4. Vân Ðại Bàng

Kim Loan

<
Ở trại tỵ nạn sao mà dễ buồn, mưa cũng buồn, nắng cũng không vui. Nhìn ra ngoài bầu trời chói chang, tôi tính bỏ văn phòng đi về nghỉ trưa thì bà Pimpa, người Thái, là nhân viên Cao Uỷ Xã Hội đến hỏi:

- Cô rảnh không, đi vào nhà tù với tôi. Tôi cần phỏng vấn vài ngủời và làm lại danh sách tù nhân để báo cáo.

Nhủ ngủời buồn ngủ gặp được chiếu manh, tôi vui vẻ nhạ^n lời.

Cũng như các trại tỵ nạn khác, ở Thailand cũng có mọ^t khu "nhà tù" dành cho những ngủời tỵ nạn không chấp hành quy định của Bọ^ Nọ^i Vụ Thái hay của Cao Ủy tỵ nạn. Thời hạn ở tù tùy theo mức đọ^ phạm quy, có khi từ mọ^t vài ngày cho tới mọ^t hai tuần. ?Tù nhân? cũng đủ loại, nhẹ thì có những ngủời mua lén đồ ngoài hàng rào, thức quá giờ giới nghiêm, quên làm vẹ^ sinh khu nhà đủợc phân công, nạ?ng hỏn là thành phần đánh lọ^n, gây mất trạ^t tự trong trại, trọ^m cắp vạ?t, trốn ra ngoài trại đi chỏi.

Ði bọ^ qua khu đồi bãi đá, đến bẹ^nh viẹ^n, là tới khu nhà tù được xây dựng khá kiên cố và cách biẹ^t với những khu nhà ở khác trong trại. Sau khi trình giấy tờ nỏi cửa, bà Pimpa và tôi bủớc vào nhà tù đã thấy hỏn mủời mấy ngủời, đa số là thanh niên đàn ông đang ngồi rải rác trong tủ thế chờ đợi, hình nhủ họ biết trủớc có cuọ^c viếng thảm này. Bà Pimpa rủ tôi đi cho vui, chớ ở trong khu tù, có nhân viên ngủời Viẹ^t tỵ nạn rất sành sỏi tiếng Thái, anh ta làm thông dịch cho bà ấy, còn tôi đi lòng vòng hỏi thảm, làm quen, tám chuyện với ?tù nhân?.

Trại tuy nhỏ, nhủng có hỏn chục ngàn ngủời nên đâu phải ai cũng biết nhau. Tôi nhìn vào danh sách, để ý mọ^t cái tên khá đẹp, Lê Nguyễn Anh Vân, giới tính ?nam?, rồi nhìn lên ngủời đàn ông ngay góc phòng. Anh có dáng rất cao, gầy, nủớc da đen sạm, khuôn mạ?t góc cạnh với đôi mắt nâu đẹp nhủng khá lạnh lùng, mái tóc hỏi dài màu nâu, và đôi cánh tay in hình xảm đạ^m, không khó nhạ^n ra đó là ?Vân Ðại Bàng? mà tôi có nghe qua tiếng tảm. Vân Ðại Bàng cũng kịp bắt gạ?p ánh nhìn của tôi, khi tôi mỉm củời bủớc đến gần hỏn, không phải vì anh là "đại bàng" mà chỉ vì cách đây hai tuần, trong đêm vản nghẹ^ mừng sinh nhạ^t Ðức Vua Thái, anh lên sân khấu hát mọ^t bài ca quen thuọ^c của nhạc sỹ Hoàng Thi Thơ, giọng hát đầm ấm của anh đã gây bất ngờ cho nhiều ngủời, trong đó có tôi và mấy cô bạn ở chung nhà.

- Chào cô Loan.

- Ủa? Sao anh biết tên em?

- Cô làm trên vản phòng Cao Ủy, ai mà không biết.

- Còn anh là...?

Anh nhếch mép củời:

- Vân Ðại Bàng.

Tôi ngồi xuống kế bên anh, làm quen:

- Hôm bữa anh ca bài "Ðủờng Xưa Lối Cũ" hay quá chừng, ai cũng khen và mong bài hát thạ^t dài.

Anh lắc đầu:

- Tại bài hát hay, mang đúng tâm trạng xa nhà của dân tỵ nạn, chứ tôi hát cũng thủờng thôi.

- Anh khiêm nhủờng không đúng chỗ rồi đó. Giọng hát hay là giọng hát đủợc nhiều ngủời công nhạ^n, hôm đó hàng trăm ngủời im lạ?ng nghe từng câu hát của anh.

Bây giờ thì Vân Ðại Bàng im lạ?ng, tôi nói tiếp:

- Em và nhóm bạn mê bài đó lắm, nếu anh có thể chép lời bài hát đó cho tụi em, đủợc không?

- Ðủợc chớ! Cô có giấy và viết chì thì cho tôi xin, khi nào viết xong tôi gửi ra cho cô.

Tôi lục giỏ đủa cho anh xấp giấy và mấy cây viết, chủa biết sẽ tiếp tục câu chuyẹ^n ra sao, bởi tôi và anh chẳng hề quen biết nhau, và tôi vào thảm nhà tù hôm nay chỉ là cho vui, chứ không có nhiẹ^m vụ gì. Anh ta cất mấy tờ giấy vào góc tủờng, rồi lôi ra mọ^t bọc giấy, đủa ra mời:

- Cô ăn bánh bọ^t mì chiên nhe, vợ tôi mới gửi vô hồi sáng.

Ở trại tỵ nạn, khi thấy nhiều cạ?p vợ chồng sống chung với nhau, khó ai biết đủợc họ là vợ chồng thạ^t từ Viẹ^t Nam có hôn thú hẳn hoi, hay chỉ là vợ chồng mới ghép vào ở chung ở trại, hoạ?c quen nhau trên đủờng vủợt biên. Trong trủờng hợp của Vân Ðại Bàng và chị Tuyết, ai cũng biết họ là ?vợ chồng mớỉ, nghe đâu họ gạ?p nhau bên Cambodia, đúng nghĩa ?trai tứ chiếng gạ?p gái giang hồ?, rồi cùng đi trên con thuyền qua xứ Thái này. Ở trại, chị mở quán nủớc nhỏ bán café, anh thì nhủ các thanh niên rảnh rang khác, chẳng làm gì, thường xuyên tụ tạ^p tại quán nhà uống nủớc, thỉnh thoảng nhạ^u nhẹt, bàn chuyẹ^n thời sự tỵ nạn, điều khiển đám đàn em chạy mua lén đồ ngoài hàng rào rồi bán lại cho dân tỵ nạn kiếm lời.

Tình hình đi định cư rất khó khản cho những ngủời tỵ nạn cuối mùa nhủ chúng tôi, ai cũng phải qua cuọ^c thanh lọc bởi Bọ^ Nọ^i Vụ Thái, nếu vủợt qua đủợc cuọ^c phỏng vấn này, thì mới có cỏ họ^i qua trại khác chờ các nủớc phủỏng tây cho đi định củ. Nhiều ngủời bị đánh rớt từ vòng này, đủợc Cao Ủy khuyến khích hồi hủỏng.

Vân Ðại Bàng và chị Tuyết cũng ở trong nhóm ngủời đăng ký hồi hủỏng, đủợc sống trong khu riêng chờ đến ngày lên xe bus về trại Hồi Hủỏng, làm thủ tục ra Bangkok bay về Viẹ^t Nam. Mọ^t số ngủời trong nhóm này tự xem mình là ?cùi không sợ lở?, không còn gì để mất, nên trong thời gian chờ ngày về, họ ản nhạ^u xả láng và sẵn sàng quạ^y phá. Hàng tuần, hễ sáng mai có chuyến xe hồi hủỏng, là y nhủ đêm trủớc họ ản uống, ca hát, quạ^y phá rồi đánh nhau với ngủời ở khu khác. Mới nhất là mọ^t đêm hỗn chiến tủng bừng, chúng tôi ở khu bên này chỉ dám đứng xa bên hàng rào kẽm gai nghe ngóng, đến khi nghe tiếng súng nổ từ vản phòng trại, mọi ngủời hoảng hốt chạy về khu nhà mình, những vẫn nghe những âm thanh đánh nhau từ gạ^y gọ^c, dao búa và cả vài tiếng súng nổ thị uy của lính Thái. Cho đến gần nửa khuya, tình hình mới im ắng trở lại, và qua lời bàn tán lao xao của mấy ?bà tám? trong trại, chúng tôi đủợc biết có mấy ngủời bị thủỏng phải đủa vào bẹ^nh viẹ^n bên ngoài, vài ngủời cầm đầu cuọ^c hỗn chiến bị vào tù, trong đó có Vân Ðại Bàng.

Tôi vừa ản bánh chiên, vừa tiếp tục câu chuyẹ^n làm quen:

- Tên của anh đẹp lắm đó! Ý em nói "Lê Nguyễn Anh Vân" chớ không phải "Vân Ðại Bàng" nghen.

Anh ta bạ^t củời:

- Tên ba tôi là Lê Anh Quân, hồi trẻ ổng có mối tình đầu với ngủời tên Vân, nên khi sinh ra tôi, ba muốn đạ?t tên tôi là Lê Anh Vân, nhủng má tôi ghen, đòi để thêm họ Nguyễn của má tôi vào, thành ra tên tôi dài lê thê.

Câu chuyẹ^n tới đây phải đứt ngang vì tới giờ bà Pimpa kêu tôi về lại vản phòng làm viẹ^c.

Hai ngày sau, cũng trong giờ nghỉ trủa ở phòng Cao Ủy, có ngủời mang đến cho tôi tờ giấy ghi bài ?Ðủờng Xủa Lối Cũ?. Tôi ngắm nhìn với niềm thích thú bất ngờ, vì tựa đề bài hát đủợc viết theo lối thủ pháp mới, bay bủớm lãng mạn, nét chữ bút chì trong toàn bài nhạc rất đẹp, đều đạ?n, có chút lả lỏi trên từng con chữ, mà đạ?c biẹ^t nhất là bài hát đủợc viết trên mọ^t bức tranh, cũng vẽ bằng bút chì, trong đó có đủ ánh trảng treo trên đồi, có lũy tre xa mờ, và bóng mái tranh nghèo bên đồng lúa chín. Ở góc phải cuối bức tranh ký tên ?Anh Vân? rất điẹ^u nghẹ^, chứng tỏ ngủời vẽ phải có mọ^t tâm hồn nghẹ^ sỹ mới trau chuốt tác phẩm của mình đến nhủ vạ^y. Tôi say sưa mải mê với bức tranh lời nhạc, quên mất tác gỉa là một ?đại bàng trại tỵ nạn?. Tôi vui sủớng nghĩ thầm, Vân Ðại Bàng có mọ^t trái tim nghẹ^ sỹ, mà tôi luôn tin rằng, những ngủời có tâm hồn nghẹ^ sỹ thủờng là ngủời tốt.

Tôi chạy vọ^i đến nhà tù để nói lời cám ỏn thì đủợc biết anh đã đủợc về nhà. Từ ngày đó, chúng tôi trở nên quen biết, thỉnh thoảng tôi và cô bạn ghé nhà anh chơi, có khi nghe anh đàn hát (anh thủờng đủợc yêu cầu ca bài ?tủ? Ðủờng Xủa Lối Cũ), hoạ?c chúng tôi ngồi trao đổi chuyẹ^n thời sự của trại, chuyẹ^n vản nghẹ^ vản gừng đó đây.

Có lần anh nói với chúng tôi:

- Nếu trong trại có ai gây gỗ, ản hiếp tụi em thì cho anh hay, anh sẽ cho ngủời đến "nói chuyẹ^n".

Chúng tôi củời:

- Tụi em nhát nhủ thỏ đế, cả đời chẳng dám gây lọ^n với ai, chắc không phiền anh ra tay.

Lần khác, thấy chúng tôi đi lãnh nủớc, anh nói:

- Kể từ bữa nay, anh sẽ cho ngủời gánh nủớc đầy lu nhà em mỗi ngày, khỏi cần xách nủớc nữa.

Chúng tôi giẫy nẩy:

- Không sao đâu anh, tụi em xách nủớc là tạ^p thể dục luôn mà.

Anh trợn mắt:

- Thôi đi cô nương. Tôi đã thấy bốn cô xách hai thùng nủớc, chỉ vài lô nhà mà phải dừng lại nghỉ hai ba lần.

Lúc này tôi đành phải thú nhạ^n:

- Dạ, chẳng dấu gì anh, tụi em thuọ^c loại "tiểu thơ" con nhà... nghèỏ. Gia đình không giàu có gì nhủng đủợc ba má củng chiều, chủa làm viẹ^c nạ?ng bao giờ.

Bữa đó, chúng tôi tạ^p làm bánh tai yến chiên, là món ăn vặt phổ biến ở trại lúc bấy giờ, mang đến nhà anh để ?góp vuỉ. Buổi tối gió mưa bão bùng ở trại tỵ nạn dễ làm lòng ngủời nao nao, nhớ nhà da diết, nên ngủời ta cũng muốn có ngủời để trải lòng tâm sự.

- Gia đình tôi ở mọ^t xóm quê xinh đẹp miền An Giang, ba tôi là thầy giáo làng, nhủng ông mất sớm, tôi phải nghỉ học ngang phụ mẹ kiếm tiền lo cho đứa em gái. Cuọ^c sống nghèo khổ, thiếu sự dạy dỗ của ba khiến tôi trở nên lầm lì, đôi khi ngang bủớng. Tới nảm mủời chín tuổi, tôi bị bắt đi nghĩa vụ quân sự, qua bên Cambodia đánh nhau với quân Polpot đủợc hai nảm thì tôi đào ngũ vì không muốn lãng phí tuổi xuân cho cuọ^c chiến đầy bất công và nhiều bạo lực, tôi sợ hàng ngày phải chứng kiến cảnh chết chóc dù là của phía Viẹ^t Nam hay Cambodia, tôi bị ám ảnh bởi những trò tàn ác dã man của quân Polpot, tôi cảm ghét quy luạ^t của chiến tranh... Nhủng tôi đâu có đủờng trở về nhà, tôi phải trốn qua khu Bắc Loong, đảo ven biển thuọ^c tỉnh Koh Kong, Cambodia rất gần với đất Thái. Ở đó mọ^t thời gian dài, vạ^t lọ^n với đủ nghề kiếm sống, biết thêm luạ^t giang hồ để sống còn nỏi vùng đất hỗn tạp đó, vì đó là nỏi dừng chân của các tàu viễn dủỏng quanh vùng Châu Á, các thủy thủ lên nghỉ ngỏi và tìm thú vui chỏi nên gái làng chỏi tìm về ngày càng đông đúc. Tôi sinh sống bằng nghề buôn lạ^u, mua hàng trên các tàu viễn dủỏng, rồi mang vào trong đất liền Cambodia bán lại kiếm lời. Tôi thực sự đã bị dòng đời cuốn đi mà không biết khi nào sẽ đủợc dừng lại, trở về thảm quê cũ, có mẹ già và em gái đang đêm ngày mong ngóng tin tôi, đó là lý do tôi hát bài ?Ðủờng Xủa Lối Cũ? với sự thổn thức từ trong đáy tim.

Tôi tò mò:

- Anh hát hay mà còn vẽ đẹp lắm đó, anh là họa sỹ hả?

- Không, tôi chỉ có khiếu họ^i họa từ hồi còn học cấp hai, rồi tự vẽ khi thấy thích chứ không qua trủờng lớp nào hết.

Tôi đổi đề tài:

- Vạ^y tại sao anh có tên ?Vân Ðại Bàng??

Anh đủa cho chúng tôi xem hình xảm hai con đại bàng hai bên cánh tay:

- Ồ, đêm đó chúng tôi hành quân và đóng tại mọ^t làng hẻo lánh bên Siêm Riẹ^p, ông chủ ngôi nhà sàn nỏi chúng tôi trú ngụ cả tuần lễ là mọ^t nghẹ^ nhân xảm nổi tiếng trong vùng. Không hiểu do nhạ^u say vì rủợu hay phút cao hứng của thằng đàn ông lang bạt chinh chiến, tôi đã đồng ý cho ổng xảm hai con đại bàng trên tay. Mà cũng nhờ nó mà khi phiêu bạt giang hồ nỏi Bắc Loong, trong những trạ^n đánh nhau với các nhóm buôn bán khác, tôi đủợc nhìn với chút e dè sợ sẹ^t nể nang, từ đó tôi có tên ?Vân Ðại Bàng? cho tới bây giờ!

Anh rít mọ^t hỏi thuốc lá rồi nhìn ra ngoài mông lung:

-Tôi nhủ ngủời leo lủng cọp không có đủờng thối lui. Nhiều lúc buồn tủi và cay đắng cho thân phạ^n không nhà, không quê hủỏng, nhủng biết làm gì hỏn? Cho đến lúc tôi gạ?p Tuyết, vợ tôi đây. Cô ấy trong nhóm gái ản sủỏng chuyên phục vụ khách thủy thủ viễn dủỏng. Qua nhiều lần gạ?p gỡ, trò chuyẹ^n và tâm sự nỗi đau xót xa quê hủỏng, chúng tôi quyết định rời bỏ Bắc Loong, đi thuyền qua Thailand, hy vọng cuọ^c đời bủớc sang chủỏng mới, tủỏi sáng hỏn.

Tôi nhìn anh, phân vân:

- Ở trại tỵ nạn rồi, anh làm "đại bàng" làm chi nữa?

Anh trầm ngâm:

- Tôi cũng có muốn đâu! Qua đây gạ?p lại mấy ngủời quen cũ làm ản bên Bắc Loong, khi họ gạ?p sự ức hiếp từ ban trạ^t tự, ban cọ^ng đồng của trại, họ nhờ tôi can thiẹ^p, rồi bao nhiêu chuyẹ^n bất công, đụng chạm khác xảy ra hàng ngày, khiến tôi lại nổi máu ?Lục Vân Tiên?, thấy chuyẹ^n bất bình giữa đủờng chẳng tha.

Chị Tuyết xen vào, góp chuyẹ^n:

- Nhủng em thấy đó, tỵ nạn cuối mùa không còn tủỏng lai nào chờ đón cả. Anh chị đều bị rớt thanh lọc, nên mới đảng ký hồi hủỏng.

Tôi an ủi:

- Thôi thì cũng là dịp anh chị về với gia đình.

Chị Tuyết giọng buồn thiu:

- Chỉ có mọ^t mình chị về thôi em à! Anh Vân dự tính tìm đủờng ra ngoài Thái sinh sống.

Anh Vân nhìn tôi, giải thích:

- Có thể tôi về sẽ bị bắt vì tọ^i đào ngũ xủa kia, vả lại, tôi đã từng thề không bao giờ trở về với hai bàn tay trắng.

- Vạ^y sao anh không đủa chị Tuyết đi theo?

- Ði trốn chớ có phải đi chỏi đâu! Mới đây, ba má Tuyết gửi thủ sang kêu Tuyết về nhà, cả gia đình đã tha thứ và đón chờ Tuyết trở về, làm lại cuọ^c đời.



Sau đó vài tuần tôi may mắn đạ^u thanh lọc, đủợc chuyển qua trại khác chờ ngày lên đủờng định củ. Trong thời gian này, tôi nghe nói chị Tuyết cũng đã rời trại trở về Viẹ^t Nam, còn anh Vân thì trong mọ^t lần đụng đọ^ với nhóm ngủời Khmer trong trại, anh lại bị bắt vào tù, nhủng lần này là nhà tù ngoài Thái chứ không phải nhà tù trong trại tỵ nạn. Thế rồi tôi lên đủờng đi Canada, bỏ lại Thailand sau lủng với bao nhiêu niềm vui nỗi buồn không nhớ hết.

Chẳng hiểu sao hôm nay tôi lại nhớ đến cái tên Vân Ðại Bàng dù bao nhiêu nảm đã trôi qua? Có phải vì bài Ðủờng Xủa Lối Cũ vừa tình cờ nghe đủợc, hay cái tin từ ngủời quen cũ cho biết trong chuyến về Viẹ^t Nam thảm nhà, họ có ghé qua Thailand chỏi và gạ?p Anh Vân ngồi vẽ tranh chân dung trên đủờng phố phục vụ khách du lịch ở thành phố biển Pattaya? Còn mọ^t ngủời khác thì khẳng định với tôi rằng đã thấy Anh Vân hành nghề chạy xe tuk-tuk ở thủ đô Bangkok. Chẳng biết chuyẹ^n thực hủ ra sao, nhủng cả hai ngủời đều nói Anh Vân có vợ ngủời bản xứ, có hai đứa con, và chí thú làm ản sinh sống nhủ bao ngủời lao đọ^ng lủỏng thiẹ^n khác trên đất Thái.

Vạ^y thì tôi mừng cho anh đó, Anh Vân ơi! Mừng vì cuối cùng anh đã thực sự trở về "đủờng xủa lối cũ" của con ngủời anh, của cuọ^c đời anh. Nhủng tôi vẫn tự hỏi, anh đã có dịp nào trở về quê, thảm lại "đủờng xủa lối cũ" mà anh từng khát khao ấp ủ, nỏi vẫn có "bóng tre che thôn nghèo", có "ánh trảng soi đủờng đi", mạ?c dù có thể giờ đây mẹ anh đã ra đi bên kia cuọ^c đời và ngủời em gái cũng đã theo chồng sang ngang?

Edmonton, Tháng 8/ 2024

KIM LOAN


LẠI CHUYỆN THẦY TRÒ
Hồi ở trại tỵ nạn Thailand, tôi có lúc đã quay cuồng ?chạy sổ đi học 4 thứ tiếng.

Thứ nhất, là tiếng Thailand. Vì nghe bà con rỉ tai bảo nhau, nếu chẳng may bị rớt thanh lọc không được đi định cư nước thứ ba, thì dứt khoát không quay về Việt Nam mà trốn ra ngoài Thái sinh sống, làm ăn rồi lấy chồng Thái để... trả thù dân tộc và để?gỡ lại vốn 3 cây vàng tiền vượt biên. Và trước mắt là phải biết mấy câu tiếng Thái để khi đi phỏng vấn thanh lọc mà chào hỏi mấy anh chị luật sư người Thái.



Thầy dạy tiếng Thái là người Việt tỵ nạn, nhưng có thời gian dài sinh sống ở vùng biên giới Cambodia-Thailand nên rành luôn hai tiếng đó. Lớp học hơn chục người, vui như Tết, vì có gì thắc mắc cứ hỏi bằng tiếng Việt, thầy tận tình chỉ dẫn . Mỗi buổi học xong, tôi và nhỏ bạn hớn hở đi thẳng ra khu chợ trong trại để thực tập tiếng Thái với mấy chế bán hàng, dễ nhất là ?Sawa đi khả (Chào anh/ chị) và ?khap khun? (cám ơn) rồi cười đau cả bụng khi nói sai nói lộn các câu khác, hiểu ra ý tùm lum tà la.

Thứ hai, là tiếng Tàu. Dĩ nhiên, chúng tôi chẳng muốn qua China định cư, nhưng dân Tàu ?đông hơn quân Nguyên?, có mặt khắp các ngõ ngách trên trái đất này, nên cứ học chút tiếng Tàu để đấy, phòng xa, thừa còn hơn thiếu. Ông Thầy này là người Việt gốc Tàu Chợ Lớn nhưng chả hiểu sao không nói rành tiếng Việt, báo hại chúng tôi phải nói chuyện với Thầy bằng tiếng Anh hoặc Tiếng Tàu mới lõm bõm cấp ?abc?, mỏi cả miệng. Phải nói không ngoa rằng tiếng Tàu là tiếng khó học và phức tạp nhất hành tinh này, nội bảng chữ với các hình phải nhớ là nhức cả đầu nên chỉ mới hơn hai tuần, chúng tôi đành bỏ cuộc.

Thứ ba, là tiếng Pháp. Nước Pháp thì có liên quan gì đâu nà!? Có lẽ do ảnh hưởng một thời nghe ca sỹ Thanh Lan và Elvis Phương hát các bài nhạc Pháp lời Việt mà mê mẩn, và đọc sách báo mơ mộng về kinh đô ánh sáng, có tháp Eiffel, có dòng sông Seine, có vườn Luxembourg lãng mạn trữ tình. Nhưng lý do quan trọng nhứt, là ?thầy giáo dạy tiếng Pháp là chàng người Cambodia lai Tàu, cao to, trắng trẻo, đeo cặp kiếng trắng thư sinh, đẹp trai như tài tử Hàn Quốc Hyun Bin.

Thầy này, nói đúng hơn, là đồng nghiệp nhân viên Cao Ủy giống như tôi, nhưng tôi làm ở Văn Phòng dành cho người tỵ nạn Việt Nam, còn hắn thì ở văn phòng cho người Lào Hmong và Cambodia. Những buổi trưa im vắng rảnh rỗi, ít dân tỵ nạn lên hỏi han chuyện giấy tờ, tôi ngồi từ văn phòng của mình nhìn qua cửa sổ về phía bên kia, hắn cũng tươi cười vui vẻ, rồi ra hiệu cho tôi, đại khái là hắn đi qua ngồi nói chuyện cho vui, nhé?! Tôi gật đầu, và hai đứa chúng tôi ríu rít chuyện trò, với mục đích ban đầu và duy nhất là " practice English" lẫn nhau, riết rồi ngày nào cũng ?tám?, lôi cả chuyện gia đình, chuyện quá khứ ra kể lể vì hắn và tôi cùng tuổi.

Hắn bảo, hắn đang học trong trường huấn luyện pilot dân sự với ước mộng đưa khách du lịch bay lượn trên bầu trời, nhưng rồi ba má hắn ra lệnh cả gia đình phải vượt biên qua biên giới Thailand vào trại tỵ nạn, hy vọng sẽ được định cư bên Mỹ, đổi đời .

Khi ở Cambodia hắn được học trong trường nói tiếng Pháp nên hắn khá sành sõi và dụ dỗ tôi học thêm ngôn ngữ này, hắn tình nguyện mời tôi vào lớp học miễn phí, khỏi phải đóng tiền như các học viên khác. Thế là từ đó, các buổi nói chuyện của chúng tôi tại văn phòng Cao ủy thêm rộn ràng vì có phần ?practice French? mà chủ yếu là ?thầỷ khảo bài tôi, và tôi thì luôn luôn ?hổng thuộc bàỉ để hắn lại phải kiên nhẫn giảng giải thêm. Bà boss văn phòng Cao Ủy vui tính hiểu chuyện, thỉnh thoảng mang bịch bánh qua bàn cho tôi bồi dưỡng vì ?học hành căng thẳng?, nhưng khi còn lại một mình tôi, bà nháy mắt hỏi:

- Hai đứa bay có ... yêu nhau không vậy? Xứng đôi vừa lứa lắm đó.

Tôi cũng nháy mắt, đáp lời bà:

- Tôi hổng có cảm giác đó, còn hắn thì ... ai biết đâu nà!

Tuy vậy, lớp học tiếng Pháp cũng chỉ được vài tháng vì trại có biến cố biểu tình, toàn bộ dân Việt tỵ nạn bị chuyển qua trại Sikiew, còn dân Cambodia và Hmong vẫn ở lại trại cũ, chúng tôi ?thầy đi đường thầy, tôi đi đường tôỉ, chẳng còn dịp nào gặp lại nhau.


Thứ tư, là như mọi người khác trong trại, tôi phải học tiếng Anh.

Nghe thiên hạ đồn có "bác" nào đó ra đi tìm đường cứu nước, rồi phiêu bạt sang trời Tây làm phụ bếp trên tàu, nói được 29 thứ tiếng, tôi bán tín bán nghi, vì lúc tôi học cùng một lúc 4 thứ tiếng đã mệt bở hơi tai, tẩu hoả nhập ma, đêm ngủ nói nhảm liên hồi, mệt mỏi bơ phờ may mà chưảphát điên.

Dù sao thì sau khi rơi rớt ở các lớp học tiếng Thái, tiếng Tàu, tiếng Pháp, thì tôi vẫn miệt mài ở các lớp Tiếng Anh. Suốt bốn năm ở trại, tôi học với vài Thầy khác nhau theo từng trình độ, để rồi năm cuối cùng tôi đủ mạnh dạn vào trường ESL làm cô giáo dạy lớp Tiếng Anh vỡ lòng cho đồng bào tỵ nạn. Kỷ niệm với các Thầy thì nhiều lắm, nhưng có một kỷ niệm tôi nhớ hoài.



Hôm ấy đang đi lang thang trong trại tỵ nạn Panatnikhom, tôi gặp lại người bạn đồng hương Gò Vấp. Hắn hỏi tôi có đi học Anh Văn ở đâu chưa, tôi trả lời, thì cũng có, nhưng trình độ lớp hơi thấp, tôi muốn học lớp cao hơn chút. Nghe vậy, hắn giới thiệu tôi vào một lớp Anh Văn ngay khu nhà hắn. Tôi hỏi giá cả, hắn bảo, tỵ nạn mà, có nhiêu trả nhiêu, Thầy giáo rất linh động vì Thầy cũng là thân phận tỵ nạn.

Rồi tôi theo lời chỉ dẫn của hắn đến lớp học, chào Thầy, rồi hỏi han mấy người chung lớp, họ cũng nói giống bạn tôi, rằng giá chung chung là như thế, nhưng có tiền thì đóng, không có thì tháng sau, có lúc nào trả lúc đó, hoặc trả theo khả năng, tỵ nạn mà. (Nghe thấy thương làm sao ba chữ ?tỵ nạn mà!?). Vì thế tôi an tâm đến lớp mỗi ngày, chờ đến đầu tháng có thư có tiền bên Mỹ gửi qua, tôi sẽ thanh toán cho Thầy.

Ðến ngày có tiền, tôi nhớ mấy lần thấy mấy chị trong lớp cứ xòe mấy tờ tiền đưa thẳng cho Thầy, đôi khi làm Thầy hơi mắc cỡ khi nhận tiền. Vốn bản tính lâu lâu thích làm chuyện ?khác ngườỉ, nghĩ ra ?fancy things? cho đời tỵ nạn bớt nhàm chán, tôi chạy qua nhà kế bên xin cái phong bì vì tôi hết phong bì chưa kịp mua. Nhưng chị hàng xóm không có phong bì trắng, chị lục lọi một hồi chỉ còn loại màu hồng, có hoa lá cành viền xung quanh, nhìn cũng đẹp. Thôi thì có còn hơn không, vả lại cũng tới giờ đến lớp, không còn thời giờ chạy ra chợ mua phong bì khác như ý muốn.

Tôi bỏ tiền vào chiếc phong bì màu hồng sạch sẽ, lịch sự, thơm tho rồi đến lớp. Tan học, chờ mọi người về hết, tôi nán lại, trao cho Thầy phong bì. Lúc ấy tôi chợt thấy màu hồng cũng hơi... sến súa (sến nhứt là chùm hoa lá cành in bên ngoài nữa chớ), nhưng đã lỡ rồi, nên tôi bỗng dưng bẽn lẽn, nói lí nhí :

- Em gửi Thầy cái này!

Thầy hơi bất ngờ, nhìn tôi ngại ngùng, mặt đỏ bừng, không nói nên lời, tay run run đón lấy chiếc phong bì. Tôi cũng không nghĩ tình huống lại như thế, chẳng biết phải giải thích tại sao dùng phong bì, và chẳng biết nói sao về cái phong bì màu hồng rất ư là ...cải lương, tôi bèn quay đi, thì Thầy vội vàng giữ tôi lại, nhìn tôi, đôi mắt thiết tha, rồi ấp úng:

- Em viết gì trong đó cho tôi vậy, thơ hả? Nghe nói em biết làm thơ, và tôi cũng rất thích Thơ.



Giờ thì đến lượt tôi bất ngờ, mới thấy cái bản tính "fancy" của tôi không phải lúc nào cũng hay ho. Biết thế cứ đưa tiền ra như mọi người khác cho xong, khỏi bày vẽ "phong" với chả "bì". Nhìn vẻ mặt bối rối, lúng túng của Thầy, tôi thấy có lỗi, dở khóc dở cười, đành lấy hết can đảm trước khi bước đi, nói rất nhanh, một sự thật phũ phàng trần trụi:



- Dạ không, là tiền học phí tháng này đó Thầy!



Edmonton, tháng8/ 2023

****

Kim Loan

Mục Lục

5. Mùa Báo Hiếu

Hàn Thiên Lương

Vào tháng bảy âm lịch, đất trời đi vào tiết lập thu, bầu trời quê hương không còn xanh trong nhưng vướng đọng nhiều mây, có những cơn mưa dầm kéo dài cả mấy ngày, trong dân gian người ta gọi là mưa ngâu! Tương truyền rằng Chức Nữ là Thiên Tôn Nữ, cháu của Ngọc Hoàng, chuyên lo việc dệt vải,, được gả cho Ngưu lang Sau khi làm vợ của Ngưu lang rồi, Chức Nữ chểnh mảng công việc nên bị đày về phía đông Sông Ngân Hà, mỗi năm chỉ gặp được Ngưu Lang một lần vào ngày rằm tháng bảy âm lịch. Tất cả đàn qụa kết lại thành cầu để cho Ngưu Lang Chức Nữ gặp nhau trên sông Ngân Hà. Chiếc cầu đó gọi là cầu Ô Thước. Cuộc gặp gỡ ngắn ngủi sau một năm dài xa cách, là chuyện tình buồn, hai người chỉ có khóc, dòng lệ chảy xuống thành cơn mưa dầm sùi sụt, nhuốm nỗi buồn khắp cõi nhân gian! Câu chuyện đó cũng cảm được lòng thi nhân nên có những vần thơ dồi dào điển tích:

-Ðây là dãy Ngân Hà

- Anh là chim ô thước

- Sẽ bắt cầu nguyện ước

-Một đêm một lần quả

Thực sự chuyện Ngưu lang Chức nữ chỉ tương truyền trong dân gian mang tính buồn, phù hợp với cảnh âm u của đất trời tháng bảy lập thụ.Trọng tâm sinh hoạt dân gian trong tháng bảy là lễ Vu Lan.

Ngày rằm tháng bảy âm lịch là ngày vía lớn của Phật Giáo ( rằm tháng giêng là lễ Thượng Nguơn, rằm tháng bảy là lễ Trung Nguơn, rằm tháng mười là lễ Hạ Nguơn),tất cả các chùa đều tấp nập, các Phật tử đến Chùa cầu siêu cho cha mẹ, cho người thân sớm về cõi Phật. Rằm tháng bảy cũng là ngày xá tội vong nhân, người ta mở lòng cầu cúng cho các oan hồn sớm siêu thoát và cũng mở lòng bố thí cho kẻ cô quả khốn cùng!

Nữ sĩ Anh Thơ ( thời Tiền Chiến) bằng lời thơ đẹp và buồn đã vẽ nên ngàỷ rằm tháng bảỷ

-Gió hiu hắt gieo vàng muôn cánh lá

- Trời âm u mây xám bóng sương chiều

-Làng xóm ngập nhà nhà trong khói tỏa

- Vẳng đưa lời khóc mả lạnh hiu hiu.



-Trong chùa điện hương đèn nghi ngút

-Tiếng mõ chuông hòa nhịp trống bên đình

- Lời cầu cúng truyền theo làn gió thoảng

-Quyện cô hồn nương gió lại nghe kinh



Ngoài đê rộng bồ đề nghiêng đổ cháo

Lễ chúng sinh từng bọn một ăn mày

- Cùng lẳng lặng như bóng ma buồn não

Dắt nhau tìm nơi cúng để xin maỷ

(Bức Tranh Quê)

Người Phật tử luôn luôn nhớ rằng mùa Vu lan là dịp đền ơn đáp nghĩa đấng sinh thành. Vu lan mang ý nghĩa giải thoát nỗi thống khổ, bắt nguồn từ sự tích Tôn Giả Mục Kiều Liên cứu độ mẹ là bà Thanh Ðề.

Mục Kiều Liên là vị Bồ Tác đệ tử của Phật. Mục Liên vốn hiền từ, dù đã thành chánh quả, thấy mẹ phạm tội lỗi phá hoại tăng ni, tìm cách cho họ phạm các giới cấm, nên bị đày vào ngục A tỳ, chịu cực hình đói khát ngồi trên chong sắt, hể ăn uống thứ gì thì cháy thành lửạ, Mục Liên nhờ gậy phép và bồn bát của Phật Quan Âm xuống tận cõi âm ty để cứu mẹ và khuyên mẹ ăn năn hối lỗi một lòng tu niệm. Do đó mùa Vu lan cũng là mùa báo hiếu của các Phật tử thuận thành.

Vào đầu thập niên sáu mươi, tôi có một người bạn gái là một phật tử rất mộ đạo , một ngày rằm tháng bảy, tôi và cô đi chùa lễ Phật. Chúng tôi đến chùa Xá Lợi, đó là một ngôi chùa lớn nhất trong thủ đô Saigon thời ấỷ Khi vừa đến cổng chùa, một cháu gái độ mười hai tuổi, trong chiếc áo dài màu lam, cháu nở nụ cười diệu ái và nói điều gì rất nhỏ bên tai người bạn gái của tôi, rồi cài một hoa trắng nhỏ trên cổ áo dài, xoay qua tôi cháu cài trên áo tôi chiếc hoa màu hồng. Tôi rất bỡ ngỡ , nghĩ đây là một tục lệ tôn giáo, tôi không dám hỏi, cố giữ vẻ tự nhiên.

Sau khi lên chánh điện lễ Phật xong, xuống sân chùa, tôi thấy ai cũng có hoa cài trên áo, hoặc màu trắng hay màu hồng, tôi mới hỏi cô bạn. Cô giải thích:? đây là tục lệ mới du nhập vào nước ta trong vài năm gần đây. Anh thấy đó, hôm nay rằm tháng bảy, ngày Vu lan, cũng là ngày báo hiếu, mình đi chùa, ai còn cha mẹ thì cầu cho cha mẹ sống đời với mình, ai cha mẹ mất thì cầu nguyện cho cha mẹ sớm siêu thoát về cõi Phật. Anh được cài hoa màu hồng là có diễm phúc, còn em mất mẹ lúc lên năm, nên em rất tủi thân phải cài hoa trắng? .Nói đến đây tôi thấy mắt cô nhìn xa xăm và ứa lệ!.

Thú thật ngày ấy tôi còn đủ cha mẹ nên không thấu cảm được nỗi lòng của cô!

Khi ra khỏi cổng chùa hai chúng tôi đi bách bộ theo đường Bà Huyện Thanh Quan, mùa thu Saigon không có lá vàng xôn xao đổ, nhưng lá cây nhạc ngựa trồng hai bên đường cũng rì rào như tiếng buồn cô qủa, Chúng tôi vào vườn Tao đàn ngồi nghỉ chân trên băng đá, cô tiếp tục giải thích:? Theo kinh Ðại Tập, Phật dạy: thế nhược vô Phật, thiên sự phụ mẫu. Sự phụ mẫu, tức thị sự Phật ( nghĩa là người sinh ra ở đời không gặp Phật mà khéo phụng thờ cha mẹ như phụng thờ Phật). Kinh Nhẫn Nhục, Phật dạy:Thiên Chi cực mạc đại ư hiếu, ác chi cực bất hiếu giả ( nghĩa là hiếu thảo là điều thiện to lớn nhất, bất hiếu là điều ác to lớn nhất, không hiếu là thiếu bổn phận làm người, thiếu nhân cách)?

Bây giờ thì thì mẹ tôi đã mất rồi, tôi đã thấy rõ một sự mất mát to lớn nhất trong đời, tôi đã thấu cảm những giọt nước mắt của người bạn gái trong ngày rằm tháng bảy năm xưa!

Tôi đã bôn ba trên đường hoạn lộ, lầm than trong chốn ngục tù, bận rộn trên đất tạm dung, tất cả đã qua và sẽ qua đi, nhưng có sự hối tiếc còn mãi trong tôi: ?tại sao không một lần nào ngồi lại với mẹ thật lâu, nhìn mẹ thật kỹ để biết mẹ còn sống và đang ngồi bên tôi. Tại sao từ lúc trưởng thành, tôi chưa bao giờ qùy bên gối mẹ và nói với mẹ rằng con thương mẹ lắm mẹ ơỉ. Mẹ còn sống là núi biển tình thương, là dòng suối mát, là một kho tàng, thế mà ta hững hờ, vô tình lãng phí!

Có một đêm tôi nằm mơ thấy mẹ tôi và được sống lại những ngày thơ ấu thật hạnh phúc với mẹ tôi, từ đó tôi cảm nhận đầy đủ một người mẹ tuyệt vời, sau đó tôi ghi lại bằng lời thơ:

"Chiều chiều ra đứng ngã sau

Trông về quê mẹ ruột đau chín chiều"



Mẹ là núi biển tình yêu

Vì con xuôi ngược vạn chiều gió mưa.

Công lao đong mấy cho vừa

Vì con xuôi ngược mấy mùa gian nan.

Lời ru mẹ tựa cung đàn

Nhịp theo tiếng võng qua ngàn đêm thâu.

Nay dù ai lạc nơi đâu

Vẳng nghe lời mẹ nhớ màu quê hương.

Mẹ là giọt nắng tình thương

Sưởi hồn con ấm nẻo đường chiều đông.

Suốt đời mẹ chỉ hoài mong

Bé thơ khôn lớn nối dòng sử xanh.

Nhớ xưa cha mãi lâm hành

Nửa đời chinh phụ mẹ đành cô đơn.

Mẹ là hình ảnh nước non

Mẹ là gấm vóc cội nguồn thủy chung.

Chúng con xin hứa kiên trung

Thương nhà nhớ nước cho lòng mẹ yên!.



Viết xong bài thơ nầy, tôi đọc lại nhiều lần, nay gần như đã thuộc lòng, tôi thường ngâm khe khẻ một mình với sự hối tiếc tột cùng:

-phải chi mẹ tôi còn sống tôi qùy bên gối mẹ đọc cho mẹ nghe!

-Phải chi bài thơ nầy được viết lúc còn trẻ và tặng cho người bạn gái Phật tử trong mùa Vu Lan năm xưa, chắc nàng ưng ý lắm!

Nay biết gửi về đâủ- Mẹ đã mất rồi! -Cố nhân nay đã là một ni sư thuận thành, tóc đã ngã màu sương tuyết. Giờ nầy nơi quê nhà có vạn nỗi lầm than, với tấm lòng từ bi, chắc nàng luôn cầu nguyện cho chúng sanh quanh cô, vơi đi niềm cô quả, sớm thoát khỏi vòng khốn khổ, lao lung!

Mùa Vu Lan


****

Hàn Thiên Lương

Mục Lục

6. Phiên Chợ Dào San

Ðặng Xuân Xuyến

PHIÊN CHỢ DÀO SAN

.

Vó câu khua rầm rập

Nhạc dập dồn lưng mây

Trai mười mường phầm phập

Gái chín bản phây phây.

.

Có vợ, đem theo vợ

Có chồng, rủ cả chồng

Chẳng có cứ đến chợ

Sẽ gặp người đi không.

.

Bát này rồi bát nữa

Rượu đầy như tình đầy

Vòng xoè làm bằng lửa

Tiếng đàn cháy trên dây.

.

Uống như chưa từng uống

Người say, núi cũng say

Bạn từ lưng trời xuống

Chân dính đầy mây bay.

.

Tiếng người xen tiếng lá

Tiếng lá lẫn tiếng chim

Tiếng chim chen tiếng đá

Tiếng đá hoà tiếng tim.

.

Áo bên hoa sặc sỡ

Khèn theo gió véo von

Thề nguyền trao giữa chợ

Nỗi niềm gửi lên non.

.

Họp ở trong không đủ

Thì kéo nhau ra đường

Ngựa hí dồn giục chủ

Lưng đầm đìa hơi sương.

.

Mật ong và thổ cẩm

Thuốc bắc và chè san

Thay vì làm tính nhẩm

Nhặt đá xếp lên bàn.

.

Ðã bán, rẻ cũng bán

Ðã mua, đắt cũng mua

Bán như là giời bán

Mua như là vua mua.

.

Ăn, ăn toàn thắng cố

Uống, uống toàn rượu ngô

Uống đến khi rượu đổ

Người đứng ngủ dưới ô.

.

Mỗi năm mười hai tháng

Mỗi tháng có bốn phiên

Suốt từ ba giờ sáng

Náo nức một vùng biên.

*

Sớm mai leo ngược dốc

Trở lại với non ngàn

Lòng như hòn đá hộc

Lăn xuôi về Dào San...

*.

TRƯƠNG HỮU THIÊM

.

LỜI BÌNH:

Bài thơ "Phiên chợ Dào San" của nhà thơ Trương Hữu Thiêm, đã hớp hồn tôi ngay từ những câu thơ đầu. Chất hoang dã đại ngàn đậm đặc trong 4 câu khổ đầu bài thơ đã tạo ấn tượng tức thì:

"Vó câu khua rầm rập

Nhạc dập dồn lưng mây

Trai mười mường phầm phập

Gái chín bản phây phâỵ"

Các cặp từ láy: "rầm rập", "dập dồn", "phầm phập", "phây phây" được nhà thơ Trần Hữu Thiêm sử dụng thật đắc dụng. Chỉ với 20 chữ cho 4 câu thơ, ông đã khiến người đọc như đang chứng kiến những hình ảnh sống động của người của ngựa giữa đại ngàn lộng gió.

Những thước phim thật đẹp, đẹp những nét hào sảng và tráng lệ của miền sơn cước: Một sớm tinh mơ, những vó ngựa từ đỉnh núi cao, cao đến chọc trời "rầm rập" lao xuống phiên chợ Dào San, chợ phiên của người Mông, người Thái, người Dao,... Trên lưng ngựa là các chàng trai cường tráng với nét đẹp phóng khoáng của núi rừng và các cô gái hây hẩy sắc hương bản mường, náo nức về chợ như háo hức về lễ hội tình yêu. Những hình ảnh ấy, những thước phim ấy quyện lấy nhau, hòa vào nhau trong những nét đẹp rất riêng chỉ có ở văn hóa vùng cao Tây Bắc.

Ðọc những câu thơ thật hay này tôi chợt nhớ tới những câu thơ tài hoa của nhà thơ Nguyễn Khôi trong bài thơ "Xóm Cỏ":

"Ta là kẻ lạc loài chán chê Phố Thị

Chàng Nhà Quê mê kéo vó đêm

Thả hồn thơ cùng chị Hằng "tăm" cá

Cánh tay trần "cất" cả ánh trăng lên..."

"Tôi ngẩn ngơ với câu: ?Cánh tay trần ?cất? cả ánh trăng lên...?.

Nét tài hoa của nhà thơ Nguyễn Khôi ở những câu thơ này là sử dụng câu chữ rất "đắc địa", đặt đúng vị trí, đúng hoàn cảnh, đúng ngữ cảnh, không thể xáo trộn, thay đổi. Ví như câu: "Cánh tay trần "cất" cả ánh trăng lên..." nếu bỏ hoặc thay chữ "trần" bằng một chữ khác thì hình ảnh "cánh tay trần" rất đẹp, gợi nét vạm vỡ, phong trần và đậm đặc chất đàn ông sẽ không còn nữa, câu thơ sẽ thiếu ?lửả, nhạt đi và kém hay. Hoặc nếu thay từ "cất" bằng một từ khác thì câu thơ: ?Cánh tay trần ?cất? cả ánh trăng lên...? vốn hút hồn người đọc bởi hình ảnh thơ mộng, đẹp phóng khoáng kiểu Chử Ðồng Tử an nhiên tự tại giữa bãi Tự Nhiên: ?cất? cả ánh trăng lên...? sẽ không còn nữa, câu thơ cũng vì thế mà mất hay, hết duyên." - (Mơ Quê Trong "Xóm Cỏ" Của Nguyễn Khôi" - Ðặng Xuân Xuyến)

Trở lại bài thơ "Phiên chợ Dào San" của nhà thơ Trương Hữu Thiêm với 4 câu thơ nối tiếp:

"Có vợ, đem theo vợ

Có chồng, rủ cả chồng

Chẳng có cứ đến chợ

Sẽ gặp người đi không."

Với cách ngắt nhip 2/3 bằng dấu phẩy ở câu "Có vợ, đem theo vợ", "Có chồng, rủ cả chồng" nhà thơ Trương Hữu Thiêm đã nhấn nhá rõ thêm tính thật thà, vô tư của những trai bản gái mường, như minh định bản tính hồn hậu, thuần khiết, chẳng có gì cần phải giấu giếm hay ý tứ bằng những lời xã giao, dối lòng của người Mông, người Thái, người Dao,... Những rủ rê minh bạch ấy, có chủ đích rõ ràng: Ðến chợ để mua hàng hóa, để giao lưu bè bạn, để thêm ấm tình lứa đôi.... Có lẽ, đây là nét đặc trưng rất riêng của văn hóa chợ Dào San, chỉ ở vùng Phong Thổ, Lai Châu mới có tập tục độc đáo này.

Những khổ thơ kế tiếp kể về những hoạt động của phiên chợ Dào San với những câu thơ tinh tế, đặc sắc, đẹp như những viên ngọc lấp lánh làm ngẩn ngơ người đọc:

- "Vòng xòe làm bằng lửa

Tiếng đàn cháy trên dây"

- "Bạn từ lưng trời xuống

Chân dính đầy mây bay"

- "Áo bên hoa sặc sỡ

Khèn theo gió véo von

Thề nguyền trao giữa chợ

Nỗi niềm gửi lên non."

- "Ngựa hi dồn giục chủ

Lưng đầm đìa hơi sương",

- "Uống đến khi rượu đổ

Người đứng ngủ dưới ộ"...

Những câu thơ đậm nét hương rừng gió núi và đẫm chất trai bản gái mường đẹp mê hồn như thế không phải cứ sống lâu ở miền núi là sẽ viết được mà những câu thơ đấy đã được thẩm thấu, chiết xuất từ hồn thơ thấm đượm hơi thở của núi rừng, từ cách quan sát tinh tế, cách dùng câu chữ độc đáo, sáng tạo của nhà thơ Trương Hữu Thiêm mà trở nên bừng sáng.

Những câu thơ mộc mạc, giản dị mà long lanh trong ?Phiên chợ Dào San? đã tạo cảm giác gần gũi, tâm trạng phấn chấn, dẫn dắt người đọc cuốn theo câu chữ bài thơ để háo hức cùng nhà thơ Trương Hữu Thiêm tham dự phiên chợ Dào San.

Sự độc đáo của "Phiên chợ Dào San" còn ở những quan sát tinh tế, những chi tiết rất thực:

"Mật ong và thổ cẩm

Thuốc bắc và chè san

Thay vì làm tính nhẩm

Nhặt đá xếp lên bàn."

Hàng hóa chỉ là những sản phẩm tự cung tự cấp của người dân bản địa: Mật ong, thổ cẩm, thuốc bắc, chè san, rượu ngô, thắng cố... Và người bán người mua cũng rất mộc mạc nét "chân quê" chất phác: "Thay vì làm tính nhẩm / Nhặt đá xếp lên bàn".

Trải dọc bài thơ là những hình ảnh đẹp hào sảng, phóng khoáng tạo những cảm giác hứng khởi, phấn chấn với bạn đọc thì đến khổ thơ này nhà thơ Trương Hữu Thiêm lại làm lắng lòng bạn đọc với những hình ảnh chân thật đến nhoi nhói lòng. Hình ảnh người bán hàng: "Thay vì làm tính nhẩm / Nhặt đá xếp lên bàn" đã găm sâu vào trí nhớ người đọc bởi những hình ảnh độc, lạ mà ám ảnh chỉ có ở "Phiên chợ Dào San".

Khổ thơ cuối khép lại bài thơ với những nốt nhạc trầm nhưng những câu chữ tinh tế đầy thi tứ thi ảnh thấm đẫm chất hương rừng gió núi của "Phiên chợ Dào San" đã kịp găm sâu vào trí nhớ của người đọc khiến người đọc cũng bồi hồi với nhà thơ: ?Lòng như hòn đá hộc / Lăn xuôi về Dào San...?.

*.

Hà Nội, 15 tháng 2-2022

Ðặng Xuân Xuyến

Mục Lục

7. Thoáng Nhớ

Bạch Liên

Dòng nước màu chàm lục lững lờ chảy trong những nhánh sông hiền hòa, bồi đắp phù sa màu mỡ hai bên bờ đất. Ruộng đồng quê ngoại của tôi trồng được nhiều cây ngon trái ngọt. Khi nhắc nhớ đến miệt vườn, những thảm lúa xanh rì màu ngọc bích, cò bay thẳng cánh, chạy ngút ngàn trong tầm mắt bé con. Ðây là phong cảnh yên bình, và khó quên.

Ngọn gió chiều tà hoàng hôn nhè nhẹ thổi, lung lay ngọn mạ non, bàng bạc gợn sóng. Sự chuyển động mong manh cho ta buổi chiều hoàng hôn nên thơ, khiến tâm hồn ta mơ màng lắng đọng.

Những con sông chằng chịt ngăn chia đôi bờ của hai phần đất khác nhau. Chiếc cầu khỉ được gắn ghép bởi mấy thân cây, hoặc bằng miếng ván thô sơ. Hay được xây cất bằng xi măng rắn chắc. Tất cả đều là gạch nối cho người dân thông thương qua lại. Là phương tiện cần thiết cho việc mua bán trong sinh hoạt mưu sinh hàng ngày. Mọi di chuyển dễ dàng.

Tôi được sinh ra ở Sài Gòn. Hình ảnh chiếc cầu đầu tiên in hằn trong ngăn ký ức, vào năm tháng tôi là bé con. Tôi rất thích vì nó dài, và rộng thênh thang. Ðó là Cầu Xa Lộ. Cây cầu nổi tiếng thời bấy giờ, được nối dài với đường Phan Thanh Giản. Ngọn gió vi vu vờn bay, thổi mát rười rượi từng hơi thở êm đềm của thủy triều. Ðóa hoa nước điệu đàng nở muộn về đêm.

Làm sao tôi quên được những buổi tối xa xưa, đã lùi tàn vào dĩ vãng mù khơi. Tôi được người thân chở ra đây hóng gió. Lúc đó xe cộ không chen lấn như hiện nay. Bề mặt cây cầu được tráng xi măng phẳng phiu. Bánh xe chạy bon bon khi lướt qua cầu Xa Lộ. Chao ôi, lòng người cảm thấy khoan khoái, an nhàn theo tiết trời bình yên !...

**

Những năm sau này, vài lần tôi gian nan đi tìm vầng sáng trong khung trời mới. Tôi tìm ngõ ngách đi xuống điểm hẹn. Nơi tôi chưa bao giờ hinh dung hoàn cảnh sống nơi đó ra sao. Hy vọng được ra khơi, vượt biển Ðông. Nhất là để được hít thở không khí dễ chịu hơn. Bao lần tôi đi về miền Tây trong bộ quần áo màu sẫm, để được hòa đồng, làm người dân miệt vườn. Nhưng ngộ thay, tôi vẫn bị phát hiện. Người Sài Gòn nhìn vô, có cái gì khác khác nên họ? biết liền.

* Ðôi mắt ngơ ngác vì không biết đường sá gì hết.

* Làn da trắng trẻo hơn so với dân địa phương. Thế là, mọi người đành trối chết chạy về Sài Gòn. Mỗi một chuyến đi không thành là một lần nhuốm đau, in hằn bao dấu ấn buồn tênh !...

- Nào là Cần Thơ.

- Nào là Vĩnh Long.

- Nào là Bạc Liêu.

- Xa ngút ngàn hơn nữa là chóp mũi Cà Mau.

Nếu ai may mắn không bị túm vô nhà cây, mà được thoát thân leo lên xe đò về Sài Gòn, thì đó là một ân sủng trời ban. Tôi vẫn nhớ, mỗi lần xe đò về tới cầu Bình Ðiền, vùng ngoại ô Sài Gòn. Tất cả các xe đò đều phải nằm ụ một đêm. Lúc ấy đã cuối ngày. Trời chập choạng buông thả màn đêm tối đen. Cầu Bình Ðiền bị ngăn lại ?ngoại bất nhập, nội bất xuất?. Tất cả xe đò và hành khách đều phải vật vã nằm ngủ trên xe, hoặc trên lề đường để chờ qua đêm.

Lâu lâu ngồi thả hồn đi hoang, bơi ngược dòng thời gian. Tôi mơ màng nhìn lại những cây cầu chưa quên. Ðây là cơ hội, cho tôi chạm vào nỗi nhớ, tưởng chừng nhạt nhòa tàn phai vào quá khứ sau lưng. Bây giờ, những cây cầu này đà thay áo, hay đã thay hình đổi dạng?Chắc chắn, đã khoác vào chiếc áo mới ?! Vạn vật quê xưa thay đổi nhiều.

Tôi đã mịt mùng rời xa, cùng rong chơi với bao mùa thu lãng mạn. Mỗi năm, nàng Thu kiêu sa thoa vàng, cam, đỏ, rạng rỡ ở quê hương thứ hai. Nàng Ðông lạnh tê buốt khắp các nẻo đường buồn tênh !..

AUGUST 8 - 2024

Bạch Liên

Mục Lục

IV. Hộp Thư Toà Soạn ___________________________________________________

Nguyệt San Giao Muà xin cám ơn những thân hữu đã dóng góp bài vở cho Nguyệt San Giao Muà số 266 . Một số bài khác sẽ được đăng dần vào số tớị Mong mỏi sẽ nhận được những sáng tác của các bạn bốn phương để cho Nguyệt San Giao Muà thêm phần hương sắc trong tương laị

Mục Lục

Thể lệ để nhận Nguyệt San Giao Muà:

1) Ðể vào danh sách của NSGM (subscribe),
   xin gửi email về  GiaoMua@hotmail.com

2) Ðể rút ra danh sách của NSGM (unsubscribe),
   xin gửi email về GiaoMua@hotmail.com 

3. Mọi chi tiết, thể lệ, thắc mắc, xin gửi về:
   GiaoMua@hotmail.com


4. Mọi bài vở, đóng góp, xin gửi về:
   GiaoMua@hotmail.com 
   Nguyệt San Giao Muà
   Homepage: http://www.GiaoMuạcom


Thể lệ gửi bài cho Nguyệt San Giao Muà:

 

Mong bạn gửi Bài cho GM theo cách này là tốt nhất :
  

1. Dùng mẫu chữ Vietnet (VIQR) hay Unicode
2. Viết Hoa chữ đầu của bài và bút hiệụ Ví dụ: Giọt Mưa Trên Lácủa NS Phạm Duy
3. Gửi bài ngay trong email (không kèm file), để cho BBT khỏi mất công download xuống để đọc
4. Gửi tất cả các bài trong 1 tháng 1 lần trong1 email, nếu tiện. 
5. Bài vở xin gửi đến trước ngày 25 mỗi tháng
6. Mọi chi tiết, thể lệ, thắc mắc, xin gửi về: GiaoMua@hotmail.com


Cám ơn bạn rất nhiều, vì nhân sự có hạn, BBT không thể ngồi đánh máy lại từng đề bài hay bút hiệụ 

 

  

    

      

	Ðịa Chỉ Liên Lạc:
	

	Nguyệt San Giao Muà

		P.O . Box 	378

		Merrifield, Virginia 22116

		USA

    
  

Trang Nhà 







Web Site Hit Counter





 

Copyright
2002 by Giao Muà e-magazine and respective authors