển cảnh huy hoàng hay u ám của 4 mùa Xuân Hạ Thu Ðông.Họ còn phải được hưởng những thú vui trần thế hay trải nghiệm những khổ ải trong kiếp sống con ngườịHọ còn phải chiến đấu để vươn lên hay cảm nhận một cách thấm thía những thất bại chua cay của nỗi buồn nhân thế...

Vậy những sinh linh non trẻ của chúng ta còn cần phải được hiện diện trên thế gian này. Ôi HUYỀN-DIỆU,Ôi MẸ-THIÊN-NHIÊN! Người hãy để cho loài người chúng con được tiếp tục tồn sinh.Không thể trừng phạt bằng cách huỷ diệt đám nhân loại đã được sinh ra và chém giết nhau như bày dã thú.Không, bên cạnh những kể xấu vẫn còn biết bao người sống có lương tri,biết đùm bọc yêu thương đồng loại,biết mở rộng tình nhân loại bao la. Không!...Xin NGƯỜI nếu có ý muốn ra tay cảnh cáo loài người thì hãy đặc biệt duy trì cuộc sống cho lớp người non trẻ thân thương của chúng con.

GA,11/09 - 12/01/2012


****

ChinhNguyên/H.N.T.

Mục Lục

6. Tôi Trở Thành Dịch Giả

Ðoàn Mạnh Thế

*
Năm 1992, tôi cùng ông bạn ?cố trỉ, thời học phổ thông đến hiệu sách Ngoại Văn (Tràng Tiền, Hà Nội) tìm mua cuốn Ðại Từ Ðiển Từ Hải (Biển từ) do Trung Quốc xuất bản. Loay hoay ở quầy sách Hán Ngữ, tôi tìm được 4 hộp sách ?Kho Tàng Tri Thức Khoa Học? gồm 20 cuốn, do Nhà xuất bản Thiếu Niên Nhi Ðồng Giang Tô (Trung Quốc) xuất bản. Thấy tôi cứ tần ngần, xem kỹ từng cuốn sách, ông bạn bảo tôi: - ?Tao tặng mày bộ sách đó. Mang về Hải Phòng, đọc để ôn lại tiếng Trung, nâng cao trình độ Hán Ngữ, giúp cho việc dạy Trung Văn của màỵ!?

Vài ngày sau, hết kỳ nghỉ hè, tôi trở về Hải Phòng với một đống sách tiếng Trung, vừa đọc để giải trí, để nâng cao trình độ Hán Ngữ, vừa làm tài liệu tham khảo thêm cho việc giảng dạy ở Trung tâm ngoại ngữ tiếng Trung.

Thời gian dạy tiếng Trung của tôi rất ít. Một tuần chỉ có 3 buổi nên thời gian rảnh của tôi cũng khá nhiều. Tôi dành toàn bộ thời gian rảnh rỗi để đọc những cuốn sách mới mua. Cuốn đầu tiên tôi đọc là cuốn Khám Phá Bí Mật Trái Ðất, đã cuốn hút tôi, tạo nhiều cảm hứng để tôi đọc tiếp Ðộng Vật Hoang Dã Diệu Kỳ, Thế Giới Vật Lý, Vòng Quanh Thế Giới Diệu Kỳ... Càng đọc, càng thấy hay, tôi càng biết thêm nhiều chữ mới. Tôi bèn ghi chép lại thật cẩn thận những điều tôi đã đọc, hy vọng vợ con mình sẽ đọc để biết thêm những điều mới lạ. Nhưng thật đáng tiếc, con ở xa, còn vợ thì không bao giờ mó đến sách.

Suốt 4 năm ròng, số bản thảo tôi viết cứ tăng dần lên tới vạn trang, bụi bám đầy.

Vào thời điểm ấy, việc sửa chữa tàu ở Xưởng của vợ tôi sa sút. Mỗi ngày đi làm chỉ nửa buổi nên lương của vợ tôi cũng giảm xuống một nửa. Công việc ở Trung Tâm Ngoại Ngữ cũng gặp trục trặc, tôi thành kẻ thất nghiệp.

Sau một tháng thất nghiệp, còn vợ tôi thì bán thất nghiệp, cô ấy nói với tôi: - ?Ông thất nghiệp tháng nay rồi. Còn tôi cũng bán thất nghiệp tháng nay. Bây giờ lương của tôi chỉ còn một nửa, không nuôi thêm được ông đâu. Ông về Hà Nội với các con ông đi. Chúng nó phải có trách nhiệm nuôi ông. Giờ tôi lo cho cái thân tôi cũng đủ mệt rồị?. Tôi giật mình ngơ ngác, nhưng cũng trấn tĩnh rất nhanh: - ?Ừ. Mai tôi về Hà Nội, cố tìm việc gì làm chứ ở đây thì khổ bà. Con cái tôi cũng không trông đợi gì chúng nó cả. Bà cố giữ sức khỏe đấỵ?

Cả đêm đó tôi không tài nào chợp mắt được vì lo lên Hà Nội sẽ sống thế nào vì vợ tôi nhắc đi nhắc lại tiền cho thuê nhà trên Hà Nội (nhà của bố mẹ tôi để lại) tôi không được đụng đến, phải gửi đủ về Hải Phòng để cô ấy giữ, phòng khi vợ chồng về già không được con cái hiếu thảo.

Bốn giờ sáng hôm sau, tôi ra ga đi tàu về Hà Nội, không quên mang theo đống bản thảo, với hy vọng sẽ gặp được anh Ðoàn Mạnh Phương, Trưởng Ban Biên tập Nhà xuất bản Thanh Niên mà có lần tôi xem ti vi thấy chương trình giới thiệu anh là nhà thơ trẻ, rất tài hoa và tốt tính, để nhờ anh ấy đỡ đầu mấy đầu sách, lấy nhuận bút mà sống.

Sáng sớm thứ 2, đầu giờ làm việc, tôi đến Ban Biên tập Nhà xuất bản Thanh Niên ở phố Bà Triệu, tìm gặp anh Ðoàn Mạnh Phương và đề đạt ý kiến của mình. Anh Ðoàn Mạnh Phương rất vui vẻ, hồ hởi nhận lời sẽ xem bản thảo, rồi hẹn tôi tuần sau đến nhận kết quả.

Thứ 2 tuần sau, tôi lại đến Nhà xuất bản Thanh Niên để nhận kết quả. Gặp cháu Thủy, biên tập viên, cháu nói: - ?Sách bác viết hay lắm. Cháu chưa thấy tác giả nào đưa 4 bản thảo lại được duyệt in cả 4 bản thảo như trường hợp của bác. Anh Phương dặn cháu nói với bác tuần sau đến xem trang bìa, nếu bác thấy hợp, anh Phương sẽ cho in ngaỵ?.

Tôi mừng quá, cám ơn cháu Thủy rồi ra về.

Tuần sau, tôi đến xem bìa sách: Khám Phá Bí Mật Trái Ðất, Ðộng Vật Hoang Dã Diệu Kỳ, Thế Giới Vật Lý, Vòng Quanh Thế Giới Diệu Kỳ... Bìa sách trình bày đẹp, phù hợp với nội dung cơ bản của cuốn sách. Tôi hỏi Ðoàn Mạnh Phương: - ?Thời gian in ấn có lâu không? Khoảng bao lâu thì ra sách??. Ðoàn Mạnh Phương trả lời: - ?Làm các thủ tục xét duyệt thì lâu, còn in ấn bây giờ hiện đại nên nhanh lắm. Khi nào sách nhập kho hoặc ra cửa hàng, em sẽ báo anh đến nhận sách biếu và tiền nhuận bút.?. Anh Phương còn động viên tôi: - ?4 cuốn này, nhuận bút cũng khá đấy! Gặp em là anh may lắm đấy. Sau này anh thành người nổi tiếng, đừng có quên công thằng em đã đỡ đầu cho mấy tác phẩm đầu tay đấỵ?. Tôi cám ơn rồi chào Ðoàn Mạnh Phương ra về, lòng vui mừng khôn xiết, khấp khởi mừng thầm, chờ đợi những ?đứa con tinh thần ra đờỉ.

Hơn tháng sau, Ðoàn Mạnh Phương điện, bảo tôi đem thêm bản thảo đến để anh giới thiệu cho đối tác. Tôi đem 2 bản thảo Khí Công Bách Nhật Thông và Hóa Học Thần Kỳ đến Nhà xuất bản Thanh Niên giao cho Ðoàn Mạnh Phương. Anh hẹn tôi khi nào có kết quả sẽ thông báo. Tôi hỏi Phương về tiến độ của 4 bản thảo trước, anh bảo tôi vài tháng nữa sẽ ra sách. Tôi cám ơn Phương ra về với niềm tin sẽ sớm có nguồn sống.

Thời gian trôi đi, từ tâm trạng phấn chấn sẽ có nhuận bút để sống đến tâm trạng chờ đợi, chán nản, vì đã hết năm 1996, rồi qua cả năm 1997 mà 4 bản thảo vẫn chưa ra được sách. Tôi hết hy vọng sống bằng dịch sách. Lại tiếp tục lo kiếm công việc để tồn tại. Sống bằng sự nhờ vả, cưu mang của bạn bè mấy năm qua, tôi cũng ngại lắm nên nghĩ, vay tiền bạn bè mua chiếc xe máy chạy xe ôm nhì nhằng kiếm sống vậy.

Giữa lúc chán nản nhất thì tôi nhận được điện thoại của nhà thơ Ðoàn Mạnh Phương, anh báo tin: - ?Sách đã về đến cửa hàng rồi. Anh đến Nhà sách Bảo Thắng, ở 276 phố Huế, gặp anh Ðặng Xuân Xuyến để nhận sách biếu, rồi đến nhà xuất bản để nhận tiền nhuận bút.? Anh Phương còn dặn đi dặn lại: - ?Anh đến nhận sách biếu, ký nhận rồi đến em nhận nhuận bút, không chuyện a chuyện b gì với Ðặng Xuân Xuyến đấỵ?. Tôi mừng quá, cám ơn Ðoàn Mạnh Phương rồi vội đạp xe đạp đến gặp anh Ðặng Xuân Xuyến.

Ðó là vào giữa năm 1999, lần đầu tiên tôi gặp Ðặng Xuân Xuyến tại Nhà sách Bảo Thắng ở 276 phố Huế, Hà Nội.

Cảm giác ban đầu, đập ngay vào mắt tôi: Cửa hàng bày biện rất khang trang, rất nhiều sách, nhiều chủng loại... Và ông chủ Nhà sách là một chàng trai trẻ, điển trai, chỉ trạc tuổi con trai lớn của tôi, tiếp tôi rất niềm nở. Qua trò chuyện, tôi cảm nhận được sự trung thực, tử tế ở con người Ðặng Xuân Xuyến.

Hơn một tiếng đồng hồ, ngồi đợi Ðặng Xuân Xuyến tiếp khách: Nhà thơ Ðoàn Thị Lam Luyến, nhà thơ Ý Lan, Ðạo diễn Doãn Hoàng Giang, họa sỹ Trần Ðại Thắng... tôi mới biết anh còn là tác giả của gần chục đầu sách nên tôi hy vọng anh có thể giúp đỡ tôi trong lĩnh vực xuất bản sách. Ðối với tôi, đây là lĩnh vực hoàn toàn mới mẻ và bỡ ngỡ. Tôi giở hết kinh nghiệm học được từ những bản dịch về tướng thuật mà tôi đã dịch cho khách, lặng lẽ ngồi ?xem tướng? Ðặng Xuân Xuyến. Và căn cứ vào những nét tướng của anh thì anh là người trọng tình trọng nghĩa, sống trung thực và tử tế. Tôi tin tôi đã tìm được người thực sự sẽ giúp đỡ mình. Quả nhiên, tôi dự đoán chính xác. Sau này, nhờ sự giúp đỡ của Ðặng Xuân Xuyến, tôi đã ra khá nhiều đầu sách (27 đầu sách) và tiền nhuận bút trở thành nguồn sống khá sung túc của tôi ở đất Hà Thành.

Hôm đó, gặp được nhà thơ Ðoàn Thị Lam Luyến, tôi rất vui, nhất là khi biết chị cũng đang công tác ở nhà xuất bản Thanh Niên nên tôi mạnh dạn đến làm quen và nhờ chị giúp đỡ. Chị bảo tôi: - ?Bên em chỉ cấp giấy phép, còn ra sách, phát hành sách... là bên đối tác nên bản thảo, anh chuyển đến nhờ cậu Xuyến ra sách là hợp lẽ nhất. Xuyến ít tuổi nhưng sống đàng hoàng với bạn bè lắm. Khi đã nhận lời giúp ai việc gì, cậu ấy sẽ tận tâm tận lực nên anh nhờ cậu ấy là đủ rồị? Tôi thầm cám ơn cơ duyên trời đất đã cho tôi gặp Ðặng Xuân Xuyến.

Ngồi nói chuyện với Ðặng Xuân Xuyến, tôi càng cảm nhận được sự thẳng thắn ở con người anh. Không rào trước đón sau, Xuyến bảo: - ?Cách đây ba tháng, anh Ðoàn Mạnh Phương chuyển đến 4 bản thảo nhờ em ra sách nhưng em từ chối vì mảng đề tài này bên em ra nhiều rồi, e sách sẽ khó bán, nhưng anh Phương nói anh là người bà con của anh ấy nên em đành nhận lời. Nhuận bút em đã chuyển đủ 10 triệu theo đề nghị của anh Phương. Còn sách tác giả thì theo thỏa thuận, mỗi tác phẩm em gửi anh 10 cuốn nhưng đây là 4 tác phẩm đầu tay của anh nên em biếu thêm mỗi tác phẩm 15 cuốn để anh tặng bạn bè cho thoải mái. Nếu anh em mình có duyên cộng tác tiếp thì nhuận bút sẽ thỏa thuận cụ thể theo từng bản thảọ?. Tôi cám ơn Ðặng Xuân Xuyến rồi đạp xe đến nhà xuất bản Thanh Niên để nhận nhuận bút. Số tiền nhuận bút (10 triệu), tuy không lớn nhưng theo mệnh giá tiền lúc bấy giờ thì 10 triệu đó đủ cho tôi trang trải cuộc sống trong vòng 4 hoặc 5 tháng nên tôi rất phấn chấn.

Gặp nhà thơ Ðoàn Mạnh Phương ở cổng nhà xuất bản, tôi mừng lắm, chưa kịp rủ anh đi ăn trưa để cám ơn thì nhà thơ đã nói: - ?Giờ em có việc đột xuất nên không lên phòng làm việc với anh được. Anh ký xác nhận đã nhận đủ tiền nhuận bút vào tờ giấy biên nhận này. Khi khác rảnh, mời anh đến phòng em nói chuyện nhé.?. Cầm 5 triệu Ðoàn Mạnh Phương đưa, tôi thắc mắc: - ?Anh thấy cậu Xuyến bảo đã chuyển cho Phương đủ 10 triệu nhuận bút rồi, sao Phương chỉ đưa anh có 5 triệủ?. Ðoàn Mạnh Phương cười cười rồi vỗ vai tôi: - ?Ðúng là cậu ấy có đưa cho em 10 triệu nhưng tiền nhuận bút của anh chỉ có 5 triệu thôi. Còn 5 triệu, em chi cho biên tập viên đọc bài, sửa bài, nhiều khoản phải chi lắm...?. Cầm 5 triệu Ðoàn Mạnh Phương đưa, tôi buồn vì niềm vui của mình bị giảm mất một nửa.

Mấy hôm sau, tôi mang tập bản thảo Thiên Nhiên Những Ðiều Kỳ Bí, số trang tương đương như các bản thảo trước, đến gặp Ðặng Xuân Xuyến. Cầm bản thảo, anh cặm cụi đọc khoảng nửa tiếng rồi nhận lời sẽ ra sách giúp tôi. Anh hỏi tôi có cần ứng nhuận bút không? Hay đợi sách ra rồi nhận nhuận bút cả thể. Tôi thật thà hỏi: - ?Cuốn này chú cũng lấy giấy phép xuất bản bên chỗ nhà thơ Ðoàn Mạnh Phương à??. Xuyến bảo: -?Vâng!?. Tôi mạnh dạn hỏi: - ?Nhuận bút cuốn này anh được bao nhiêủ?. Xuyến cầm tập bản thảo, ngó số trang, bấm máy tính rồi trả lời: - ?Cuốn này có thể em để giá bìa 30.000đ. Anh nhân 10% của 1.000 cuốn với giá bìa 30.000, là 3 triệu tiền nhuận bút. Ngoài tiền nhuận bút, anh nhận thêm 15 cuốn sách tác giả.?. Tôi vội hỏi: - ?Mấy cuốn trước Xuyến trả nhuận bút cho anh bao nhiêủ?. Xuyến trả lời: - ?Em đã chuyển đủ 10 triệu nhuận bút cho anh Ðoàn Mạnh Phương khi nhận bản thảo. Anh chưa đến nhận nhuận bút chỗ anh Ðoàn Mạnh Phương à??. Tôi liền hỏi: - ?Thế còn tiền chi cho biên tập viên đọc bài, sửa bài và các chi phí khác thì thế nàỏ?. Xuyến bảo: - ?Ðọc bài, sửa bài là công việc của biên tập viên, đã có nhà xuất bản trả lương. Còn chế bản, in ấn, nộp quản lý phí xuất bản, nộp lưu chiểu và phát hành là việc của bên em.?. Ðể chắc chắn, tôi hỏi lại Xuyến tiền nhuận bút 4 cuốn trước của tôi có đúng là 10 triệu không? Xuyến cười, bảo: - ?Anh cứ đến gặp anh Ðoàn Mạnh Phương. Anh ấy sẽ giao đủ cho anh 10 triệụ?. Cảm giác lúc bấy giờ của tôi thật hẫng hụt, chua xót. Tôi không ngờ Ðoàn Mạnh Phương lại cư xử với tôi như thế. Tôi đã thật lòng kể gia cảnh của tôi và nhờ người anh em cùng họ giúp đỡ. Tôi cũng đã rất tin tưởng và cảm thấy mình thật may mắn khi gặp được người anh em cùng họ, sống tình cảm, chân thật và rất thương người như Ðoàn Mạnh Phương đã nói, vậy mà sự thật lại bẽ bàng thế này... Thấy thái độ của tôi khác lạ, Xuyến ái ngại: - ?Anh bị sao thế? Em thấy thần sắc anh lạ lắm, hình như là anh đang buồn phiền, bực tức một chuyện gì đó??. Tôi đành kể lại chuyện nhận nhuận bút chỗ nhà thơ Ðoàn Mạnh Phương. Xuyến lặng người một lúc rồi hỏi: - ?Em thấy anh Phương nói anh với anh ấy là anh em bà con mà??. Tôi kể cho Xuyến nghe gia cảnh của tôi và mối quan hệ của tôi với Ðoàn Mạnh Phương chỉ là người chung họ chứ không có họ hàng. Xuyến không nói gì. Một lúc sau, Xuyến bảo tôi: - ?Theo em, chuyện của anh với anh Ðoàn Mạnh Phương cũng không nên nhắc lại nữa. Bản thảo này và các bản thảo sau của anh, em sẽ đăng ký ở nhà xuất bản khác cho tiện.?.

Khoảng tháng sau, tôi mang đống bản thảo đã dịch từ dưới Hải Phòng đến nhờ Xuyến ra sách. Nhìn đống bản thảo (15 cuốn), anh lắc đầu, nói mảng đề tài này bên anh ra sách đã nhiều nên giới thiệu tôi đến các nhà sách khác để chào bản thảo. Anh ghi rất cẩn thận địa chỉ, điện thoại từng nhà sách và mong tôi sẽ được những nhà sách đó cộng tác. Lần theo địa chỉ, tôi đến cô Mão ở Ðinh Lễ, cô Miên ở Hàn Thuyên, anh Dũng ở Lý Thường Kiệt, anh Dương Tất Thắng ở Hàng Chuối, cô Chung ở Bà Triệu... ai xem bản thảo cũng khen hay nhưng đều lắc đầu vì không hợp với mảng sách nhà sách nên không giúp tôi được. Chán chường, tôi quay lại gặp Xuyến, nói thật sự việc để mong anh giúp ít nhiều. Có lẽ thấy bộ mặt tôi thiểu não quá nên Xuyến nhận lời giúp tôi 5 bản thảo. Anh khuyên tôi nên tóm tắt nội dung cuốn sách sẽ dịch đến chào các nhà sách, khi có khách hàng rồi thì hãy dịch để đỡ tốn công sức, vật chất. Tôi làm theo lời khuyên của anh, và đã dịch cho nhà xuất bản Giáo Dục được 5 bản thảo, dịch cho anh Dương Tất Thắng ở Hàng Chuối 6 bản thảo...

Sau nhiều năm làm việc với Ðặng Xuân Xuyến, chúng tôi trở nên thân thiết như anh em. Tôi rất cám ơn Ðặng Xuân Xuyến đã giúp tôi xuất bản nhiều (27) đầu sách: Có loại sách phổ biến kiến thức khoa học, sách tham khảo, sách chính trị, sách thâm cung bí sử... có loại sách về văn hóa tâm linh như phong thủy, tướng số... Càng làm việc với Xuyến, tôi càng khâm phục Xuyến. Anh thật sự là một người có vốn kiến thức sâu rộng. Có lần đọc bản thảo về phong thủy tôi soạn, anh góp ý: - ?Chỉ vì hướng cửa phòng vệ sinh ở buồng ngủ không tốt cho cung Tử Tức mà anh tư vấn đập bỏ phòng vệ sinh là không ổn. Thứ nhất sẽ ảnh hưởng tới kết cấu ngôi nhà, thứ 2 sẽ gây lãng phí về vật chất, thứ ba sẽ bất tiện cho sinh hoạt hàng ngày. Trường hợp này, anh nên tư vấn treo một bức tranh phong cảnh, che kín phòng vệ sinh là được.? Hay như khi đọc bản thảo về tướng thuật, anh góp ý: - ?Theo năm tháng, con người sẽ thay đổi, già đi và khuôn mặt cũng khác đi nhiều nhưng ánh mắt, nụ cười, nhất là ánh mắt thì thay đổi rất ít, cực ít. Ðể nhận ra người lâu năm mới gặp lại thì phải căn cứ vào ánh mắt, nụ cười chứ không thể căn cứ vào khuôn mặt, giọng nói. Xem bàn tay cũng vậy. Dù có những điểm chung nhưng vẫn có sự khác biệt giữa tay con trai và tay con gái nên khi soạn, anh phải chỉ ra những khác biệt đó, cứ chung chung như thế này thì không được vì sẽ sai, sẽ không chính xác.?

Ðáng tiếc, sau này công nghệ thông tin phát triển mạnh, điện thoại thông minh, Aipel, máy tính xách tay... ra đời. Văn hóa đọc bị lấn át, nhiều nhà sách, nhà xuất bản phải đóng cửa. Ðể bảo toàn đồng vốn, năm 2011, Xuyến quyết định sẽ giã từ nghề sách, từ đó, tôi mất đi nguồn thu ?ngân sách? cho tuổi già.

Từ khi từ bỏ công việc phiên dịch, hướng dẫn du lịch (1996) để bước chân vào công việc biên dịch, tôi đã học được nhiều bài học bổ ích. Tôi cứ tưởng đây là công việc đơn giản, quan hệ chỉ cần có giữa tác giả với nhà xuất bản nhưng tôi đã nhầm. Người tạo điều kiện nâng đỡ các tác giả thực ra là các nhà sách, các đối tác quan trọng của các nhà xuất bản chứ không phải là các nhà xuất bản. Cho đến giờ phút này, 2 bản thảo Khí Công Bách Nhật Thông và Hóa Học Thần Kỳ vẫn chưa ra được sách vì nhà thơ Ðoàn Mạnh Phương không làm ở nhà xuất bản Thanh Niên nữa, và theo lời anh Phương thì ?2 bản thảo đã bị ai đó lấy trộm.?.

Ngay nhà xuất bản Giáo Dục cũng vậy. Cuốn sách Những Chuyện Lý Thú Về Ðịa Lý Tự Nhiên đã được giám đốc nhà xuất bản ký duyệt giao cho chi nhánh ở Ðà Nẵng in, nhưng từ năm 2002 đến nay (2015) cũng không thấy hồi âm, mặc dù tôi đã nhiều lần gọi điện hỏi về bản thảo Những Chuyện Lý Thú Về Ðịa Lý Tự Nhiên nhưng đều không nhận được câu trả lời thỏa đáng. Trong khi sách đã ra năm 2005 (căn cứ vào cuốn TÁC GIẢ SÁCH NHÀ XUẤT BẢN GIÁO DỤC 1957 - 2007 - xem ảnh minh họa) nhưng tiền nhuận bút thì tác giả vẫn chưa nhận được.

Ngẫm lại quãng thời gian làm dịch giả, tôi cám ơn anh Ðặng Xuân Xuyến, anh Dương Tất Thắng, anh Ðoàn Mạnh Phương và các Nhà xuất bản: Giáo Dục, Văn Hóa Thông Tin, Văn Hóa Dân Tộc... đã giúp đỡ tôi có được những tác phẩm ra đời, để có được nguồn thu nhập cho cuộc sống của tôi những năm qua.

Tôi vô cùng cảm tạ bạn đọc đã chịu khó đọc bài viết này.

Tôi cũng hy vọng văn hóa đọc sẽ sớm trở lại như ngày xưa để những trang sách sẽ đem lại những niềm vui và kiến thức cho mọi người!

Ðoàn Mạnh Thế

Mục Lục

7. Nội Trú Gia Long Niên Học 48-49

Trần Thành Mỹ

Kỷ niệm một thời nội trú ở trường Nữ Trung học xưa nhất miền Nam Việt nam

Kết quả cuộc thi tuyển vào lớp một Trung học đệ nhất cấp vừa được niêm yết là phụ huynh học sinh ở 21 tỉnh miền Nam bấy giờ vội vã nộp đơn xin cho con vào nội trú. Thời kỳ nầy, quan niệm ?nam nữ thụ thụ bất thân?, tên còn nam Văn, nữ Thị, huống hồ trường đào tạo những mầm non trí thức khoa bảng tất phải phân định rõ ràng theo truyền thống nước nhà. Trường Việt dành riêng cho nữ sinh miền Nam nổi tiếng nhất dưới thời kỳ Pháp thuộc nầy là ?Collège Gialong? dạy từ năm thứ nhất đến năm thứ tư, trước kia còn gọi nôm na là trường Áo tím.


Nhớ lại những năm củi quế gạo châu, thời Nhật chiếm đóng, Nhật thiếu chất đốt dùng lúa thay dầu, than đước, cưởng bức dân ta trồng bông vải thay bắp khoai. Miền Bắc trên một triệu người chết đói, ngay cả ở ??vựa lúả?miền Nam, dân nghèo phải dùng bao bố tời che thân.

Niên học nầy, có lẻ ảnh hưởng sâu đậm của hậu thế chiến thứ hai thắt lưng buộc bụng, đồng phục học sinh không là áo dài mà áo ngắn, áo bà ba trắng, quần dài có thể trắng hoặc đen.

Cô Émilie Võ Thành dạy Ðịa niên khóa 1948-49

Hiệu trưởng là bà Dubois, vị Hiệu trưởng Pháp cuối cùng của trường. Giám thị hầu hết là Việt như cô ba Trí, cô ba Liểu, cô tư Hạnh, cô năm Hoằng, v;v, và độc nhất một cô Pháp chính cống hiền hậu mà học sinh gọi là ?cô ba Chệt?nói tiếng Việt trôi chảy. Ðây là trường công lập, trúng tuyển vào học miển phí hoăc được cấp học bổng nên cuộc thi tuyển thật khó khăn.

Các tỉnh miền Nam thời trước đâu có nhiều trung học như ngày nay, ngay cả trường dành riêng cho nam sinh cũng ít, huống hồ cho các cô gái. Ông bà ta quan niệm phái yếu ?khuê môn bất xuất?, không thích cho con gái học cao, có lẻ vì phải đi xa, bất trắc khó lường, không kiểm soát bảo vệ được nên thường lập luận ??con gái biết chút ít chữ nghỉa là đủ rồi, học nhiều mà làm chi,...chỉ để viết thư cho trai cho mèo, nguy hiểm lắm??. Óc ?tang bồng hồ thỉ? xuôi ngược dọc ngang, đi học ??dài lưng tốn vải ăn no lại nằm?? thường dành riêng cho nam nhi chi chí. Thời điểm nầy, dù có cởi mở chút ít rồi, nhưng vẫn còn hạn chế, không phải thành phần xã hội nào cũng đủ tài chánh để lo cho con cái đuợc.

Mừng là còn được tiếp tục học nhưng nghĩ phải xa nhà, tôi cảm thấy vừa lo âu, nôn nả, luyến tiếc vì lần đầu tiên rời gia đình, bạn bè quen thuộc. Nhìn mẹ bận rộn sắm sửa theo chỉ dẫn qui định của trường, năm bộ đồng phục, mền mùng chiếu gối, giày guốc,... tất cả đều mang số (tôi 36, Vỏ thị Mầu 35, Nguyễn thị Hạnh 34), tôi lửng thửng ra hành lang nằm chèo queo trên vỏng chẳng buồn đưa. Nhìn ra vườn, cây sơ ri đơm bông tím nhỏ lốm đốm vài chùm trái đỏ vàng xanh, cây táo sum suê, mỗi lần gió thổi lá vàng bay rơi rơi cùng bao quả rụng. Trước đây, không bao giờ tôi bỏ lỡ cơ hội nầy đâu, thế nào cũng vội chạy ra lượm nhanh trái táo chua chua dòn rụm, chùi sơ sơ vào áo, rồi nhanh như cắt chạy tìm đĩa mắm tôm chà mẹ phơi nắng trên nắp lu nước mưa ngoài trời, quệt lén một chút, ngon ơi là ngon !

Trường Nữ Trung học Gia long

Ðêm đầu tiên nhập nội trú, tôi nhớ nhà quá khóc rưng rức làm cô tư Hạnh giám thị đến hỏi thăm :
?? Bịnh hả ? Có chuyện gì vậy ???.
Sợ quá mếu máo trả lời :
??Em nhớ má em quá cô ơị??
Cả ?dortoir D? cười rộ và từ đó tôi nổi danh??mít ướt?.

Phòng ngủ nội trú ? Dortoir

Về y phục, má tôi cẫn thận chuẩn bị trước thời kỳ ?trổ mả? của con gái nên mẹ tôi may ba bộ thật vừa vặn, hai bộ phòng hờ. Ðến đây quả là ??mưu sự tại nhân thành sự tạỉ?... nhân viên. Vì sau khi giặt ủi xong, phân phối lại, có khi cũng bộ đồ nhưng quần nầy áo nọ. Có lần tôi mặc phải áo ?tương laỉ của tôi rộng thùng thình, dài gần tới đầu gối, tay dài như ?trò lể? xăng lên hai cuộn vẫn còn dài cùng với chiếc quần cao khõi mắt cá. Ngược lại, đôi khi quần quá dài, may là bấy giờ còn dùng giây lưng vải nên lắm lúc không tài nào xắn ống cao được nữa, đành phải kéo lên đến nách buột thắt nút dễ dàng.

Trên 50 năm , tôi vẫn còn nhớ hai chị nằm cạnh, chị Bùi thi Tuyết Mai, em gái Bùi thị Tuyết Hồng (Cần thơ) cùng lớp và Huỳnh thị Ngà (Bến tre), Ngoài ra còn có các chị Trần thị Kim Tiếng, Nguyễn thị Chính (Vĩnh long). Trần Mỹ Dung (Gò dầu hạ, Tây ninh), Nguyễn thị Bạch Hồng (Cần giuộc), chị Ðông Ba ( Huế ), chị Khương (Vĩnh long)... Niên khóa nầy còn có Quách Thanh Tâm (Tây ninh), Nguyễn thị Hạnh (Gò công), Phạm ngọc Diệp (Vĩnh long), Khưu thị Ngọc Sang (Bạc Liêu), Nguyễn thị Yến (Bình Chánh), Vỏ thị Mầu(Gò công), Ðoàn Nguyệt Thu (Mỹ Tho )...

Kỷ luật lúc bấy giờ khá khắt khe, học sinh thường cho là độc đoán, bất công. Sợ trực tiếp là các giám thị, đại diện quyền uy, phạt nhiều thưởng ít, nhất là phê hạnh kiểm, ?consignẻ, chúa nhật không cho phép giám hộ rước ra. Tuyệt đối cấm không được mở cửa sổ lầu quay ra phía đường Legrand De La Liraye, người đi rước không thể là cậu trai trẻ đại diện. Mỗi chiều, 17giờ có bán bánh mì ?baguettẻ, ai mua trước thì còn, chậm chân thì hết, nhịn chờ cơm tối. Sau đó là phát thơ. Tin nhà thì nhận được, chứ tin khác thì khó qua lọt sự kiểm duyệt gắt gao của văn phòng.

Có sống chung nhau, cá tính mới dễ lộ rõ, tốt có xấu có. Câu ??nhất quỉ nhì ma thứ ba học trò??được thể hiện qua hỗn danh gán ghép ?vô tội vạ? vào khuyết tật của cô nào ít được lòng học sinh như cô ba Lép, cô ba Chệt?. Thật sự, trên đời, không ai hoàn toàn cả, thế mà phê phán chê bai, dù biết rằng vô căn cứ đi chăng nữa, vẫn có người thích nghe, phổ biến.

Niên học nầy còn đánh dấu nhiều biến chuyển quan trọng. Lần đầu tiên, nữ sinh nội trú đã làm reo, tuyệt thực, khóa phòng ngủ, nhốt giám thị, đả đảo Ban Giám đốc, mặc tình cho bà Dubois Hiệu trưởng đến từng nơi kêu gọi mở cửa, vô hiệu. Cũng năm nầy, leo rào cổng chính đi biểu tình đến tận dinh Phó Thủ tướng Trần văn Hữu đường Gia long, bị giải tán bằng ma-trắc dùi cui, lựu đạn cay chạy rã hàng đến chợ Saigon. Hậu quả trường bị đóng cửa, học sinh nghỉ học.Tiếp đến là Phong trào Sinh viên, Học sinh vùng lên, rồi cái chết của anh Trần văn Ơn với đám táng đông đảo nhất qui tụ mọi thành phần dân chúng làm chính quyền lung lay. Từ đấy, mấy năm liên tiếp, không còn nội trú vì đãy là nơi tập trung lực lượng trẻ trí thức miền Nam dễ gây bạo động chống chính phủ, chế độ.

Dinh Gia long

?Ðèn nhà ai nấy sáng?, trường ai nấy bảo vệ uy danh. Thế nên, trong những lần rảnh rang tán gẫu, nhiều ý kiến bàn về tên trường Gialong. Ðây là Nữ Trung học, hơn thế nữa, trong quá trình lịch sử ta đâu thiếu anh thư, mẫu nghi, thi sĩ, thế mà miền Nam có Gialong, miền Trung có Ðồng Khánh ! ! !

Nhớ thời kỳ ??tù có số?? thích nhìn những cây mít trong sân, thèm thuồng mong đợỉ?dái mít?? lố nhố đầy cành, rồi đến quả tòn teng bám thân cành nồng thơm nặng trĩu.

Cây mít ở trường Gia long

Làm sao quên được hàng cây cao rợp lá dọc hai bên đường chính như hàng rào danh dự. Ngày chúa nhật, vào trưa vắng học sinh, chờ chị phụ bếp đi về đội một vừng cơm cháy chảo vàng khếu, thoa muối mở hành như chiếc nón bài thơ trở ngược, nữ sinh bao quanh ?xin? miếng ngon dòn. Ai mua được, chia bạn bè người một tí, ??của ít lòng nhiềủ?, bầu bạn xẻ chia. Có lần mẹ gởi mạch nha lên, dù không có bánh phồng, tay thắm nước, rao ?kẹo kéo đây ?vừa mềm vừa ngọt. ??Sống lâu hơn ở sạch??, mút tay cho thật kỹ, nước miếng cũng là thứ sát trùng thôi.

Lưu bút phai màu, album sờn bìa được lần giở lại, gương mặt ngày xưa sao mà lạ hoắc, dễ thương. Có những bức ảnh buồn cười mình từng chê dấu kỷ, nay nhìn lại sao mà nhắc gợi mình bao kỷ niệm khó quên. Chữ viết gò nắn nót lồng trong khung trang trí trình bày bằng nét vẽ tim hoa cành lá, mỗi người mỗi vẻ diễn tả ý tình riêng. Sâu đậm nhất là thời kỳ nội trú, sống cạnh nhau, chia xẻ lo sợ vui buồn, rèn luyện như thép được tôi ròng.

Bây giờ, con đàn cháu đống, tóc bạc da nhăn hay còn son giá, dù ở hoàn cảnh nào đi chăng nữa, lâu lâu, phim kỷ niệm bất chợt chớp hình phóng ảnh bồng bềnh, chuỗi ngày nội trú vẫn là khoảng thời gian trui luyện, tập tành công hiệu nhất của một thời hoa tươi trẻ hồn nhiên.

Trần Thành Mỹ

Mục Lục

8. Thơ Về Rượu

Nguyễn Bàng

THƠ VỀ RƯỢU

HAY NỖI BUỒN RIÊNG MÌNH

VÀ NỖI BUỒN NHÂN THẾ

CỦA NHÀ THƠ ÐẶNG XUÂN XUYẾN?

*

Tuần trước, nhà thơ Ðặng Xuân Xuyến gửi cho tôi chùm thơ về rượu của anh và bảo để tôi đọc cho vui. Nhưng vui sao được khi mà cả chùm 10 bài thơ đều thấm đẫm một nỗi buồn: Nỗi buồn riêng mình của thi nhân và nỗi buồn vì nhân tình thế thái.

Người ta thường nói ?Trà tam tửu tứ", nghĩa đại chúng nhất là ?Uống trà không nên quá 3 người, mới thưởng thức hết cái thú vị của nó. Còn uống rượu phải từ 4 người trở lên mới vui, mới náo nhiệt?. Nhưng trong 10 cuộc rượu của Ðặng Xuân Xuyến khồng hề thấy có một cuộc rượu bốn người nào mà chỉ thấy toàn những cuộc rượu một mình nhà thơ hay những cuộc rượu có thêm một người nữa là hai. Và cả chùm 10 bài Thơ Về Rượu thì có tới quá nửa số bài là độc ẩm.

Trước hết là bài Một tôi với lời đề tặng cháu Ðặng Hải. Bài thơ chỉ có 6 câu nhưng cả 6 câu đều bắt đầu bằng từ ?Một?:

Một chai

Một chén

Một tôi thôi

Một đêm gió quẩn chỗ tôi ngồi

Một bàn tay lạnh quờ vai lạnh

Một tiếng thở dài tôi với tôi!

Chai rượu chỉ có một, chén rượu cũng chỉ có môt. Chai rượu có một thì không nói làm gì vì có thể không là chai bé mà là chai vừa hay chai to đong đầy rượu để uống. Nhưng chén rượu chỉ có một thì lại khác. Bởi lẽ bộ chén uống rượu thường với 4 chiếc, 8 chiếc hay 12 chiếc hoặc nhiều hơn, nhưng đều là số chẵn vì người Á Ðông vốn kỵ số lẻ, không đủ đôi đủ cặp. Câu thơ ?Một chén? vì người uống rượu không có ai khác ngoài ?Một tôi thôỉ. Ðộc ẩm, uống rượu một mình. Ðã cô đơn như thế, bối cảnh không gian và thời gian lại là:

Một đêm gió quẩn chỗ tôi ngồi

Một đêm, một làn gió cứ mãi chuyển quanh một điểm, một phạm vi hẹp là cái chỗ tôi ngồi nhỏ bé.

Thi nhân đã cô đơn lại thêm làn gió cũng cô đơn và cái chỗ ngồi cũng lẻ loi nên không khí bao quanh lạnh lùng là không thể khác.

Vì vậy, nhà thơ muốn tìm một ai đó để uống cùng nhưng buồn thay lại chỉ là:

Một bàn tay lạnh quờ vai lạnh

Bàn tay của mình quờ tìm lên vai của mình bởi có ai đâu ngoài một chai, một chén, một mình tôi. Bàn tay lạnh và bờ vai cũng lạnh làm bật lên:

Một tiếng thở dài tôi với tôi!

Tôi với tôi, không có ai chia sẻ.

Bài thơ ngắn mà giàu cảm xúc. Ngoài lối điệp liên tiếp tiếng một ở đầu câu toàn bài thơ, tác giả còn khéo dùng các câu thơ dài dần từ 2 tiếng đến 3 tiếng trong ba câu đầu diễn tả sự cô đơn rồi chuyển sang 3 câu 7 tiếng để kết thúc bằng một hơi thở dài buồn bã. Nhà thơ không nói thêm gì ngoài 6 câu thơ nhưng người đọc đều hiểu, còn hai câu nữa, bẽ bàng, xót xa cho thân phận của mình nhưng Ðặng Xuân Xuyến không viết ra bởi thi hào dân tộc Nguyễn Du đã nói hộ nàng Kiều từ 200 năm trước:

Khi tỉnh rượu lúc tàn canh,

Giật mình mình lại thương mình xót xa.

Rượu say là cuộc độc ẩm của nhà thơ dưới ánh trăng nên không lạnh lẽo lắm, vì vậy mà tinh thần có phần phấn khích:

Ừ này thì rượu. Ừ thì say

Ừ rượu tri âm ủ lâu ngày

Ta uống đêm nay cho thỏa thích

Cho trời cùng đất ngất ngưởng say.

Thế rồi say trong men tình chiu chắt, say trong rượu ngọt đào thơm và say trong lời hứa với bạn nào đấy, nhà thơ không cần đoái hoài tới chú Cuội từ nơi cung Quế xuống khẩn khoản mời lên chơi:

Ta chẳng ghé đâu. Ta ở đây

Sóng sánh mềm môi chén rượu đầy.

Thôi Cuội về đi ta chỉ muốn

Ðêm nay thỏa thích ta được say.

Bài thơ là một tưởng tượng đẹp, phóng túng và táo bạo nhưng xét cho cùng cũng vì cô đơn quá nên tưởng tượng hão huyền thế thôi, giống như thi bá Tản Ðà thế kỷ trước cũng vì buồn nơi trần thế nên ngẩng đầu tâm sự với chị Hằng vào một đêm thu rồi thể hiện rõ nguyện vọng của mình:

Cung quế đã ai ngồi đó chửa?

Cành đa xin chị nhắc lên chơi

Một mộng tưởng lên cung trăng bầu bạn với chị Hằng của Tản Ðà hay mộng tưởng chú Cuội trên cung Quảng xuống mời mình lên chơi của Ðặng Xuân Xuyến, xét cho cùng đều là muốn thoát ly cõi trần quá buồn chán.

Tiệc Rượu Trong Mơ cũng là một cuộc độc ẩm diễn tả tâm trạng muốn thoát cái ?Một tôỉ đơn côi bằng cách để trí tưởng tượng hiện lên một thằng bạn đối tửu trong mơ. Cuộc đối tửu đã đến hồi kết:

Dốc ngược chai

Chắt thêm vài giọt rượu

Cạn ly này

Mai mỗi đứa một nơi

Cả hai đều đã say nên cứ mày rót, tao rót, khề khà nhấp môi rồi kể lể tình cảnh ngày mai chia ly mỗi thằng mỗi ngả, mày tao đều chung kiếp không nhà nhưng rồi sẽ:

Tao xa lạ

Cõi trần đày đọa

Mày xa hoa

Tiên cảnh phiêu bồng...

Và họ cứ cạn nhé, cạn nhé chưa biết cuộc rượu tàn khi nào. Bài thơ tưởng như mình đã có bạn cùng uống rượu. Nhưng than ôi, đó chỉ là một cái bóng người trong mơ.

Men Ðắng cũng là bữa rượu một mình không buồn nhưng lại đầy cay đắng vì một nghĩa vợ tình chồng đã tan vỡ, từ mười lăm năm trước về trong hơi men hôm nay, cũng là men rượu năm đó, cái men mà:

Chót nhấp môi ta trượt bước xuống bùn

Cho nên tay nâng chén mà trong lòng vẫn cảm thấy:

Thon thót sợ vô tình gặp lại.

Tự gật đầu với mình ?Ừ ly nữả, thêm rượu để cố quên đi nhưng:

Cạn ly này có quên được chuyện xưa?

Ðau thương đấy đến ngày nào lành sẹo?

Và rồi chuyện xưa cứ hiện về rõ mồn một:

Ừ thì cứ trách ta bạc bẽo

Cứ rêu rao ta ân ái hững hờ

Nhưng đâu phải thế, mà chỉ vì:

Quá thật thà ta ra kẻ ngu ngơ

Ngớ ngẩn cược đời mình nơi kẻ chợ.

Người đã như yêu tinh, như hồ ly mà lại thêm trời cũng ăn ở bất công:

Trời cao xa dung dưỡng lũ yêu hồ

Nên ta đành phải:

Cố vẫy vùng thoát xa khỏi chốn nhơ

Ta chết lặng nửa đời không phân tỏ.

Men Ðắng đầy bi phẫn vì không biết phân tỏ cùng ai, tưởng như sẽ đẩy nhà thơ vào miền bế tắc. Nhưng may thay vẫn có một chút ánh sáng là khi cuối cuộc độc ẩm, nhà thơ đã nhận ra chân tướng không tốt đẹp gì của người đã đi qua đời mình nên tự gật đầu thêm cho mình ly nữa, ly nữa để quên đi cái bóng tà xưa và hướng tới một bình minh đang đợi:

Quên bóng tà lẩn khuất phía song thưa

Ta cạn chén đón bình minh trước cửa.

Bữa rượu một mình cuối cùng trong chùm Thơ Về Rượu là bài thơ Chết. Bài thơ chỉ có 4 câu nghe như tiếng nghẹn nấc khi nhà thơ nhấp chén rượu buồn cay đắng tiễn người mình yêu đi lấy chồng và thấy trái tim mình đang dần chết:

Kể từ trăng tàn ấy

Ta chết dần ai hay.

Bài thơ khiến nhiều người nhớ tới Chuyện tình buồn của nhà thơ Phạm Văn Bình đã được nhạc sĩ Phạm Duy phổ nhạc:

Ngày nhà em pháo nổ

Tâm hồn anh nhuốm máu

Ôi nhát chém hư vô

Ôi nhát chém hư vô.

Chuyện Tình Buồn chứ không phải Chết nhưng cũng nhuốm máu đau thương bởi những nhát chém hư vô!

Thế Gian Say gọi là cuộc rượu một người cũng được hay cuộc rượu hai người cũng được. Một người vì bài thơ là lời của Ðặng Xuân Xuyến nói về thế gian say. Hai người vì bài thơ có đề tặng nhà thơ Hoàng Xuân Hoạ khiến ta có thể hiểu là hai thi nhân đã đối ẩm với nhau rồi phiếm đàm về thế gian say và sau cuộc rượu thì nhà thơ họ Ðặng ghi lại gửi tặng nhà thơ họ Hoàng. Dù hiểu cách nào thì Thế Gian Say cũng là một phiếm đàm về cái say rượu của người đời:

Thế gian say đòi đập chén trở cờ

Thế gian cười.

Thế gian khóc.

Thế gian mơ

Người đời say đòi ?đập chén trở cờ? rồi cười, rồi khóc, rồi mơ, rồi thêm nữa:

Ngật ngưỡng bước.

Khành khạch cười.

Chửi cha thiên hạ dở!

Tôi từng nghe, cũng chính người đời đã phân ra ba loại say lớn trong thế gian: Loại thứ nhất, say như khỉ, hết "nhảy múa rồi đến ca hát hay chửi bớỉ, loại thứ hai, say như lợn, "nặng nề, trì trệ và muốn ngủ", loại thứ ba, say như dê, "không có đầu óc, nhưng dâm đãng".

Thế gian say trong thơ Ðặng Xuân Xuyến thuộc loại thứ nhất, say rồi chửi cha thiên hạ. Thế thì có sao, thưa hai nhà thơ Ðặng xuân Xuyến và Hoàng Xuân Hoạ? Chí Phèo kia, khi say hắn đã chửi tuốt luốt đấy thôi: ?Hắn vừa đi vừa chửi. Bao giờ cũng thế, cứ rượu xong là hắn chửi. Bắt đầu hắn chửi trời. Có hề gì? Trời có của riêng nhà nào? Rồi hắn chửi đời. Thế cũng chẳng sao: đời là tất cả nhưng chẳng là ai. Tức mình, hắn chửi ngay tất cả làng Vũ Ðạị..?

Nhưng Chí Phèo chửi cả làng Vũ Ðại đã thấm gì so với Trương Tửu và bạn ông khi say:

Chửi Ðông, chửi Tây chửi tất cả

Hình như hai nhà thơ họ Ðặng và họ Hoàng rất tương đắc khi chê ?Thế gian say đòi đập chén trở cờ?. Tôi tra từ điển ?trở cờ? nhưng không thấy mà chỉ có ?trở? được định nghĩa ?Ðảo ngược vị trí đầu thành đuôi, trên thành dưới, trái thành phải hoặc quay ngược lại đi hướng khác?. Dù thế nào trở cờ cũng là xấu. Cái chén nó vừa đựng rượu cho mình uống giờ say đòi đập nó, không xấu thì là gì?

Nhưng ở đời thiếu gì người không say mà đã trở cờ trong những việc trọng đại, như ông Tổng Bí thư đảng Cộng Sản Việt Nam đã phát biểu: ?Có người công khai bày tỏ ý kiến trái với Cương lĩnh, Ðiều lệ Ðảng, làm trái nguyên tắc tổ chức, sinh hoạt đảng, thậm chí có người "sám hối", "trở cờ"; tình trạng tham nhũng, quan liêu, xa dân, tổ chức không chặt chẽ, nhiều nguyên tắc của Ðảng bị vi phạm?

Trên thế giới, từ lâu ông nhà thơ Aragon người Pháp khi theo đảng Cộng Sản Pháp đã viết:

Ðảng đã cho tôi sáng mắt sáng lòng

Ðể ca ngợi cái tổ chức mà mình có mặt, còn câu thơ nào hay hơn câu ấy?

Nhưng rồi, như rất nhiều người cùng chí hướng của mình trong thế kỷ XX, sau đó, niềm tin của ông đã thay đổi. Và ông bị gọi là trở cờ.

Những người như ông Tổng bí thư nói hay như ông Aragon, trở cờ chứ không phải hối hận. Nhưng họ vẫn đáng trọng hơn những kẻ không trở cờ mà trung thành, nhất quán một cách mù quáng.

Bài thơ Thế Gian Say hay nhất ở câu cuối:

Rượu ba xu. Thế gian hóa thằng rồ!

Ngày xưa, tiền chi tiêu trong dân chúng là tiền gián, với một quan là 360 đồng, dưới đồng là hào, dưới hào là xu rồi đến chinh và kẽm. Ca dao Việt Nam có nhắc đến người nội trợ đi chợ:

Một quan tiền tốt mang đi

Nàng mua những gì mà tính chẳng ra

Thoạt tiên mua ba tiền gà...

Ngày nay, đồng tiền Việt Nam được lưu hành trong dân chúng, thấp nhất là tờ giấy bạc một nghìn đồng. Nhà thơ Nguyễn Khôi có kể về vợ mình đi chợ:

Nửa triệu tiền tốt mang đi

Em mua những gì?- máy tính thẩm tra

Xem vậy, rượu ba xu thời nào cũng là thứ rượu rẻ tiền nhất.

Nên cái đáng cười người đời là đã phải uống cái thứ rượu mạt hạng ấy mà không biết mình là ai lại đòi đập chén trở cờ rồi cười, rồi khóc, rồi mơ và chửi thiên hạ để chính thế gian gọi là thằng rồ. Nhưng trong cái đáng chê cười ấy cũng nên có chút lòng thương xót vì họ toàn là dân nghèo khốn khó. Những kẻ giàu sang chơi những loại rượu Sake, Shochu, Whisky, Chivas? dẫu có say điên đảo vẫn có kẻ hầu người hạ và có ai dám bảo chúng hoá thằng rồ đâu. Bởi ở đời này, ?ông? nào nói to, ?ông? nào nhiều tiền thì ?ông? ấy đúng!

Vả lại:

Thế gian còn dại chưa khôn

Sống mặc áo rách chết chôn áo lành

Vậy phiếm đàm về thế gian say thì cứ phiếm nhưng đừng quá chê trách họ.

Những cuộc rượu hai người trong chùm thơ về rượu của Ðặng Xuân Xuân Xuyến hầu hết thấm đẫm nỗi buồn vì nhân tình thế thái.

Hai bài thơ Quan Trường và Bạn Quan đều diễn đạt tâm trạng nhà thơ khi uống rượu với hai người bạn làm quan. Thói thường khi có bạn làm quan người ta thường hãnh diện và coi đó là một may mắn và một diễm phúc. Nếu bạn là quan lãnh đạo cấp cao, người ta còn cố chụp chung một bức ảnh bắt quàng làm họ rồi treo giữa sảnh khách để loè khoe thiên hạ. Ðặng Xuân Xuyến, ít nhất có hai bạn quan nhưng anh không có cái ý khoe khoang đó .

Thằng bạn trong Quan Trường là một quan chức to vừa ?ngã ngựả vì bị bọn đồng liêu ganh ghét không cùng dòng chảy với chúng:

Ðục kín dòng mày lại cố gượng trong

Chúng nó đập bởi mày không chịu hỏng

Vì thế, nhà thơ an ủi bạn:

Nào, cứ uống, đếch gì mày phải ngại

Làm ?quan tỏ ngã ngựa cũng chả hèn

Thiên hạ cười. Thây kệ thiên hạ soi

Mày giả xỉn để đời thôi khốn nạn.

Rồi chân tình khuyên bạn:

Ừ. Thế nhé. Lấy gia đình làm trọng

Cứ vui đi, mặc thiên hạ vào tròng

Tiếc làm gì mấy thứ của phù du

Thiên trả Ðịa, đếch gì mày cay cú.

Bài thơ cho ta thấy, tuy không làm quan nhưng Ðặng Xuân Xuyến biết rất rõ chốn quan trường. Nơi mê cung bí hiểm ấy luôn có những đám mây đen âm mưu vần vũ, sóng gió lật đổ thanh toán nhau bất kì nổi lên gây ra không biết bao nhiêu thảm kịch. Ở đấy đầy dẫy những kẻ mặt dày vô sỉ, đầy quyền mưu quyền biến, đổi trắng thay đen, gian hùng, giả nhân giả nghĩảVì thế nhà thơ gọi chốn quan trường là nơi thiên hạ đú, thiên hạ cù và văng thẳng câu chửi vào cái thiên hạ ấy:

Nào. Uống nhé! Kệ cha thiên hạ đú

Nào. Cứ say! Mặc mẹ thiên hạ cù

Rồi mời rượu bạn để:

Tao với mày trận nữa ngoắc cần câu

Cho trôi tuột trò nhố nhăng thế sự.

Thái độ của nhà thơ là rất thẳng thắn coi khinh chốn quan trường và cảm thông sâu sắc với bạn mình, tuy làm quan nhưng vẫn còn chút thanh sạch và chưa bị tha hoá nên đã bị cả một lũ quan trường, chúng nó đập.

Người bạn quan thứ hai của nhà thơ trong bài Bạn Quan là một quan chức đang tại vị, về quê mở tiệc tẩy trần, khách mời là nhà thơ bạn cũ. Thằng bạn quan này thì khác thằng bạn quan bị ngã ngựa, bởi thế nhà thơ đã mượn rượu giả say để có cớ vạch trần bộ mặt thật của thằng bạn cũ lâu ngày gặp lại:

Mày làm quan chắc kiếm bộn tiền

Chức ấy rẻ mà sinh lắm lãi

Mày là thằng đã bỏ tiền ra để chạy chức, xong rồi thì phải thu hồi vốn, thu hồi xong phải làm lãi bằng cách vơ vét, ăn không từ thứ gì của dân.

Thêm nữa, cái tài học và tâm địa của mày, hai ta đâu có lạ gì nhau:

Mày học ngu nhưng thủ đoạn tài

Tao học giỏi nhưng mù thủ đoạn

Tưởng rằng nói trắng phớ ra như thế thì mình sẽ hả lòng hả dạ, bớt đi bao đau buồn thua thiệt trong cõi đời đen bạc. Còn nó, thằng bạn quan sẽ mất mặt vì nhục nhã.

Nhưng cái hay ở bài thơ là thằng bạn lại không thấy như thế. Mà y đợi:

Rượu tới tầm

Mày ghé tai tao

Nói thật nhỏ

Căng tai mới rõ

Ơ hay, sao chỉ có hai người bạn uống rượu tẩy trần mà y lại phải ?ghé taỉ, ?nói thật nhỏ? đến nỗi bạn phải ?căng tai mới rõ?. Phải chăng quen sống ở chốn quan trường, nơi mê cung bí hiểm đã thành động hình trong y, lúc nào cũng phải giấu giấu diếm diếm những cái gọi là sự thực. Nay chỉ có y và thằng bạn mà y vẫn chửi là ?Quá nửa đời mãi chửa hết ngủ? thì nỗi sợ ấy không còn nữa nên y mới có đủ dũng khí để nói ra cái sự thực ấy:

?Làm người khó

Làm quan càng khó

Chốn quan trường chó, vịt giống nhaủ?

?Quan càng lớn, chữ nhân càng nhỏ??

?La liếm quen rồi nào biết bẩn nhơ!?

Ðúng là y nói rất thật nhưng cũng đúng y là một thằng học ngu vì y chưa đọc hết câu: ?Làm người là khó, làm người xã hội chủ nghĩa còn khó hơn nhiềủ

Vẫn đang đà giả tỉnh giả say, nhà thơ làm ra bộ ngớ ngơ:

Khen các quan vì dân vì nước

Ai ngờ thằng bạn quan cũng đang đà được nói thật nên đáp lại cũng rất thật:

Ðời đã chó

Quan trường càng chó

Tuy y nói thật thế nhưng y vẫn đang làm quan. Bữa tiệc tẩy trần hôm nay là tiệc của nhà quan được mua sắm bởi những đồng tiền y đã ?Ăn của dân không từ cái gì?, đã ?La liếm quen rồi nào biết bẩn nhở. Vì vậy, nhà thơ cần phải nói thẳng nốt với y:

Rượu mày mời

Tao uống khó trôi

Thịt mày gắp

Tao nhai khó nuốt

Bạn Quan là một bài thơ hay, một cuộc rượu hai người đầy kịch tính, cả hai đều mượn hơi men để nói thật lòng mình, rất đúng với câu ?Lời say sưa mới là câu chân tình? (Trần Huyền Trân) cho ta thấy bộ mặt thật xấu xa bỉ ổi của bọn quan trường trong xã hội hiện nay.

Ðời Khát với lời đề tặng nghệ sĩ Võ Hoài Nam là cuộc rượu của đôi bạn, một nhà thơ và một nghệ sĩ. Hiển nhiên là rượu phải ngon và quý:

Rượu tình đời men ủ nhiều năm

Họ khát gặp nhau và khát cả rượu nên cuộc đối tửu là một trận càn khôn túy lúy:

Này thì khát!

Uống cho đời đỡ khát

Rượu tình đời men ủ nhiều năm

Khát chất chồng

dồn nén

tháng năm

Ta đốt cạn cái đong đời cay đắng

Họ liên tiếp chuốc rượu mời giục nhau trong ba khổ thơ liên tiếp khổ nào cũng mở đầu bằng hai câu:

Uống!

Thì uống!...

Uống để cho hết u buồn, cho Nhật Nguyệt hửng nắng, cho lòng ta và lòng bạn không hổ thẹn giữa một thế gian ?sấp ngửa trắng đen?, và để:

Rượu tri âm thêm vững mạnh bước đường!

Ðúng là thi nhân, nghệ sĩ say thì chữ nghĩa tràn chiếu rượu

Thân phận nhà thơ Ðặng Xuân Xuyến thì bạn đọc đều đã biết, chỉ xin vài nét về tài tử Võ Hoài Nam để mọi người hiểu thêm về kèo rượu của đôi bạn.

Bố mẹ Võ Hoài Nam ly hôn khi anh mới lên hai, kể từ đó, Võ Hoài Nam sống mà như một đứa trẻ không có gia đình. "Ðầu đường, xó chợ đã dạy tôi nên ngườỉ. Ðấy là lời dũng cảm anh tự nói ra. Trở thành diễn viên chính trong series phim "Cảnh sát hình sự", Võ Hoài Nam được coi là một trong những tài tử hàng đầu của điện ảnh phía Bắc. Khi đang ở đỉnh cao của sự nghiệp, anh bất ngờ rời xa màn ảnh cùng vợ mở quán ăn để có đủ cơm áo chăm lo cho đàn con 4 đứa..

Võ Hoài Nam tâm sự: "Ðối với tôi, tiền không phải là tất cả, tiền không đánh đổi được tình nghĩa, hạnh phúc gia đình. Nghĩ vậy nên tôi dừng lại, không dấn thêm một bước nữa". Thật không hổ thẹn khi không ham tiền và ham sự nổi danh dưới ánh đèn sân khấu. Ðúng như câu thơ Ðặng Xuân Xuyến:

Ta như bạn sống một đời không thẹn

Say Yêu là cuộc rượu của nhà thơ với người tình. Một cuộc rượu đã đến hồi rượu ngọt, môi mềm và ?Xem trong âu yếm có chiều lả lơỉ:

Nào nâng chén cho sầu sầu rũ bỏ

Trút áo xiêm cho đêm bớt ngại ngần

Ðây rượu nồng, men ủ đã nhiều năm

E ngại thế... Làm sao ta chẳng giận

Và rồi mặc dù đêm lạnh lắm nhưng đã say yêu, đã trút áo xiêm rồi thì cái gì đến sẽ phài đến:

Ðêm phập phồng, ngực nõn hứng trăng non

Môi đón lưỡi uống hương tình bất tận.

Trong thi ca Việt Nam, ta thấy nhiều bài thơ hay về cuộc rượu của nhà thơ với người đẹp như trong thơ Lưu Trọng Lư, Vũ Hoàng Chương, Xuân DiệủNhưng hầu hết những người đẹp đó đều là gái giang hồ, gái nhảy hay kỹ nữ:

Tiếng gà lại rộn trong thôn...

Khoan đừng tơ tưởng vợ con ở nhà

Giờ này còn của đôi ta,

Giang hồ rượu ấy còn pha lệ người,

Ô sao rượu chẳng kề môi,

Lời đâu kiều diễm cho nguôi lòng chàng?

(Lưu Trọng Lư - Giang hồ)

Say đi em, say đi em

Say cho lơi lả ánh đèn

Cho cung bậc ngả nghiêng điên rồ xác thịt

Rượu, rượu nữa, và quên, quên hết...

(Vũ Hoàng Chương - Say đi em)

Khách ngồi lại cùng em! Ðây gối lả,

Tay em đây, mời khách ngả đầu say;

Ðây rượu nồng. Và hồn của em đây,

Em cung kính đặt dưới chân hoàng tử.

(Xuân Diệu - Lời kỹ nữ)

Người đẹp trong Say Yêu của Ðặng Xuân Xuyến không phải là gái giang hồ, gái nhẩy hay kỹ nữ nhưng tiếc thay cũng chỉ là người con gái chẳng cần thề non hẹn biển, nguyện ước trăm năm ?như chim chắp cánh như cây liền cành? mà chỉ say yêu một đêm, một lần:

Yêu thương nhé.

Một lần thôi. Là đủ

Ta đâu cần gian díu giữa nhân gian...

Trong bài thơ ?Gửi Trương Tửủ mà khi soạn Thi nhân Việt Nam, Hoài Thanh đã đưa bài thơ này vào sách và cho rằng: Ðây "mới thực là kiệt tác của Nguyễn Vỹ?, có câu:

Cạn rượu rồi thơ mới véo von

Có thể nói nhờ Rượu mà nhà thơ Ðặng Xuân Xuyến đã cảm khái nên chùm Thơ Về Rượu khá hay và độc đáo. Chùm thơ 10 bài với 10 cuộc rượu khác nhau, lúc độc ẩm, lúc nhị ẩm trong những bối cảnh khác nhau đã diễn tả khá đậm nét nỗi buồn riêng mình và nỗi buồn chung về nhân thế của nhà thơ, giúp người yêu thơ hiểu thêm về thi nhân và hiểu thêm cái cõi đời sấp ngửa đen bạc này.

Nhìn bộ dạng thư sinh của Ðặng Xuân Xuyến, tôi nghĩ nhà thơ không phải là người hay rượu mà chỉ đáng phụ chén cho cụ Tam nguyên Yên Ðổ, nếu cụ còn sống. Mà cụ Tam thì:

Rượu tiếng rằng hay, hay chả mấy

Ðộ năm ba chén đã say nhè

Phải chăng Ðặng Xuân Xuyến đã mượn rượu và có hẳn một chùm Thơ Về Rượu hôm nay để xóa nhòe đi tất, để ngự lên hiện thực mà ngạo chơi với Thế sự thăng trầm bao tục lụy nàỷ!

*

Mời nhấp chuột vào hàng chữ phía dưới để đọc:

THƠ VỀ RƯỢU - CHÙM THƠ ÐẶNG XUÂN XUYẾNl

*

Sài Gòn, cuối tháng 07.2018

Nguyễn Bàng

Mục Lục

Thể lệ để nhận Nguyệt San Giao Muà:

1) Ðể vào danh sách của NSGM (subscribe),
   xin gửi email về  GiaoMua@hotmail.com

2) Ðể rút ra danh sách của NSGM (unsubscribe),
   xin gửi email về GiaoMua@hotmail.com 

3. Mọi chi tiết, thể lệ, thắc mắc, xin gửi về:
   GiaoMua@hotmail.com


4. Mọi bài vở, đóng góp, xin gửi về:
   GiaoMua@hotmail.com 
   Nguyệt San Giao Muà
   Homepage: http://www.GiaoMua.com


Thể lệ gửi bài cho Nguyệt San Giao Muà:

 

Mong bạn gửi Bài cho GM theo cách này là tốt nhất :
  

1. Dùng mẫu chữ Vietnet (VIQR) hay Unicode
2. Viết Hoa chữ đầu của bài và bút hiệụ Ví dụ: Giọt Mưa Trên Lácủa NS Phạm Duy
3. Gửi bài ngay trong email (không kèm file), để cho BBT khỏi mất công download xuống để đọc
4. Gửi tất cả các bài trong 1 tháng 1 lần trong1 email, nếu tiện. 
5. Bài vở xin gửi đến trước ngày 25 mỗi tháng
6. Mọi chi tiết, thể lệ, thắc mắc, xin gửi về: GiaoMua@hotmail.com


Cám ơn bạn rất nhiều, vì nhân sự có hạn, BBT không thể ngồi đánh máy lại từng đề bài hay bút hiệụ 

 

  

    

      

	Ðịa Chỉ Liên Lạc:
	

	Nguyệt San Giao Muà

		P.O . Box 	378

		Merrifield, Virginia 22116

		USA

    
  

Trang Nhà 







Web Site Hit Counter





 

Copyright
2002 by Giao Muà e-magazine and respective authors