4. Tản Mạn Những Vần Thơ Mùa Ðông

Thanh Hà

Tản mạn của Thanh Hà

1/-
a) Ðông Xám

Mùa đông về gục mặt
Khóc trên bờ vai xuôi
Lời buồn đong ngút mắt
Cho lệ tím nào rơi

Bàn tay như cẩm thạch
Tóc huyền như khăn tang
Em đóng khung đời sống
Theo đỉnh sầu mang mang

b) Ðông buồn
Mùa đông với đôi mắt mờ mây
Cúi nghe hơi thở ướt trong tay

Có hay đâu đó đời đang rớt
Quên mất thiên đường mở sáng nay

c) Ước ao
Mùa đông về cho nhánh tóc khô
Phòng anh khói ấm bay vật vờ

Ước gì em là loài chim lạ Tới đậu ngoan hiền giữa chốn thơ

Trên đây là ba bài thơ mùa đông tôi viết từ những ngày bắt đầu tập tểnh làm thơ, lâu lắm rồi.

Quyển thơ đầu tiên ..lúc mất nhà theo vận mệnh quốc gia ..đã bị "họ" ném lẫn lộn cùng với các sách truyện, tập vở, giấy tờ cá nhân một đời người .. vào đống rác sau nhà cạnh bờ sông mỗi ngày hai buổi nước lớn nước ròng. Thuỷ triều lên, toàn bộ những gì tượng trưng cho "chữ nghĩa văn chương" nổi bập bềnh xô ra đẩy vào theo từng đợt sóng do mấy chiếc tàu, xuồng lớn nhỏ chạy ngang nhà tạo ra. Loanh quanh nấn ná một hồi như thể luyến lưu chào vĩnh biệt chủ nhân của nó, rồi "cái đống chữ nghĩa"kia quyển nào dầy nặng thì chìm trước từ đầu; những xấp giấy nhẹ giạt ra giữa giòng lênh đênh lặn ngụp thêm chốc nữa mới chịu lắng xuống đáy sông. Tôi chỉ chép lại một vài bài thơ ngắn còn lưu được trong bộ não chứ không nhớ hết những gì mình đã viết.

Lâu lâu đọc lại, có chút ngạc nhiên: Ủa lúc mới 15 tuổi mà cũng nghĩ ra được mấy câu thơ nhuốm tình lãng mạn thế à? Nhất là bài thứ ba, ao ước mình hoá thành con chim lạ ngoan hiền vào đậu trong "chốn thơ" ấm áp, tức "căn phòng của anh". Anh nào? Làm gì có anh nào. Chốn thơ có thể hiểu là một nơi bày biện theo phong cách nhuốm chút trữ tình, có thể hiểu chung quanh bộn bề la liệt những sách vở cùng bản nháp văn thơ..

Nếu không nhờ phía dưới mỗi bài đều ghi chú viết vào năm nào thì tôi không tin tôi đã làm ba bài thơ nầy lúc 15 tuổi.

Tưởng tượng nếu thời đó Ba Má vô tình đọc được bốn câu thơ "Ước ao" nầy, không hiểu hậu quả sẽ đến với "con nít quỉ tôi"như thế nào nhỉ?! Hình như trong tôi luôn có hai tính cách: một trẻ thơ, một người lớn. Hai bản tính đó vẫn song hành cùng tôi đến tận bây giờ nhưng theo chiều ngược lại, tức trong bản tính người lớn vẫn còn đọng lại tính trẻ thơ.


2/-
a)Tuyết
Từng bông vờn bay đuổi xô
Hoa trắng đẹp tựa hư vô
Ðó, điều diệu kỳ có thực
Trần thế hoà lẫn trời mở


Ðất trời trắng chỉ một màu
Tinh anh hội tụ cùng nhau
Ngàn thông tùng quân đứng mãi
Lạc lõng một cánh chim nào

Trong mênh mông cõi tuyết
Con người bỗng nhỏ nhoi
Muốn hoá thân như tuyết
Ðể thánh hơn phận đời

Khoảng cách thời gian giữa ba bài thơ kia với bài Tuyết là 20 năm. Lần đầu tiên nhìn thấy tuyết rơi hiện thực trước mắt chứ không phải nghe nói, đọc, xem trên truyền hình, tranh, truyện ..có thể giơ tay hứng lấy, ngửa mặt cho bông tuyết rơi lên má, lòng lâng lâng phấn khích. Ðem cảm xúc bày lên trang giấy, chính xác đến từng chữ một. Giữa mênh mông đất trời phủ trùm màu trắng tinh khôi, bỗng thấy con người sao nhỏ nhoi tầm thường tục luỵ!


b) Một cành hồng, một bó hoa hồng, nhiều bó hoa hồng

Người thân chúc cho Tình Yêu đôi lứa

Tuyết rơi ..bông tuyết đầy trời
Em không lạnh bởi trong hồn có lửa ? (Ngày Hôn Lễ)


Ðó là trích đoạn trong bài thơ tả cảnh hôn lễ hạnh phúc của chúng tôi. Hôm ấy tuyết rơi dầy đặc không ngớt từ chiều cho đến nửa khuya, nhưng tôi không thấy lạnh bởi đang hạnh phúc, tâm hồn như có lửa rồi. Mọi người tham dự đều hoà chung niềm vui với chúng tôi trong bầu không khí thân mật, nồng ấm. Yêu anh như thể từ lâu

Yêu anh như thể lần đầu biết yêu
Nắng bình minh, sương lam chiều
Cũng xin rũ sạch đìu hiu cho đời
Tình anh một khối rạng ngời kim cương
Dâng chàng đây tấm tình chung!!!

(Ngày hôn lễ)

c)Hạnh phúc là điều có thực Người yêu là anh với em
Bỗng nhiên hoá thân duy nhứt Tình yêu mặt trời trong đêm
(Tia nắng không bao giờ tắt)


3/-
Sợi dây tơ hồng quấn chặt chúng tôi tưởng không có gì chia lìa được, nhưng một sáng chủ nhật trước lễ Chúa Giáng Sinh "đúng 10 năm trước" ông thần Ðịnh Mệnh tới đem anh đi mất, bỏ tôi bơ vơ trong ngẩn ngơ bàng hoàng.

Hai mùa Noel sau ngày anh ra đi, nhớ lại kỷ niệm theo thói quen mỗi lần mua áo mới mặc thử để anh ngắm đầu tiên xem có phù hợp, bởi anh có đôi mắt thẩm mỹ. Ðịnh mặc chiếc áo dành cho đêm lễ.

Hai mùa đông trước anh còn đó
Ngắm em thử áo mới không vừa

Hai mùa đông sau em tìm nó
Hỏi áo bây giờ đã cũ chưa ?

Món quà dành cho đêm Noel
Vui lễ cùng anh dưới hoa đèn
Chỉ có đôi mình ngồi đối mặt
Chả thiết bao người dù lạ quen

Nhưng chiếc áo sẽ còn nằm hoài trong tủ, bởi anh đã bỏ tôi ra đi 10 hôm trước lễ:

Chưa đón Chúa về anh đã đi
Chưa kịp mừng xuân vội phân kỳ
Áo mới xếp sầu vào rương cũ
Cho mãi tươi mầu dẫu biệt ly

(Chiếc áo mùa Noel)


Mùa thu và đông là hai mùa ghi dấu ấn sâu đậm nhất trong hồn tôi. Hạnh phúc có, mất mát tai nạn có, tang tóc có . với đại gia đình lẫn tiểu gia đình tôi.

U uẩn mỗi lần Noel sang
Gió nghiến tê mòn gót chân hoang Hoa tuyết rơi dồn lên vai lạnh
Anh hỡi! Sao nỡ để đời em dở dang!

(Tự sự vợ trách chồng)

4/-
Theo thời gian nỗi đau ít còn xâu xé cấu cào như lúc ban đầu, mà từ từ lắng chìm vào sâu thẳm tâm hồn.

a)Nỗi đau chìm lặng đáy hồn
Tim gom cất giữ vào trong ngăn sầu
Từ em mất lối bên cầu
Ánh dương chưa rạng phai mầu chiều đông
Tuyết che trắng khuất vầng hồng

Lắng nghe thiên khải vọng đồng trời xa..

Người đi bỏ lại nơi nầy
Liêu xiêu bóng đổ hao gầy cụm mai

(Bóng mờ qua truông)


b) Mùa đông trời Âu luôn có tuyết. Khi vui nhìn tuyết phủ toàn cảnh mầu trắng khiến lòng phơi phới, khi buồn nhìn đâu cũng thê lương áo não:

Một làn khói xám lang thang
Nhà ai mái ngói nhuộm vàng hoàng hôn
Trên không tiếng quạ kêu dồn
Vỗ đôi cánh nặng chở buồn lên cây

Ðường xưa tuyết trắng phủ đầy
Tìm đâu cho thấy vết giầy anh qua ?

"ngày ngày mỏi mắt trông xa"

chiều thôi tựa cửa tái tê đợi người

(Chiều đông đợi người)

c) Tháng mười hai tuyết trắng trời
Rơi tàn nhẫn xuống cây đời khẳng khiu
Rơi cho đèn vàng hắt hiu
Rơi đè vai nặng liêu xiêu dáng gầỷ

người về tan biến rêu rong
Hoa Xuyên Tuyết nở giữa mênh mông thế trần?

(Hoa xuyên tuyết)

5/-
Thoắt đã 10 năm anh ra đi. Dường như lâu thật lâu, dường như mới mất nhau hôm qua. Vẫn mường tượng bóng dáng, điệu cười giọng nói anh bên cạnh, cùng ngắm hoa cùng chia xẻ chuyện vui buồn?

Mười năm tình đã phai chưa
Không! Tình vẫn mới như vừa hôm qua
Tưởng chừng ta vẫn chung nhà
Vẫn ngồi đối ẩm uống trà ngắm hoa

Ðã mười đông mình lìa xa
Chớp mỉmộng vụt sang bờ tử sinh
Mặc tuyết băng, nở đoá quỳnh?
Mười năm cũ ngỡ mất tình hôm qua

(Như vừa hôm qua)


Tuyết trắng tượng trưng cho màu băng trinh, màu áo cô dâu. Ðồng thời cũng là màu tang tóc tuỳ theo thời điểm và hoàn cảnh. Ôi mùa đông! Mùa đông!



Jan.2024

****

Thanh Hà

Mục Lục

5. Hồi ký Miền Nam

Hai Hùng SG

Hồi ký Miền Nam
Bình Nhì Võ Thành quế
*
Ðơn vị tôi phục vụ ngày xưa ở Bộ chỉ Huy Liên đoàn 6 biệt động quân, quân số nằm trong các ban có một anh quân nhân mang cấp bậc binh nhì lâu năm nhất.

Binh nhì Võ Thành Quế là người quân nhân tui đề cập trong bài viết này.

Anh Quế là một thợ máy thật giỏi trong Ban quân xa của Liên đoàn, tui không biết anh phục vụ ở đây từ khi nào, mà cho đến ngày tan hàng năm một chín bảy lăm anh vẫn mang cấp bậc binh nhì. ( về sau tui mới biết anh về lúc đơn vị ở Kà Tum).

Anh Quế có căn nhà nhỏ nằm trong con hẻm sát chân cầu Trương Minh Giảng, căn nhà sàn ọp ẹp nằm ven kinh Nhiêu Lộc, quanh năm sống với dòng nước đen ngòm nên cuộc đời của những cư dân ở đây khá vất vả. Anh Quế cư ngụ tại căn nhà này với bà mẹ già và đứa cháu trai.

Lúc tui mới về trình diện Liên đoàn ở mặt trận An Lộc , tui được vô làm ở ban truyền tin do Trung úy Cao văn Tranh làm trưởng ban.

Ðược chừng một tuần tui lò mò tới ban Quân xa để làm quen với mấy anh em ở đây, thằng Liền một âm thoại viên trực máy với tui hàng ngày vốn dĩ nó chơi thân với mấy ông ban Quân xa nên nó muốn tui ráp vô "Băng" này cho vui.

Hai thằng lọ mọ đến chỗ ban Quân Xa, có một anh cũng hơi lớn tuổi, mặt cũng khá dữ dằn cất tiếng hỏi:

- Ê Liền, mầy dẫn thằng "Con nít) nào tới đây vậy.

Biết anh nọ muốn ghẹo mình với cái kiểu Ma cũ ăn hiếp ma mới , tui hơi quê cơ và thầm nghĩ:

"Cha nội này thấy mình mới về muốn lấy le chứ gì"

Bổng tui nghe thằng Liền lên tiếng:

-À đây là thằng Hùng, nó là lính mới tò te của ban truyền tin đó anh Quế.

Rồi thằng Liền chỉ vào anh Quế nó giới thiệu:

-Còn đây là anh Võ Thành Quế, thợ máy giỏi của ban Quân xa mình đó Hùng.

Tui bắt tay anh Quế,và gật đầu chào anh cho phải phép, anh Quế cười hiền anh đáp lời :

-Nãy anh Quế ghẹo mầy chơi thôi đừng giận nhe, thằng Liền nó là Truyền tin mà nó ăn dầm nằm dề với tụi anh y như nó là lính của ban Quân Xa vậy đó.

Tiếp theo đoạn này nào là anh Lập thợ máy, hạ sỹ Nghé tài xế, anh Hạ Sỹ nhất Quỳnh tài xế , Bùi Tuyền, ông Thượng Sỹ Kiệm xuất hiện, mọi người chào đón tui như người thân trong gia đình, tự nhiên tui thấy thật ấm lòng khi đang dấn thân vào vùng hỏa tuyến, mà thật vậy khi xa gia đình và những bạn bè nơi hậu tuyến , nay gặp những đàn anh trong. Quân ngũ thể hiện tình cảm tốt đẹp hỏi sao tui không xúc động.

Ở An Lộc anh Quế ngụ trong căn hầm rất kiên cố, bữa nọ khi bàn giao ca trực cho thằng Bùi Ðức Kết xong, tui đi thẳng tới căn hầm của anh Quế để chơi.
Thấy tui đến anh Quế vồn vã mời tui chui vô "Tệ xá" của anh, một cái ghế bố nhôm được kê cuối vách căn hầm. Một bộ bàn ghế được đóng bằng ván thông của thùng đạn pháo binh, tuy vật liệu đơn sơ mà anh đóng bộ bàn ghế thật đẹp, trên bàn có cái Radio Catsset hiệu Sony với Model TC 110A và một chồng băng nhạc, nào là Trường Hải 11, Giao Linh, Phương Dung, rồi băng Tiếu vương Hội do Thanh Việt, khã Năng, Phi Thoàn, Xuân phát, La thoại Tân, anh cũng không quên tậu về mớ băng Cải Lương nghe để bớt nhớ nhà.

Anh Quế rót cho tui ly trà số một Quảng ngãi, rồi anh kể lại cuộc đời của anh :

-,Hùng biết không đáng lẽ anh không có ở đơn vị này đâu, anh đi lính gần nhà đi đi về về hàng ngày cũng sướng lắm, một hôm bà già bệnh nặng phải vô nhà thương nằm, để bà già nằm một mình tội nghiệp nên anh "lặn" về nhà lo cho má, dự tính ở mười bốn ngày rồi lên trình diện đơn vị, nhè đâu gần cả tháng mới yên, lúc này đơn vị báo cáo anh đào ngũ rồi..

Anh Quế kể tiếp, anh đành trốn ở nhà rồi ra đầu cầu chỗ tiệm sửa xe của chú ba phụ sửa xe kiếm tiền độ nhật và giúp cho mẹ già.

Bữa nọ xui cho anh , đang ráp cái máy xe Honda cho khách, gặp tuần cảnh hổn hợp bố ráp bắt quân dịch, do họ nhanh quá ập vô tiệm bắt anh trình giấy tờ, khi biết anh đào ngũ họ giải về Quân vụ thị trấn rồi đưa lên Quân lao Gò vấp thụ án, vậy là anh Quế thành người Lao công đào binh từ đó.

Ðợt đưa lao công đào binh ra các đơn vị tác chiến, anh Quế được đưa về Liên Ðoàn, do anh giỏi về máy móc nên thay vì đi vác đạn hoặc làm tạp dịch thì anh được làm thợ máy sửa các loại máy móc xe cộ của Liên đoàn.

Tui hỏi anh vậy chứ anh về Lien Ðoàn hồi nào, anh Quế nói:

- Chèn ơi lâu lắm rồi Hùng, Lúc Liên Ðoàn đóng ở "kà Tum" lận, lúc này là Trung Tá Trinh Văn Bé làm Liên đoàn trưởng, ông Bé cũng thương anh lắm, có lúc anh sửa xe xong, hoặc đi hệ thống điện cho Trung tâm hành quân thì ổng hay cho anh tiền uống cà phê, cái này cũng tiền ổng cho anh mua chứ lương lính sao dám mua.

Thì ra, anh Quế mua cái radio Catsset bằng tiền của sếp cho.

Vậy đó không mấy chốc tui thân với anh Quế còn hơn mấy anh em trong ban truyền tin, có lúc tui với thằng Liền ăn ngủ tại ban Quân xa, cũng vì chuyện này tui với thằng Lê văn Liền bị ông Ðại Úy Bôn ( trường ban truyền tin thay thế trung úy Tranh) rầy rà quá chừng:

-Tao thấy hai thằng bây ngộ ghê, tối ngày có chỗ ở không chịu cứ đi "Ngủ Lang" hoài vậy.

Những lần vậy anh Quế nhảy ra "Ðỡ đạn" cho tui với thằng Liền tức thì:

- Ôi kệ tụi nó đi Ðại úy, ngủ đâu cũng được, miễn sao tụi nó làm tròn nhiệm vụ thì thôi.

Rồi cả ban Quân xa "Hùa" vô bênh vực, khiến Ðại úy Bôn đành nhượng bộ không còn khó dễ gì hai thằng lính đi "Ngủ Lang" nữa.

Từ chiến trường An Lộc, đơn vị tui di chuyển nhiều nơi như Chánh Lưu ( Vùng xôi đậu cũng ác liệt lắm) Quảng ngãi, Mộ Ðức, Ðức phổ. Tam Quan Bồng Sơn, Ðèo Phù cũ, Ðồng Xuân Tuy Hòa....

Ra đến đèo Phù cũ đơn vị tui năm nơi đèo heo hút gió, cũng may phước có cái radio Catsset của anh Quế nên tụi tui cũng giải trí đỡ buồn, có những đêm nằm nghe chương trình Dạ Lan đài phát thanh Quân đội mà rưng rưng nước mắt.

Một trưa nọ, mấy anh em tập tập trung xuống lều của thượng sỹ Nghiệp để ăn cơm, thằng Liền ghé Trung Tâm Hành Quân kêu tui xuống ăn cùng cho vui, tui nói nó tình hành bên ngoài đang đụng trận dữ lắm không bỏ đi được.

Thằng Liền nói :

-Nhờ đỡ anh Trung Sỹ nhất Hoàng Tùng ngó giùm chút xíu mầy lua mấy cái rồi lên liền.

Tui thoái thoát:

- Thôi cứ ăn đi, xong ca trực máy tao ăn sau, lớ quớ có chuyện gì ông 639 ( Trung tá Tống Viết Lạc) cạo đầu khô luôn đó mầy.

Thằng liền đi xuống ăn với mấy anh em ban Quân xa. Rồi bổng dưng tui nghe hai tiếng nổ long trời lỡ đất, rồi nghe tiếng la thất thanh bên phía nhà ăn.

Tui bỏ chạy xuống coi tình hình ra sao, anh Quế, anh Lập, thằng Liền, Hạ sỹ Nghé nằm oằn oại dưới mấy vũng máu, thì ra pháo một trăm lẻ bảy li của phía bên kia trong núi An Lão phóng ra.

Sĩ Quan trực tức tốc gọi trực thăng tản thương đưa các,anh em về Quân y viện Quy nhơn cấp cứu.

Cũng may vết thương cũng không quá nguy hiểm thời gian ngắn các anh lại quay về Liên đoàn.

Một hôm đang nghe tuồng cải lương Mùa Thu trên bạch mã sơn, đang tới lúc vô vọng cổ của kép chánh tui nhấn stop rồi hỏi anh Quế:

-Ủa mà Anh Quế, anh về Liên đoàn lâu lắm sao cứ Binh nhì hoài vậy.

Lại với nụ cười hiền lành, anh nói:

- Hồ sơ quân bạ của anh bị sao đó, ban một cứ nói cố gắng chờ, mơi mốt điều chỉnh được sẽ thăng hai ba cấp luôn, giờ thây kệ miễn sao an lành, ngày mỗi cử cà phê nghe nhạc cũng là hạnh phúc lắm rồi Hùng, ngòai kia anh anh gian khỗ đổ máu hàng ngày, anh cũng không cần cấp bậc làm gì, tới đâu thì tới, miễn cấp trên và đồng đội quý mến mình là tốt lắm rồi.

Sau câu nói tui nhìn kỹ anh Quế và có suy nghĩ:

" Trên cõi đời này nếu như ai cũng như anh Quế chắc không có chiến tranh gây bao đau thương cho dân tộc mình"

.

Miền nam gãy súng tụi tui trỡ về đời sống dân sự, ngày nọ buồn quá tui mò ra dốc cầu Trương minh Giảng theo lời kể của anh Quế hồi còn ở chiến trường.

Gặp anh đang rị mọ sửa chiếc xe Honda PC của cô nàng nào đó gửi sửa, tui tới sau lưng vỗ nhẹ vai anh Quế khiến anh giật mình quay lại, nhận ra thằng Hùng "Ngủ Lang" ngày nào anh mừng rỡ ôm lấy tui trong tiếng nấc nghẹn ngào anh nói:

-không ngờ gặp lại Hùng anh mừng quá.

Anh xin phép chú Ba chủ tiệm sửa xe để dẫn tui qua bên kia cầu uống cà phê.

Hai anh em mừng mừng tủi tủi ôn lại những ngày quân hành quan khỗ mà đầy ấp tình huynh đệ chi binh.

Thỉnh thoảng tui đem cái xe Suzuki M12 ra cho anh Quế sửa, mục đích là để có cớ phụ cho anh thêm tiền để sinh sống, vì nghề sửa xe như đi câu cá, sống đắp đổi qua ngày.

Tui có viêc phải đi làm xa Sài gòn, một vài tháng mới có dịp quay về, lần nọ tui cưỡi xe ra cầu Trương Minh Giảng dự định cho anh Quế ít tiền, tới nơi tui tá hỏa, tiệm sủa xe của chú Ba và vài căn nhà của hẻm dọc bờ kinh này đã bị giải tỏa không biết họ dọn đi đâu, nhìn những đống gạch vụn vỡ nơi nhà anh Quế lòng tôi se thắt lại, tui lần mò hỏi han cũng chẳng biết anh dọn đi nơi nào, tiếc rằng thời đó chưa có.điện thoại di động hoặc máy nhắn tin sau này.

Vậy là tui với anh Quế mất nhau từ đó, anh Binh nhì muôn năm Võ Thành Quế ơi, em rất nhớ đến anh, nếu anh đọc được những dòng này. Anh comment dưới bài viết để mình còn cơ hội nghe lại giọng hát của "Con Nhạn trắng Gò công" vói bản nhạc Biển mặn mà mình đã cùng nghe nơi vùng dừa trĩu nặng Tam Quan- Bồng Sơn nghe anh.

Nhớ Anh nhiều.

16.2.2025


****

Hai Hùng SG

Mục Lục

6. Món Quà Valentine Cuối Cùng

PhamPhanLang

Trời tháng Hai vẫn mang cái lạnh khe khẽ, như một lời nhắc nhở về những ngày Lễ Tình Nhân đã qua. Ngồi bên cửa sổ, nhìn những cặp đôi dắt nhau trên đường, tôi không thể ngăn được cảm giác nhớ thương người đã xa.

Ngày 14/2/1985, đúng 40 năm trước, tôi có ca trực làm AOD (Administrative Officer of the Day) từ 4 giờ chiều đến 8 giờ sáng hôm sau tại bệnh viện quân đội Hoa Kỳ, Moncrief Army Medical Activity (MAMA), Fort Jackson, SC. Khi ấy, tôi đã gia nhập ngành Y của Lục quân Hoa Kỳ được 5 năm và mang cấp bậc Ðại úy. MAMA cũng là nhiệm sở đầu tiên của tôi sau khi hoàn thành khóa huấn luyện quân sự và khóa Thực tập Dinh dưỡng gần hai năm.

Hôm đó, tôi tranh thủ hoàn thành công việc sớm hơn thường lệ và xin phép về nhà lúc 2:00 chiều để có thể trở lại bệnh viện nhận ca trực AOD lúc 4:00 chiều. Nhà tôi nằm trong khu cư xá sĩ quan, cách bệnh viện chỉ một dặm, nên tôi nhanh chóng về nhà chăm sóc mẹ chồng đang bị cảm (mẹ chồng tôi bị bệnh tiểu đường, áp huyết cao, bệnh tim và bệnh thận), giúp bà uống thuốc và tiêm insulin. Sau đó, tôi nấu sẵn bữa cơm chiều cho bố mẹ chồng và chồng con, rồi vội vã trở lại bệnh viện nhận ca trực trước khi chồng và con tôi đi làm và đi học về.

Ðêm hôm đó, tôi rất bận rộn với trách nhiệm AOD. Ngoài những công việc thường trực, tôi còn lo thủ tục hành chính cho một binh sĩ tự tử bằng thuốc độc cần cấp cứu và hai bệnh nhân qua đời. Mãi đến gần 11 giờ đêm, tôi mới có cơ hội trở về phòng trực để nghỉ ngơi, người mệt nhoài và bụng đói meo vì từ trưa đến giờ chưa được ăn gì. Khi mở cửa phòng, tôi sững sờ ngạc nhiên khi thấy chồng tôi đã ngồi đó từ bao giờ. Bên cạnh anh là một lọ hoa với 12 đóa hồng nhung đỏ thắm, một hộp kẹo chocolate và bữa cơm chiều tôi đã nấu sẵn ở nhà. Anh đứng dậy, dịu dàng ôm tôi vào lòng, nhẹ nhàng hôn tôi và nói: "Happy Valentine vợ yêu của anh, chắc em mệt lắm. Anh đã mang hoa và cơm tối đến cho em đây. Anh đã đợi em từ lúc 7:00 tối để mình cùng ăn cơm với nhaụ.."

Tôi ngồi ăn cơm với chàng mà nước mắt cứ ứa ra vì lòng cảm động nghẹn ngào và hạnh phúc. Chúng tôi đã lấy nhau được 16 năm, có với nhau ba con 11, 13 và 15 tuổi, đã định cư ở Mỹ được 10 năm sau ngày miền Nam Việt Nam bị mất vào tay Cộng sản. Nhưng đây là lần đầu tiên tôi nhận được hoa hồng trong ngày Lễ Tình Nhân từ chàng. Tôi biết không phải vì anh không yêu tôi - trái lại anh thương yêu tôi tha thiết - mà vì phong tục Việt Nam không có ngày lễ này, anh luôn cho rằng lòng yêu thương chân thành từ trái tim mới là điều đáng quý. Tôi cũng đã quen tính anh, không vì điều này mà buồn giận, cũng không mong nhận hoa hồng vào ngày Valentine.

Nhưng tôi nào ngờ đó là lần đầu tiên và cũng là lần cuối cùng anh tặng hoa hồng cho tôi vào ngày Lễ Tình Nhân. Chỉ vài tháng sau đó, định mệnh cướp anh ra khỏi đời tôi vào ngày Lễ Ðộc Lập Hoa Kỳ 4/7/1985, khi anh cố gắng cứu bốn đứa bé (trong đó có con gái út của tôi) bị sóng ngầm cuốn xa trong lần picnic cùng bạn bè bên bờ biển Folly Beach, Charleston, SC.

Sau khi chàng mất đi, trong ngày Lễ Tình Nhân năm sau, tôi đã mua 12 đóa hồng nhung đặt trên bàn thờ và mộ chàng. Ðêm ấy, lần đầu tiên chàng hiện về trong giấc mơ...

CHIÊM BAO

Trong giấc mơ anh trở về mờ ảo
Dáng anh gầy tóc rối mắt hư hao
Anh nhìn em không nói một lời nào
Và cứ thế anh dần dần tan biến...

Trong khói sương dáng anh mờ ẩn hiện
Em nghẹn ngào níu kéo bóng hình anh
Một tí thôi tí nữa đừng đi nhanh
Xin anh đó xin anh đừng đi vội....

Anh mờ dần tia mắt anh bối rối
Lẫn ngậm ngùi chua xót và yêu thương
Anh đi rồi em ôm lấy mùi hương
Ðừng tan mất xin hương đừng tan mất...
phamphanlang


CHIÊM BAO - Thơ PhamPhanLang - Nhạc Mộc Thiêng - Ca sĩ Hương Giang

Ðã 40 năm qua rồi, nhưng mỗi năm vào ngày Lễ Tình Nhân, tôi lại hồi tưởng ký ức xưa và lòng dạt dào tưởng nhớ đến người chồng yêu quý với nụ hôn dịu dàng, vòng tay ôm thắm thiết và những đóa hồng nhung đỏ thắm chàng tặng tôi trong ngày Valentine.

phamphanlang
14/2/2025

The Last Valentinés Gift

The chilly air of February still lingers, a subtle reminder of past Valentinés Days. Sitting by the window, watching couples strolling down the street, I can't help but be overwhelmed with memories of the one I lost.

On February 14, 1985, exactly forty years ago, I was on duty as the Administrative Officer of the Day (AOD) from 4:00 PM until 8:00 AM the next day at the Moncrief Army Medical Activity (MAMA) hospital at Fort Jackson, SC. At that time, I had been serving in the ỤS. Army Medical Corps for five years and held the rank of Captain. MAMA was my first assignment after completing Army Basic Officer Training and Army Dietetic Internship for almost two years.

That day, I finished my patient care duties earlier than usual and was granted permission to go home at 2:00 PM so I could return to the hospital in time for my AOD shift at 4:00 PM. My house was located in the officers housing area, just a mile from the hospital, allowing me to quickly return home to tend to my mother-in-law, who was ill. I gave her medication, administered her insulin shots (she had diabetes, high blood pressure, heart, and kidney disease), and prepared dinner for my in-laws, husband, and children. Then, I hurried back to the hospital before my husband and children returned home from work and school.

That night, I was extremely busy with my AOD responsibilities. Besides routine duties, I had to handle the administrative procedures for a soldier who attempted suicide by poisoning and required emergency care, as well as two patients who passed away. It wasn't until nearly 11:00 PM that I finally had a chance to return to the on-call room to rest. I was utterly exhausted and starving, having not eaten since noon. When I opened the door, I was stunned to see my husband sitting there, waiting for me. Beside him was a vase with twelve vibrant red roses, a box of chocolates, and the dinner I had prepared earlier. He stood up, gently embraced me, kissed me softly, and said, "Happy Valentinés Day, my love. You must be exhausted. I brought you flowers and dinner. Íve been waiting since 7:00 PM so we could eat together."

Tears streamed down my face as I ate with him, overwhelmed by emotion and happiness. We had been married for sixteen years, had three children aged 11, 13, and 15, and had been living in the ỤS. for ten years after the fall of South Vietnam to the Communists. This was the first time he had ever given me roses on Valentinés Day. It wasn't that he didn't love me ..on the contrary, he loved me deeply. However, in Vietnamese culture, Valentinés Day was not a common tradition, and he always believed that genuine love from the heart mattered more than gifts. I had long understood this about him and never felt upset about not receiving flowers on Valentinés Day.

But little did I know that this would be the first and last time he would ever give me roses on Valentinés Day. Just a few months later, fate took him away from me on July 4, 1985. He lost his life trying to save four children (including our youngest daughter) who were swept away by an undertow during a beach picnic with friends at Folly Beach, Charleston, SC.

The following Valentinés Day, I bought twelve red roses and placed them on his altar and grave. That night, for the first time, he appeared in my dreams...

A Dream

In my dream, you return in misty glow
Thin and frail, your hair unkempt, eyes full of woe
You gazed at me, yet spoke no word
And slowly, you faded, like a drifting bird...

Through misty haze, your form appears so slight
I reach for you but you drift out of sight
Just a moment, don't step so far, so fast
Please, my love, don't let this moment pass...

Your tender eyes, so full of love and pain
A touch of sorrow, a longing deep, ingrained
You fade away, just fragrance left behind
Oh, dearest scent, please linger for all timẻ

phamphanlang

Forty years have passed, but every Valentinés Day, I find myself reliving that memory, my heart swelling with remembrance of my beloved husband?the gentle kisses, the warm embrace, and the deep red roses he gave me on that one unforgettable Valentinés Day.

2/14/2025

PhamPhanLang

Mục Lục

7. Tình Yêu Không Hẹn Trước

Kim Loan

****
Lúc tôi đậu thanh lọc, được chuyển từ trại "cấm" sang trại tự do, tinh thần vui vẻ, tôi không có ý định tiếp tục công việc ở post office mà muốn thử công việc mới, làm thiện nguyện 3 jobs không hề mệt mỏi . Sáng sớm dạy lớp English Vỡ Lòng cho người lớn tuổi tại trường ESL, sau đó chạy "show" qua trường Việt Ngữ dạy Tiếng Việt cho các em nhỏ, và thời gian còn lại trong ngày làm việc là dành cho Văn Phòng Cao Ủy Ðịnh Cư .

Nơi nào tôi cũng có người quen, vì ở trại Transit (tự do) này mọi người đều chung hoàn cảnh may mắn, đậu thanh lọc, chờ ngày tìm được phái đoàn nào đó phỏng vấn rồi đi định cư, tương lai phơi phới, nên chúng tôi mau chóng gần gũi mến thương nhau .

Ở trường ESL có một nhóm Thầy, Cô khá hợp "gu", mặc dù tôi nhỏ tuổi nhất, ngoài giờ dạy, chúng tôi còn gặp nhau ngoài quán cafe, hủ tíu, đến nhà nhau ăn cơm mỗi khi có sinh nhật, giỗ quảy .

Trong nhóm này, tôi thân nhất với Chị, một phần vì Chị ở chung lô nhà, hai "nhà" đối diện nhau, gặp nhau cả ngày, đến trường cũng gặp nhau, phần khác là Chị cũng từng là giáo viên Tiểu Học như tôi khi còn ở Việt Nam, nên hai chị em ríu rít mỗi ngày, rủ nhau đi chợ, đi ăn, tối tối rảnh cùng vài Thầy Cô khác kéo nhau lên trường ESL tán dóc với Thầy Hiệu Trưởng "đóng đô" ngày đêm trên đó . (Thầy được phân công ở ngay căn phòng nơi cổng sau của trường).



Chị qua trại cùng với hai đứa con, một trai một gái, mười tuổi và tám tuổi. Chồng chị bị mất tích trên biển trong một chuyến vượt biên từ vài năm trước. Chị kể, chuyến tàu mang chồng chị và mấy chục người khác, ra khơi mấy tháng liền không có tin tức, tất cả các gia đình có người thân trong chuyến tàu dáo dác hỏi thăm nhau, rồi niềm hy vọng dần dần tàn lụi, đớn đau tuyệt vọng . Gần ba năm sau, chị quyết định mang hai đứa con lên đường ra khơi, mặc dù gia đình Chị ngăn cản vì lo sợ hiểm nguy, Chị bảo:

- Chả lẽ số phận đã để ảnh mất tích trên biển, rồi không tha ba mẹ con chị luôn sao?



Vết thương nào rồi cũng nguôi ngoai, Chị tin rằng hoàn cảnh Chồng chị mất tích đã giúp ba mẹ con đến bờ tự do và may mắn đậu thanh lọc, Chị mong hương hồn Chồng tiếp tục phù hộ cho Chị và các con trên con đường tương lai khi định cư ở nước thứ ba .



Bữa đó tôi đến nhà Chị, thấy ba mẹ con đang ăn cơm với hai người tôi không quen biết, Chị giới thiệu:

- Loan ơi, đây là Phúc, người đi chung chuyến tàu chị. Ðây là Tân, em chồng của chị, cũng đi chung chuyến tàu, Phúc và Tân mới đậu thanh lọc, vừa nhập trại Transit mình hôm qua đó.



Tôi sà vào ăn cơm chung với cả nhà. Anh Phúc nhỏ hơn Chị 4 tuổi, còn Tân nhỏ hơn tôi hai tuổi . Bữa ăn hội ngộ rộn ràng, và Chị vui vẻ nhận lời nấu cơm tháng cho anh Phúc và Tân, vì đàn ông một mình vụng về cơm nước, mà Chị thì đằng nào cũng lo cơm nước cho ba mẹ con . Tôi nghe kể anh Phúc từng là giáo viên Tiếng Anh bên Việt Nam bèn đề nghị Chị rủ Anh Phúc vào dạy trường ESL, còn Tân thì có bạn sẽ giúp đưa vào làm ngoài bệnh viện khu Lào-Hmong. (Ở trại tỵ nạn Thailand, những người đi làm thiện nguyện, ngoài chuyện mỗi tháng có chút lương bổng tượng trưng từ Cao Ủy, còn được ưu tiên miễn làm lao động định kỳ trong trại, và nhất là có chút ...uy với người xung quanh, nên chúng tôi, kẻ trước người sau, thường giới thiệu bạn bè quen biết cùng đi làm thiện nguyện)



Thế là từ đó, hàng ngày, ngoài buổi sáng đi dạy chung, Anh qua nhà chị ăn hai bữa cơm, rồi dạy các con chị học bài hoặc chơi với chúng.



Tình yêu, có ai ngờ! Lửa gần rơm hay hai trái tim đã tìm thấy rung một nhịp đập? Anh chị bắt đầu yêu nhau, nhưng chỉ trong âm thầm vì còn biết bao cản trở xung quanh: Trước tiên là hàng rào tuổi tác (tình yêu chị em hả, có ai chấp nhận và hiểu cho!), rồi là rào cản của thị phi cuộc đời, làm sao thoát khỏi những cái miệng ?rảnh rang?của những ông bà Tám cùng lô nhà, rằng ?trai tân cặp với gái già?? Làm sao công khai nơi trường ESL khi họ vẫn gọi nhau là chị/em? Làm sao ăn nói với hai đứa nhỏ khi lâu nay chúng vẫn gọi anh là ?chú? rất thân thương, yêu mến? (Từ ?chú? chuyển thành ?chả khó à!). Ngoài ra, rào cản ?nặng ký? khác là thằng Tân, em chồng đang ăn cơm tháng ở nhà chị. (Trên giấy tờ căn cước tỵ nạn của chị còn ghi rành rành tên chồng với ghi chú ?Lost at Seả).



Mà hai người dấu kỹ lắm, các Thầy Cô trường ESL không ai nghi ngờ, thằng Tân cũng rất vô tư chẳng tò mò thắc mắc, các "bà Tám" trong lô cũng chẳng chút mảy may đặt dấu hỏi gì, vì hàng ngày cả Anh và thằng Tân đều đến nhà Chị ăn cơm hai bữa, Anh nán lại chỉ bảo bài vở cho hai đứa nhỏ, và cũng có mặt tôi thường xuyên đến chơi nữa mà!

Tuy nhiên, Chị không thoát khỏi "cặp mắt sắc bén" của tôi, dầu đôi lần tôi ỡm ờ dọ ý Chị vẫn chối phăng. Cho đến một buổi chiều kia tôi đến cửa nhà Chị thì Anh vừa bước ra, tôi tiến vào nhà thì Chị còn đứng đó, trên tay là một nhánh hoa hồng đỏ, còn lấp lánh mấy giọt nước .

Lần này Chị bèn trút hết bầu tâm sự cho tôi nghe, thú nhận cõi lòng vì Anh vừa được phái đoàn Mỹ phỏng vấn và nhận cho định cư, trong khi Chị và hai con đang bị Mỹ "pending" treo hồ sơ .

Chỉ cành hoa hồng, chị nói:

- Ảnh tặng chị đó, ảnh nói hôm nay là Valentines, ngày Tình Yêu.

- Ủa, ngày gì lạ à nghen, chắc ảnh mê chị rồi ảnh bịa ra, chớ nào giờ em có nghe gì về ngày này đâu nà!

- Thì chị cũng như em, có biết gì đâu. Nhưng ảnh nói bà Sue người Úc bên Hội Thánh Tin Lành nói cho ảnh biết đó .

- Vậy là có Ngày Tình Yêu thiệt hả chị?



Thấy Chị buồn, tôi khuyên Chị cứ chờ phái đoàn Mỹ tái phỏng vấn, và hãy để thời gian minh chứng tình yêu . Tôi cũng cảm thông khi hai người không dám công khai tình yêu . Tôi bảo, khi qua Mỹ rồi thì Chị và Anh nếu còn tình yêu thì lúc đó hai con sẽ hiểu và chấp nhận, còn với trại tỵ nạn thì trăm nghìn miệng lưỡi thế gian, vả lại, Anh cũng sắp lên đường định cư, thôi thì ráng giữ gìn cho nhau, hẹn ngày tái ngộ không xa .



Do vậy, họ tiếp tục yêu thầm lặng, chỉ trao nhau tình yêu qua ánh mắt, qua những cử chỉ lặng lẽ, và những cái nắm tay vội vã những lúc hiếm hoi ở bên nhau ngắn ngủi. Một vài giờ riêng tư bên nhau cũng không thể , vì lúc nào cũng có con cái, thằng em chồng, hàng xóm xung quanh tấp nập, nên bỗng dưng mối tình trở nên ?lén lút?, còn khổ hơn ?cách núi ngăn sông?.



Cứ thế, cho đến ngày Anh có tên trong danh sách lên đường đi Mỹ. Nửa đêm hôm đó, khi cả trại còn say giấc, Anh liều mạng mò qua nhà Chị, rồi chui vào mùng (Chị ngủ 1 mùng, hai đứa nhỏ 1 mùng. Cũng may Anh không chui lộn mùng trong trời tối đen vì anh có mang theo cái đèn pin). Chị giật mình khi nhận ra Anh nhưng không nói một câu nào vì sợ hai con thức giấc. Họ hôn nhau dồn dập trong bóng đêm, vỡ oà bao nỗi niềm của những ngày câm nín. Khi Anh sắp chạm vào giới hạn ?rực rỡ chơi vơỉ, thì Chị bừng tỉnh, chỉnh lại áo quần, rồi lao ra bên ngoài. Anh sững sờ, rồi chạy theo Chị.

Chị vẫn chạy đi trong đêm, qua các lô nhà, băng qua những con đường gập ghềnh trong trại, đôi chân trần của Chị bị đau vì rướm máu. Anh vẫn đuổi theo sau, như hai bóng ma, không dám gọi tên nhau. Khi đến gần cổng trại, thấy có bóng lính Thái và ban bảo vệ đi tuần tra, Chị đành rẽ vào khu bể nước gần đó, vừa lúc Anh đuổi kịp. Anh ôm Chị, liên tục xin lỗi, và lau những giọt nước mắt nức nở, nghẹn ngào trên khuôn mặt người yêu, rồi hai người bước trở về khu nhà khi trời đang hừng sáng để tiễn anh lên đường đi định cư.



Những chi tiết trên, là Chị kể lại cho tôi nghe trong một chiều mưa sau khi anh rời trại được mấy hôm, lòng còn đầy nỗi niềm nhớ thương vời vợi.



Một thời gian sau đó, tôi đi định cư Canada, có viết về trại cho Chị vài lá thư rồi bị mất liên lạc, nghe nói ba mẹ con Chị cũng lên đường đi Mỹ .



Mỗi mùa Valentines tôi lại nhớ Chị, nhớ cành hoa hồng Anh tặng Chị năm xưa. Trong một lần gặp gỡ vài người tỵ nạn cũ ở California nhiều năm trước, có người cho tôi biết Chị từng sống ở Quận Cam, chỉ với hai đứa con, không có Anh, rồi ba mẹ con dọn đi tiểu bang khác. Vậy là mối tình nồng cháy, không hẹn trước nơi trại tỵ nạn ấy cũng theo ?lời nguyền? mà dân tỵ nạn hay nói với nhau ?chặt cua là khuất bóng?, chỉ còn là kỷ niệm mang theo trong đời!?



Tôi chợt nhớ câu hát của nhạc sĩ Trúc Phương tôi thường đùa, hát cho chị nghe mỗi khi chị nôn nao đợi chờ thư của Anh từ Mỹ Quốc: "Ðường vào tình yêu, có trăm lần vui, có vạn lần sầu "?, rồi chị mắc cở, mắng tôi: "Hát gì tầm phào không hà, nghe xui thấy mồ!"

Chẳng lẽ tôi có "cái miệng ...ăn mắm ăn muối" thiệt sao!?

Edmonton, Valentines 2025

Kim Loan

Mục Lục

8. Gã Khờ Hay Thằng Ngốc Việt Nam ....

Nguyễn Bàng

****
CÒN SÓT LẠI Ở ÐẦU THẾ KỶ 21 NÀY?

*

Biết tôi hay lò dò lên mạng để tìm đọc dăm ba thứ thay vì phải đọc báo in, nghe đài hay xem nghe truyền hình thời sự nhưng lại là một ông già không biết chơi Phây, không biết Gúc để tìm tòi các trang mạng hay, nhà văn Ðặng Xuân Xuyến đã gửi Mail chỉ đường dẫn mời tôi đọc CHUYỆN CỦA GÃ KHỜ, một truyện ngắn anh viết năm 2006, ra sách năm 2007 (in chung) nhưng giờ mới post lên blog của anh và gửi một số trang và như anh nói gửi để tôi đọc cho vui. Chính vì thế, khi nhìn vào tên truyện, tôi ngỡ mình sẽ được đọc kiểu truyện chàng khờ với hình tượng nhân vật trung tâm là các anh chàng ngốc nghếch với những hành động, việc làm? ngây ngô ngớ ngẩn dại khờ đã đem lại tiếng cười sảng khoái và những trải nghiệm vô cùng lí thú để từ đó người nghe, người đọc rút ra những bài học cho bản thân. Nhưng đọc xong CHUYỆN CỦA GÃ KHỜ, tôi chẳng được vui tý nào mà lại cảm thấy đắng lòng khi nhận ra gã Khờ này phải chăng là một THẰNG NGỐC VIỆT NAM còn sót lại ở đầu thế kỷ 21 này.

Ðúng là gã Khờ của Ðặng Xuân Xuyến không giống những chàng ngốc, những thằng dại khờ như trong các truyện dân gian của ta với cái ngốc cái dại không biết để đâu cho hết khiến mọi người phải ca thán bảo nhau:

Một đêm quân tử nằm kề

Còn hơn thằng ngốc vỗ về quanh năm.

Hay:

Con vợ khôn lấy thằng chồng dại

Như bông hoa lài cắm bãi cứt trâu

mà gã đã từng là một thằng ngốc đại gia trong xã hội Việt Nam đương thời ?đã từng vụt sáng chói lóa trong mắt mọi ngườỉ.

Những chàng ngốc trong truyện dân gian vì ngốc quá nên luôn bị lừa như có anh mười năm đi ở cho lão trọc phú chỉ được ba nén vàng giả nhưng cầm trên tay, anh ngốc cứ tưởng là vàng thật. Rồi chàng hí hửng muốn đi du ngoạn khắp nơi, đầu tiên có kẻ gạ chàng ta đổi 3 lạng vàng lấy sáu nén bạc mà thực ra chỉ là sáu miếng chì, rồi có kẻ gạ đổi 6 miếng chì lấy bó "lụa đinh kiến" quý hiếm mà thực ra chỉ là bó giấy dó, rồi đổi bó giấy dó lấy cái ?thiên địa vận? biết trước mọi việc trên thế gian mà thực ra chỉ là cái chong chóng, rồi đổi cái chong chóng lấy viên ngọc lưu ly chưa chắc vua đã có được mà thực ra chỉ là một con niềng niễng có đôi cánh xanh đỏ.

Gã Khờ trong truyện của Ðặng Xuân Xuyến bị lừa tiền, lừa nhà đi đến cảnh ?bây giờ, hắn tiều tụy, thảm thương còn hơn mèo đi kiết? hiển nhiên không phải vì gã ngu đần như chàng ngốc kia mà chỉ vì gã có tính thương người và lòng trắc ẩn. Với tấm lòng tốt đẹp ấy, gã rất tin vào tình người nên đã cho thằng bạn nối khố mượn tiền mà không cần giấy ghi nợ, cũng không cần có người làm chứng, vì vậy khi cần đến đòi lại thì được thằng bạn ?nhướng đôi lông mày thô đậm, xoăn tít, nhìn hắn từ đầu xuống chân rồi hô hố cười, bảo hắn là thằng khùng, nếu đói quá, không có chỗ xoay sở thì cầm lấy vài chục nghìn mà đắp đổi qua ngày, việc gì phải diễn trò ngớ ngẩn như thế?. Tiền không đòi được, hắn tìm về lấy lại ngôi nhà nho nhỏ ở ngoại ô đã giao cho thằng em kết nghĩa trông coi. Thằng em kết nghĩa này là một thằng bé đánh giày nhem nhuốc mà gã đã lầm tưởng là người lương thiện nên đã cưu mang đem nó về nhà nuôi ăn học. Nhưng khi đến ngôi nhà, chạy ra đón hắn không phải là thằng em kết nghĩa mà là con chó có tên là ?Tình Nghĩả. Rồi thằng em ấy, khi biết ý định của gã, nó đã không ngượng mồm, nói trắng phớ ra rằng: ?Vâng, nhà này mua bằng tiền của anh nhưng em đã làm sổ đỏ đứng tên là chủ sở hữu rồỉ và đuổi hắn đi như đuổi một con chó.

Hai cái khờ dại, hai cái sai lớn nhất về sự ngộ nhận tình người đến nỗi gã bỏ ngoài tai những nhận xét tinh tế của vợ gã về ông bạn nối khố và thằng em kết nghĩa, không để tâm đến những lời can ngăn của thị, dẫn đến cảnh ?nhà hắn thưa dần rồi mất hẳn nụ cười hạnh phúc của người vợ? và đưa tới cảnh ?vợ hắn nằng nặc nộp đơn ly dị?.

Trong một xã hội mà mọi chuẩn đạo đức đang bị băng hoại, dối trá lừa đảo phát triển như nấm độc khắp nơi nơi như: lừa đảo qua mạng, lừa đảo bán hàng đa cấp, lừa đảo xin việc làm, lừa đảo chiếm đoạt tài sản ?, gã Khờ đã không thèm nhớ đến lời mọi người vẫn thường bảo nhau: Cho bạn vay tiền: "Ðứng" cho vay, "quỳ" đòi nợ, cho thằng bạn nối khố vay tiền mà không cần giấy ghi nợ cũng không cần có người làm chứng. Trong lúc chưa bao giờ câu nói ?tấc đất tấc vàng? đúng cả nghìn lần như bây giờ khiến cháu giết bà vì sổ đỏ, anh em ruột thịt đâm chém nhau vì nhà đất, thì gã Khờ lại giao hết giấy tờ và nhà đất cho thằng em kết nghĩa trông coi hộ. Gã Khờ tuy không ngu đần, không kém về trí khôn nhưng đã suy xét, ứng phó, xử sự chỉ với thứ lòng tốt đơn thuần và cao thượng của riêng gã nên mới ra nông nỗi thảm hại hơn cả những thằng ngốc trong truyện cổ dân gian. Thế chẳng phải là một thằng ngốc còn sót lại ở đầu thế kỷ này thì sao! Và thế thì làm sao mà vui được khi nghe chuyện về gã? Họa chăng có một chi tiết làm người đọc vui gượng tý chút, ấy là thấy gã tinh thông về tử vi lý số, biết về mình: ?Thôi thì cũng là do số phận. Cung nô của hắn chẳng ra gì thì đành chấp nhận. Ðã Tham Lang hãm địa lại đồng cung với Thiên Diêu hãm địa thì đời hắn tàn vì chữ tình là phảị? mà vẫn mù quáng đi đến chữ ?tàn?. Thật đúng là ?Số thầy thì để cho ruồi nó bâủ!

Kiểu truyện chàng ngốc trong dân gian thường có hai xu hướng kết thúc, hoặc là chàng ngốc phải chết hoặc là chàng ngốc gặp may mắn tìm được hạnh phúc, trở thành người giàu có, khôn ngoan hơn. Gã Khờ trong truyện ngắn của Ðặng Xuân Xuyến đã không phải chết vì gã không phải là nhân vật xấu, không bị người đời căm ghét; gã cũng không phải chết để khắc sâu bài học kinh nghiệm sống của con người là: Ðừng ngốc nghếch làm việc một cách máy móc thụ động, không biết suy xét vấn đề một cách kĩ lưỡng, không hiểu gì về cuộc sống cả mà phải biết làm chủ được những suy nghĩ và hành động của mình để tránh phải sẽ gặp sự thất bại.

Không bắt gã Khờ phải chết mà rốt cục, Ðặng Xuân Xuyến cũng cho gã được gặp may, nhưng trước khi đến với vận may, gã còn phải ê chề nếm thêm ít nỗi nhục nhã đắng cay của thời đại mới.

Ấy là, sau khi biết bình đã vỡ rồi, gã Khờ cũng nhận ra là phải lấy thân mà trả nợ đời cho xong. Ðầu tiên, gã vùi mình trong men rượu rồi tự nguyện làm một ?Thằng đàn ông bán thân nuôi miệng, một thằng điếm?.

Như đã nói, gã Khờ trong truyện ngắn của Ðặng Xuân Xuyến là một kẻ có học. Vậy gã thừa hiểu, ở Việt Nam từ xưa đến nay người ta đã không mấy ưa loại người làm đĩ, cho dù là đĩ cái. Thì kia, cô Kiều của Nguyễn Du trong văn chương Việt Nam tuy đã được Kim Trọng khen ngợi là: ?Như nàng lấy hiếu làm trinh - Bụi nào cho đục được mình ấy vaỷ?, và cô đã sống trong niềm yêu mến của bao lớp người Việt từ bậc thức giả đến kẻ bình dân xưa vậy mà cũng vậy, thế mà mấy lần cô Kiều đã bị cụ Huỳnh Thúc Kháng, một chí sĩ yêu nước gọi là "Con đĩ Kiều", "Cái giống độc con đĩ Kiềủ .

Ấy là đĩ cái vốn đã cùng với mại dâm xuất hiện và phát triển từ thời nguyên thủy huống chi đĩ đực mới chỉ đến thế kỷ này mới xuất hiện. Gã Khờ bất chấp mọi giá làm một thằng điếm, một con đĩ đực vì ?Hắn cần tiền. Hắn cần tạo dựng lại cơ nghiệp. Hắn cần được tung hô, cần được trọng vọng như ngày trước. Ðời hắn không thể thiếu thứ hàng xa xỉ đó?.

Làm đĩ đực, ấy là con tàu tốc hành để gã nhanh chóng đi tới ga nhặt tiền.

Ngay lần đầu tiên làm thằng điếm đực, gã đã may mắn không phải hầu hạ một máy bay bà già đã sồ sề, nhăn nhúm nhưng thèm khát tình dục mà là gặp một ?ả? có ?Khuôn mặt đẹp, da lại trắng hồng?. Mới đầu, thấy ?Ả đẹp. Hắn cũng thích? nhưng khi vào cuộc gã mới nhận ra ả là một ?con vợ đĩ lên đĩ xuống, đĩ ngang đĩ dọc mà thằng chồng cấm dám ho hẻ, một ?con đàn bà đĩ thõa đang lên cơn động đực?. Thế là ?Hắn không thích cuộc chơi này nhưng hắn không còn sự lựa chọn? vì gã cần tiền như trên đã nói và thêm nữa vì gã sợ cái thằng vừa dẫn mối vừa bảo kê cho ả mua dâm gã, với ?Một giọng nói sắc gọn, rờn rợn vang lên?:

- Làm bổn phận đi. Muốn chết à?

ở đằng sau cánh cửa.

Hầu hết các truyện dân gian về các chàng ngốc đều kết thúc có hậu như gặp vua được vua ban thưởng một chức quan trong triều đình và sống cuộc đời giàu có sung sướng hoặc nhờ nói mò mấy câu văn chương học lỏm mà cuối cùng được hưởng hạnh phúc. Nhưng phổ biến nhất là các chàng ngốc đều may mắn có được cô vợ thông minh hết lòng vẽ đường chỉ lối cho chồng làm ăn nhưng ngốc vẫn hoàn ngốc, hết lần này đến lần khác đều thất bại khiến người vợ bị người đời mỉa mai muốn tự tử cho xong đời nhưng rồi vì lòng thương chồng các nàng đã bỏ ngay ý định tiêu cực đó, quyết tâm tìm cách giúp chồng trở thành người khôn ngoan hơn.

Ðặng Xuân Xuyến cũng dành cho gã Khờ của mình một kết cục có hậu tuy rất khác các truyện dân gian. Gã được một người 12 năm trước đã chịu ơn gã. Người ấy, khi xong việc để lại cho gã một bức thư: ?lấy lại đầy đủ giấy tờ ngôi nhà từ tay thằng em kết nghĩả của gã bằng cách làm cho: ?Nó thua bạc, gán nhà trả nợ theo đúng kịch bản mà em cùng nhóm bạn thân dàn dựng?. Người ấy cũng cũng lấy lại ?sợi dây chuyền ?bảo bốỉ mà anh rất quý, bị thằng bạn nối khố của anh chiếm đoạt? cùng ?Số tiền thằng bạn nối khố lừa đảo, em cũng đã đòi lại và chuyển vào tài khoản cá nhân của anh?. Bằng cách: ?dùng các chứng cứ phạm pháp ?uy hiếp?, bắt tên khốn kiếp phải trả lại anh số tiền đã chiếm đoạt, bọn em đã chuyển cho nhà chức trách những bằng chứng phạm pháp của nó, bắt nó phải trả giá cho những tội ác đã gây rả

Một cái hậu tưởng như mơ, đẹp quá sức tưởng tượng khiến CHUYỆN CỦA GÃ KHỜ như một cổ tích hiện đại và nhân vật Gã Khờ thấy lại lòng yêu trời, yêu đất và yêu cuộc sống: ?Hắn bước ra sân, ngước mắt nhìn bầu trời xanh ngắt. Tiếng họa mi nhà ai lảnh lót làm hắn lặng người, rồi bất chợt hắn mỉm cườị?

Một số bạn đọc cho rằng: ?kết thúc truyện lộ bàn tay sắp đặt của tác giả quá?, nói như các nhà phê bình văn học là tô hồng quá. Thì tác phẩm văn học là đứa con tinh thần của nhà văn nên nhà văn tạo dáng cho đứa con tinh thần ấy của mình ra sao là tùy thích. Vì vậy tôi có phần đồng ý với nhận định trên của người đọc. Nhưng đọc xong CHUYỆN CỦA GÃ KHỜ, tôi có cảm nhận trong sự sắp đặt lộ liễu ấy, Ðặng Xuân Xuyến đã rất muốn giải trình cùng bạn đọc những suy nghĩ ẩn dấu bên trong mà tác giả không thể nói trắng ra được. Theo tôi, thì đó là:

Ðành rằng thời đại ngày nay ở nước ta không còn vua nên gã Khờ sao còn được vua cứu giúp và ban thưởng. Ðành rằng, vợ gã Khờ đã cám cảnh kiểu thương người một cách mù quáng của chồng, đã ly dị gã nên gã đâu còn được cô vợ thương yêu giúp chồng khôn ngoan hơn trong cách sống của một xã hội đang loạn chuẩn đạo đức để xóa bỏ ảo tưởng về sự lãng mạn của tình yêu và sự chân thành của tình huynh đệ, bằng hữu. Không có vua ban thưởng, không còn vợ giúp khôn nên phải có một người 12 năm trước đã chịu ơn gã nay ra tay cứu giúp gã. Như thế cũng hợp lý.

Nhưng hà cớ gì người đó không phải là một người Việt đang sống cùng gã trên giải đất hình chữ S này mà lại phải là một người Nhật gốc Việt, nói một cách khác là một người Việt đã dời xa xứ sở Thiên đường Xã hội chủ nghĩa của mình để đến sống ở ?Ðất nước Mặt trời mọc? tư bản đang giãy chết. Bao nhiêu luật lệ để đâu, bao nhiêu người Việt đứng về lẽ phải đi đâu mà phải để người Nhật gốc Việt đó về nước và như có phép lạ, lấy lại cho gã tiền bạc đã bị thằng bạn nối khố bất lương quỵt nợ và nhà cửa đã bị thằng em kết nghĩa chó chết chiếm đoạt. Ðã thế người đó còn để lại trong thư cho gã những lời lãng mạn đẹp như hoa hồng buổi sáng:

?Vâng! Nhất định khi trở về Việt Nam em sẽ đưa vợ con đến chào anh. Lúc bấy giờ, em sẽ thoải mái được nói lời cám ơn anh, cám ơn vị ân nhân đặc biệt của mình.

Ps: Anh!

Chị vẫn còn yêu anh nhiều lắm. Hãy đến làm lành với chị để các cháu được sống trong vòng tay yêu thương của cả bố, cả mẹ.?

Và vì thế tôi coi nhân vật GÃ KHỜ trong truyện ngắn của Ðặng Xuân Xuyến là một THẰNG NGỐC VIỆT NAM còn sót lại ở đầu thế kỷ 21 này. Một thằng ngốc hiện đại nên mới có được sự may mắn từ những phép màu hiện đại như khả năng kỳ tài của anh chàng người Nhật gốc Việt kia. Tôi thấy mình cần phải đọc CHUYỆN CỦA GÃ KHỜ này kỹ hơn và ngẫm nghĩ sâu hơn?

Sài Gòn, cuối tháng 07.2018


Sài Gòn, thứ sáu 09-09-2016

Tác gia, Nhà giáo

Nguyễn Bàng

Mục Lục

9. Xoay Vòng Sinh Nhai

Bạch Liên

**** *****
Dòng đời âm thầm trôi. Giật mình! Tôi xa Sài Gòn mấy mươi mùa thu thay lá. Lâu lâu thả hồn, rủ mây ngàn về thăm quê ngoại bên kia bờ đại dương. Trước mắt tôi là thảm lúa xanh xì, mịn màng như tấm thảm nhung chạy dài tới cuối chân trời.

Ông bà ngoại cả đời sống nhờ vào ruộng lúa. Thế kỷ trước, người dân hiền hòa thường sinh nhai với nghề nông chân chất này. Miền Nam hãnh diện là vùng đồng bằng trù phú. Ruộng vườn trải dài ngút ngàn tận chân mây, cò bay thẳng cánh. Sông ngòi giăng mắc khắp mọi nơi, loang chảy dòng nước ngọt ngào tưới đẫm cánh đồng lúa bao la.

Miền tây được mệnh danh là vựa gạo trời ban tặng. Hình thể đất nước mỏng manh, uốn cong tựa như chữ S. Ðược ví như đôi giống gánh đong đưa hai thúng đồng bằng. Ðòn gánh yếu gầy của miền Trung nằm giữa, thon gọn với hai đầu thúng là miền Bắc và miền Nam.


Tam giác miền Bắc chở chuyên nhiều sương mù cùng mùa đông lạnh giá.

Vùng đất phì nhiêu miền Nam là thúng lúa nặng trĩu, chất đầy hạt gạo trắng nõn nà.



Nguồn nước ngọt lịm của những nhánh sông, nuôi lớn con người miền Nam chất phác hiền hòa. Miền tây chằng chịt sông rạch đem mạch nước vào những cánh đồng phẳng lặng. Những mạch nước cuộn theo phù sa, màu mỡ chảy vào tận cùng vào thôn xóm. Mặc dù miền quê xa rời thành phố rực rỡ, muôn màu của ánh sáng đô thị.



Người dân sống đời lam lũ, quây quần bên mảnh ruộng gia đình. Kế sinh nhai là đây. Cuộc đời giản dị, tươi vui như màu xanh hy vọng của mạ non. Tánh tình chất phác như hạt lúa vàng chắc nịt, trĩu nặng trên nhánh lúa kiêu sa.



Những cơn mưa đồng nội làm dâng cao mực nước, thấm dần vào khoảnh đất khô cằn. Cánh đồng ngập nước chẳng bao lâu sẽ xanh rì màu mạ non. Ngày mùa sẽ là ngày mang niềm vui sướng cho người dân thôn dã. Những ngày bận rộn cày cấy, xới bón vun bồi thửa ruộng. Tuy chân lấm tay bùn nhưng đầu óc thanh thản nhẹ nhàng.



Xóm làng rối rít cùng nhau gieo trồng hạt giống tươi tốt. Ai cũng mong chờ, trông thấy dãi lụa nhung xanh rợp trời, uốn lượn tận chân mây. Cánh cò trắng bay là đà, vẽ vời nhiều lấm chấm trên bức tranh hương đồng cỏ nội nên thơ.



Chiều tím hoàng hôn ẩn hiện những mái tranh xa xa, với làn khói lam nhẹ bay từ các bếp than, đang rộn ràng sửa soạn cho buổi cơm đạm bạc cuối ngày. Những cánh chim rủ nhau tìm về tổ ấm, lốm đốm trắng phao tạo nên sắc màu tuyệt diệu.



Buổi chiều quê xưa thật êm đềm. Trẻ con trong làng tụm ba tụm bảy rong chơi sau một ngày vất vả, phụ giúp người thân ngoài đồng sâu. Tờ mờ tinh sương, mọi người đều tất bật ra đồng, chuẩn bị cho một ngày mới chan hòa mưa nắng.



Hạt lúa vàng ngọt ngào trổ hoa óng ánh, cho ta hạt gạo thơm tho. Hạt gạo trắng ngần, dạt dào tình yêu thương nuôi ta khôn lớn thành người Việt Nam. Chúng ta cho dù có trôi giạt nay đây mai đó, hay định cư bất cứ nơi đâu trên quả địa cầu. Hạt gạo ân tình vẫn mãi cho ta những bữa cơm thơm ngon.

*
Miền Nam là thúng gạo thơm
Cho ta bao chén cơm ngon no lòng
Cá kho tiêu mặn cay nồng
Chất đầy bao tử xoay vòng sinh nhai
*
Nuôi ta khôn lớn từng ngày
Bước vào đời sống nhiều bài học hay
Ðánh vần, viết chữ?thẳng ngay
Cửu chương vanh vách không saỉnhớ hoài

FEB 5 - 2025

Bạch Liên

Mục Lục

10. Khối Tình Lận Ðận ...

Dương Ninh Ninh

****
KHỐI TÌNH LẬN ÐẬN CỦA CHÀNG TRAI
TRONG THƠ ÐẶNG XUÂN XUYẾN

1.

Tôi không quen Ðặng Xuân Xuyến và cũng chưa một lần được tiếp xúc với anh mà chỉ gần đây mới biết tên anh khi tôi đọc trên mạng bài thơ "Quê Nghèo" cùng hai bài bình của nhà thơ Chử Văn Long ở Hà Nội và bác Nguyễn Bàng, nhà giáo nghỉ hưu ở Sài Gòn. Bài thơ Quê Nghèo của Ðặng Xuân Xuyến đã hay lại thêm hai bài bình của hai vị cao niên rất có tâm và xứng tầm bút lực thâm sâu khiến tôi tìm đến Trang Ðặng Xuân Xuyến để đọc thêm thơ anh. Và tôi thật bất ngờ, chủ nhân trang nhà là một người đa tài: một doanh nhân, một bàn phím thơ văn sung sức và một tinh thông tử vi lý số cùng văn hóa tín ngưỡng và tôn giáo. Nhưng chỉ là một người thích đọc thơ, không đủ kiến văn về các lĩnh vực khác nên tôi chỉ dừng chân bên vườn thơ của Ðặng Xuân Xuyến và tôi lại nhận ra, vườn thơ ấy không nhiều những cây lá như "Quê Nghèo" mà lại có vẻ xum xuê đài nụ thơ tình.

Ðọc thơ tình của Ðặng Xuân Xuyến, ta cũng thấy lòng buồn, không phải nỗi buồn xót xa nặng trĩu như đọc "Quê Nghèo" của anh mà là nỗi buồn mênh mang bởi hàng trăm vần thơ chất nặng một khối tình lận đận. Chưa quen Ðặng Xuân Xuyến nhưng đọc thơ tình của anh, tôi lại thấy rất thân quen với nhân vật trữ tình chủ đạo trong thơ anh, một chàng trai đã nửa đời ?ngậm trái bồ hòn? của một nghĩa vợ tình chồng tan vỡ. Vì vậy, tôi không dám nói khối tình lận đận trong thơ Ðặng Xuân Xuyến này là của riêng anh mà gọi đó là khối tình lận đận của chàng trai trong thơ Ðặng Xuân Xuyến.

2.

Không hiểu chàng trai ấy biết yêu từ bao giờ nhưng từ khi còn ngồi trên giảng đường Ðại học, hình ảnh chàng đã lọt vào cặp mắt biếc của một cô gái. Người con gái ấy, hẳn đã cảm mến chàng rất thật lòng nên đã không dấu giếm, không sợ miệng tiếng người đời, tự mình ?cọc đi tìm trâủ, đến thăm chàng với một đóa hoa nhài. Nhưng, chàng đâu biết đóa nhài cực kỳ tao nhã biểu tượng của tình yêu và sự tinh khiết ấy là tấm tình thơ ngây của nàng nên chàng đã:

Tôi mỉm cười

Nhìn mây bay

Hờ hững

Rồi lần sau và cả nhiều lần sau nữa, nàng (Hoa Nhài) đến thăm chàng: Vẫn bình dị những đóa nhài nho nhỏ

Và chàng vẫn chỉ cười: Hờ hững ngó mây trôi.

Thế rồi không thấy nàng đến thăm nưã.

Và rồi:

Một ngày đông hoa nhài không nở

Tôi ngơ ngẩn bên thiếp hồng để ngỏ

Bấy giờ chàng mới giật mình thảng thốt khi thấy:

Thấm trong tôi hương nhài nỗi nhớ

và: Tôi trách mình hờ hững ngó mây trôi.

Nhưng tự trách mình mà làm chi, một khi chính mình ?Lửa hương chốc để lạnh lùng bấy lâu!" cho người ta khiến giờ đây chỉ còn những mảnh tình thơ ngây tan tác:

Ngày mai em theo chồng

Ngày mai tôi lên biên cương

Mối tình ngày thơ bẻ lửa

Thôi.

Về.

Sao còn lần lữa

(Không đề)

Ðóa nhài tinh khiết trong thơ Ðặng Xuân Xuyến trở thành đóa sầu muộn giống như nụ tầm xuân xanh biếc trong ca dao trở thành nụ tiếc nuối. Nhưng thà rằng như chàng trai trong ca dao, một lần trèo lên cây bưởi hái hoa, bước xuống vườn cà hái nụ tầm xuân nhìn rõ cảnh ?chim vào lồng, cá cắn câủ để rồi xót xa đau khổ:

Em có chồng rồi anh tiếc lắm thay

Còn hơn chàng trai trong thơ Ðặng Xuân Xuyến cứ ?hờ hững ngó mây trôỉ để rồi thở dài ngao ngán:

Em cười. Làn môi héo hắt

Giọt sầu tôi mang!

(Không đề)

Trai khôn lấy vợ. Sau đó, không biết chàng trai đã theo đuổi những tơ duyên nào, đã dò bao lòng sông để rồi đi đến quyết đinh sắm một con thuyền. Thơ Ðặng Xuân Xuyến không có bài nào cho thấy con thuyền đó hình hài màu sắc ra sao và cơ duyên nào đã đưa con thuyền ấy đến với chàng.

Cũng không có bài thơ nào cho thấy vợ chồng chàng đã ăn ở với nhau ra sao, nhưng qua mấy bài Qua Ðò, Nhớ, Ðêm, ta thấy họ đã có với nhau những phút giây ân ái hừng hực mặn nồng: ?Ánh mắt cườỉ lăn trên chiếủ những phút ?căng người, run rẩy cuộc?, ?Em đè ta nghiến ngấủ. Nhưng như người đời thường nói, đến với nhau thì dễ nhưng sống chung với nhau thì khó. Chỉ sau ít năm chung sống với bấy nhiêu đằm thắm, cuộc hôn nhân của họ đã đổ vỡ, đầy đọa chàng vào cảnh: Khép nụ cười héo hắt nửa đời trai

Người vợ ấy đã đi đâu, về đâu, cũng không ai biết. Nhưng sau khi bỏ chồng, có bao giờ mỗi độ gió thu, nàng thở dài tự hỏi như người thiếu phụ trong thơ Tản Ðà xưa:

Vàng bay mấy lá năm già nửa,

Hờ hững ai xui thiếp phụ chàng

Chắc chắn không, một nghìn lần không. Bởi lẽ, một người đàn bà dứt áo ra đi, không chỉ cắt đứt hẳn với chồng mà cả với đứa con, vứt bỏ lại đứa con còn trứng nước cho chồng, quyết tâm tìm bến đỗ hạnh phúc mới cho riêng mình thì làm sao trong trái tim con người đó có được những giây phút chạnh lòng.

Nhưng người chồng, chàng trai trong thơ Ðặng Xuân Xuyến thì không thế. Sau khi ?anh đi đường anh, tôi đường tôỉ, mỗi độ gió thu, chàng vẫn chìm lòng vào nỗi buồn xa vắng của những ngày đang tàn theo năm tháng:

Hồng bay mấy lá năm hồ hết

Thơ thẩn kìa ai vẫn đứng không

Mỗi bận Qua Ðò trở lại bến xưa, lòng chàng lại cuộn lên nỗi xót thương một thời lỡ dở:

Sao ta mãi thẩn thơ

Thương một thời lỡ dở...

"Người xưa đâu xa vắng

Ai đưa tôi qua đò.".

Một mình đớn đau vất vả nuôi con nhỏ nên mỗi lời hát Ru Con của chàng là một tiếng thở dài buồn lắng:

Con mỗi ngày mỗi lớn

Mình mỗi ngày mỗi già

Tóc đầy thêm sợi bạc

Ðêm trở mình nhiều hơn.

Nhiều người đọc bài thơ này bảo đó là cảnh ?gà trống nuôi con?. Không đúng. Gà trống nuôi con ví cảnh người đàn ông phải một mình vất vả trong việc nuôi con, thường do goá vợ. Nếu góa vợ mà phải chịu cảnh gà trống nuôi con, người đàn ông không buồn tủi mà chỉ xót thương, tiếc nhớ người vợ bấy lâu cùng mình chung xây tổ ấm đã sớm phải lìa trần để lại đứa con mồ côi mẹ tội nghiệp cho cha nó nuôi, mà như người đời đã nói:

Mồ côi cha ăn cơm với cá,

Mồ côi mẹ liếm lá đầu đường

Người đàn ông trong thơ Ðặng Xuân Xuyến đâu có góa vợ và đứa con đâu có mồ côi mẹ. Nên tiếng hát ru con đáng lẽ phải là tiếng của người mẹ:

Cái Bống là cái bồng bang

Mẹ Bống yêu Bống, Bống càng làm thơ

Nhưng mẹ Bống đã phũ phàng bỏ bố con Bống đi tìm hạnh phúc riêng nên bố Bống phải thay mẹ ru Bống trong tâm cảnh:

Lặng nhìn con nằm ngủ

Ngổn ngang mối tơ vò

(Ru con)

Cùng những lời nghẹn đắng Ru Con:

Giận ?người lớn? dạy hư

Khiến con thơ phải khổ

Kiếm nụ cười trong mơ.

Cũng không có câu thơ nào nói căn nguyên tan vỡ của cuộc tình chồng vợ đó. Nhưng qua việc người chồng nhận nuôi con thơ, qua những tiếng ru con của anh, ta thấy anh là người không hề muốn có cuộc chia tay đau đớn ấy. Chính vì thế, sau khi vợ chồng bỏ nhau, dù người vợ cũ không ngó ngàng gì nữa đến chồng con nhưng người chồng vẫn luôn nhớ và nghĩ về nàng:

Em giờ ở nơi đâu?

Có thương về chốn cũ?

Có tan vào giấc ngủ

Buốt lạnh vài giọt ngâu?

(Qua đò)

Trong anh vẫn khắc khoải một niềm chờ đợi cầu mong nàng hồi tỉnh:

Vâng, từ độ ấy đến giờ

Sông trăng dẫu cạn vẫn chờ đò xưa

Cầu trời đổ một trận mưa

Cho sông trắng nước đò xưa trở về

(Sông trăng)

Nhưng anh đâu biết đò xưa không bao giờ trở về và quá khứ là những thứ đã qua. ?Cá chuối đắm đuối vì con?, người đàn bà một lần đi qua đời anh đã vứt bỏ con cho anh thì còn gì nữa đâu mà mong mỏi ?cho sông trắng nước đò xưa trở về??

Phải 10 năm sau, mười năm chàng cô đơn ?hong tơ ướt?, khi gặp lại Người xưa cũ, chàng mới nhận ra:

Lời em nhạt lắm, xa xăm lắm

Em chỉ chiều ta. Ðâu có yêu.

Chàng mới có thể nhìn kỹ nàng hơn:

Chạm trán nhau dẫu hà tiện nụ cười

Thì cũng chớ cau mày, quay mặt

Em như thế càng thêm quay quắt

(Buông bỏ nhé em)

Nàng không chỉ là một kẻ bạc tình:

Xưa ai khéo phụ câu thề

Ðem tình chồng vợ quét lê phố phường

Mà còn là một người đàn bà phóng đãng:

Lời thường nói chẳng thèm nghe

Lẳng lơ nên mới éo le lối về

?

Nực cười cái thói hồng nhan

Mười phương đủ cả còn oan nỗi gì!

(Kẻ bạc tình)

Bây giờ, gặp lại Người Xưa, chàng mới biết mình là kẻ dại khờ và buông lời tự trách:

Ta trách vì ta quá dại khờ

Dại khờ nên mãi cứ ngu ngơ

Mười năm gặp lại em chẳng nỡ

Ta lại mơ hồ lạc bến mơ.

Và cũng bây giờ chàng mới nhìn ra cái nguyên nhân người vợ cũ đã bỏ chồng bỏ con:

Ờ thì... đấy chuyện ngày xưa

Em giờ cũng khác em xưa đã nhiều

Em quen nhung gấm mỹ miều

Nhớ làm chi thủa liêu xiêu những chiều...

(Dở hơi)

Hầu hết những bài thơ lục bát của Ðặng Xuân Xuyến đều hay và phảng phất hương vị thơ Nguyễn Bính. Chắc chắn Ðặng Xuân Xuyến rất yêu thơ Nguyễn Bính, đọc nhớ nhiều thơ Nguyễn Bính. Vậy mà sao Ðặng Xuân Xuyến lại để cho chàng trai trong thơ của mình mười năm sau cuộc hôn nhân đổ vỡ mới hiểu ra ?lòng ngườỉ, cái ?lòng ngườỉ mà Nguyễn Bính đã nói từ rất lâu rồi:

?Lòng ngườỉ? chị Trúc nhớ hay quên?

?

Người ta đi lấy cái giàu sang,

Rời cả keo sơn, bỏ đá vàng.

Khiến dằng dặc cả mười năm ?Sưng tấy trái tim yêủ, chàng trai trong thơ Ðặng Xuân Xuyến mới nhận ra lòng dạ đàn bà trong người vợ cũ và bấy lâu nay mình đã sống:

Anh ngợp mình trong ảo vọng ái ân

Mải lặn ngụp xây lâu đài trên cát

(Trả em)

Giờ đã hiểu người và hiểu mình thì đúng như câu hát nhạc Trịnh:

Còn thấy gì sáng mai đây thôi ta còn bạn bè

Giọt rượu nào mãi chua cay trong tình vẫn u mê.

Chàng trai trong thơ Ðặng Xuân Xuyến đã tìm đến với bạn bè. Nhưng những người bạn hiền, tất cả đều ?cùng một lứa bên trời lận đận?, tất cả đều đang bị cuốn sâu trong cái bộn bề của cuộc sống đầy khó khăn cơm áo, đâu dễ gặp được nhau:

Mày về quê chơi đi

Biền biệt thế

Bặt tin như thế

Tao nhớ mày

Rượu tao uống chẳng say

(Về quê đi mày)

Những kẻ ?học ngu nhưng thủ đoạn tàỉ giờ trở thành những Bạn Quan thì đạo đức và nhân cách của họ đã bị băng hoại hết: Ðời đã chó/ Quan trường càng chó

Bạn Quan chó má như thế nên dẫu có gặp thì cũng:

Rượu mày mời

Tao uống khó trôi

Thịt mày gắp

Tao nhai khó nuốt

Không có bạn để chia sẻ nỗi niềm, chàng chỉ còn cách tìm chua cay trong Rượu Say:

Ừ này thì rượu. Ừ thì say

Ừ rượu tri âm ủ lâu ngày

Ta uống đêm nay cho thỏa thích

Cho trời cùng đất ngất ngưởng say.

Khắp trời cùng đất trong mắt chàng bây giờ chỉ rượu và Rượu Say:

Rượu ngọt đào thơm vơi lại đầy

Cụ Trích tiên Tản Ðà xưa đã từng mơ được lên Hầu Trời, đọc thơ văn cho Trời và chư tiên nghe. Chàng trai trong thơ Ðặng Xuân Xuyến hôm nay không chỉ ?chống chếnh men saỷ một mình mà cũng mơ được ?sóng sánh mềm môi chén rượu đầỷ với cả chú Cuội từ trên cung Trăng xuống:

Thôi Cuội về đi ta chỉ muốn

Ðêm nay thỏa thích ta được say.

(Rượu say)

Nhưng ở đời ai mà say mãi hết ngày dài rồi lại đêm thâu, mà không có lúc tỉnh? Nàng Kiều khi ở nơi lầu xanh đầy ?cuộc say, trận cườỉ cũng phải có khoảnh khắc hiếm hoi để sống thực với mình:

Khi tỉnh rượu lúc tàn canh,

Giật mình mình lại thương mình xót xa.

Chàng trai trong thơ Ðặng Xuân Xuyến cũng thế, khi tỉnh rượu, tự đối diện với mình chàng đã nhận ra:

Người đi vá víu nụ cười

Tôi hong tơ ướt cũng mười năm nay

Khật khừ say tỉnh tỉnh say

Cứ ngu ngơ đợi heo may trái mùa

(Khờ)

Ðôi tai chàng đã nghe được những lời thị phi của người đời:

Anh bảo

Sao mãi mày chưa cưới vợ

Chị cười chắc đợi bén duyên

Anh nhìn, đẹp trai như nó

Thiếu gì đứa ngẩn đứa ngơ.

(Ế duyên)

Và hiểu ra trong những lời khen đó:

Ðã nghe câu mắng thằng khờ

Suốt ngày trăng sao mây gió

Duyên đâu đến kẻ ngù ngờ...

(Ế duyên)

Những tiếng thằng khờ, trăng sao mây gió, kẻ ngù ngờ đã giúp chàng hiểu rõ trắng đen: Ðò xưa rời bến rồi không quay lại nữa mà dù có quay lại thì tất cả cũng đâu còn vẹn nguyên được như ngày nào. Cần gì phải thiên trường địa cửu, nhất nhất sắt son mà hãy quên đi những khổ đau đã trở thành quá khứ. Tình yêu bắt đầu sống lại trong trái tim để chàng hiểu ra, phải tìm một tình yêu mới với một niềm tin mới cho mình đứng lên sau giông bão.

Chàng đến và đến với chàng, có khi là một thiếu nữ còn rất tơ duyên:

Người đâu mà trắng, tươi như nắng

Suối tóc vờn bay giỡn nắng vàng...

(Người đẹp)

Có khi là một cô gái xinh đẹp làng quan họ:

Ngơ ngác níu tìm ?người ơi người ở?

Chống chếnh men say ?người ở đừng về?

(Người ơỉ Người ở)

Cả khi là một người đàn bà đã một lần sang sông lỡ dở:

Gặp nhau khi đã trễ tràng

Dở dang duyên phận nhỡ nhàng lời yêu

Chỉ là gạo nấu chung niêu

Chẳng mong củ ấu khéo yêu thành tròn

(Gá tình)

Chàng sinh viên hờ hững đóa hoa nhài năm xưa, người chồng bị phụ tình hôm nay, có lúc trở nên táo bạo bạo, trần trụi trong cuộc tình mới với Em:

Ta gạ em cạn chén

Nhưng trớ trêu thay:

Thế là em cạn ta

Nửa đời ta trễ hẹn

Em nồng nàn đốt ta.

Và thế là một nửa đời trai còn lại:

Nửa đời trai trinh bạch

Em nhuộm ta ngả màu

Ðã hết rồi cái thời ?Tơ tằm đã vấn thì vương? mà giờ là những cuộc tình gấp gáp, chẳng còn e ấp, chẳng biết phải sợ điều gì, sẵn sàng bỏ hết ngoài tai miệng tiếng người đời:

Sợ gì danh phận hư hao

Sợ gì thiên hạ trông vào nhỏ to

Sợ gì nhỉ? Chẳng phải lo!

Trai đơn gái lẻ ? nhỏ to bằng thừa!

(Nhỏ to bằng thừa)

Nhưng thật tội nghiệp, khi đang cuồng nhiệt tắm mình trong những tình yêu ấy cũng là khi chàng nhận ra mình đã chớm già:

Thì đấy, em chớm vào hạ

Anh đà ngấp nghé thu qua

Chữ yêu nghe chừng xa lạ

Biết mình, chẳng dám mơ xa.

Phút đầu chàng còn bông lơn với các nàng để khỏa lấp sự lo lắng:

Nỡ nào gọi anh bằng chú

Ðể anh nhanh bạc mái đầu

Hơn chừng đôi ba chục tuổi

Có nhiều xa cách lắm đâu

(Nỡ nào thế em)

Nhưng rồi sự thật khiến chàng bắt đầu mặc cảm:

Sao chẳng nói yêu từ sớm

Khi anh đương còn trẻ trai

Bây chừ lừ đừ, lọm khọm

Anh nào dám mộng với ai.

(Lánh yêu)

Và đành thú thật:

Ta thực lòng chỉ muốn ngắm em thôi

Ðâu dám ước điều ta mong đợi

Chỉ tại em cứ thản nhiên rời rợi

Ðốt lòng ta bằng ánh mắt biết cười.

?

Ta già rồi, ốm yếu lại ngu ngơ

Sao cứ khát giấc mơ em, rõ khổ.

(Mơ em)

Nhưng sợi tơ tình đâu có dễ gỡ nên nói thì nói vậy mà lòng thì lại cố níu Ở Lại:

Ta muốn đêm này em với ta

Quyện từng hơi thở trộn thịt da

Ưu phiền cứ mặc trôi theo gió

Nào hãy cùng ta dạo bến mơ.

Chính vì thế nên ngày Valentine, ngày lễ tình yêu hay ngày lễ tình nhân, những đôi lứa, những bạn bè khác phái bày tỏ tình yêu của mình bằng cách gửi cho nhau thiếp Valentine, hoa hồng, sô cô la hay những món quà tặng đặc biệt cùng những lời chúc Valentine thật đẹp và ý nghĩa nhất thì chàng trai trong thơ Ðặng Xuân Xuyến lại thở dài cay đắng:

Có lẽ xưa đường tu vụng dại

Vung vãi tình giờ nghẹn đắng chữ yêu

(Viết cho ngày valentine)

Và: San niềm vui gom vội niềm cay đắng

Ta cuộn mình sống hết kiếp nhân sinh.

(Viết cho ngày valentine)

Nhà thơ lãng tử bạc mệnh Nguyễn Tất Nhiên ở tỉnh lẻ Biên Hòa trước 1975 có bài thơ nổi tiếng ?Hai Năm Tình Lận Ðận? đã được nhạc sĩ tài hoa Phạm Duy phổ nhạc. Ấy là cái tình lận đận của một cặp đôi học trò, khi cô bé còn thắt bính ?nuôi dưỡng thời ngây thở, cậu bé còn luýnh quýnh ?giữa sân trường trao thử. Tình của cô cậu chỉ lận đận khi có nguy cơ phải chia tay. Thời gian đâu có dài, chỉ hai năm thôi, vậy mà:

Hai năm tình lận đận

Hai đứa cùng xanh xao

?

Hai năm tình lận đận

Hai đứa cùng hư hao

Xanh xao và hư hao nhưng dẫu sao 2 năm tình lận đận ấy cũng được chia đôi cho 2 đứa để ?cùng thở dài như nhaủ. Còn cái tình lận đận của chàng trai trong thơ Ðặng Xuân Xuyến thì khác hẳn. Về thời gian kéo dài mười mấy năm rồi mà chưa biết bao giờ mới dứt. Về tâm can, chỉ một mình chàng chịu đựng trong cảnh thui thủi một mình nuôi dạy con thơ, dẫu sau này có yêu thêm nhiều cô gái khác, được nhiều cô gái khác yêu thương nhưng không dám hôn nhân lần nữa, một mặt chàng thấy mình đã chớm già, sợ cưới nhau rồi trước là pháo hoa sau cũng ra tăm tối như cuộc hôn nhân đầu đã đổ vỡ, sợ đến nỗi có lúc đã cảm thấy chán cái vị yêu đương mới:

Ta bỗng chán vị yêu nhạt thếch

Xộc xệch tình

Lếch thếch tiếng yêu.

(Chán yêu)

mặt khác vì chàng luôn yêu thương xót xa cho một tuổi thơ thiếu tình mẹ của đứa con mà đã bao năm chàng một mình nuôi dạy:

Con như búp non tơ

Cần đời cha bóng cả

Cha đã qua mùa hạ

Chở che con mấy mùa?

(Ru con)

Ở đời này, dễ gì có được một người đàn ông vừa làm bố vừa đóng vai trò làm mẹ khi vợ bỏ đi theo tình yêu mới, nghĩ cho con được như vậy? Tấm lòng người cha ấy ở chàng thật cao thượng!

3.

Ðặng Xuân Xuyến rất tinh thông tử vi lý số. Nào đâu những cung Phu Thê, Mệnh, Thân và Phúc đức, nào đâu những sao Ðào hoa, Cơ cự, Thiên hỷ, Thiên riêu, Phục binh, Không kiếp? Sao anh không nghiên cứu đặng kích hoạt những sao tốt, hóa giải những sao xấu cho chàng trai trong thơ anh khiến chàng đã phải ôm khối tình lận đận nửa đời trai rồi giờ lại còn có ý tự nguyện chịu thua cuộc như vậy?.

Lại cũng lạ, nhà thơ họ Ðặng người Hưng Yên, yêu quê hương thắm thiết mà sao không tìm cho chàng trai trong thơ của mình một cô gái quê nhà vừa giòn vừa xinh như cô gái Hưng Yên trong thơ Huy Cận:

Mắt đen hạt nhãn cười tinh nghịch

Tóc quấn trần trông rất có duyên

(Cô gái Hưng Yên đi khai hoang Tây Bắc)

Mà cứ mải mốt tìm tận đâu đâu:

Bồng bềnh người ơi

Mây tím lưng trời.

(Hương thu)

Phải chăng là vì duyên số? Tôi mù tịt về lý số nhưng tôi tin ở duyên số, cái duyên số như trong thiên truyện ngắn cùng tên của Thạch Lam: Một người trẻ tuổi lãng mạn con nhà gia phong giàu có, bình sinh chỉ ao ước được một người tuyệt thế giai nhân để sánh vai kề gối. Rồi anh yêu một cô gái mà thoạt nhìn anh đã choáng váng như người nhấp cốc rượu mạnh. Nhưng rốt cuộc, chính vì mình mà anh không lấy được cô gái đó khiến anh thất vọng theo lời mẹ cưới một người đã đứng tuổi, vẻ mặt xấu xí như những đàn bà nhà quê thường thấy. Nhưng sau một thời gian chung sống với người đàn bà đó, khi bạn đến chơi nhà, anh đã vui vẻ nói với bạn: ?Tuy vậy mà tôi với nhà tôi hợp ý nhau lắm, trong gia đình rất thuận hòa. Biết đâu, nếu tôi lấy cô Bảo kia, rồi sau lại không được như thế??

Phải, biết đâu? Biết đâu chàng trai trong thơ Ðặng Xuân Xuyến không bị vợ bỏ chắc gì chàng đã làm nên sự nghiệp và thành một ông bố tốt? Và cũng biết đâu, sau đó chàng cứ mạnh dạn đi bước nữa với một người phụ nữ yêu mình, đến với mình, giúp chàng gạt đi quá khứ đau buồn, gạt đi những vụn vỡ đắng cay từ mối tình chồng vợ ban đầu, cùng chàng lo toan vun vén mái ấm gia đình, chàng sẽ có được người vợ yêu thương chung thủy trọn đời như cô gái trong ca dao: Trăng tròn chỉ một đêm rằm/ Tình duyên chỉ hẹn một lần mà thôi

Tôi mong mỏi thật lòng cái biết đâu này bởi qua những vần thơ tình chân thật chảy ra từ đáy lòng, đọc lên có chút phần u uẩn trong thơ Ðặng Xuân Xuyến, tôi rất cảm mến nhân vật trữ tình trong thơ anh, một chàng trai ôm nặng khối tình lận đận nhưng tâm hồn vị tha trong sáng, rất hiền trong tình yêu, trách người chỉ biết trách nhẹ nhàng, còn lại là trách mình, sẵn lòng nhận hết đắng cay về mình.

Ngạn ngữ phương Tây có câu: "Con người đau khổ. Hát lên cái khổ đau của mình, con người sẽ vượt qua cái đau khổ ấy". Chàng trai trong thơ Ðặng Xuân Xuyến đã ngân lên được nỗi đau tình lận đận của mình làm se sắt lòng người, chàng sẽ vượt qua cái đau khổ ấy!

*

Sài Gòn, tháng 08/2016

Dương Ninh Ninh

Mục Lục

IV. Hộp Thư Toà Soạn ___________________________________________________

Nguyệt San Giao Muà xin cám ơn những thân hữu đã dóng góp bài vở cho Nguyệt San Giao Muà số 271 . Một số bài khác sẽ được đăng dần vào số tớị Mong mỏi sẽ nhận được những sáng tác của các bạn bốn phương để cho Nguyệt San Giao Muà thêm phần hương sắc trong tương laị

Mục Lục

Thể lệ để nhận Nguyệt San Giao Muà:

1) Ðể vào danh sách của NSGM (subscribe),
   xin gửi email về  GiaoMua@hotmail.com

2) Ðể rút ra danh sách của NSGM (unsubscribe),
   xin gửi email về GiaoMua@hotmail.com 

3. Mọi chi tiết, thể lệ, thắc mắc, xin gửi về:
   GiaoMua@hotmail.com


4. Mọi bài vở, đóng góp, xin gửi về:
   GiaoMua@hotmail.com 
   Nguyệt San Giao Muà
   Homepage: http://www.GiaoMuạcom


Thể lệ gửi bài cho Nguyệt San Giao Muà:

 

Mong bạn gửi Bài cho GM theo cách này là tốt nhất :
  

1. Dùng mẫu chữ Vietnet (VIQR) hay Unicode
2. Viết Hoa chữ đầu của bài và bút hiệụ Ví dụ: Giọt Mưa Trên Lácủa NS Phạm Duy
3. Gửi bài ngay trong email (không kèm file), để cho BBT khỏi mất công download xuống để đọc
4. Gửi tất cả các bài trong 1 tháng 1 lần trong1 email, nếu tiện. 
5. Bài vở xin gửi đến trước ngày 25 mỗi tháng
6. Mọi chi tiết, thể lệ, thắc mắc, xin gửi về: GiaoMua@hotmail.com


Cám ơn bạn rất nhiều, vì nhân sự có hạn, BBT không thể ngồi đánh máy lại từng đề bài hay bút hiệụ 

 

  

    

      

	Ðịa Chỉ Liên Lạc:
	

	Nguyệt San Giao Muà

		P.O . Box 	378

		Merrifield, Virginia 22116

		USA

    
  

Trang Nhà 







Web Site Hit Counter





 

Copyright
2002 by Giao Muà e-magazine and respective authors