4. Tha(m la.i Pho^' Co^? Ho^.i An

Thanh Ha`

DDa^y la` la^`n thu+' ba to^i ta'i ngo^. Ho^.i An.

A/- La^`n dda^`u va`o khoa?ng tha'ng 2 na(m 2015 sa'u di` cha'u go^`m 4 ga'i* 2 trai.

*No'i 4 ga'i, thu+.c ra pha?i no'i 3 ga'i va` 1 ba` mo+'i ddu'ng. Ba` la` to^i ddo'. To^i ma` tu+. nha^.n la`?co^ ga'i? thi` thie^n ha. nga~ la(n ra dda^'t xi?u ma^'t.

The^' thi` pha?i no'i 6 ngu+o+`i go^`m 3 co^ ga'i va` 2 cha`ng trai, 1 phu. nu+~ trung nie^n (to^i kho^ng chi.u ke^u ba(`ng ba` dda^u, nghe gia` qua' chu+`ng????)

Thuo+? a^'y, 5 thanh nie^n thie^'u nu+~ a^'y va^~n co`n ddo^.c tha^n. Gio+` co`n so't la.i 1 co^ chu+a muo^'n ?bo? cuo^.c cho+i?du` ke? si ti`nh va^~n o^m mo^'i ti`nh si bao nhie^u na(m ddeo dda(?ng. Tha^.t hie^'m o+? tho+`i dda.i so^'ng nhanh nhu+ te^n lu+?a hie^.n nay ma` co' ke? chung ti`nh nhu+ the^'.

Co`n 4 ngu+o+`i kia thi` ?pha^.n ga'i(trai)12 be^'n nu+o+'c, trong nho+` ddu.c chi.u? ?va'n dda~ ddo'ng thuye^`n, chim dda~ va`o lo^`ng, ca' dda~ ca('n ca^u? tu+` ma^'y na(m nay ro^`i.

La^`n a^'y ca'c cha'u sa('p xe^'p tho+`i gian sao cho chu'ng to^i dde^'n Ho^.i An ddu'ng va`o di.p 14 a^m li.ch (mo^~i tha'ng cu+' va`o nga`y 14 a^m li.ch, tha`nh pho^' dde^`u to^? chu+'c ddo^'t dde`n lo^`ng), ddu+o+`ng pho^' lung linh huye^`n a?o bo+?i ha`ng ha`ng lo+'p lo+'p dde`n lo^`ng gia(ng ma('c, chu'ng to^i hoa` va`o do`ng ngu+o+`i nho^.n nhi.p, tie^'ng no'i cu+o+`i o^`n a`o vang ddo^.ng mo.i ngo~ nga'ch. DDi he^'t ca'c pho^', tha(m Chu`a Ca^`u di ti'ch li.ch su+? no^?i tie^'ng, chu'ng to^i ghe' qua'n lo^. thie^n a(n cao la^`u*.Tuy ca'c ba`n ke^ san sa't cha^.t ni'ch, ghe^' tha^'p chu?n, cu~ng pha?i da.o to+'i da.o lui ho^`i la^u mo+'i ti`m ddu+o+.c cho^~ tro^'ng. DDu? da^n da va`ng, da tra('ng ngo^`i chen chu'c. A(n mo'n ma(.n xong la.i sa` tie^'p va`o gian ha`ng ta`u hu? nu+o+'c ddu+o+`ng ma` ho. go.i la` ta`o pho+' ddu+.ng trong ca'i che'n to nhu+ ca'i to^ nho?, no ca(ng ca? bu.ng.



*Cao la^`u ddu+o+.c xem dda(.c sa?n Ho^.i An, la` mo^.t loa.i mi` xu+' Qua?ng Nam. Mi` la`m tu+` bo^.t pha vo+'i tro cu?i tra`m, tro^`ng o+? cu` lao Cha`m. Tro hoa` vo+'i nu+o+'c mu'c tu+` gie^'ng Ba' Le^~ mo+'i dai va` cha('c dda(.c bie^.t.

Tro ne^'u lo+~ pha nhie^`u qua' so+.i mi` bi. nha~o, no^`ng. Ma` i't thi` so+.i mi` se~ kho^, bo+?.

Cu` lao Cha`m co`n co' te^n Chie^m Ba^'t Lao, go^`m 1 ho`n dda?o lo+'n va` 8 dda?o nho? bao bo.c. Die^.n ti'ch khoa?ng 15 km2, thuo^.c ddi.a pha^.n Ho^.i An, ti?nh Qua?ng Nam.

Bo^.t ca'n ra ddu+o+.c ca('t tha`nh so+.i to ddem ha^'p ca'ch thuy? 3 la^`n ro^`i pho+i kho^. Ne^n cao la^`u du` dde^? qua dde^m cu~ng kho^ng bi. thiu*

*Oh la` la, va^.y to^ cao la^`u chu'ng to^i a(n co' pha?i mi` du+ tu+` dde^m tru+o+'c kho^ng nhi? ?! Ca(n cu+' va`o so^' kha'ch ddo^ng ddu'c thi` cha('c la` kho^ng dda^u.



To^i tha('c ma('c vi` sao go.i mo'n mi` na^`y la` cao la^`u, ti`m hie^?u thi` ra xua^'t xu+' nhu+ sau: mo'n na^`y dda~ co' tu+` the^' ky? 17 do ngu+o+`i Nha^.t hay Trung Hoa du nha^.p va`o. DDu+o+.c xem la` cao lu+o+ng my~ vi. ba'n trong ca'c qua'n tie^.m co' ta^`ng la^`u, khi kha'ch go.i thi` ngu+o+`i cha.y ba`n xu+o+'ng ke^u mang "le^n la^`u", la^u da^`n ru't go.n tha`nh cao la^`u.

Ca'ch gia?i thi'ch tre^n nga^~m cu~ng co' ly'.



B/-La^`n thu+' hai va`o tha'ng tu+ na(m 2022.

Mo^.t ngu+o+`i ba.n cu?a ca'c ba.n to^i (da^n DDa` Na(~ng) ti`nh nguye^.n cho+? ca? nho'm ddi tha(m pho^' co^?. Lu'c a^'y Vie^.t Nam vu+`a thoa't qua co+n di.ch Covid-19 kinh thie^n ddo^.ng ddi.a, da^n ngoa.i quo^'c co`n ha.n che^' nha^.p ca?nh, chi? la'c dda'c ne^n chu'ng to^i tha ho^` da.o pho^' nga('m ca?nh chu.p hi`nh ma` kho^ng bi. vu+o+'ng vi'u bo+?i nhie^`u ngu+o+`i ddu+'ng ca?n tro+?, che khua^'t.

Nga^~u nhie^n, tru`ng nga`y ddo' co' 1 co^ ngu+o+`i ma^~u Ma~ Lai cu~ng dde^'n Ho^.i An, co' ddie^`u chu'ng to^i kho^ng ga(.p lu'c co^ ngo^`i thuye^`n be' rong cho+i tre^n so^ng Hoa`i, ma(.c a'o da`i Vie^.t Nam ba(`ng the dden mo?ng ma` kho^ng ma(.c?qua^`n (cha('c vi` kho^ng bie^'t) chu.p hi`nh ddu+a le^n ma.ng ga^y mo^.t tra^.n scandale da^.y so'ng khie^'n da^n Vie^.t cu+o+`i co+.t che^ bai? to^i ddoa'n ca'c ?ba^.c tru+o+.ng phu nam nhi chi chi'? ngoa`i ma(.t thi` che^ tra'ch nhu+ng trong lo`ng ha(?n thi'ch thu' vi` ddu+o+.c xem ma`n tri`nh die^~n me^ ly mie^~n phi'. Ne^'u to^i ddoa'n sai thi` tra(m la^`n xin lo^~i nhe'*

*Ca^u chuye^.n na^`y to^i dda~ co' ?tu+o+`ng thua^.t ti? mi?? trong ba`i ky' su+. so^' 6.????



Chu'ng to^i dde^'n nha` ha`ng Ba Le^ Well a(n nhie^`u mo'n ?tu?? cu?a qua'n, trong ddo' co' mo'n ?nu+o+'c cha^'m bi' truye^`n? va` nu+o+'c tra` ddu+o+.c ca tu.ng la` "huye^`n thoa.i" bo+?i nu+o+'c ddu+o+.c la^'y tu+` gie^'ng Ba' Le^~ dde^? na^'u.

Thu+.c ddo+n ha`ng tra(m mo'n, mo'n na`o cu~ng ga^`n nhu+ "huye^`n thoa.i", nha^'t la` "ba'nh xe`o huye^`n thoa.i". Nha` ha`ng na^`y cu~ng na(`m ga^`n ca'i gie^'ng "Ba' Le^~ huye^`n thoa.i" dda~ co' tu+` the^' ky? thu+' 8-9 do ngu+o+`i Cha(m Pa dda`o. Sau ddu+o+.c ba` Ba' Le^~ ngu+o+`i Vie^.t tru`ng tu la.i ne^n mang te^n ba`.

Nhu+ co' vie^'t o+? tre^n, mo'n cao la^`u cu~ng hoa` bo^.t vo+'i nu+o+'c gie^'ng Ba' Le^~ ne^n mo+'i ngon dai no^?i tie^'ng kho^ng dda^u sa'nh ba(`ng.

*Hai chu+~ Huye^`n Thoa.i to^i vie^'t trong ngoa(.c ke'p kho^ng pha?i do to^i tu+. dda(.t dda^u nghe.



**Ke^? the^m chuye^.n buo^`n, la` chu+a dda^`y mo^.t na(m sau, buo^?i sa'ng no. Song Ho^`ng nha('n cho to^i hay hung tin ngu+o+`i ba.n cho+? chu'ng to^i ddi Ho^.i An-,la` ba.n co^' tri vo+'i Pha'p- buo^?i to^'i co`n dde^'n nha` ho. uo^'ng tra` ha`n huye^n ta^m ti`nh, 6g sa'ng ho^m sau, gia ddi`nh xuo^'ng nha` mo+? cu+?a mo+'i pha't gia'c anh a^'y na(`m ba^'t ddo^.ng tre^n bo^. tru+o+`ng ky?. Mo^.t ne'n hu+o+ng cho ngu+o+`i ba.n to^'t bu.ng dda~ ra ddi ba^'t dda('c ky` tu+?, ca^`u nguye^.n cho ba.n bi`nh ye^n no+i co~i vi~nh ha(`ng.



C/- La^`n tro+? la.i thu+' 3 na^`y du kha'ch ddo^ng vo^ ke^?. Tre^n ddu+o+`ng pho^' nhie^`u ddoa.n pha?i chen vai thi'ch ca'nh ma` luo^`n la'ch ti`m lo^'i ddi. Tha^'y ca?nh dde.p muo^'n chu.p hi`nh ca^`n kie^n nha^~n cho+` cho ho. gia?n bo+'t thi` nhanh tay cho^.p la^'y co+ ho^.i. Nhie^`u thuye^`n lo+'n xuo^`ng nho?, lo+'p neo dda^.u ta.i be^'n ddo'n kha'ch, lo+'p lu+o+.n lo+` xuo^i ngu+o+.c tre^n so^ng Hoa`i ta^'p na^.p. Cha('c nga`y na`o cu~ng la` nga`y le^~ ho^.i.



Chu'ng to^i kho^ng a(n ?ba'nh xe`o huye^`n thoa.i Ba' Le^~?, uo^'ng ?tra` huye^`n thoa.i Ba' Le^~?ma` dde^? vo+. cho^`ng Tuye^'t Mai thu+? mo'n ?dda(.c sa?n cao la^`u Ho^.i An?.



Qua'n a(n nho? ba`y tri' kha' thanh li.ch, sa.ch se~, chi? dda(.t va`i ca'i ba`n cao cho ai thi'ch ngo^`i be^n trong ye^n ti?nh, ghe^' du+.a tu+o+ng u+'ng vo+'i tha^n mi`nh duo^~i cha^n thoa?i ma'i. Co`n na^'u nu+o+'ng thu+'c a(n ddu+o+.c chu? qua'n ba`y bie^.n be^n ngoa`i vi?a he` no+i dda(.t nhie^`u bo^. ba`n ghe^' tha^'p cho ngu+o+`i thi'ch ngo^`i ngoa`i tro+`i nga('m thie^n ha. ddi qua ddi la.i.

Chu'ng to^i la` nhu+~ng ngu+o+`i kha'ch dda^`u tie^n bu+o+'c va`o be^n trong, cho.n ca'i ba`n chu+~ nha^.t dda(.t chi'nh giu+~a pho`ng ngay cu+?a ra va`o. Mo^.t thanh nie^n tra.c 30-40 phu.c vu.. Kho+?i dda^`u ra^'t nie^`m no+?, cha.y ra cha.y va`o bu+ng be^ ca'c mo'n.

Ho. mang ra mo^~i ngu+o+`i mo^.t to^ cao la^`u va` mo^.t che'n nu+o+'c su'p ddu+.ng rie^ng. Trong to^ go^`m co' nhu+~ng so+.i mi` ma`u va`ng xa('t mo?ng gie.p, thi.t xa' xi'u, nhie^`u na.c i't mo+~ u+o+'p ngu~ vi. hu+o+ng. Va`i mie^'ng ba'nh tra'ng ca('t hi`nh vuo^ng nho? chie^n gio`n, dda^.u pho^.ng rang cu`ng rau que^', ngo`.

Kha'ch chi? vie^.c tro^.n ca'c thu+' la^~n lo^.n vo+'i nhau va`?ga('p cho va`o mie^.ng thu+o+?ng thu+'c.

Ne^'u ai thi'ch thi` mu'c nu+o+'c su'p the^m va`o to^, tuy` kha^?u vi..

Ca.nh ba`n a(n, chu? qua'n dda(.t 1 ba`n nho? tre^n ba`y nhie^`u cho^`ng ba'nh tra'ng ke.o dda^.u pho^.ng ddu+.ng trong bi.ch ni-lo^ng, mo^~i bi.ch 10 chie^'c.

To^i ngo^`i ca.nh ca'i ba`n ba`y ba'nh tra'ng. Vu+`a a(n cao la^`u vu+`a lie^'c nhi`n ma^'y xa^'p ke.o dda^.u pho^.ng tra?i dde^`u dda(.n co' ra('c the^m me`, ddu+o+`ng ma.ch nha ca'n mo?ng tre^n chie^'c ba'nh tra'ng tro`n ddu+o+`ng ki'nh khoa?ng 18-20 cm quye^'n ru? qua'. Tu+o+?ng tu+o+.ng khi ca('n va`o no' se~ gio`n tan ngo.t nga`o trong mie^.ng ma` the`m, ne^n dde^` nghi. vo+'i ca'c ba.n la't mua a(n thu+?.



Nhu+ thu+o+`ng le^., to^i luo^n la` ngu+o+`i a(n xong sau cu`ng. Trong lu'c cho+` to^i a(n xong, cho^`ng Tuye^'t Mai ho?i ngu+o+`i thanh nie^n phu.c vu. ba'nh co' ba'n kho^ng. Anh ga^.t dda^`u to+'i mo+? bi.ch la^'y 1 ca'i ba'nh vu+`a be? ra pha^n pha't cho mo^~i ngu+o+`i chu'ng to^i mo^.t ma^~u vu+`a vo^`n va~ qua?ng ca'o ?dda(.c sa?n?, ke^? do chi'nh tay gia ddi`nh anh ta la`m vo+'i su+. ti? mi? cha(m chu't nhu+ the^' na`o, ma.ch nha ddu+o+.c na^'u ra sao, hu+o+ng vi. dda(.c bie^.t kho^ng no+i na`o sa'nh ba(`ng ..v..v? *Ve^` sau mo+'i hay ba'nh ddu+o+.c ba`y ba'n kha('p ca'c cu+?a ha`ng, cho+.? o+? Ho^.i An, DDa` Na(~ng gio^'ng he^.t nhu+ ba'nh o+? qua'n cao la^`u na^`y.



Nghe ha^'p da^~n, dda'ng tin ca^.y qua'. Ca'c ba.n a(n tru+o+'c, xuy't xoa khen khie^'n to^i no^n no'ng co^' nuo^'t cho xong ma^'y co.ng mi` dde^? co`n thu+o+?ng thu+'c ke.o va` nhu+o+`ng cho^~ ngo^`i cho kha'ch lu'c na^`y ke'o dde^'n kha' ddo^ng.

Ngon tha^.t. DDa^.u pho^.ng rang gio`n dda(.t tre^n chie^'c ba'nh tra'ng nho? xinh, ra('c the^m me` tra('ng a'o mo^.t lo+'p ma.ch nha mo?ng, ngo.t thanh di.u hoa` quye^.n nhau ddu? ddo^. de?o vu+`a pha?i ma` kho^ng qua' dai dde^? bi. di'nh cha(.t va`o ra(ng. Ngu+o+`i thanh nie^n lu+o+.n lo+` quan sa't pha?n u+'ng cu?a chu'ng to^i. Nhi`n tha^'y su+. ha`i lo`ng hie^.n tre^n ne't ma(.t chu'ng to^i be`n la.i ga^`n ho?i chu'ng to^i co' mua kho^ng, ca(.p ma('t chie^'u tu+o+'ng va`o to^i. To^i ga^.t dda^`u, anh ta ca^`m ma^'y xa^'p ba'nh le^n, ho?i:

?Chi. mua bao nhie^u bi.ch ?

To^i nghi~ tha^`m: mo^~i bi.ch go^`m 10 chie^'c, ma` ho?i mua bao nhie^u bi.ch tu+'c i't nha^'t va`i chu.c ca'i? Chu+a bie^'t tra? lo+`i sao bo+?i ho+i nga.c nhie^n vo+'i ca^u ho?i. Chu'ng to^i ddang ddi da.o pho^' phu+o+`ng, ddi.nh mua va`i ca'i a(n tra'ng mie^.ng cho vui chu+' mua nhie^`u thi` sao tay xa'ch na'ch mang cho ddu+o+.c. Anh ta vu+`a la^.p la.i ca^u ho?i, va^~n nhi`n va`o to^i:

?Chi. mua mo^.t chu.c bi.ch hay hai chu.c bi.ch ?



Tro+`i dda^'t ! Mua 100, 200 ca'i ba'nh u+? To^i chu+a bie^'t tra? lo+`i the^' na`o, ddu+a ma('t sang ca'c ba.n ca^`u cu+'u thi` anh Hoa`ng Tuye^'t Mai tra? lo+`i thay:

?Chu'ng to^i mua va`i ca'i a(n cho vui tho^i chu+' ddang da.o cho+i mua nhie^`u la`m sao mang ddi ddu+o+.c.

Anh Hoa`ng vu+`a du+'t lo+`i thi` anh ta quay ngoa('t tha'i ddo^. tu+'c kha('c. Da(`n xa^'p ba'nh xuo^'ng ba`n- dda^u da'm qua(ng ma.nh, ru?i no' be^? na't vu.n thi` co' ma` dde^`n cho chu? qua'n sao-, kho^ng the`m no'i ca^u na`o qua`y qua? bu+o+'c tha(?ng ra ngoa`i hie^n, ddu+'ng xoay lu+ng la.i.



Chu'ng to^i go.i ti'nh tie^`n vo+'i co^ ga'i tre?, cha('c con cu?a chu?. Co`n anh ta da.o qua la.i ngoa`i sa^n, cho^'c cho^'c ngoa?nh ma(.t vo^ qua'n theo do~i chu'ng to^i. Khi tha^'y chu'ng to^i ro+`i qua'n thi` anh ta bu+o+'c do.c theo le^` ddu+o+`ng mo^.t ddoa.n, ca'ch cho^~ qua^`y ba` chu? ngo^`i ba'n ho+n chu.c me't, ro^`i ddu+'ng im ddo'. Cho+` chu'ng to^i vu+`a vu+o+.t qua ddu'ng ngang ta^`m, anh ta la^`m ba^`m va`i ca^u dda.i kha'i: ?ngu+o+`i a(n ma(.c sang tro.ng the^' kia ma` sao ha` tie^.n? Thi` ra anh ta ma('ng mo? tra? thu` vie^.c chu'ng to^i kho^ng mua 100 hay 200 ca'i ke.o dda^.u pho^.ng ba'nh tra'ng ma.ch nha. Tha^.t buo^`n cu+o+`i, hi hi.



To^i ddi.nh ?da('t? ca'c ba.n ddi vie^'ng Chu`a Ca^`u -hay Ca^`u Chu`a- ma` 9 na(m tru+o+'c dda~ ddu+o+.c 5 cha'u da^~n ddi. Nhu+ng vo+'i kha? na(ng nha^.n ddi.nh phu+o+ng hu+o+'ng ba(`ng ze'ro cu?a mi`nh, ngay ca? the^m anh Hoa`ng cho^`ng Tuye^'t Mai phu. giu'p do` ba?n ddo^` tre^n Iphone, loanh quanh he^'t ddu+o+`ng ngang ne?o ta('t ro^'t cuo^.c va^~n cu+' la^?n qua^?n kho^ng ti`m ra ca^y ca^`u Chu`a dda^u. Thi` ra ca'i vu. ti`m phu+o+ng hu+o+'ng, dda^u chi? mi`nh to^i do^'t !! U?a ma` hai tho^? co^ng DDa` Na(~ng Pha'p &Song Ho^`ng cu~ng kho^ng bie^'t nu+~a va^.y ki`a.

DDu+o+`ng pho^' cha^.t he.p ngu+o+`i ngu+o+`i chen chu'c nhau ddi, du` cha.ng va.ng ma` mo^` ho^i va^~n ddo^?. To^i du+ su+'c ddi the^m chu.c ca^y so^', nhu+ng ca'c ba.n dde^`u co' ve? me^.t ne^n bo? y' ddi.nh. Tha^.t tie^'c cho ba.n dda~ dde^'n Ho^.i An ma` kho^ng ddu+o+.c nhi`n ca^y ca^`u li.ch su+? no^?i tie^'ng.



Ca^`u Chu`a la` mo^.t ca^y ca^`u co^? co`n co' te^n ca^`u Nha^.t Ba?n co' tu+` the^' ky? 17 do ca'c thu+o+ng nha^n Nha^.t go'p tie^`n xa^y ca^'t. DDu+o+.c xem nhu+ hi`nh a?nh tie^u bie^?u cu?a pho^' co^? Ho^.i An. Ca^`u nguye^n thuy? la`m ba(`ng go^~ tre^n nhu+~ng tru. ba(`ng ga.ch dda', da`i 18 m, va('t qua la.ch cha?y ra so^ng Thu Bo^`n.

Na(m 1719 chu'a Nguye^~n Phu'c Chu dda(.t te^n ca^`u la` Lai Vie^~n Kie^`u, tu+'c Ca^`u ddo'n kha'ch phu+o+ng xa.



Go.i la` ca^`u Chu`a hay chu`a Ca^`u cu~ng la` mo^.t, bo+?i ca^`u ddu+o+.c lo+.p ba(`ng ngo'i a^m du+o+ng che ki'n ca^y ca^`u. Hai be^n dda^`u ca^`u co' va(n bia, la.i du+.ng the^m pha^`n chu`a no^'i va`o lan can phi'a ba('c. Truye^`n thuye^'t no'i chu`a nhu+ mo^.t thanh kie^'m dda^m xuo^'ng lu+ng qua'i va^.t Namazu dde^? no' kho^ng qua^~y dduo^i ga^y ra ddo^.ng dda^'t, lu~ lu.t.

Ai ddi pho^' Ho^.i Chu`a Ca^`u

DDe^? thu+o+ng dde^? nho+' dde^? sa^`u cho ai

DDe^? sa^`u cho kha'ch va~ng lai

DDe^? thu+o+ng dde^? nho+' cho ai chi.u sa^`u

(Ca dao-da^n ca (?))



Theo tho+`i gian ca^`u bi. xo'i mo`n ca^`n tu bo^? su+?a chu+?a la`m mo+'i la.i va`o na(m 2022. To^i tha^.t may ma('n vie^'ng ca^y ca^`u co^? lu'c chu+a ?ta^n trang?, va^.y mo+'i tha^.t su+. la`??co^?? chu+'!



*Tu+o+ng tu+., bang Lucern Thuy. Si~ cu~ng co' 1 ca^y ca^`u go^? da`nh cho kha'ch ddi bo^. la` Ca^`u Nha` Nguye^.n ?pont de Chapelle?. Ca^y ca^`u ma'i che co^? nha^'t Cha^u A^u to^`n ta.i. La` bie^?u tu+o+.ng cu?a tha`nh pho^' Lucern co' trong chu+o+ng tri`nh du li.ch, tha(m vie^'ng chi'nh cho du kha'ch quo^'c te^'. Tre^n tra^`n co' 158 bu+'c tranh ve~ tu+` the^' ky? 17, ta? li.ch su+? tha`nh pho^' nha` va` truye^`n thuye^'t ve^` 2 vi. tha'nh St.Le'odegar, St.Maurice.

Ca^`u xa^y tu+` the^' ky? 14 nhu+ng co' la^`n bi. cha'y khie^'n mo^.t pha^`n ca^`u va` nhie^`u tranh bi. pha' huy?. Ho. dda~ tru`ng tu la.i, so^' bu+'c tranh bi. cha'y ddu+o+.c thay the^' ba(`ng tranh sao che'p, tha^.t la` mo^.t ma^'t ma't kho^ng gi` bu` dda('p.

Nhie^`u gia ddi`nh ba.n tha^n to^i so^'ng ta.i tha`nh pho^' a^'y va` vu`ng phu. ca^.n ne^n to^i lui to+'i mo^~i na(m va`i la^`n, mo^~i la^`n 10 nga`y hoa(.c nu+?a tha'ng. La^`n na`o to^i cu~ng dde^`u da.o cho+i quanh ca^y ca^`u co^? ki'nh na^`y kho^ng bie^'t cha'n????. Do.c hai be^n bo+` so^ng ca.nh ca^`u co' cho+. tro+`i (chi? nga`y cuo^'i tua^`n), vo^ so^' nha` ha`ng?ro^.n ri.p vui nho^.n va`o ban nga`y. Ve^` dde^m ca^y ca^`u, nha` cu+?a, a'nh dde`n soi bo'ng xuo^'ng gio`ng so^ng Reuss lung linh huye^`n a?o, dde.p la`m sao!



Qua?ng Nam co' Tam Ky` no^?i tie^'ng ve^` ga`, pho^' co^? Ho^.i An va` tha'nh ddi.a tha'p Cha`m My~ So+n.Co' the^? no'i ti?nh Qua?ng Nam la` mo^.t trong nhu+~ng vu`ng dda^'t ddi.a linh nha^n kie^.t sinh sa?n bie^'t bao anh hu`ng, nha^n ta`i lo^~i la.c nhu+ Pha.m Phu' Thu+', Huy`nh Thu'c Kha'ng, Phan Chu Trinh, Hoa`ng Die^.u, Tra^`n Cao Va^n?co' ho.c gia? kie^m va(n, thi si~ Phan Kho^i, co' thi si~ ta`i hoa Bu`i Gia'ng?

*Hai mu+o+i bo^'n na(m xu+a

Mo^.t dde^m vu+`a gio' la.i vu+`a mu+a

Du+o+'i ngo.n dde`n mo+`, trong gian nha` nho?

Hai ca'i dda^`u xanh ke^` nhau than tho+??



?Hai mu+o+i bo^'n na(m sau

Ti`nh co+` dda^'t kha'ch ga(.p nhau

Hai ca'i dda^`u dde^`u ba.c

Ne^'u cha(?ng quen lung, ddo^' co' nhi`n ra ddu+o+.c

O^n chuye^.n cu~ ma` tho^i

Lie^'c ddu+a nhau ddi ro^`i, con ma('t co`n co' dduo^i

(Ti`nh Gia`, 1932, tho+ Phan Kho^i)



*Nga`y se~ he^'t to^i se~ kho^ng o+? la.i

To^i se~ ddi va` chu+a bie^'t ddi dda^u

To^i se~ tie^'c thu+o+ng tra^`n gian ma~i ma~i

Vi` no+i dda^y to^i so^'ng ddu? vui sa^`u

(Phu.ng Hie^'n, tho+ Bu`i Gia'ng)



*Ho?i ra(`ng: ngu+o+`i o+? que^ dda^u

Thu+a ra(`ng: to^i o+? ra^'t la^u que^ nha`

Ho?i ra(`ng: tu+` bu+o+'c cha^n ra

Vi` sao tha^'y gio' da`n xa da(.m da`i



Thu+a ra(`ng: no'i nu+~a la` sai

Mu`a xua^n ddu+o+ng ddo+.i bu+o+'c ai ddi va`o

Ho?i ra(`ng: dda^'t tri'ch chie^m bao

Sa' gi` nga^~u nhi~ ma` cho+` ddo'n nhau



Thu+a ra(`ng ly bie^.t mai sau

La` tru`ng ngo^. giu+~a hu+o+ng ma`u Nguye^n Xua^n

(Cha`o Nguye^n Xua^n, tho+ Bu`i Gia'ng)

Mo^.t ca si~ go^'c Ho^.i An: A'nh Tuye^'t* vo+'i gio.ng soprano chuye^n ha't nha.c tie^`n chie^'n. Giai thoa.i ke^? ra(`ng khi nghe ba` ha't nha.c cu?a mi`nh nhu+ Buo^`n Ta`n Thu, Thie^n Thai? nha.c si~ Va(n Cao pha?i tho^'t le^n "dda^`u ddo+`i co' Kim Tie^u, cuo^'i ddo+`i co' A'nh Tuye^'t".

Co`n nha.c si~ Tri.nh Co^ng So+n khi nghe ba` ha't DDu+o+`ng Xa Va.n Da(.m-mo^.t sa'ng ta'c cu?a o^ng- o^ng chi`a cho ba` xem 4 ca'i kha(n gia^'y va` no'i "anh dda~ kho'c u+o+'t 4 ca'i kha(n ro^`i".



*Co`n mo^.t nu+~ danh ca tru`ng te^n A'nh Tuye^'t go^'c Ha?i Pho`ng no^?i tie^'ng va`o tha^.p nie^n 1950, so+? hu+~u mo^.t nhan sa('c ye^u kie^`u ru+.c ro+~ va` gio.ng ha't tha'nh tho't ?rung ngo+`i a'nh sa'ng, nga't li.m a^m ba vang xa, nhu+ ta^'m ga^'m dda.i ho^`ng the^u hoa ma(.t nguye^.t ba(`ng nga^n tuye^'n xen kim tuye^'n? theo lo+`i ca tu.ng cu?a va(n si~ Ho^` Tru+o+`ng An.

Co' nhie^`u, ra^'t nhie^`u nha^n ta`i lo^~i la.c dda^'t Qua?ng Nam trong mo.i la~nh vu+.c ma` to^i kho^ng nho+' dde^? ke^? he^'t ra dda^y.

****

Thanh Ha`

Mu.c Lu.c

5. Ta La('ng Nghe Muo^n Cung DDa`n

Hoa`nglongha?i

... la.i no'i ve^` Hue^'...
"Ta la('ng nghe
muo^n cung dda`n??



Ta.i Vie^.t Nam, mo^~i vu`ng co' nhu+~ng thu' vui a^m nha.c kha'c nhau. Co' thu+' a^m nha.c da`nh cho gio+'i tri' thu+'c, co' thu+' cho gio+'i bi`nh da^n. Ngoa`i Ba('c thi` co' ca tru`, ha't che`o; mie^`n Trung thi` co' ca Hue^' va` ho` Hue^'; di~ nhie^n Nam Bo^. co' ca?i lu+o+ng. Ca'c loa.i a^m nha.c na^`y, ban dda^`u pho^? bie^'n trong gio+'i thu+o+.ng lu+u, trung lu+u? da^`n da^`n pha't trie^?n trong gio+'i bi`nh da^n. Ca tru`, ha't che`o dda~ va^.y, ca?i lu+o+ng, o+? phi'a Nam cu~ng co' ti'nh cha^'t chuye^?n bie^'n nhu+ va^.y.


Hue^' thi` kha'c! Ca Hue^' la` thu' cho+i cu?a gio+'i trung lu+u hay vua, quan, co`n ho` Hue^' nhu+ ho` gia? ga.o, ma'i nhi`, ma'i dda^?y pho^? bie^'n trong gio+'i bi`nh da^n.


No'i chung, a^m thanh Hue^' co' nhie^`u hi`nh thu+'c dda(.c bie^.t khie^'n ngu+o+`i Hue^' ddi xa cu~ng kho' que^n.


Tuy nhie^n, tru+o+'c he^'t, a^m thanh quye^.n la^'y ta^m ho^`n ngu+o+`i Hue^' la` nhu+~ng tie^'ng chuo^ng chu`a. Ngu+o+`i Vie^.t Nam ai cha(?ng i't nhie^`u la^`n nghe tie^'ng chuo^ng chu`a.


La`ng na`o cha(?ng co' chu`a. Ngu+o+`i Vie^.t Nam khi la^.p la`ng la` la^.p chu`a ne^n be^n ca.nh ddi`nh la`ng co' chu`a la`ng. Tie^'ng chuo^ng chu`a la`ng a^m vang mo^~i sa'ng so+'m, mo^~i chie^`u ho^m, la('ng ddo.ng trong ta^m ho^`n ngu+o+`i da^n la`ng. Do va^.y, trong ha`nh trang ta^m ho^`n vie^~n xu+' cu?a ngu+o+`i Vie^.t Nam, bao gio+` ho. cu~ng mang theo tie^'ng chuo^ng chu`a.


O+? Hue^' co' nhie^`u chu`a. Phi'a ta^y nam Hue^' la` mo^.t vu`ng ddo^`i nu'i me^nh mo^ng, tra~i da`i be^n bo+` hu+~u so^ng Hu+o+ng. Va` tre^n nhu+~ng ngo.n ddo^`i ddo', trong mo^.t khu vu+o+`n a^m u, la` nhu+~ng ngo^i chu`a va('ng la(.ng be^n ca.nh la(ng ta^?m vua chu'a va` quan la.i: Chu`a Tra` Am be^n ca.nh la(ng cu. Kinh Te^', chu`a Tu+o+`ng Va^n be^n ca.nh la(ng Tu+. DDu+'c, chu`a Tu+` Hie^'u la` no+i ye^n nghi~ muo^n ddo+`i cu?a ca'c o^ng hoa.n quan v.v...


Tie^'ng chuo^ng chu`a kho^ng chi? ru ho^`n ca'c ba^.c vua chu'a nay co`n la^?n khua^'t dda^u ddo' trong la(ng ta^?m a^m u, trong vu+o+`n nha~n sum sue^ hoa qua?. Tie^'ng chuo^ng chu`a cu~ng ddo.ng la.i ddo', trong ta^m ho^`n ngu+o+`i da^n Hue^'.


Nhu+~ng dde^m thanh va('ng, tro+`i e^m, kho^ng gio' lo^.ng, kho^ng mu+a da^`m ri? ra? hay mu+a do^ng a^`m i`, ngu+o+`i da^n Hue^' co' the^? nghe tie^'ng chuo^ng chu`a Linh Mu. tu+` tre^n ddo^`i Ha` Khe^ vo.ng ve^`. Tie^'ng chuo^ng nga^n da`i, tu+o+?ng chu+`ng nhu+ ca'i dduo^i cu?a a^m thanh ke'o ddi ra^'t xa, to+'i cuo^'i thie^n nhai mu` mi.t, hay ta^.n dda'y tie^`m thu+'c cu?a mo^~i ngu+o+`i.


Tie^'ng chuo^ng Linh Mu. kho^ng chi? la` tie^'ng no'i ?sa('c kho^ng?, ma` co`n la` tie^'ng go.i cu?a ho^`n da^n to^.c. Ne^'u mai dda^y co' ma^'t ddi tie^'ng chuo^ng chu`a Linh Mu. thi` chi'nh la` ma^'t ddi tie^'ng ho^`n da^n to^.c dda^'y.


Kho^ng, to^i kho^ng cu+o+`ng ddie^.u khi vie^'t nhu+ the^'. Ca^u va(n sau dda^y cu?a linh mu.c Sa?ng DDi`nh Nguye^~n Va(n Thi'ch dda~ dde^? la.i trong to^i nhu+~ng a^'n tu+o+.ng sa^u xa ve^` mo^.t tie^'ng chuo^ng chu`a mang ho^`n da^n to^.c:


?To^? quo^'c ta, ta pha?i nghe trong tie^'ng chuo^ng Linh Mu.?


DDa^y la` ca^u vo+~ lo`ng cho bo.n ho.c sinh khi ho.c nhu+~ng ?Ba`i ta^.p ddo.c? dda^`u tie^n trong ddo+`i.


Ca? ha`ng tra(m na(m nay, tie^'ng chuo^ng Linh Mu. va^~n a^m vang mo^~i sa'ng mo^~i chie^`u, nhu+ng ca Hue^' thi` hi`nh nhu+ mo^~i nga`y bi. la~ng que^n, cu~ng gio^'ng nhu+ tie^'ng ca cu?a ca'c co^ dda^`u o+? pho^' Kha^m Thie^n, Ha` No^.i.


Mo^.t che^' ddo^. su.p ddo^? la` ke'o theo nhie^`u ca?nh suy vi.


Khi vi. vua cuo^'i cu`ng trie^`u Nguye^~n ddo.c chie^'u thoa'i vi. la` mo^.t trang su+? mo+'i ba('t dda^`u, vo+'i nhie^`u ddau thu+o+ng va` ma'u lu+?a.


Hue^' kho^ng co`n ca?nh thanh bi`nh.


Tie^'ng dda`n, tie^'ng ha't vang da^.y mo^~i dde^m tre^n gio`ng so^ng Hu+o+ng kho^ng co`n nu+~a.


Ca?nh ddo', ngu+o+`i ddo', ta^m su+. ddo', co' co`n cha(ng cu~ng chi? la` tie^'ng than nga^.m ngu`i trong ba`i ha't ?DDe^m Ta`n Be^'n Ngu+.? cu?a Du+o+ng Thie^.u Tu+o+'c.


Trie^`u dda.i ddo', tie^'ng ca, tie^'ng dda`n ddo', co`n la.i cha(ng cu~ng chi? trong ca?nh ?DDe^m ta`n?.


Co' le~ tu+ tu+o+?ng trong ca'c ba`i ha't che`o, ca tru` cu?a Ha` No^.i, ca?i lu+o+ng cu?a Saigon, kho^ng sa^u sa('c la('ng ddo.ng trong ta^m ho^`n ngu+o+`i nghe ba(`ng nhu+~ng lo+`i ca trong Nam bi`nh, Nam ai, Bi`nh ba'n, Sa ma.c, v.v? cu?a ca Hue^'. No' mang ma'c ti'nh cha^'t vo^ vi cu?a La~o Trang, sa('c kho^ng cu?a nha` Pha^.t, va` no^~i ddoa.n tru+o+`ng cu?a Huye^`n Tra^n Co^ng Chu'a tre^n bu+o+'c ddu+o+`ng lu+u la.c hay trong ca?nh lu+u dda`y cu?a vua Ha`m Nghi, Tha`nh Tha'i, Duy Ta^n?


Ne^'u Huye^`n Tra^n than tho+? ?Ca'i ti`nh chi ddu+o+.m mu`i son pha^'n, dde^`n no+. O^-Ly? thi` vua Tha`nh Tha'i ddau lo`ng khi dda(.t ca^u ca Nam bi`nh ta? ca?nh ddi dda`y ?Ke'o neo ta`u cha.y??

Ta`u cha.y la` ta`u ra bie^?n ba('c, ddu+a vi. vua bi. trua^'t ngo^i dda`y qua cha^u Phi.


DDo' la` khu'c ca Nam ai, Nam bi`nh sa^`u than, la` tie^'ng kho'c cu?a bie^'t bao nhie^u Thu'y Kie^`u tho+`i dda.i chi? tha^'y ?DDo+`i vui chi trong su+o+ng gio'?, la` be^'n Tie^u Tu+o+ng ly bie^.t, hay ?Be^'n Co^ Lie^u? tre^n bo+` so^ng Di.ch Thu?y, la` ?Ti`nh dda~ la.t phai? khi dde^m ta`n, la` ta^m tra.ng bo+ vo+ cu?a nhu+~ng ngu+o+`i Vie^.t ma^'t nu+o+'c, kho^ng ddi.nh hu+o+'ng, than ra(`ng ?Thuye^`n o+i! DDu+a ta to+'i dda^u??

Ngu+o+`i ta hie^?u ta^'t ca? nhu+~ng lo+`i than cu?a Du+o+ng Thie^.u Tu+o+'c vie^'t ra trong ba`i ha't cu?a o^ng, nhu+ng ta.i sao ca'c dda^'ng vua quan trong trie^`u, ngoa`i ti?nh va^~n nghe, va^~n ha't khu'c Ba.c Ta^`n Hoa`i mo^~i dde^m tre^n gio`ng so^ng Hu+o+ng. Ngu+o+`i ta va^~n bie^'t, va^~n ha't, va^~n than cho mo^.t trie^`u dda.i suy ta`n, cho va^.n nu+o+'c ddie^u linh, cho mo^.t tra(m na(m Pha'p ddo^ ho^. ma` va^~n vo^ ti`nh nhu+ ?Thu+o+ng nu+~ ba^'t tri vong quo^'c ha^.n...?


Ai theo gu+o+ng Le^ Lo+.i, Quang Trung, ai va^~n me^ con ha't nhu+ vua Tra^`n Ha^.u Chu? khi gia(.c dda~ to+'i be^n lu+ng, khi gia(.c dde` dda^`u cu+o+?i co^? da^n to^.c.


?Than o^i! Nha^n ta^m ly ta'n, the^' su+. dda?o ddie^n?, ngu+o+`i ta kho^ng co`n ?pha^n bie^.t dda^u la` chi'nh, dda^u la` ta`? nu+~a cha(ng?


Ngu+o+`i ta va^~n phe^ pha'n vua Tra^`n Ha^.u Chu? va` va^~n cu+' me^ khu'c ha't Ha^.u DDi`nh. Ta^m ti`nh ngu+o+`i Hue^' tha^.t phu+'c ta.p.


DDie^`u dda'ng buo^`n!!! Ca Hue^', nha.c cung ddi`nh, nhu+~ng a^m thanh dda(.c bie^.t va` dda(.c sa('c cu?a Hue^', nga`y nay, ta.i Vie^.t Nam, ngay ta.i Hue^', tro+? tha`nh mo^.t thu+' ha`ng buo^n ba'n, bie^'n tha`nh mo^.t thu+' va^.t cha^'t ta^`m thu+o+`ng, ddem rao ba'n cho ke? ?ngu+o+`i tra^`n ma('t thi.t?, ?tru+o+?ng gia? ho.c la`m sang?.


Ca'i ddu+o+.c go.i la` ?cung ddi`nh? nay bi. ddem ra no+i ?cho+. bu'a?. Co' the^? ddo' la` mo^.t cuo^.c ?ca'ch ma.ng va(n ho'a Hue^'? hay cha(ng?


Co' ha`ng tra(m na(m, Hue^' la` thu? ddo^ chi'nh tri., va(n ho'a toa`n quo^'c. Do ddo', Hue^' la` no+i sinh hoa.t cu?a vua, hoa`ng tha^n quo^'c thi'ch va` quan quye^`n ca'c gio+'i. Cu~ng tho+`i ky` ddo', kinh te^' Hue^' cu~ng co' ti'nh tu+. tu'c. Nhu ca^`u sinh hoa.t cu?a vua quan ddu+o+.c ca'c la`ng, xu+' chung quanh cung ca^'p. Sinh hoa.t ddo' the^? hie^.n mo^.t ca'ch so+ lu+o+.c qua va`i ca^u ca dao nhu+ ?Mua vo^i cho+. Qua'n, cho+. Ca^`u, Mua cau Nam Pho^?, mua tra^`u cho+. Dinh? hoa(.c ?Trie^`u So+n ba'n no'n, Ma^.u Ta`i ba'n kim.?


Ngoa.i tru+` cho+. Ca^`u la` no+i xa nhu+'t, thuo^.c phu? Vi~nh Linh, ti?nh Qua?ng Tri., ca'c ddi.a danh kha'c la` nhu+~ng vu`ng ra?i ra'c quanh Hue^'. Vie^.c chuye^n cho+? ha`ng ho'a ddem ve^` ba'n cho Hue^' hoa(.c ngu+o+.c la.i, thu+o+`ng ba(`ng ddo` do.c. Tu+` Vi~nh Linh dde^'n ca^`u Hai, ngang qua Hue^' hay kho^ng cu~ng ddu+o+.c, co' the^? di chuye^?n ba(`ng ddo` tre^n so^ng ma` kho^ng pha?i ra bie^?n. Thuye^`n ddo` chi? pha?i qua pha' Tam Giang la` no+i to ro^.ng nha^'t va` chi? ddo^i khi mo+'i co' so'ng lo+'n.


Nhu+~ng chie^'c ddo` di chuye^?n tre^n so^ng, trong ca?nh chie^`u ho^m man ma'c, trong su+o+ng lam la.nh lu`ng mo+` a?o, trong ta^m tra.ng nhung nho+' nhu+~ng chuye^'n ddi da`i nga`y, la`m cho ta^m ho^`n kha'ch thu+o+ng ho^` i't nhie^`u xu'c ca?m. Tu+'c ca?nh sinh ti`nh, nhu+~ng ngu+o+`i che`o ddo` ca^'t le^n tie^'ng ho` lanh la?nh, i't khi vui tu+o+i va` cu~ng kho^ng ke'm pha^`n buo^`n ba~.


Co' khi mo^.t chie^'c thuye^`n ddi tru+o+'c, mo^.t chie^'c thuye^`n ddi sau, khoa?ng ca'ch kho^ng qua' ga^`n dde^? kho^ng tha^'y nhau ro~ ra`ng, kho^ng qua' xa dde^? tie^'ng ho` kho^ng nghe ro~.


Tie^'ng ho` dduo^?i ba('t qua la.i, tru+o+'c sau tre^n so^ng ta.o ne^n nhu+~ng nie^`m hu+'ng kho+?i, nhu+~ng ti`nh ca?m la~ng ma.n, tha thie^'t cu?a nhu+~ng nghe^. si~ nam nu+~ so^ng nu+o+'c me^nh mo^ng:


?Thuye^`n ai ddi tru+o+'c,
Cho to^i lu+o+'t dde^'n cu`ng
Chie^`u dda~ ve^` tro+`i dda^'t mo^ng lung
Pha?i duye^n thi` xi'ch la.i
Cho ddo+~ na~o nu`ng tie^'ng su+o+ng.


Ca'ch du`ng chu+~ trong ca'c ca^u ho` nhie^`u khi su'c ti'ch, bo'ng ba^?y, kho^ng thua ke'm gi` va(n chu+o+ng ba'c ho.c. ?Na~o nu`ng tie^'ng su+o+ng?. Na~o nu`ng la` tie^'ng thu+o+`ng tha^'y trong va(n chu+o+ng ba'c ho.c. ?Tie^'ng su+o+ng? cu~ng nhu+ ?tie^'ng nha.n ke^u su+o+ng? (Con nha.n la.c ba^`y ke^u su+o+ng) chu+a ha(~n trong va(n chu+o+ng ba'c ho.c dda~ co'. Co`n khung ca?nh me^nh mo^ng so^ng nu+o+'c tre^n so^ng da`i tro+`i ro^.ng la` mo^.t hi`nh a?nh kho^ng ke'm cha^'t tru+~ ti`nh.


To^i tu+`ng co^' ti`m kie^'m xem thu+? trong gio+'i ca si~ hie^.n ta.i co' ai co' the^? the^? hie^.n nhu+~ng ca^u ho` ma'i nhi` ma'i dda^?y to^i dda~ tu+`ng ddu+o+.c nghe khi co`n tre?. Ngu+o+`i nghe^. si~ thuo^.c loa.i na^`y ca^`n co' hai kha? na(ng dda(.c bie^.t: Mo^.t la` gio.ng, hai la` ho+i. Gio.ng ho` thu+o+`ng trong, e^m va` tha'nh tho't. Ho+i pha?i ma.nh kho?e va` da`i. Ta`i na(ng ddo', vu+o+.t tro^.i kha? na(ng ?Tha(`ng mo~? cu?a Le^ Tha'nh To^n: ?Ca? tie^'ng va` da`i ho+i? (Mo~ na^`y ca? tie^'ng la.i da`i ho+i). Tie^'ng hay gio.ng va` ho+i va` hai kha? na(ng ca(n ba?n ma` mo^.t ca si~ ca^`n co'. Ca? hai ddie^`u na^`y, ba^y gio+`, trong gio+'i ca si~ la.i i't tha^'y!


Pha^`n thu+' hai cu?a da^n ca Hue^' la` ho` gia? ga.o.


Ho` gia? ga.o xua^'t hie^.n o+? nhu+~ng vu`ng quanh Hue^', ga^`n nhu+'t la` An Cu+.u hay An Ho`a, Bao Vinh, kho^ng pha?i ngay Hue^' ne^n xin kho?i ba`n.


Tuy pha^n bie^.t tha`nh hai thu+' a^m nha.c cho gio+'i vua quan va` ha`ng da^n da~, nhu+ng kho^ng pha?i kho^ng co' su+. ta'c ddo^.ng qua la.i giu+~a hai hi`nh tha'i a^m nha.c na^`y.


Trong nhu+~ng dde^m cho+i dda`n tre^n so^ng Hu+o+ng, ca'c ca ky~ Nam ai, Nam bi`nh, cu~ng ddo^i khi ca^'t cao gio.ng ho` ma'i nhi` ma'i dda^?y. Ngu+o+.c la.i, trong gio+'i bi`nh da^n, ngu+o+`i ta cu~ng co' khi tu. ho.p cho+i dda`n ba^`u, dda`n nguye^.t, ty` ba` va` ca Nam ai, Nam bi`nh, a^m nha.c cung ddi`nh.


Trie^`u ddi`nh kho^ng ddo^.c quye^`n, kho^ng nga(n ca^'m thu' cho+i va(n nghe^. ddo' trong ha`ng da^n da~.


Ba^y gio+`, xa Hue^' dda~ la^u, va` to'c cu~ng dda~ nhie^`u su+o+ng muo^'i, co' le~ kho^ng i't ngu+o+`i que^n ra(`ng, mi`nh, mo^.t tho+`i tu+`ng la` ?kha'ch ha`ng trung tha`nh? (gio^'ng nhu+ ddo^.c gia? trung tha`nh cu?a qui' ba'o) cu?a mo^.t chi., mo^.t o, mo^.t di` ba'n bu'n da.o, ba'n che` hay tru+'ng vi.t lo^.n na`o ddo'.


Ca'c tha`nh pho^' lo+'n dde^`u co' ngu+o+`i ddi ba'n da.o.


Do ddo', ngu+o+`i Saigon kho' que^n tie^'ng ?xu+.c ta('c? cu?a chie^'c xe hu? tie^'u, va` ngu+o+`i Hue^' cu~ng kho' que^n tie^'ng rao ?bu'n bo`?, rao ?che` dda^.u xanh dda^.u va'n? hay ?tru+'ng lo^.n dda^y? (1) cu?a nhu+~ng ngu+o+`i ba'n da.o.


Khi dda~ la` ?kha'ch ha`ng trung tha`nh?, chi? nghe tie^'ng rao, ngu+o+`i ta co' the^? hi`nh dung ra ga'nh bu'n bo`, ro^? che'n ba't va` xa'ch che` cu?a ngu+o+`i ba'n, va` ca? hi`nh a?nh quen thuo^.c cu?a ho.. Hi`nh a?nh a^'y, thu+o+`ng la` nhu+~ng ngu+o+`i dda`n ba` ma(.c a'o va' vai.


A'o va' vai la` mo^.t hi`nh a?nh dda(.c bie^.t, chi? o+? Qua?ng Tri., Hue^' mo+'i co'. To^i dda~ ?thu+o+`ng ddi ddo' dda^y? tre^n kha('p bo^'n vu`ng chie^'n thua^.t, kho^ng tha^'y dda^u co' hi`nh a?nh ngu+o+`i dda'n ba` ma(.c a'o va' vai nhu+ Tri.-Thie^n va` Hue^'.


Hi`nh a?nh ca'c me., ca'c o, ca'c chi. ma(.c a'o va' vai ddo' ga^y cho to^i kho^ng i't xu'c ddo^.ng ve^` ?que^ hu+o+ng to^i nghe`o la('m ai o+i? ne^n to^i dda~ tu+`ng vie^'t ve^` chie^'c a'o va' vai na^`y.


Buo^?i sa'ng mu`a he`, da^.y muo^.n, bu.ng ddo'i, nhu+ng chu+a chi.u a(n sa'ng, co`n cho+` tie^'ng rao ?bu'n bo`? cu?a ngu+o+`i ba'n ha`ng quen thuo^.c. Hoa(.c khi ho.c ba`i thi va`o khuya, bu.ng tro^'ng ddi dda~ nhie^`u, ca'c co^ chu' ho.c tro` co`n cho+` tie^'ng rao che`, rao tru+'ng vi.t lo^.n cu?a ?ngu+o+`i quen.?


Ngu+o+`i Hue^' ca^`u ky`, pha?i cho+` cho ddu'ng ngu+o+`i na^'u ho+.p kha^?u vi. cu?a mi`nh mo+'i chi.u a(n. I't ai ?thu+.c ba^'t tri ky` vi..?


Trong mo^.t khung ca?nh sinh hoa.t nhu+ the^', Hue^' kho^ng thie^'u nhu+~ng tie^'ng rao ha`ng va`o buo^?i sa'ng hoa(.c va`o buo^?i khuya. Co' tie^'ng rao lanh la~nh, tu+` dda^`u xo'm vang to+'i cuo^'i xo'm. Ngu+o+`i rao ddang o+? be^n ddu+o+`ng Bo^. Thi., kha'ch o+? be^n ddu+o+`ng Bo^. Tham hoa(.c tre^n ?Thu+o+.ng Tha`nh? nghe va^~n ro~ la('m.


Ro^`i ba^'t cho+.t, mo^.t ho^m na`o ddo', ddang ngo^`i nho+' Hue^', ke^? chuye^.n Hue^', kho^ng i't ngu+o+`i nho+' la.i tie^'ng rao ha`ng mi`nh dda~ nghe ma^'y chu.c na(m tru+o+'c.


A^m thanh a^'y, kho^ng pha?i la` ba`i ha't, kho^ng pha?i tie^'ng ho`, kho^ng pha?i tie^'ng ca ma` nghe nhu+ tie^'ng ho`, tie^'ng ha't, tie^'ng ca, ?cu~ng kho' ma` que^n ddu+o+.c.?


Tie^'ng rao pha't ra tu+` mie^.ng, co' ai dda~ tu+`ng nghe tie^'ng rao a^'y pha't ra tu+` nhu+~ng so+.i gia^y ddo^`ng. Nha.c si~ Nguye^~n Hu+~u Ba ddu+'ng giu+~a lo+'p, ddu+a ca^y vi~ ca^`m le^n ke.p va`o ha`m, dda(.t archet le^n ma^'y so+.i gia^y ddo^`ng. Va` tay o^ng tha^`y da.y nha.c ke'o qua la.i mo^.t ca'ch nhe. nha`ng, thoa?i ma'i. Bo^~ng ca? lo+'p phi` cu+o+`i vi` tie^'ng dda`n pha't ra, y he^.t nhu+ tie^'ng rao: ?che` dda^.u xanh dda^.u va'n.?


Ky? nie^.m a^'y, du` muo^'n que^n cu~ng kho^ng ta`i na`o que^n ddu+o+.c.


Ba`i na^`y vie^'t ra, kho^ng nha(`m mu.c ddi'ch kha?o cu+'u a^m nha.c, nha^'t la` ca Hue^', ne't dda(.c sa('c nha^'t cu?a a^m thanh Hue^', nhu+ng co' le~ ngu+o+`i vie^'t cu~ng kho^ng que^n thu+a vo+'i ddo^.c gia? ra(`ng, ca Hue^' kho^ng pha?i tu+. du+ng ma` co'.


Trong ha`nh trang ?Ve^` phu+o+ng nam? cu?a ca'c lu+u da^n tho+`i chu'a Nguye^~n, tru+o+'c hay sau na(m 1558, la` na(m Nguye^~n Hoa`ng mo+? cuo^.c Nam tie^'n vi~ dda.i cu?a ngu+o+`i DDa.i Vie^.t ve^` phu+o+ng Nam, kho^ng thie^'u nhu+~ng ne't nha.c cu?a ngu+o+`i da^n sinh so^'ng la^u ddo+`i o+? lu+u vu+.c so^ng Nhi..


Co' ngu+o+`i ca(n cu+' va`o te^n go.i nhu+ ddie^.u ?Sa Ma.c? ma` cho ra(`ng ca Hue^' mang a^m hu+o+?ng cu?a nha.c Mo^ng Co^?; hoa(.c ca(n cu+' va`o nhu+~ng a^m thanh na~o nuo^.t, re^n ri?, than oa'n cu?a Nam Ai, Nam Bi`nh, dde^? cho ra(`ng, nha.c a^'y chi.u a?nh hu+o+?ng thanh a^m cu?a mo^.t da^n to^.c: ngu+o+`i Cha`m, tre^n ddu+o+`ng die^.t vong.


Vi` va^.y, khi nghe ca Hue^', i't khi ngu+o+`i ta tha^'y vui. Co' pha?i ddo' la` tie^'ng than cu?a nhu+~ng ngu+o+`i ma^'t nu+o+'c, la` khu'c Ta^y Thie^n (2) cu?a ngu+o+`i Chie^m Tha`nh, la` khu'c Ha^.u DDi`nh (3) cu?a ca'c thu+o+ng nu+~ tre^n so^ng Hoa`i, khi vua Tra^`n Ha^.u Chu? sa('p ma^'t ngo^i, hay tie^'ng than cu?a mo^.t da^n to^.c ddang bi. da`y xe'o du+o+'i go't cha^n ngu+o+`i Pha'p xa^m lu+o+.c, cu?a bo^'n o^ng vua chi.u kie^'p lu+u dda`y (4)


hoa`nglongha?i

(1) Ngu+o+`i Hue^' go.i ?tru+'ng vi.t lo^.n?; ngu+o+`i Nam go.i la` ?ho^.t vi.t lo^.n?
(2) Na(m 1044, vua Ly' Tha'i To^ng dda'nh va`o kinh ddo^ Pha^.t The^., ba('t cung nu+~ Chie^m bie^'t mu'a ha't khu'c Ta^y Thie^n ddu+a ve^` Ba('c.
(3) Ba.c Ta^`n Hoa`i
Ye^n lung ha`n thu?y nguye^.t lung sa
Da. ba.c Ta^`n Hoa`i ca^.n tu+?u gia
Thu+o+ng nu+~ ba^'t tri vu+o+ng quo^'c ha^.n
Ca'ch giang do xu+o+'ng Ha^.u DDi`nh Hoa
(DDo^~ Mu.c)
Kho'i nho`a tre^n so^ng la.nh
Ba~i ca't phu? tra(ng va`ng
Ta^`n Hoa`i thuye^`n ca^.p be^'n
DDe^m ve^` qua'n ru+o+.u ga^`n
Thu+o+ng nu+~ na`o hay vong quo^'c ha^.n
Ha^.u DDi`nh Hoa khu'c cu+' nga^m vang
(THINH QUANG Di.ch)
(4) Ke^? tu+` Gia Long, trie^`u Nguye^~n co' 14 ddo+`i vua (Ke^? ca? Cu+o+`ng DDe^?). Bo^'n vua lu+u vong la`: Ha`m Nghi, Tha`nh Tha'i (cha) Duy Ta^n (con) va` Cu+o+`ng DDe^?.


****

Hoa`nglongha?i

Mu.c Lu.c

6. Ca^y Tru+'ng Ca' Trong Tra.i Ca?i Ta.o

Kim Loan

Chuye^'n ddi tha(m cho^`ng "ca?i ta.o" dda^`u tie^n, ba` chi. Ca? cho to^i ddi theo, du` to^i lu'c a^'y mo+'i 9-10 tuo^?i.

Ly' do chi'nh, la` vi` tra.i o+? Tha`nh O^ng Na(m, chi? ca^`n mo^.t chuye^'n xe ddo` tu+` nha` to^i o+? Ha.nh Tho^ng Ta^y, dde^'n cho+. Ho'c Mo^n ro^`i la^'y mo^.t chuye^'n xe lam dde^'n tha(?ng no+i tra.i "ca?i ta.o". Ho+n nu+~a, lu'c a^'y ma' to^i mo+'i ma^'t, ba va^~n co`n bi. giam giu+~ "ca?i ta.o", chi. mo+'i sanh ddu+'a con thu+' hai ddu+o+.c va`i tha'ng, ne^n chi? mang theo tha(`ng con lo+'n 5 tuo^?i ddi tha(m bo^', the^m o^ng anh Tu+ ddi theo dde^? phu. ho+. chi. xa'ch ddo^` dda.c, co`n to^i thi` co' nhie^.m vu. ddi? cho+i chung tha(`ng cha'u 5 tuo^?i cho no' ddo+~ qua^'y ma' no' tre^n ddu+o+`ng ddi tha(m nuo^i.

Chie^'c xe lam tha? chu'ng to^i xuo^'ng ngay ga^`n co^?ng Tha`nh O^ng Na(m, no+i dda^y dda~ co' nhie^`u ngu+o+`i dde^'n tru+o+'c, va` lai rai dde^'n sau ddo', cu~ng la` tha^n nha^n cu?a ?tu` ca?i ta.o?. Du` kho^ng quen bie^'t, nhu+ng cu`ng hoa`n ca?nh, ne^n mo.i ngu+o+`i mau cho'ng tro+? ne^n tha^n thie^.n, ho?i han nhau ddu? ddie^`u. Chi. to^i nha^.n ra ngu+o+`i ddo^`ng hu+o+ng Go` Va^'p, chi? ca'ch nhau con ddu+o+`ng song song, nha` to^i tre^n ddu+o+`ng Phan Va(n Tri., co`n nha` co^ a^'y be^n ddu+o+`ng Quang Trung, ngay cu+ xa' si~ quan Phan Chu Trinh (cu~). Co^ a^'y te^n Tha?o, da('t theo hai ddu+'a con trai, ddu+'a lo+'n te^n Tua^'n, ba(`ng tuo^?i to^i, ddu+'a nho? la` Tu', co+~ 3-4 tuo^?i, ddu+o+.c ba` ngoa.i a(~m. Hai gia ddi`nh bo^~ng ga^`n nhau ho+n, cho nhau ddi.a chi? dde^? sau na`y de^~ da`ng lie^n la.c, tha(m nhau khi ca^`n thie^'t.

DDe^'n giu+~a tru+a, mo^.t qua?n gia'o bu+o+'c ra, ca^`m to+` danh sa'ch, ddie^?m danh dda^`y ddu? tha^n nha^n co' ma(.t, chu'ng to^i ddu+o+.c ddi va`o co^?ng tra.i, re~ pha?i ngay khu nha` cho+`. Ngu+o+`i lo+'n no^n nao ho^`i ho^.p, co`n lu~ tre? chu'ng to^i ba('t dda^`u quanh qua^?n no+i khu vu+.c cho+` ddo+.i, co' ca^y tru+'ng ca' thie^.t lo+'n, xum xue^ la' va` nhu+~ng chu`m tra'i nho? xi'u ddo? mo.ng. Mo^.t so^' ngu+o+`i lo+'n tuo^?i ti`m cho^~ ngo^`i no+i va`i chie^'c ghe^' da`i ddu+o+.c ke^ ra?i ra'c xung quanh.

Gia^y phu't tru`ng phu`ng cu~ng dde^'n, mo^.t ddoa`n tu` nha^n ?ca?i ta.o? ra?o bu+o+'c tu+` xa, ca'c ba` ca'c co^ nho^'n nha'o ngo'ng ti`m ngu+o+`i tha^n, nhu+ng cha(?ng ai nha^.n ra ai vi` ta^'t ca? ho. dde^`u ma(.c a'o qua^`n xa^.p xe^., ma`u xa'm to^'i dden, nhu+~ng ma'i to'c hu'i cua, nhu+~ng khuo^n ma(.t ho^'c ha'c dden ddu'a . Co' mo^.t so^' phu. nu+~ ba^.t kho'c, nhu+ng nhi`n tha^'y hai qua?n gia'o ddu+'ng ke^' be^n lie^`n lau vo^.i nhu+~ng gio.t nu+o+'c ma('t vu+`a tra`o ra khoe' mi. To^i cu~ng trong dda'm ngu+o+`i ngo+ nga'c, xu'c ddo^.ng, du` cha(?ng nhi`n ra anh re^? mi`nh la` ngu+o+`i na`o trong dda'm ddo^ng ddang bu+o+'c ve^` khu nha` cho+`. Nga`y anh la^'y chi., to^i mo+'i le^n 3 tuo^?i, anh re^? chie^`u em vo+., thu+o+`ng bo^`ng be^' to^i, cho+? to^i ddi cho+i tre^n chie^'c xe Honda 67 cu?a anh, anh dde^? to^i ngo^`i phi'a tru+o+'c no+i bi`nh xa(ng va` cho+? to^i ddi ddo' dda^y trong xo'm to+'i bao gio+` to^i cha'n thi` tho^i.

Mo.i ngu+o+`i ddu+o+.c lu`a va`o nha` cho+`, ca'c tu` nha^n ?ca?i ta.o? ngo^`i mo^.t be^n be^n chie^'c ba`n da`i, tha^n nha^n ngo^`i be^n ddo^'i die^.n, trong pho`ng ca'c qua?n gia'o ddu+'ng ca^`m su'ng canh ga'c, nghe ta^'t ca? nhu+~ng ca^u chuye^.n cu?a gia ddi`nh tu` nha^n.

Nga^~u nhie^n, gia ddi`nh to^i va` gia ddi`nh co^ Tha?o ngo^`i ke^' be^n nhau, hoa' ra anh re^? to^i va` cho^`ng co^ Tha?o chung nho'm lao ddo^.ng trong tra.i. To^i chi? cu+o+`i cu+o+`i nhi`n anh re^?, anh nhoa`i ngu+o+`i vo+'i qua ba`n, na('m tay tu+`ng ngu+o+`i, ho^n tha(`ng con, ro^`i chu'ng to^i ke'o ra ngoa`i sa^n, chi? co`n la.i ba` chi. Ca? tie^'p tu.c ngo^`i vo+'i cho^`ng. Be^n nha` co^ Tha?o cu~ng va^.y, sau khi tha(`ng Tu' 3 tuo^?i ddu+'ng giu+~a ba`n, nga^y tho+ ha't ta(.ng bo^' ba`i ha't ?Cha'u le^n ba, cha'u vo^ ma^~u gia'o?, ba` ngoa.i va` tha(`ng Tua^'n- Tu' cu~ng ddi ra ngoa`i sa^n, dde^? hai vo+. cho^`ng co^ Tha?o tie^'p tu.c ca^u chuye^.n tha(m nhau.

To^i ddang ddu+'ng du+o+'i ta`n ca^y tru+'ng ca', tha(`ng cha'u va` ma^'y ddu+'a nho'c cha.y nha?y tung ta(ng ro^.n ra`ng ca? khu dda^'t, Tua^'n dde^'n be^n to^i, chi`a ra ca'i ba'nh bao:

- Ba.n a(n ba'nh bao ne`, ngon la('m, ba` ngoa.i tui la`m ddo'.

Trong khi o^ng anh to^i va` ba` ngoa.i Tua^'n ddu+'ng no'i chuye^.n va` coi chu+`ng lu~ tre? cho+i ddu`a, to^i va` Tua^'n ngo^`i xuo^'ng a(n ba'nh bao, ke^? nghe ca^u chuye^.n ve^` tru+o+`ng lo+'p:

- Tui ho.c trong tru+o+`ng Phan Chu Trinh, ngay trong khu qua^n ddo^.i.

- Co`n tui, tru+o+`ng DDo^`ng Tha'p, cu~ng trong khu qua^n ddo^.i tra.i DDoa`n Du+ Khu+o+ng.

- O+? khu tui, cu~ng co' ca^y tru+'ng ca', thi'ch la('m, tru+a na`o tan tru+o+`ng, tu.i tui cu~ng ha'i mo^.t mo+', a(n va`o ngo.t li.m.

- Ma` ba^y gio+` chi'nh quye^`n mo+'i ddo^?i te^n khu Phan Chu Trinh va` DDoa`n Du+ Khu+o+ng qua te^n mo+'i, nghe la. hoa('c!

A(n xong ba'nh bao, hai ddu+'a theo dda'm nho'c ha'i tru+'ng ca', vu+`a ha'i vu+`a reo cu+o+`i thi'ch thu', mo^~i ddu+'a ddu+o+.c ca? bo.c nho?, thi` dde^'n lu'c he^'t gio+` tha(m nuo^i. DDoa`n ngu+o+`i tha^n nha^n la.i lu.c tu.c ke'o ra co^?ng. Tru+o+'c khi le^n xe lam, to^i ngoa'i la.i, nhi`n ca^y tru+'ng ca', tu+. du+ng tha^'y buo^`n, ro+m ro+'m nu+o+'c ma('t. Tua^'n cu~ng co' ve? buo^`n, nhu+ng co^' to? ra ?ba?n li~nh?, nhi`n to^i, cho.c que^:

- Loan nho+' ca^y tru+'ng ca' ha?? La^`n sau tu.i mi`nh se~ ha'i nhie^`u ho+n.

Tua^'n ddu+a to^i bo.c tru+'ng ca' cu?a Tua^'n, ba?o ddem ve^` chia cho ma^'y ddu+'a ba.n trong xo'm a(n cho vui.To^i bie^'t Tua^'n la`m va^.y dde^? to^i (va` ca? Tua^'n) bo+'t buo^`n vi` pha?i xa no+i cho^'n na`y (mo+'i dde^'n ma` sao tha^n thu+o+ng qua' chu+`ng!).To^i vo^'n la` co^ be' nha.y ca?m, nghi~ ra(`ng, chu'ng to^i ddu+o+.c tro+? ve^` nha`, vo+'i cuo^.c so^'ng thu+o+`ng nha^.t, co`n ca^y tru+'ng ca' se~ co^ ddo+n hiu ha('t va('ng la(.ng vo+'i nhu+~ng ngu+o+`i tu` la(.ng ca^m, dda^'t tro+`i ca(`n co^~i na('ng bu.i mi.t mu`.

Sau la^`n ddo', chi. to^i va` co^ Tha?o thi?nh thoa?ng dde^'n nha` nhau khi co' tho^ng tin na`o ddo' ve^` tra.i, ve^` ca'c tin ddo^`n mong manh cho nga`y tro+? ve^` ddoa`n tu., cho nhu+~ng chuye^'n tha(m nuo^i sa('p dde^'n. Co' la^`n chi. da^~n to^i dde^'n ca(n nha` trong cu+ xa' si~ quan cu?a nha` co^ Tha?o tha^.t dde.p. Du` ddang trong tho+`i ky` ?Ca? Nu+o+'c Xuo^'ng Ho^'?, ddo^` dda.c trong nha` thu+a tho+'t, nhu+ng va^~n co`n ne't sang tro.ng cu?a ca(n nha` nho?, co' la^`u ddu'c hai ta^`ng, sa^n thu+o+.ng tro^`ng ca^y ca?nh, lan can tru+o+'c nha` co' tro^`ng la`n gia^y hoa lan leo, va` trong sa^n nha` la` ca^y ta'o Tha'i sum sue^ tra'i. Tua^'n ddu+a to^i ra sa^n ha'i ta'o, nhu+~ng tra'i ta'o ma`u xanh, co+~ nhu+ tra'i chanh, ca('n va`o gio`n ru.m ngo.t nga`o. A(n ta'o no ne^, chu'ng to^i va`o pho`ng ho.c cu?a Tua^'n, ca(n pho`ng go.n ga`ng, sa'ch vo+? ba`n ho.c ngay nga('n, ne't phong lu+u cu?a gia ddi`nh co`n in ro~ tre^n tu+`ng ngo'c nga'ch cu?a ca(n nha`.

Ro^`i la` ca'i Te^'t dda^`u tie^n sau nga`y Sa`i Go`n bi. ?gia?i pho'ng?, du` muo^'n du` kho^ng thi` Xua^n va^~n ve^`, da^~u lo`ng ngu+o+`i ddang buo^`n hay vui. Ho^m chie^`u cu'ng o^ng Ta'o, chi. to^i mu+`ng ro+~ nha^.n

ddu+o+.c gia^'y ba'o tha(m nuo^i va`o dda^`u tha'ng sau. Chi. ddem mo^.t ca'i ba'nh Te't, cho+? to^i tre^n chie^'c xe dda.p dde^'n nha` co^ Tha?o, tru+o+'c la` ta(.ng qua` Te^'t, sau la` ho?i tha(m be^n nha` co^ co' gia^'y tha(m nuo^i cu`ng nga`y hay kho^ng. Co^ Tha?o mu+`ng ro+~ ddo'n chu'ng to^i, va` cho bie^'t se~ cu`ng ga(.p nhau ta.i tra.i tha(m nuo^i ky` to+'i.

Suo^'t buo^?i ngo^`i nghe chi. to^i va` co^ Tha?o no'i chuye^.n, to^i kho^ng tha^'y Tua^'n nhu+ la^`n tru+o+'c, chi? co' ba` ngoa.i ddang cho+i vo+'i tha(`ng Tu' ngoa`i be^'p, to^i ho?i:

- Co^ o+i, Tua^'n co' nha` kho^ng co^?

Co^ Tha?o nhi`n to^i, cu+o+`i:

- Tua^'n ddi cho+i vo+'i Di` Ba ro^`i con.

Nghe va^.y thi` to^i bie^'t va^.y, cha('c ddang mu`a Te^'t ne^n ddi cho+i vo+'i Di`, la` em cu?a co^ Tha?o, du` to^i chu+a bao gio+` ga(.p ma(.t Di` Ba.

Tha'ng sau, to^i ha'o hu+'c da^.y tu+` so+'m, chuye^'n ddi tha(m nuo^i la^`n na`y se~ vui ho+n la^`n dda^`u tie^n, vi` to^i dda~ bie^'t no' se~ die^~n ra nhu+ the^' na`o, va` to^i la.i ddu+o+.c ga(.p Tua^'n, la.i ngo^`i a(n ba'nh bao, ha'i tru+'ng ca', ke^? nhau nghe chuye^.n ho.c ha`nh. Nhu+ng to^i dda~ tha^'t vo.ng, vi` nha` co^ Tha?o chi? co' co^, ba` ngoa.i va` tha(`ng Tu', cha(?ng tha^'y bo'ng da'ng Tua^'n. Khi ddu+'ng ngoa`i sa^n du+o+'i ca^y tru+'ng ca', to^i ho?i ba` ngoa.i:

- Ba` o+i, sao Tua^'n bu+~a nay kho^ng ddi tha(m bo^'?

Ba` cu+o+`i, hie^`n ha^.u:

- Chu't nu+~a co^ Tha?o no'i cho con nghe, nhe!

To^i no^n nao, linh ti'nh co' chuye^.n gi` ddo', cha(?ng bie^'t la` buo^`n hay vui.To^i cha(?ng co`n ba.n dde^? cu`ng ha'i tru+'ng ca', dde^? no'i chuye^.n tru+o+`ng lo+'p, to^i ngo^`i du+o+'i go^'c ca^y tru+'ng ca' suy nghi~ va^?n vo+, ca^y tru+'ng ca' kho^ng bie^'t no'i nhu+ng ddang la` ?ngu+o+`i ba.n? cho to^i nu+o+ng tu+.a lu'c na`y, ca? nghi~a dden la^~n nghi~a bo'ng. Ro^`i to^i cho+.t lo la('ng, hay la` Tua^'n bi. be^.nh? Ma` pha?i la` be^.nh na(.ng la('m ne^n mo+'i kho^ng ddi tha(m ba ddu+o+.c.



Cuo^'i gio+` tha(m nuo^i, gia ddi`nh co^ Tha?o ke'o dde^'n nho'm gia ddi`nh to^i, vui ve?:

- Ba^y gio+` tu.i mi`nh ddo'n xe lam ra cho+. Ho^'c Mo^n, to^i mo+`i ca? nha` bu+~a hu? ti'u.

DDe^'n cho+., trong lu'c cho+` thu+'c a(n, co^ Tha?o no'i thi` tha^`m cho ddu? hai gia ddi`nh nghe, trong khi co^ nhi`n to^i:

- Con o+i, Tua^'n nha` co^ ddi vu+o+.t bie^n vo+'i Di` Ba, dda~ dde^'n tra.i ty. na.n Songkla, Thailand, dda~ co' thu+ ve^` ro^`i.

Lu'c a^'y, trong xo'm dda~ co' va`i gia ddi`nh ddi vu+o+.t bie^n ne^n to^i cu~ng hie^?u va^'n dde^`, mo^.t ca?m gia'c buo^`n ba~ xa^m chie^'m ho^`n to^i. Kho^ng ha(?n vi` to^i nho+' Tua^'n, ma` chi'nh la` cha.nh lo`ng, la` co' chu't ghen ty., vi` Tua^'n may ma('n, dde^'n mo^.t phu+o+ng tro+`i mo+'i, tu+o+ng lai mo+'i, trong khi to^i va^~n o+? la.i ma?nh dda^'t ddang bi. chi'nh quye^`n mo+'i ta`n pha' tang thu+o+ng, chuye^.n ho.c ha`nh va` cuo^.c so^'ng dda^`y ra^~y nhu+~ng kho' kha(n, ba^'t ma~n.

Va`i tha'ng sau, to^i la.i ddu+o+.c theo chi. dde^'n nha` co^ Tha?o. Co^ ho+'n ho+? ke'o hai chi. em va`o nha`:

- Tha(`ng Tua^'n dda~ dde^'n My~, va`o dda^y xem hi`nh Tua^'n ne`.

Va`o pho`ng kha'ch, co^ la^'y ra mo^.t phong bi` tra('ng da^`y co^.p, tho+m phu+'c (sau na`y to^i go.i ddo' la` mu`i ? My~, khi gia ddi`nh to^i co' hai o^ng anh vu+o+.t bie^n tha`nh co^ng, qua My~, gu+?i thu+ ve^`). Co^ ru't ra hai to+` thu+ va` mo^.t so^' ta^'m hi`nh:

- Thu+ na`y Di` Ba gu+?i ba` ngoa.i, co`n to+` thu+ na`y Tua^'n gu+?i cho co^, con ddo.c cho vui.

To^i ddo'n la^'y to+` thu+ Tua^'n vie^'t:

?Ma' o+i, con vu+`a dde^'n My~ la` ddu+o+.c ddi ho.c lie^`n a`! Buo^?i sa'ng co' xe dde^'n ru+o+'c, buo^?i tru+a a(n o+? tru+o+`ng luo^n, thu+'c a(n ngon la('m. Tru+o+`ng co' ca? ho^` bo+i, tha ho^` ta('m, ca'c ba.n va` tha^`y co^ ngu+o+`i My~ ai cu~ng de^~ thu+o+ng.Ma' cho con gu+?i lo+`i tha(m Loan, em cu?a co^ Thanh nha. No'i vo+'i Loan o+? dda^y kho^ng co' ca^y tru+'ng ca'!...?

To^i xu'c ddo^.ng, tha^'y ddu+o+.c an u?i vi` Tua^'n co`n nho+' to^i. DDe^m ho^m a^'y, to^i thao thu+'c vo+'i gia^'c mo+ vu+o+.t bie^n. Nhu+~ng ta^'m hi`nh Tua^'n ddu+'ng be^n xe yellow bus cu?a tru+o+`ng ho.c, ddu+'ng chung vo+'i ba.n trong lo+'p no+i sa^n tru+o+`ng, chu.p vo+'i Di` Ba tru+o+'c cu+?a nha` ro+.p dda^`y bo'ng ma't bi`nh ye^n?la` nhu+~ng hi`nh a?nh cho to^i nie^`m kha't khao ddu+o+.c ti`m dde^'n, thoa't ca?nh tu+o+ng lai mu` mi.t no+i que^ nha`, khi ma` phong tra`o vu+o+.t bie^n ba('t dda^`u tro+? ne^n ra^`m ro^., ma` ai ddo' dda~ tu+`ng no'i ?ca^y co^.t ddie^.n ne^'u co' cha^n cu~ng muo^'n ddi?.

Sau chuye^'n tha(m nuo^i a^'y, to^i kho^ng ddu+o+.c ddi tha(m anh re^? nu+~a vi` anh chuye^?n tra.i ve^` Ha`m Ta^n Thua^.n Ha?i, co`n ba cu?a Tua^'n bi. chuye^?n ra ngoa`i tra.i phi'a Ba('c. Hai gia ddi`nh lie^n la.c thu+a tho+'t da^`n, ro^`i co^ Tha?o chuye^?n nha` ve^` dda^u, hoa(.c cu~ng co' the^? dda~ a^m tha^`m ddi ti`m tu+. do, kho^ng ai bie^'t.

????????????..



Anh re^? to^i "ho.c ta^.p ca?i ta.o" ho+n 6 na(m mo+'i ddu+o+.c ve^`. Thoa't kho?i nha` tu` nho? anh re^? ve^` nha` tu` lo+'n vo+'i vo+. con, tie^'p tu.c cuo^.c so^'ng kho' kha(n ca? ve^` tinh tha^`n la^~n va^.t cha^'t, vi` anh va^~n bi. phu+o+`ng qua?n ly', ddi dda^u la`m gi` cu~ng pha?i vie^'t ddo+n tri`nh ba'o. Cho dde^'n na(m 1991 thi` gia ddi`nh anh chi. to^i sang My~ ddi.nh cu+ die^.n HO.

Co`n to^i, du` muo^.n ma`ng ho+n Tua^'n, to^i cu~ng ra kho+i cuo^'i na(m 1989, may ma('n dde^'n be^'n bo+` tu+. do va` ddi.nh cu+ o+? Canada na(m 1994.

Tua^'n ddang o+? dda^u ddo' tre^n dda^'t My~, ne^'u ddo.c ddu+o+.c ba`i na`y, hy vo.ng Tua^'n se~ nho+' ra ky? nie^.m tha(m nuo^i ba ?ca?i ta.o? o+? tha`nh O^ng Na(m, co' ca^y tru+'ng ca' vo+'i co^ ba.n ?be' nho?? de^~ cu+o+`i de^~ kho'c thuo+? na`o.

Tha'ng Tu+ na`y tro`n 50 na(m bie^'n co^' tang thu+o+ng cu?a mie^`n Nam Vie^.t Nam, nhu+~ng ngu+o+`i Vie^.t ha?i ngoa.i, ddo+`i ho. va` the^' he^. con cha'u dda~ tru+o+?ng tha`nh va` tha`nh co^ng tre^n xu+' ngu+o+`i ve^` mo.i ma(.t ho.c va^'n cu~ng nhu+ co^ng a(n vie^.c la`m. Ho. ddang hu+o+?ng ddo+`i so^'ng a^'m no tu+. do ha.nh phu'c ddu'ng nghi~a kho^ng ca^`n ai pha?i tuye^n truye^`n nho^`i so.. Nhu+ng trong lo`ng ho. va^~n co`n bao nhie^u ky? nie^.m tha^n thu+o+ng no+i cho^'n que^ nha`.

To^i cu~ng the^', cu~ng co' nhu+~ng ky? nie^.m e^m dde^`m tho+`i be' tho+ be^n cha me. anh chi. em, ky? nie^.m hai chuye^'n ddi tha(m anh re^? o+? Tha`nh O^ng Na(m, to^i ddu+'ng cho+i du+o+'i go^'c ca^y tru+'ng ca' chi? trong cho^'c la't ma` kho^ng the^? na`o que^n, dde^? khi ra ve^` to^i bo^~ng thu+o+ng ca^y tru+'ng ca' o+? la.i, co' le~ vi` to^i thu+o+ng anh re^? to^i cu`ng bao ngu+o+`i tu` ?ca?i ta.o? kha'c co`n o+? la.i cho^'n tu` to^.i ddoa. dda^`y lao kho^? a^'y.

Bao nhie^u na(m tro^i qua, ma` mo^~i khi nho+' la.i, to^i va^~n co`n thu+o+ng.

Edmonton, Tha'ng 4 DDen 2025

KIM LOAN






50 NA(M- NHO+' NHU+~NG NGU+O+`I LI'NH MY~

My~ bo? ro+i Mie^`n Nam Vie^.t Nam. Ngu+o+`i li'nh My~ cuo^'i cu`ng ro+`i kho?i Vie^.t Nam na(m 1973. Ba`n co+` the^' cuo^.c dda~ thay ddo^?i, nhu+~ng ngu+o+`i li'nh Vie^.t Nam Co^.ng Ho`a dda~ chie^'n dda^'u trong ddo+n ddo^.c va` tuye^.t vo.ng. Trong nhu+~ng nga`y cuo^'i cu`ng 30 tha'ng Tu+ 1975, da^n chu'ng go^`m ca? li'nh tra'ng hay nha^n vie^n co^ng so+? cu?a Vie^.t Nam Co^.ng Ho`a dda~ tie^u hu?y, xe' ddo^'t he^'t nhu+~ng gia^'y to+` hi`nh a?nh co' lie^n quan dde^'n ?ngu.y qua^n ngu.y quye^`n? vi` so+. Vie^.t Co^.ng tra? thu`.

Trong khi cho^`ng Mai co`n ke.t la.i o+? ddo+n vi. chu+a tha^'y ta(m ho+i, Mai dda~ thay anh ddo^'t ddi nhie^`u hi`nh a?nh li'nh tra'ng tu+` lu'c anh to^'t nghie^.p qua^n tru+o+`ng Thu? DDu+'c KBC 4100 dde^'n nhu+~ng hi`nh a?nh kha'c, cu+' hi`nh na`o anh ma(.c ddo^` li'nh la` Mai nha('m ma('t nha('m mu~i cho va`o ngo.n lu+?a.

Trong cuo^'n album cu?a gia ddi`nh Mai co`n co' mo^.t so^' hi`nh a?nh li'nh My~ khi Mai buo^n ba'n trong to^?ng kho Long Bi`nh, trong so^' ddo' co' hi`nh cha`ng Wayne, vo+'i ca'i dda^`u mo+'i ho+'t to'c xong hoa(.c khi ddu+'ng tu.m na(m tu.m ba cu`ng ba.n be` tru+o+'c cu+?a shop cu?a Mai, dda~ dde^? la.i cho Mai nhie^`u ky? nie^.m ba^ng khua^ng, va^.y ma` Mai cu~ng tha(?ng tay ?thu? tie^u? hi`nh a?nh cha`ng luo^n.

Cho^`ng Mai cu~ng ve^` dde^'n nha` sau nhu+~ng nga`y ho^~n loa.n va` anh pha?i ddi ?ca?i ta.o?. Mai dda~ a^n ha^.n tie^'c nuo^'i nhu+~ng ta^'m hi`nh vo^ cu`ng, nhu+~ng ta^'m hi`nh ddo^'t ddi cha(?ng che da^'u ddu+o+.c ddie^`u gi`, cha(?ng cu+'u no^?i cho^`ng Mai kho?i bi. tu` to^.i.

Cho^`ng ddi ?ho.c ta^.p? trong tra.i tu`, Mai va` hai ddu+'a con nho? cu~ng ?ho.c ta^.p? tra.i tu` lo+'n ngoa`i xa~ ho^.i, nhu+~ng ddu+'a tre? con nga^y tho+ so^'ng va` lo+'n le^n trong mu`a ?ca'ch ma.ng?.

Mo^.t ho^m tha(`ng con lo+'n ddi ho.c ve^` ho?i Mai:
- Nga`y xu+a me. co' tha^'y tha(`ng gia(.c My~ na`o kho^ng?

Mai nga.c nhie^n:
- Sao con ho?i the^'?

No' mo+? ca(.p la^'y ra cuo^'n vo+? toa'n ddo^' cho Mai xem: ?Bo^. ddo^.i ddo+n vi. A dda~ ba('n xe ta(ng die^.t ddu+o+.c 4 tha(`ng li'nh My~, bo^. ddo^.i ddo+n vi. B phu.c ki'ch gie^'t ddu+o+.c 8 tha(`ng li'nh My~. Va^.y to^?ng co^.ng bo^. ddo^.i anh hu`ng cu?a ta dda~ die^.t ddu+o+.c bao nhie^u li'nh My~??

Mai chu+a ki.p no'i gi` con Mai tie^'p:
- Co^ gia'o ba?o li'nh My~ nga`y xu+a la` quy? du+~ ta`n a'c, chu'ng cu+o+'p pha' va` gie^'t da^n la`nh vo^ to^.i.
- Kho^ng ddu'ng dda^u. Con ha~y tin lo+`i me., li'nh My~ cu`ng la` ngu+o+`i thu+o+`ng nhu+ chu'ng ta, ho. dde^'n dde^? giu'p ddo+~ chu'ng ta. Khi na`o lo+'n le^n con se~ hie^?u.

La`m sao trong mo^.t lu'c Mai co' the^? gia?i thi'ch cho tha(`ng be' 7 tuo^?i hie^?u ddu+o+.c mo^.t khoa?ng ddo+`i, mo^.t khoa?ng tho+`i gian Mai dda~ tra?i qua dde^? no' bie^'t ve^` hi`nh a?nh nhu+~ng ngu+o+`i li'nh My~ ma` Mai dda~ co' co+ ho^.i ga(.p go+~ va` tie^'p xu'c vo+'i bao nhie^u ky? nie^.m kho' que^n.

*

Na(m 1967, nho+` ngu+o+`i cha'u la` si~ quan Vie^.t Nam Co^.ng Ho`a gio+'i thie^.u me. Mai va`o to^?ng kho Long Bi`nh ky' ho+.p ddo^`ng mo+? shop ba'n ha`ng, me. cho Mai la`m qua?n ly', dda(.t te^n la` ?Mai Shop? va` mu+o+'n the^m va`i nha^n vie^n cho nhu+~ng co^ng vie^.c kha'c. Cu+?a ha`ng ba'n ddu? thu+' qua^`n a'o, gia`y de'p, ca'c ddo^` ba'ch ho'a va` kie^m luo^n di.ch vu. ho+'t to'c, gia(.t u?i, may va', la`m mo'ng tay (coi nhu+ ngu+o+`i Vie^.t dda~ bie^'t la`m nails tu+` tru+o+'c khi do`ng ngu+o+`i di ta?n sang My~ sau 1975).

Te^n ?Mai? de^~ go.i de^~ nho+', co' le~ vi` the^' ne^n ?Mai Shop? ra^'t ddo^ng kha'ch, nhu+~ng cha`ng li'nh My~ tuo^?i ddo^i mu+o+i cu`ng trang lu+'a nhu+ co^ chu? ne^n de^~ tha^n nhau.
O+? ?Mai Shop? ha`ng nga`y Mai quen thuo^.c va` bie^'t nhie^`u ve^` cuo^.c so^'ng li'nh My~. Ta^'t ca? thu+.c pha^?m tu+` rau qua? dde^'n mie^'ng thi.t qua? tru+'ng va` gia vi. dde^`u tu+` My~ mang qua Vie^.t Nam va` do dda^`u be^'p My~ na^'u, ho. chi? mu+o+'n nhu+~ng nha^n vie^n Vie^.t Nam phu. be^'p va` do.n de.p. Nha` be^'p cho li'nh a(n sa'ng, a(n chie^`u kha'c mo'n, nga`y na`o ddo^` a(n cu~ng e^ he^` du+ thu+`a, cu~ng nhu+ khi thi.t, tru+'ng he^'t ha.n su+? du.ng thay vi` ho. bo? ddi, ca'c phu. be^'p Vie^.t chia nhau mang ve^` vu+`a a(n vu+`a ba'n la.i cho ha`ng xo'm.

PX (Post Exchange) cu?a My~ ba'n ddu? thu+' thu+o+.ng va`ng ha. ca'm, tu+` ddo^` a(n thu+'c uo^'ng dde^'n tivi tu? la.nh va` ca? kim cu+o+ng, mo+'i tha^'y ddo+`i li'nh My~ tie^.n nghi va` ?cao ca^'p? bie^'t bao. Ma^'y co^ nha^n vie^n tho+. may, tho+. nails, chu' tho+. ho+'t to'c cu?a Mai thi?nh thoa?ng nho+` ca'c anh li'nh My~ mua ddo^` PX giu`m, ha`ng mie^~n thue^' re? ho+n so vo+'i be^n ngoa`i. Co' nhie^`u chuye^.n dda~ la`m ca? ?Mai Shop? kho^ng the^? nhi.n cu+o+`i ddu+o+.c. Chu' tho+. ca('t to'c nho+` anh Mark mua giu`m ca'i qua.t ma'y (fan), ho^m sau Mark hi' hu+?ng mang ca'i cha?o (pan) dde^'n Shop go.i a^`m le^n to^i mua ca'i ?pan? ro^`i ne`. Tu+` ddo' ve^` sau ai muo^'n nho+` mua gi` dde^`u vie^'t ra gia^'y, ke?o tie^'ng Anh cu?a mi`nh la.ng qua.ng no'i mo^.t dda(`ng ngu+o+`i My~ hie^?u mo^.t ne?o.

Co^ tho+. may ddau bu.ng nho+` anh John ga(.p ba'c si~ xin thuo^'c uo^'ng, John vui ve? nha^.n lo+`i giu'p ngay. Cha`ng ddi ga(.p ba'c si~ va` khai ddau bu.ng ca^`n xin thuo^'c, ba'c si~ ho?i John ddau bu.ng the^' na`o thi` John tha`nh tha^.t no'i, kho^ng pha?i to^i ddau, ma` co^ tho+. may cu?a ?Mai Shop? bi. ddau. Ba'c si~ ba?o, anh mang co^ tho+. may a^'y dde^'n dda^y to^i se~ kha'm be^.nh cho thuo^'c. Anh li'nh John va` ba'c si~ My~ dde^`u to^'t bu.ng, tu+? te^'.

Mai chu+'ng kie^'n nhu+~ng hi`nh a?nh dde.p cu?a li'nh My~ tu+` trong Shop khi ho. va`o ho+'t to'c, thu+' tu+. ke? tru+o+'c ngu+o+`i sau, du` la` o^ng si~ quan chi? huy cu?a ho. dde^'n sau thi` cu+' ddo+.i dda^'y va` chi'nh o^ng si~ quan cu~ng hie^?u ddie^`u na`y, cha(?ng ne^` ha` chi. Ho. to^n tro.ng la^~n nhau tha^.t dda'ng me^'n.

Li'nh My~ mua ddo^`, gia(.t ddo^`, ho+'t to'c tra? tie^`n ma(.t ngay, co' cha`ng a(n xa`i ba.t ma.ng kho^ng co`n tie^`n thi` ky' te^n va`o so^? no+. nhu+ng cha(?ng the`m dde^? y' mo'n ha`ng mo'n tie^`n, Mai muo^'n ghi tie^`n bao nhie^u thi` ghi, ho. ha`o hoa pho'ng khoa'ng va` tin ca^.y ngu+o+`i kha'c. Mai kha^m phu.c ho., kho^ng phu. lo`ng tin ca^.y cu?a ho., buo^n ba'n dda~ lo+`i ro^`i, ham ho^' gian do^'i la`m gi`. Me. Mai luo^n ha`i lo`ng vo+'i doanh thu kie^'m ddu+o+.c, me. la` ngu+o+`i thu+o+`ng xuye^n mang tie^`n ddo^ la ddo? MPC (Military Payment Certificate, du`ng trong qua^n ddo^.i My~) dde^'n PX, ngu+o+`i ta quy ddo^?i ra tri. gia' ddo^ la xanh (tie^`n bi`nh thu+o+`ng cu?a My~) va` ho. tra? ba(`ng tie^`n Vie^.t theo tri. gia' ddo^ la xanh tho+`i ddie^?m ddo' va`o tha(?ng nga^n ha`ng cu?a mi`nh.

Li'nh My~ thu+o+`ng xuye^n ddu+o+.c lie^n la.c vo+'i gia ddi`nh. Mo^~i chie^`u thu+' Ba?y, li'nh My~ le^n pho`ng chi? huy xe^'p ha`ng dde^? ?ga(.p go+~? tha^n nha^n, nhi`n tha^'y nhau, chuye^.n tro` cu`ng nhau qua ma`n hi`nh. DDe^? ba?o ve^. an ninh cho li'nh My~, ho. kho^ng ddu+o+.c tu+. do ddi ra ngoa`i pho^' tru+` khi co' gia^'y phe'p, ne^n nhu+~ng khi ra?nh rang ca'c li'nh My~ thu+o+`ng ra ?Mai Shop? ngo^`i ta'n ga^~u, cho vo+i bo+'t no^~i nho+' gia ddi`nh, nho+' ngu+o+`i ye^u, nho+' tru+o+`ng ho.c no+i cha`ng gia~ tu+` tru+o+'c khi va`o ddo+`i li'nh.

Cu+' tu+o+?ng ra(`ng sau mo^.t hai na(m cuo^.c chie^'n se~ ddu+`ng la.i, nhu+~ng ngu+o+`i li'nh se~ tro+? ve^` nha`, nhu+ng cuo^.c chie^'n ca`ng nga`y ca`ng leo thang kho^'c lie^.t, nga`y ve^` xa vo+`i qua'. Va`i cha`ng li'nh tre? ngue^.ch ngoa.c vie^'t le^n va'ch tu+o+`ng trong ?Mai Shop? te^n tuo^?i mi`nh vo+'i nhu+~ng u+o+'c mo+: ?Go Home-Ve^` Nha`?, ?I Miss My Mom-Con Nho+' Me.?, ?Go Home and Back to School-Ve^` Nha` va` Tro+? La.i Tru+o+`ng Ho.c?? Nhu+~ng ca'i te^n a^'y, nhu+~ng khuo^n ma(.t a^'y, ro^`i dda^y ai ma^'t ai co`n, tro+? ve^` My~ thu+.c hie^.n nhu+~ng u+o+'c mo+?

Khi mu`a Gia'ng Sinh dde^'n, du` danh ha`i Bob Hope va` ca'c ca si~ no^?i tie^'ng tu+` My~ dda~ dde^'n Vie^.t Nam, va`o tu+`ng ca(n cu+', tu+`ng ddo+n vi. bie^?u die^~n cho li'nh cu?a ho. nhu+ng cu~ng kho^ng the^? xoa di.u ddu+o+.c he^'t no^~i nho+' nha`. Mai nhi`n ma^'y anh li'nh My~ trong ca(n cu+' Long Bi`nh o^m dda`n ha't ?White Christmas? ma` ddo^.ng lo`ng thu+o+ng. Mu`a ddo^ng Vie^.t Nam na`o co' la.nh, na`o co' tuye^'t ro+i, nhu+ng trong lo`ng nhu+~ng ngu+o+`i li'nh My~ va^~n tha^'y mo^.t mu`a ddo^ng tuye^'t tra('ng no+i que^ hu+o+ng xa xo^i cu?a ho..

Mai thu+o+ng ta^'t ca? nhu+~ng ngu+o+`i li'nh My~ na`y. Co' anh khoe ta^'m hi`nh tu+` My~ go+?i sang, ngoa`i tro+`i tuye^'t tra('ng mu`a Gia'ng Sinh nhu+ng trong nha` a^'m cu'ng ca^y tho^ng xanh vo+'i nhu+~ng go'i qua`, ngu+o+`i nha` kho^ng que^n anh, va^~n co' go'i qua` ghi te^n anh dde^? du+o+'i go^'c ca^y tho^ng cu+' nhu+ mu`a Gia'ng Sinh na`y anh se~ ve^`. Co' mo^.t ba` me. dda~ go+?i ba'nh cho con trai ye^u quy', mo'n ba'nh ma` con ba` ye^u thi'ch tu+` thuo+? nho?, ngu+o+`i li'nh mang nhu+~ng chie^'c ba'nh cookies nho kho^ khoe vo+'i Mai do chi'nh me. anh la`m va` ta^'m thie^.p Gia'ng Sinh co' lo+`i chu'c cu?a cha me. la`m Mai ru+ng ru+ng nu+o+'c ma('t.

Mai dda~ tro+? tha`nh ?ddo^`ng ddo^.i? tha^n quen cu?a ho.. Mo^~i tua^`n ta.i ca^u la.c bo^. cu?a li'nh My~ co' 1 nga`y free bia va` coke. Ca'c anh dda~ nho+' dde^'n Mai va` mang dde^'n cho Mai dde^? dda^`y trong tu? la.nh, co' anh tu+o+?ng Mai bie^'t hu't thuo^'c dda~ va`o PX mua ca? phong thuo^'c la' Pall Mall ta(.ng Mai? hu't cho dda~.

Co' ho^m tha^'y mo^.t li'nh My~ ngo^`i xe la(n tu+` trong be^.nh xa' ddi ra ngoa`i dde^? sang mo^.t pho`ng kha'c, Mai dda~ mo^.t tay che du` cho anh, mo^.t tay dda^?y xe la(n giu'p anh cho nhanh, anh ca?m ddo^.ng ca'm o+n Mai. O^ng chi? huy tru+o+?ng cu?a mo^.t ddo+n vi. cu~ng co' la^`n ca'm o+n Mai khi o^ng nho+` Mai dde^? y' nhu+~ng li'nh My~ na`o va`o Shop co' ha`nh vi vo^ ky? lua^.t, ma(.c qua^n phu.c kho^ng ga('n te^n, kho^ng ga('n lon, to'c da`i kho^ng ho+'t thi` nha('c nho+? ho. giu`m. Mai dda~ nhie^.t ti`nh la`m ddie^`u na`y vi` kho^ng muo^'n ho. bi. chi? huy ba('t ga(.p, ho. se~ bi. pha.t.

Co' ddo+n vi. ddi ha`nh qua^n ma~i dda^u trong bo^'n vu`ng chie^'n thua^.t, khi tro+? ve^` ca(n cu+' Long Bi`nh, nhu+~ng ngu+o+`i li'nh My~ ghe' ?Mai Shop? nho+` may su+?a hoa(.c gia(.t qua^`n a'o dda~ ra'ch dda~ do+ ba^?n bu.i ddu+o+`ng, si`nh la^`y. Mai vui ve? nha^.n va` sa(~n sa`ng la`m cho ho. vo+'i ca? ta^'m lo`ng, nhu+~ng ngu+o+`i li'nh My~ na`y dda~ ta.m bie^.t que^ hu+o+ng gia`u co' thanh bi`nh dde^? dde^'n dda^'t nu+o+'c chie^'n tranh Vie^.t Nam, la` mo^.t su+. hy sinh to lo+'n thi` co' sa' gi` khi giu'p ho. ma^'y chuye^.n nho? nhoi na`y, ho+n nu+~a ho. tra? tie^`n chu+' co' la`m mie^~n phi' cho ho. dda^u.

Co' ngu+o+`i li'nh sa('p pha?i chuye^?n ddi no+i kha'c, ho. ho?i tha(m Mai nhu+~ng ddi.a danh no+i ho. sa('p dde^'n. La.i chia tay, la.i bu`i ngu`i chu.p chung ta^'m hi`nh vo+'i Mai va` nhu+~ng nha^n vie^n trong Shop, anh dde^'n no+i ddo'ng qua^n mo+'i co`n go+?i hi`nh a?nh ve^` cho ?Mai Shop? nhu+ ddi.a chi? ngu+o+`i tha^n.

Co' li'nh ddi thi` cu~ng co' li'nh dde^'n. ?Mai Shop? co' the^m mo^.t ngu+o+`i kha'ch mo+'i, anh Wayne vu+`a chuye^?n dde^'n Long Bi`nh. Wayne la` My~ tra('ng cao ra'o dde.p trai, to'c anh na^u na^u va`ng va` ddo^i ma('t ma`u xanh huye^`n die^.u. La^`n dda^`u tie^n no'i chuye^.n vo+'i Mai, cha`ng Wayne ke^?:
- To^i vu+`a tu+` ?Con To? dde^'n dda^y.

Mai suy nghi~ ma~i kho^ng hie^?u ?Con To? la` ti?nh tha`nh na`o? Mai ddoa'n mo` la` ?Kontum? va` go'p chuye^.n:
- No+i a^'y la` pho^' nu'i dde.p la('m.
- Kho^ng, ?Con To? kho^ng pha?i pho^' nu'i, no' co' nhie^`u so^ng nu+o+'c ca^y tra'i ruo^.ng vu+o+`n.

Mai chi.u thua:
- Anh vie^'t te^n ?Con To? ra cho to^i xem ddi.

Wayne vie^'t ra hai chu+~ ?Can Tho? thi` Mai hie^?u ngay la` ?Ca^`n Tho+?.

Tu+` ddo' Wayne hay dde^'n Shop chuye^.n tro` vo+'i Mai, anh co' ve? me^'n Mai la('m. Anh thu+o+`ng ke^? cho Mai nghe ve^` que^ hu+o+ng anh, tie^?u bang Idaho co' nhu+~ng ca?nh dde.p ddo^`i nu'i ba't nga't, cha me. anh va` mo^.t ddu+'a em ddang ho.c trung ho.c vo+'i bao nho+' thu+o+ng. Khi ngu+o+`i ta xa que^ hu+o+ng xa gia ddi`nh, ha`ng nga`y ddo^'i die^.n vo+'i hie^?m nguy va` ca'i che^'t thi` no^~i nho+' thu+o+ng ca`ng tha thie^'t. Mai thu+o+`ng khi'ch le^. Wayne va` chi? bie^'t ca^`u mong chie^'n tranh Vie^.t Nam mau cha^'m du+'t dde^? Wayne va` ta^'t ca? nhu+~ng ngu+o+`i li'nh My~ so+'m tro+? ve^` que^ hu+o+ng cu?a ho. ddoa`n tu. vo+'i ngu+o+`i tha^n.

Mai cu~ng me^'n Wayne nhu+ng chi? xem anh nhu+ ba.n, kho^ng chi? Wayne ma` co' va`i anh li'nh My~ kha'c dde^'n Shop cu~ng thi'ch Mai. Trong tha^m ta^m Mai chu+a bao gio+` nghi~ se~ ye^u ngu+o+`i My~, la^'y ngu+o+`i My~ nhu+ quan nie^.m cu?a nhie^`u ngu+o+`i trong xa~ ho^.i Vie^.t Nam tho+`i ba^'y gio+`. La^'y cho^`ng My~, ro+`i xa cha me., ro+`i xa que^ hu+o+ng theo cho^`ng ve^` nu+o+'c My~ ca'ch nu+?a qua? ddi.a ca^`u, hoa`n toa`n la` mo^.t ddie^`u xa la., mo^.t ddie^`u kho^ng the^?, va? la.i Mai cu~ng ddang quen anh Xua^n, mo^.t si~ quan qua^n lu+.c Vie^.t Nam Co^.ng Ho`a ddo'ng qua^n o+? Ha^.u Nghi~a, ca? hai chu+a no'i ye^u nhu+ng dda~ nhie^`u ti`nh ca?m ho+n mu+'c bi`nh thu+o+`ng.

Mo^.t ho^m Wayne dde^'n Shop, anh lu+.a lu'c va('ng kha'ch, chi? co' Mai mo^.t mi`nh, Wayne dda~ ddu+a ra mo^.t ho^.p nho? xinh trong co' chie^'c nha^~n kim cu+o+ng dde^? ca^`u ho^n la`m Mai vo^ cu`ng nga.c nhie^n va` bo^'i ro^'i, Mai ho?i Wayne:
- Sao anh la.i ye^u to^i, muo^'n cu+o+'i to^i?
- Vi` Mai ...dde.p!
- Va^.y tho^i u+?
- Co`n chu+'! To^i tha^'y Mai ra^'t to^'t vo+'i nhu+~ng ngu+o+`i li'nh My~ chu'ng to^i, va` mo^.t ddie^`u nu+~a, la` Mai co' nhie^`u ca^u no'i quan ta^m nha('c nho+? to^i, y nhu+ me. to^i be^n My~ thu+o+`ng nha('c to^i, la`m to^i nho+' me..

Mai kho^ng no+~ tu+` cho^'i mo^.t tie^'ng ?Kho^ng? ma` gia?i thi'ch vo+'i anh la` qua' ba^'t ngo+` va` chu+a nghi~ dde^'n chuye^.n ti`nh ye^u. Mong Wayne se~ hie^?u va` ddu+`ng tra'ch Mai.
PX My~ ba'n kim cu+o+ng cu~ng kho^ng pha?i la` vo^ ly' nhu+ Mai va^~n nghi~ nhu+~ng ngu+o+`i li'nh My~ trong chie^'n tranh nay dda^y mai ddo', ho. co' ra?nh dda^u ma` mua kim cu+o+ng, ho. ca^`n gi` dde^'n kim cu+o+ng? Thi` ra li'nh My~ ddu+o+.c phu.c vu. ta^'t ca? mo.i nhu ca^`u cu?a cuo^.c so^'ng tu+` ca^y kim so+.i chi? dde^'n va`ng ba.c kim cu+o+ng du` ho. ddi chie^'n dda^'u o+? ba^'t cu+' no+i dda^u tre^n the^' gian na`y.

Wayne va^~n dde^'n ?Mai Shop?, va^~n hi vo.ng va` ddo+.i cho+`. Mai i't khi da'm nhi`n tha(?ng va`o a'nh ma('t tha thie^'t cu?a anh. Me. Mai chi? thi?nh thoa?ng ghe' qua Shop dde^? kie^?m tra ti`nh hi`nh buo^n ba'n ma` ba` cu~ng nha^.n ra:
- Wayne ye^u Mai dda^'y.

Tho+`i gian na`y anh Xua^n cu~ng to? ti`nh cu`ng Mai, hai ngu+o+`i ye^u nhau. Mai dda~ ke^? cho anh Xua^n nghe ve^` Wayne, ca? hai quye^'t ddi.nh cu+o+'i ngay, se~ la` ca^u tra? lo+`i du+'t khoa't cho Wayne hie^?u.

Nga`y Mai ddi la^'y cho^`ng kho^ng bie^'t Wayne co' buo^`n nhu+ ba`i ha't ?To^i DDu+a Em Sang So^ng? kho^ng? Nhu+ng anh va('ng ra Shop mo^.t tho+`i gian, ro^`i anh la.i xua^'t hie^.n dde^`u dda(.n tro+? la.i. Co' le~ anh dda~ buo^`n va` no^~i buo^`n cu~ng nguo^i ngoai vi` ti`nh ye^u chu+a sa^u dda^.m. Mai la^'y cho^`ng nhu+ng va^~n qua?n ly' ?Mai Shop? cho me., cho to+'i khi Mai mang thai con dda^`u lo`ng va` ddu+'a be' cha`o ddo+`i. Wayne dda~ mang mo^.t bo' hoa to dde.p dde^'n ta^.n nha` ho^. sinh chu'c mu+`ng Mai. Anh a^u ye^'m va` vui thi'ch nga('m baby. Mai ca?m ddo^.ng ta^'m cha^n ti`nh trong sa'ng cu?a Wayne bie^'t du+o+`ng na`o.

*

Gia ddi`nh Mai dde^'n My~ die^.n HO tu+` na(m 1992.

Hai con cu?a vo+. cho^`ng Mai dda~ lo+'n kho^n, chu'ng dda~ hie^?u ve^` ngu+o+`i li'nh My~ ddo^`ng minh qua^n ddo^.i Vie^.t Nam Co^.ng Ho`a. Tha(`ng con lo+'n dda~ va`o qua^n ddo^.i My~ va` cu~ng tu+`ng ddi nu+o+'c ngoa`i chie^'n dda^'u nhu+ nhu+~ng ngu+o+`i li'nh My~ na(m xu+a chie^'n dda^'u ta.i Vie^.t Nam.

Mai va^~n kho^ng que^n ?Mai Shop? cu?a mi`nh trong to^?ng kho Long Bi`nh vo+'i nhu+~ng li'nh My~ kha'ch ha`ng tha^n thu+o+ng cu?a Mai.

Na`o nhu+~ng buo^?i chie^`u anh li'nh va`o la`m nails dde^? to^'i ddi Club nha?y dda^`m. O^i nhu+~ng ngo'n tay ca^`m su'ng dda.n, nhu+~ng ngo'n tay trong gian kho^? tre^n chie^'n ddi.a, nay la.i dde.p, la.i la~ng ma.n tre^n bo+` vai ai, trong tie^'ng nha.c, trong ddie^.u nha?y du du+o+ng.

Na`o anh li'nh ke.t tie^`n tha'o chie^'c ddo^`ng ho^` Rolex ra na(n ni? ba'n cho Mai vo+'i gia' 200 ddo^`ng ma` Mai bie^'t cha('c la` ra^'t re? so vo+'i gia' thu+.c te^'. DDo+`i li'nh chie^'n la` va^.y ddo', lu'c ke.t tie^`n thi` ba'n ca? ddo^`ng ho^` ddeo tay, nhu+ng khi mua mo'n gi` thi` cho ?tip? ha^.u hi~.

Na`o anh li'nh co' la^`n tha^'y co^ nha^n vie^n cu?a Mai ddang ca('t co^? ga` dde^? la`m mo'n a(n chie^`u ta.i Shop, anh li'nh dda~ ke^u le^n: ?Sao co^ ta no+~ ca('t co^? con ga`??. Cha`ng li'nh My~ nha^n a'i kia o+i, trong chie^'n tranh anh chu+'ng kie^'n nhu+~ng ca?nh dda.n bom sinh tu+? la` thu+o+`ng ti`nh ma` la.i ddau lo`ng khi nhi`n tha^'y con ga` bi. ca('t tie^'t u+?
DDa~ 50 na(m.

Nhu+~ng ngu+o+`i li'nh My~ na(m xu+a chie^'n dda^'u o+? Vie^.t Nam, ho. dda~ hy sinh mo^.t tho+`i tuo^?i tre?, che^'t cho'c ddau thu+o+ng dde^? ba?o ve^. chi'nh nghi~a cho ma?nh dda^'t na`y. Gio+` dda^y ho. dda~ gia` ddi, dda~ ye^'u ddi. Ho. la` ai, nhu+~ng ngu+o+`i cu+.u chie^'n binh My~ ma` ddo^i khi Mai nhi`n tha^'y trong cuo^.c so^'ng tre^n dda^'t My~ nga`y nay, ro^`i tu+. ho?i, co' ai trong so^' ho. dda~ tu+`ng dde^'n Vie^.t Nam, tu+`ng la`m vie^.c o+? Long Bi`nh, tu+`ng dde^'n Shop cu?a Mai?

Mai nho+' ta^'t ca? nhu+~ng ngu+o+`i li'nh My~ mo^.t tho+`i Mai dda~ bie^'t, dda~ quen o+? to^?ng kho Long Bi`nh va` nho+' nha^'t la` Wayne, mo^.t ti`nh ye^u mo+'i cho+'m no+? cu?a cha`ng da`nh cho Mai nhu+ng cha(?ng bao gio+` ddu+o+.c ddo+m hoa ke^'t tra'i.

Mai dda~ ddo^i la^`n co' di.p dde^'n tie^?u bang Idaho, que^ hu+o+ng cu?a Wayne. Mo^~i la^`n dde^'n la` Mai la.i nho+' Wayne. Du` nga`y a^'y anh co' bi`nh an tro+? ve^` Idaho, hoa(.c anh dda~ la` thu+o+ng binh, hoa(.c buo^`n ho+n la` te^n anh dda~ ghi tre^n bu+'c tu+o+`ng dda' dden o+? Washington DC, thi` Mai va^~n ca?m tha^'y nhu+ dda~ ddu+o+.c ta'i ngo^. anh no+i dda^y, trong nu+o+'c My~ thanh bi`nh kho^ng chie^'n tranh, nhu+~ng ddie^`u ma` khi xu+a anh va` ddo^`ng ddo^.i tham gia cuo^.c chie^'n ta.i Vie^.t Nam dda~ cho+` ddo+.i va` u+o+'c mo+ nga`y tro+? ve^`.

DDe^? ke^'t thu'c ba`i vie^'t na`y, nha^n di.p tu+o+?ng nie^.m 50 na(m Tha'ng Tu+ Buo^`n, to^i vie^'t ba`i tho+, xin ta(.ng cho nhu+~ng ngu+o+`i li'nh My~ dda~ dde^'n chie^'n dda^'u va` ba?o ve^. Mie^`n Nam VNCH, vo+'i ta^'t ca? su+. tra^n tro.ng me^'n thu+o+ng.

GU+?I NHU+~NG NGU+O+`I LI'NH MY~

Sao anh la.i dde^'n que^ hu+o+ng to^i
Tu+` nu+?a vo`ng tra'i dda^'t xa xo^i?
Bie^'t dda^u cuo^.c chie^'n ta`n kho^'c qua'
Ly' tu+o+?ng hay la` mo^.ng mo+ tho^i!

Nhu+~ng la' thu+ anh gu+?i ve^` nha`
New York, Utah, Alabama?
Co' ca? nie^`m vui va` no^~i so+.
Co^ ddo+n dde^m va('ng giu+~a ru+`ng gia`

Me. Cha thu+o+ng nho+' bie^'t bao la^`n
Tro^ng ngo'ng tu+`ng nga`y mong tin anh
Ba?n ddo^` Vie^.t Nam treo be^n cu+?a
Do~i theo tu+`ng bu+o+'c cha^n ha`nh qua^n

Nhu+~ng ddi.a danh xa, bo^~ng tha^.t ga^`n:
Qua?ng Tri., Ha. La`o hay Khe Sanh
Be^n na`y anh va`o sinh ra tu+?
Be^n kia da^ng Chu'a nhu+~ng lo+`i kinh

Noel ve^`, ngu+o+`i li'nh xo^n xao
Nho+' ngu+o+`i tha^n, pho^' xa' ho^m na`o
Be^n ho^' bom co^n tru`ng thao thu+'c
Mo+ tuye^'t ro+i, ky? nie^.m ngo.t nga`o

O^i nhu+~ng cha`ng trai tuo^?i ddo^i mu+o+i
Ta^m ho^`n pho+i pho+'i mu`a xua^n tu+o+i
Va^ng le^.nh To^? Quo^'c ddi chie^'n dda^'u
Gi`n giu+~ tu+. do cho muo^n no+i

DDe^? ro^`i anh dde^'n vo+'i Mie^`n Nam
Da^~u kho^ng cu`ng ma'u ddo? da va`ng
DDe^? me^'n thu+o+ng no+i na`y tha thie^'t
Mu+a na('ng hai mu`a, nho+' me^nh mang

Va` dde^'n mo^.t nga`y ta`n chie^'n chinh
Ve^` vo+'i gia ddi`nh anh bi`nh ye^n
Cu~ng co' khi nie^`m vui kho^ng tro.n
Vi` anh dda~ la` ngu+o+`i thu+o+ng binh

Hoa(.c anh tro+? ve^` lo`ng dda^'t Me.
Co+` phu? quan ta`i tro+`i tang thu+o+ng
Quo^'c ky` My~ vinh danh li'nh My~
Ca'i gia' tu+. do. Cuo^.c chie^'n buo^`n.

Nghi~a trang Quo^'c Gia anh ye^n nghi?
Nhu+~ng ngo^i mo^. la(.ng im, tha(?ng ha`ng
VietNam War dda~ la` qua' khu+'
Ca'm o+n anh, da^~u bie^'t muo^.n ma`ng.

Tha'ng Tu+ DDen, 2025
KIM LOAN

Kim Loan

Mu.c Lu.c

7. Mu+a Bo'ng Ma^y

Ba.ch Lie^n

****
So+'m mai thu+'c da^.y, ma(.t tro+`i to?a sa'ng ma`u va`ng cam ru+.c ro+~, cho'i lo`a kha('p kho^ng gian trong vu`ng. No+i ma` ma^'y nga`y nay dda^'t tro+`i cu+' xi?n say say xi?n. Va.n va^.t cu~ng buo^`n la^y.

So+.i nu+o+'c mong manh ddu+o+.c na('ng lung linh to^ ddie^?m, ta.o tha`nh chuo^~i kim cu+o+ng lo'ng la'nh, chen la^~n ma`u ma^y tro me^`m ma.i. Nga`n so+.i to+ nu+o+'c ro+i xuo^'ng tu+` tre^n thie^n ddi?nh, ho`a la^~n cu`ng ma`u ma^y vo+`n bay. To^i ma.o muo^.i dda(.t te^n go.i la` mu+a bo'ng ma^y.

Nga`y na('ng ve^` cho co? ca^y a^'m a'p

Na('ng ddi hoa`i tro+`i dda^'t cu~ng buo^`n theo

Mu+a bo'ng ma^y cu+' tha^'p thoa'ng eo xe`o

DDu+o+`ng xa lo^. thi` lo^`ng bo^`ng lo^`i lo~m

Co' no+i u+o+'t dda^~m, nhu+ ao ho^` lo+?m cho+?m

U+o+'c gi` to^m ca' bo+i lo^.i i`-xe`o



Sau co+n mu+a, tro+`i la.i sa'ng. Ta^'t ca? go'c ke.t, hang ho^'c, tre^n su+o+`n nu'i, hay sa^n nha`, dde^`u vu+o+n vai cu+.a mi`nh. Hoa co?, ca`nh nha'nh tu+o+i cu+o+`i hu+'ng gio.t na('ng hoa`ng anh.



Mu+a la^m ra^m, mu+a ta^`m ta~, hay ba^'t cu+' co+n mu+a nga^.p ngu+`ng ba^'t cho+.t, mie^~n sao ta('m u+o+'t pho^' phu+o+`ng. Bie^'t bao ddo^i ma('t cu?a con ngu+o+`i dde^`u tha^'y ve? dde.p ti`nh tu+' cu?a mu+a. Kho^ng chi? rie^ng ta^`m nhi`n cu?a to^i. Mu+a ta.o sinh nguo^`n ca?m xu'c cho ma('t ngu+o+`i mo+ mo^.ng. Tu+` ddo', va^`n tho+ cha.y tre^n phi'm go~, cho ta tha? ho^`n theo nhi.p so^'ng e^m dde^`m.

***

To^i i't khi la'i xe ra ngoa`i khi tro+`i mu+a vi` ddu+o+`ng ra^'t tro+n tro+.t. Ho+n nu+~a, tin tu+'c cho nhie^`u hi`nh a?nh dda^'t chu`i, ma^'y con ke^nh cha?y xuye^n du+o+'i ca^`u freeway nga^.p nu+o+'c. Tivi tho^ng ba'o ra ra?, ke^u go.i ngu+o+`i da^n ha.n che^' ra ngoa`i.

Co' co^ng chuye^.n ne^n chie^'c xe cu?a to^i cha.y trong la`n nu+o+'c lo+` mo+`, mi.t mu` bu.i nu+o+'c xa'm tro. Co' ddoa.n ddu+o+`ng kho^ng tha^'y phi'a tru+o+'c mi`nh, cho du` chi? la` ta'm me't. Xe na`o cu~ng bo` bo` cha^`m cha^.m, y he^.t nhu+ con giun ma('c ca.n tre^n dda^'t kho^.

Ca^y qua.t nu+o+'c mo+? he^'t ga to^'i dda, chuye^?n ddo^.ng tha^.t nhanh. Va^.y ma` va^~n kho^ng ki.p dda^?y do`ng nu+o+'c xo^'i xa?, qua hai be^n khung kie^'ng. Bao nhie^u ddo', cha('c quy' vi. co' the^? hi`nh dung, co+n mu+a na(.ng tri~u ra sao ro^`i.



Tranh so+n thu?y dde.p mo+` mo+` a?o

Ha.t mu+a bay la?o dda?o te' nha`o

Tru+o+`n la(n, gio' tho^?i lao xao

Ta.o tha`nh do`ng nu+o+'c tro^i va`o hu+ kho^ng

*

Mu+a ta^`m ta~ me^nh mo^ng tro+`i dda^'t

Ta('m sa^n ddo+`i, la^'t pha^'t rong cho+i

Gia(ng ma`n voan mo?ng che tro+`i

Mi.t mu` xa'm nga('t lu+ng ddo^`i va^y quanh

*

Ma^y to?a nga't hu+o+ng la`nh tho+m tha?o

Bay ve^` mie^`n hu+ a?o xa ..xa..

Su+o+ng mu` e the.n kie^u sa

Cho to^i mo+ da'ng tie^n nga gia'ng tra^`n

Ca'm o+n na('ng va`ng no^`ng a^'m, a^`u o+ hong kho^ va.n va^.t. Nhu+ chu'ng ta dde^`u bie^'t, na('ng va` mu+a la` hai hie^.n tu+o+.ng a('t co' va` ddu?, ma` the^' nha^n, du` sinh so^'ng o+? ba^'t cu+' no+i dda^u tre^n lo+'p vo? ddi.a ca^`u, dde^`u khao kha't mong cho+`.

MAR 20 - 2025

Ba.ch Lie^n

Mu.c Lu.c

8. Ta.i Ti'a He^'t Tha?y

Hai Hu`ng SG

****
Co`n kho^ng bao nhie^u nga`y nu+~a Te^'t Nguye^n DDa'n la.i ve^` tre^n que^ hu+o+ng ye^u da^'u, cu+' tu+o+?ng nhu+ mo.i na(m co^ng vie^.c se~ ta^'t ba^.t, nha` ma'y the^' na`o cu~ng ye^u ca^`u mo.i ngu+o+`i la`m the^m gio+` va` ho. tra? tie^`n phu. tro^.i nhu+ le^. thu+o+`ng.
***
Va^.y ma` sa'ng nay khi to+'i co^?ng nha` ma'y, hai vo+. cho^`ng tha(`ng Lie^m choa'ng va'ng vi tha^'y anh chi. em co^ng nha^n tu. ta^.p ra^'t ddo^ng, nhi`n quanh qua^'t ti`m nhu+~ng ddu+'a ba.n la`m chung ca vo+'i mi`nh co' tu. ta^.p o+? dda^y hay kho^ng, kia ro^`i dda'm con Lie^n con Ho^`ng vo+'i ma^'y ddu+'a kha'c ddang chu.m dda^`u ba`n ta'n vie^.c gi` ddo', Lie^m va` con Nhung vo+. no' mu+`ng qua' lie^`n ddi to+'i no+i ro^`i Lie^m le^n tie^'ng ho?i:

- Ba` Ho^`ng ne`, vu. gi` sao kho^ng vo^ nha` ma'y la`m ma` mo.i ngu+o+`i tu. ta^.p ddo^ng du+~ va^.y, bo^. ti'nh ddi`nh co^ng ha??, tho^i nha ga^`n Te^'t ro^`i lo la`m kie^'m mo+' vo^'n ddem ve^` que^ a(n Te^'t, ddu+`ng ba`y dda(.t ye^u sa'ch na`y no. ba^y gio+` phie^`n phu+'c la('m ddo'.

Nghe tha(`ng Lie^m no'i ca'i gio.ng ta`i kho^n, ca? dda'm ba.n no' ddi.nh pha?n u+'ng, nhu+ng con Ho^`ng dda~ le. mie^.ng ho+n, no' no'i:

-Ca'i o^ng Lie^m ma('c di.ch na`y, ai kho^ng bie^'t Te^'t nhu+'t sa('p to+'i ro^`i ddi`nh co^ng ca'i gio^'ng gi` ma` ddi`nh co^ng, o^ng chu? mo+'i tho^ng ba'o cuo^'i tua^`n na`y cho mo.i ngu+o+`i nghi? he^'t ra'o, vi` ma^'y ca'i ddo+n ha`ng ma^`n xua^'t ca?ng cho nu+o+'c ngoa`i ho. hu?y bo? he^'t ro^`i, chuye^'n na`y kho^? ca? dda'm luo^n cho coi.

Con Lie^n tie^'p lo+`i:

- Nghe no'i va^.y mo.i ngu+o+`i na?n qua' mo+'i kho^ng chi.u vo^ la`m, co' ngu+o+`i vo^ ga(.p chu? xin qua Te^'t ha~y cho chi. em nghi? la`m, vi` co`n pha?i mua sa('m cuo^'i na(m Te^'t nhu+'t to+'i no+i ro^`i, ro^'t cuo^.c chu? cu~ng than tro+`i tra'ch dda^'t, o^?ng no'i tie^`n dda^u dde^? giu+~ co^ng nha^n la.i tuy trong bu.ng o^?ng cu~ng muo^'n la('m, nhu+ng lu+.c ba^'c to`ng ta^m ne^n dda`nh tho^i.

Lo+`i qua tie^'ng la.i mo^.t lu'c xem chu+`ng kho^ng ddi dde^'n dda^u, ne^n mo.i ngu+o+`i la^`n lu+o+.t tro+? vo^ nha` ma'y le^n ca la`m vie^.c, cho+` cuo^'i tua^`n la?nh tie^`n xong ro^`i cu`ng nhau "Ve^` que^ ca('m ca^u".
***
Chie^`u cuo^'i tua^`n, sau khi la?nh lu+o+ng ddo+.t cho't, co^ng nha^n la^`n lu+o+.t ra ve^`, chu' Hai chu? nha` ma'y ru+ng ru+ng nu+o+'c ma('t tie^~n mo.i ngu+o+`i ra co^?ng, chu' luo^n mie^.ng chu'c cho ho. nhie^`u su+'c kho?e va` gia dda.o bi`nh an, hy vo.ng qua na(m sau ti`nh hi`nh sa'ng su?a ho+n chu' se~ nha^.n mo.i ngu+o+`i quay tro+? la.i la`m vie^.c tie^'p.

DDa~ he.n nhau ma^'y ho^m tru+o+'c ne^n vo+. cho^`ng Lie^m du+.ng xe phi'a ba~i co? be^n ngoa`i co^?ng ra`o nha` ma'y cho+` dda'm ba.n ra, ho. se~ hu`n tie^`n la.i la`m buo^?i tie^.c ho.p ma(.t nho nho? ro^`i chia tay nhau, la't sau ca? nho'm dda~ tu. ho.p ddo^ng ddu?, vo+'i ddo^`ng lu+o+ng i't o?i mo.i ngu+o+`i tri'ch ra mo^~i ngu+o+`i mo^.t i't gom la.i mua ca'nh ga` nu+o+'ng , ca' vie^n chie^n cu?a nhu+~ng ngu+o+`i ba'n da.o cho+` sa(?n ngo`ai co^?ng, mo^.t va`i chai nu+o+'c tra` xanh kho^ng ddo^., va`i chai nu+o+'c ngo.t re? tie^`n ddu+o+.c ba`y ra tre^n ta^'m nylon, tru+o+'c khi nha^.p tie^.c tha(`ng Lie^m tri.nh tro.ng no'i:

- Tu.i ba^y o+i! Bu+~a nay bu+~a cho't tu.i mi`nh quay qua^`n be^n nhau, tho^i thi` trong lu'c "Ma^`n vie^.c" tru+o+'c dda^y tao co' la`m gi` pha^.t y' tu.i ba^y thi` "Chi'n bo? la`m mu+o+`i nha", hy vo.ng nga`y mai tro+`i la.i sa'ng ro^`i tu.i mi`nh se~ quay la.i la`m cho chu' Hai tie^'p. .

Vo+'i ta^m tra.ng bi quan, tha(`ng Ha?i " Nha?y vo^ ho.ng" tha(`ng Lie^m tu+'c tho+`i:

- Sa'ng su?a ca'i con khi? kho^ ho., tao tha^'y ti`nh hi`nh na`y kho^ng de^~ tho+? dda^u, ba^y coi khi kho^?ng khi kho^ng the^' gio+'i ddang ye^n la`nh tu+. nhie^n o^ng no^.i xu+' "Ba.ch Du+o+ng" qua'nh o^ng " U co+` rai na" ma^`n chi, ho. la`m cho kinh te^' the^' gio+'i mang ho.a he^'t ra'o, kie^?u na`y ke'o da`i cha('c ca? nha` tao ra cho+. Ho^`ng ngu+. ba'n ve' so^' he^'t tro+n chu+' so^'ng sao no^?i.

Nghe ma^'y ddu+'a ba`n chuye^.n tho+`i su+. ma` kho^ng ma`ng dde^'n buo^?i tie^.c chia tay, con Nhung le^n tie^'ng:

-O^'i tha^y ke^. ma^'y ba^y o+i, bo? vu. ddo' ddi ba`n ta'n to+'i ba`n lui cu~ng dda^u ddu+o+.c gi`, mi`nh la` da^n dden cu~ng dda^u gia?i quye^'t ddu+o+.c gi` dda^u ma` ba`n ta'n cho ma('c co^ng, gio+` lo a(n uo^'ng ro^`i di`a, mo+i mo^'t di`a que^ co' gi` a(n na^'y, tuy nghe`o nhu+ng ddu+o+.c ca'i la` bi`nh ye^n, " Tro+`i sanh voi sanh co?", lo gi` ddo'i dda^u ma` so+..

Nghe Nhung no'i va^.y, tha(`ng Ha?i le^n ga^n co^? ca~i la.i:

- Ba` Nhung no'i hay qua' ha', tro+`i sanh voi sanh co? la` ho^`i na(?m ki`a, lu'c ddo' da^n ti`nh co`n thu+a tho+'t, ruo^.ng ddo^`ng ca^y tra'i xanh tu+o+i ddu+o+.c mu`a, du+o+'i so^ng du+o+'i suo^'i ca' ma('m le^`nh khe^nh ne^n de^~ so^'ng, ba^y gio+` dda^'t cha^.t ngu+o+`i ddo^ng, ddo^`ng ruo^.ng dda^'t ca't kho^ng co`n ma`u mo+~ , con to^m con ca' ngoa`i thie^n nhie^n i't ddi, ro^`i ha`ng ho'a la`m ra ddu+o+.c mu`a thi` ma^'t gia' kho' so^'ng la('m ba` o+i.

Ca? dda'm nghe Ha?i no'i thi` ta^m tra.ng ai na^'y to? ve? kho^ng vui, ho. lie^n tu+o+?ng cho nhu+~ng nga`y sa('p to+'i o+? que^ nha` se~ kho^ng suo^n se? nhu+ nga`y xu+a, kho^ng khi' buo^?i ho.p ma(.t chu`ng xuo^'ng, tuy va^.y ca? dda'm cu~ng ra'ng a(n uo^'ng qua loa ro^`i ma.nh ai ve^` nha` na^'y.

Vu+`a no^? ma'y chie^'c xe ga('n ma'y cu?a mi`nh, tha(`ng Lie^m vo+'i con Nhung tha^'y con Ho^`ng vo+'i tha(`ng Pha't ba.n trai cu?a no' co`n ddang quye^'n luye^'n be^n nhau, Lie^m be`n ho?i:

- Hai ddu+'a ba^y co`n cho+` ca'i gio^'ng gi` ma` chu+a chi.u ve^`.

Con Ho^`ng le^n tie^'ng :

- O^ng Pha't o^?ng no'i be^n co^ng ty o^?ng la`m cu~ng ddang sa tha?i co^ng nha^n nu+~a ddo', chuye^'n na`y tha^'t nghie^.p ca? dda'm luo^n.

Nhung nghe va^.y chen vo^:

-Cha cha?, va^.y coi mo`i tu.i ba^y co' ma^`n dda'm cu+o+'i ki.p a(n Te^'t luo^n ho^ng (da^.y), O+` ma` lo gi`, Tha(`ng Pha't co' tie^`n gu+?i tie^'t kie^.m nga^n ha`ng ma`.

Nghe va^.y, Pha't su. ma(.t xuo^'ng la('c dda^`u ngao nga'n ro^`i no'i:

- DDo' tui ti'nh ne^'u ke.t vu. co^ng ty thi` co`n tie^`n ddo' ma^`n ba^.y ma^'y ma^m, mo+`i ba` con hai ho. va` va`i gia ddi`nh lo^'i xo'm ra ma('t cu~ng xong.

Tha(`ng Pha't chu+a no'i he^'t y' mi`nh thi` Lie^m dda~ chen vo^:

- Va^.y cu~ng mu+`ng ro^`i, ba^y gio+` dda^u ca^`n dda'm cu+o+'i ri`nh rang cho to^'n ke'm, mie^~n sao hai ddu+'a a(n o+? ha.nh phu'c la` quy' la('m ro^`i.

Nghe Lie^m ke^'t lua^.n ddo+n gia~n cho tru+o+`ng ho+.p ca(.p ddo^i cu?a mi`nh, con Ho^`ng be`n no'i:

- Che`n o+i, o^ng Lie^m chu+a bie^'t gi` ha?, o^ng Pha't mo+'i ke^? tui nghe ne`, tie^`n tie^'t kie^.m vo^ gu+?i nha^n vie^n nga^n ha`ng chi? ve~ cho o^?ng mua Tra'i phie^'u tra'i khuye^'t gi` ddo', nay ru't tie^`n dda^u ra, tu+o+?ng tra'i phie^'u do nga^n ha`ng pha't ha`nh, me. to^? no' de` dda^u cu?a co^ng ty gi` ddo', nha^n vie^n nga^n ha`ng co` mo^`i cho kha'ch mua dde^? hu+o+?ng hue^ ho^`ng, nay ddo^~ be^? ra nga^n ha`ng phu?i tay ca'i ro^.t, va^.y ddo' tie^`n dda^u nu+~a ma` cu+o+'i vo+'i xin o^ng o+i.

Nhu+ muo^'n chia se? no^~i nie^`m vo+'i hai ddu+'a ba.n, Lie^m be`n ho?i:

- Ba^y gio+` tu.i ba^y ti'nh sao, ho^ng le~ vi` vu. ddo' ma` ba^y ho^ng ma^`n dda'm cu+o+'i.

Pha't tu+. su+. :

- Thi` hai ddu+'a ddang ba`n ti'nh ne`, nga`y mo+i ve^` du+o+'i ga(.p cha me. co^ di` chu' ba'c
trong tha^n to^.c coi co' ke^' sa'ch gi` giu'p hai tu.i tui ye^n be^` gia tha^'t kho^ng, ne^'u hoa~n la.i lo+~ co' o^ng Vie^.t kie^`u na`o di`a cho+i tha^'y Ho^`ng co' duye^n dde.p ngu+o+`i dde.p ne^'t o^?ng "ho^'t" ddi ve^` be^?n cha('c tui xuo^'ng to'c ddi tu luo^n qua'.

Nghe ngu+o+`i ye^u mi`nh no'i va^.y, bie^'t tha(`ng Pha't no'i ca` ro+~n cho vui, nhu+ng con Ho^`ng sa(?n tro+'n no' ghe.o luo^n, no' no'i:

- DDu'ng ro^`i ddo', chuye^'n na`y anh ma` hoa~n cu+o+'i thi` em u+ng o^ng Vie^.t kie^`u lie^`n mo^.t khi, lu'c ddo' ddu+`ng co' ke^u tro+`i nghe o^ng.

Tha(`ng Pha't cu+o+`i nhu+ me^'u, no' ddu+a tay co^'c nhe. le^n dda^`u con Ho^`ng ro^`i pha^n bua:

- No'i thi` no'i va^.y tho^i, chu+' ti'a ma' lo sa(?n he^'t ro^`i "co^ Hai", Vie^.t kie^`u kho^ng co' cu+?a dda^u ddu+`ng co' mo+.

To+'i dda^y thi` ca? bo^'n ddu+'a pha' le^n cu+o+`i vi` tha(`ng Pha't quye^'t lo`ng " Ho^'t hu.i cho't", kho^ng cho con Ho^`ng co' co+ ho^.i la'i thuye^`n theo hu+o+'ng kha'c...
***
Cu~ng ga^`n ca? na(m con Ho^`ng vo+'i Pha't ve^` la.i que^ nha`, tho+`i gian tuy kho^ng la^u la('m nhu+ng bao nhie^u thay ddo^?i cu?a khung ca?nh que^ nha` khie^'n cho hai ddu+'a la. la^~m vo^ cu`ng, con ddu+o+`ng be^ to^ng tu+` ngoa`i lo^. chi'nh cha.y da`i vo^ xo'm nho? no+i co' gia ddi`nh cu?a hai ddu+'a tru' ngu. kho^ng co`n bi. si`nh la^`y la`m kho' nu+~a, dda~ va^.y hai be^n con ddu+o+`ng na`y ddu+o+.c ba` con tro^`ng nhu+~ng cha^.u bo^ng Va.n tho., Mo^`ng ga`, Cu'c Ma^m xo^i no+? va`ng ru+.c, a'nh na('ng va`ng hoe chie^'u ro.i xie^n qua ma^'y bu.i tre be^n ddu+o+`ng ta.o tha`nh nhu+~ng ve^.t sa'ng da`i tuye^.t dde.p khie^'n cho hai ddu+'a cu~ng ta.m que^n ddi mo^'i u+u phie^`n khi ve^` que^ la^`n na`y.

Qua ca^y ca^`u ddu'c nho? ba('t qua con ra.ch tru+o+'c nha`, dde^'n giu+~a ca^y ca^`u Pha't cho xe du+`ng la.i, hai ddu+'a xuo^'ng xe la^'y tay vi.n tha`nh ca^`u ma` trong lo`ng vui mu+`ng kho^n xie^'t, na(m tru+o+'c khi ve^` dde^'n nha` dde^'n con ra.ch na`y hai ddu+'a pha?i ddi qua ca^y ca^`u khi? chong che^nh, co`n xe ga('n ma'y thi` gu+?i cho ngu+o+`i quen be^n dda^y con ra.ch, la`n gio' ma't la.nh tho^?i tu+` du+o+'i con ra.ch tho^?i le^n, Pha't hi't mo^.t ho+i tha^.t da`i vo^ buo^`ng pho^?i nhu+ dde^? ta^.n hu+o+?ng ca'i kho^ng khi' trong la`nh ma` tha^.t la^u ro^`i no' mo+'i co' ddu+o+.c, ba^'t cho+.t no' Pha't hu+'ng chi' ddu+a tay o^m Ho^`ng va`o lo`ng ro^`i ho^n nhe. le^n ma'i to'c da`i cu?a ngu+o+`i ye^u ddang be^`nh bo^`ng trong gio', tha^'y Pha't o^m mi`nh ba^'t tu+? giu+~a thanh thie^n ba.ch nha^.t, so+. ba` con xo'm la`ng ngo' tha^'y cho.c ghe.o mi`nh thi` chi.u ddo+`i sao tha^'u, Ho^`ng go+~ tay Pha't ra ro^`i tho? the?:

-Che`n o+i! Anh la`m ca`ng giu+~a ddu+o+`ng ma' bie^'t la che^'t ddo', ai ddo+`i giu+~a ddu+o+`ng ma` o^m o^m.

Pha't la`m to+'i:

-O+` thi` vo+. anh anh o^m, co' o^m ai kha'c dda^u ma` so+....

Hai ddu+'a cu+o+`i khu'c khi'ch sau ca^u no'i cu?a pha't ro^`i le^n xe cu`ng nhau ve^` nha`.
***
Tha^'y hai ddu+'a nho? tu+` tha`nh pho^' quay ve^`, tha^'y Te^'t cu~ng ga^`n ke^`, o^ng Ta'm ti'a cu?a con Ho^`ng vui la('m, o^ng tu+. tay mo+? cu?a co^?ng ra`o cho hai ddu+'a, mie^.ng thi` kho^ng que^n re'o ba` Ta'm:

-Ba` no' o+i. Con Ho^`ng di`a ro^`i ne`, co' tha(`ng re^? tu+o+ng lai ba` nu+~a ne`, ba` ba('t con ga` gio` ru+?a ca(?ng no' ro^`i nho^'t vo^ chuo^`ng giu`m tui ca'i ddi.

Ba` Ta'm nghe con ve^` mu+`ng la('m, nghe o^ng Ta'm no'i kie^?u tro+'t quo+'t ba` cu+. lie^`n:

-Ca'i o^ng na`y no'i chuye^.n gia? ngo^. ghe^, tu+o+?ng ke^u ma^`n ga` na^'u cha'o cho ma^'y ddu+'a no' a(n, chu+' ma('c mo+' gi` ru+?a ca(?ng nho^'t vo^ chuo^`ng.

O^ng Ta'm cu+o+`i ha ha?:

-Tui no'i gi` tha^y ke^. tui, ba` cu+' la`m theo y' ba` ddi...
***
Ca? nha` quay qua^`n be^n ma^m co+m, sau khi uo^'ng va`i ly ma('t tra^u "Nu+o+'c ma('t que^ hu+o+ng", trong lo`ng la^ng la^ng o^ng Ta'm mo+'i ho?i:

- Na(m ngoa'i to+'i ta^.n giao thu+`a ba^y mo+'i di`a, sao na(m nay di`a so+'m va^.y con.

DDu+a ddu~a ga('p mie^'ng na.c ga` cho ba` Ta'm, Ho^`ng no'i:

-Ti'a o+i ! Con no'i ra ti'a ma' ddu+`ng buo^`n nha, ti`nh tra.ng chung he^'t ddo'.

Nghe Ho^`ng no'i ba` Ta'm chu+a hie^?u chuye^.n gi`, nhu+ng ba` ca?m nha^.n chuye^.n con sa('p no'i ra la`nh i't du+~ nhie^`u, ba` buo^ng che'n xuo^'ng ro^`i ho?i:

-Co' chuye^.n gi` va^.y con, ba^y cu+' no'i co' gi` kho' kha(n thi` co`n ti'a ma' ne`.

Ho^`ng ke^? he^'t su+. ti`nh cu?a nha` ma'y mi`nh la`m cho ba` Ta'm nghe, Ho^`ng cu~ng kho^ng que^n nha('c la.i hi`nh a?nh chu' Hai chu? nha` ma'y kho'c khi tie^~n co^ng nha^n ra ve^`, no'i to+'i dda^y Ho^`ng cho+.t tha^'y o^ng ba` Ta'm ma('t ba('t dda^`u nga^'n le^..

Kho^ng khi' buo^?i co+m chu`ng xuo^'ng, ho^`i la^u o^ng Ta'm le^n tie^'ng:

-Vu. na`y cu~ng kha' buo^`n, vi` Te^'t nha^'t to+'i no+i ma` ba` con tha^'t nghie^.p thi` to^.i qua' chu+`ng, ca'i kie^?u na`y na(m nay nhie^`u nha` ddie^u ddu+'ng chu+' cha(?ng cho+i, tho^i con ddu+`ng buo^`n, tha^'t nghie^.p di`a dda^y ti'a ma' nuo^i, coi va^.y chu+' ti'a ma' thu? ca(?ng mo+' vo^'n kha kha' la^u ro^`i, o^ng ba` mi`nh co' ca^u : "Ti'ch co^'c pho`ng co+, ti'ch y pho`ng ha`n", ti'a thuo^.c la`u ro^`i.

Tha^'y Pha't ngo^`i im ru na~y gio+`, gu+o+ng ma(.t no' gio^'ng nhu+ ngu+o+`i bi. gia^.t hu.i ( Ma` bi. gia^.t kie^?u kha'c), o^ng Ta'm be`n ho?i:

- Co`n ba^y sao ro^`i Pha't, con Ho^`ng nghi? la`m o+? nha`, ba^y o+? tre^~n mo^.t mi`nh nho+' giu+~ tha^n ddo' nghe.

Pha't ddu+a tay ga~i dda^`u ro^`i no'i:

- Thu+a vo+'i ba'c Ta'm , co^ng ty con cu~ng "xa^.p tie^.m" luo^n ro^`i, chuye^'n na`y con di`a dda^y o+? luo^n.

Nghe to+'i dda^y o^ng Ta'm to? tha'i ddo^. :

- Ba^y no'i gio^'ng gi` la. va^.y, ba^y di`a dda^y ma^`n a(n vie^.c gi`, ro^`i tie^`n dda^u ba^y cu+o+'i con Ho^`ng, tho^i dde^? tao ga? no' chi Vie^.t Kie^`u, mo+i mo^'t tu.i no' cho tao ddo^ la tao xa`i cho phi? chi'.

Pha't xanh ma(.t, no' khu'm nu'm na(n ni? o^ng gia` vo+. tu+o+ng lai:

- Ba'c Ta'm ddu+`ng lo, con kho^ng la`m co^ng nha^n thi` con la`m vu+o+`n , la`m ruo^.ng, hoa(.c buo^n ba'n gi` ddo' chu+' con dda^u co' o+? kho^ng dda^u ba'c Ta'm.

O^ng Ta'm cu+o+ng quye^?t:

- Tho^i ba^y a(n ddi, ro^`i thanh thu? di`a vo+'i anh chi. be^n nha` ddi, co`n chuye^.n ba^y vo+'i con Ho^`ng ho^`i sau pha^n gia?i.

No'i vu+`a xong o^ng Ta'm u+.c ly ma('t tra^u ru+o+.u dde^' co`n la.i ro^`i do+.m ddu+'ng le^n vo^ buo^`ng na(`m nghi?, ba` Ta'm tha^'y o^ng ddoa.n tuye^.t ca'i ru.p ba` ba^'t nha^~n trong lo`ng ne^n le^n tie^'ng:

- O^ng Ta'm o+i, co' gi` tu+` tu+` o^ng la`m qua' to^.i nghie^.p hai ddu+'a no'.

O^ng Ta'm tru+`ng ma^t mo^.t ca'i khie^'n ba` Ta'm xe^'p re kho^ng co`n da'm ho he tie^'ng na`o, ddo+.i cho o^ng ddi ro^`i ba` be`n an u?i hai ddu+'a:

- Ti'a ba^y co' ru+o+.u vo^ o^?ng bo^'c ddo^`ng du+~ la('m, dde^? nga`y mo+i o^?ng bi`nh thu+o+`ng la.i tao khuye^n o^?ng cho.

Tha^.t to^.i nghie^.p, hai ddu+'a nghe ti'a pha'n ca^u xanh ro+`n lu'c buo^?i co+m ne^n lo`ng buo^`n vo^ ha.n, tie^~n Pha't ra dde^'n ca^y ca^`u be^ to^ng, hai ddu+'a o^m nhau kho'c nu+'c no+? ro^`i chia tay nhau...
***
Giao thu+`a sa('p dde^'n, con Ho^`ng ngo^`i o+? ha`ng ba tru+o+'c nha` ngo'ng nhi`n ra ngoa`i ngo?, no' cho+.t nho+' na(m ngoa'i no' vo+'i tha(`ng Pha't ha^n hoan ddo'n giao thu+`a, va^.y ma` na(m nay ta.i ti'a he^'t tha?y, va('ng bo'ng Pha't no' kho^ng co`n thie^'t gi` dde^'n Te^'t nha^'t nu+~a, ddang ngo^`i suy nghi~ va^?n vo+ thi` o^ng Ta'm ra ngo^`i ke^' Ho^`ng ho^`i na`o no' cha(?ng hay, chu+`ng nghe o^ng Ta'm ho?i Ho^`ng mo+'i gia^.t mi`nh:

- U?a sao ngo^`i mi`nh e^n va^.y co^ Hai, ngu+o+`i ye^u dda^u ro^`i, bo^. ti'nh na(m nay a(n Te^'t mo^.t mi`nh ha? ?

Nghe ti'a no'i so^'c o'c,mi`nh, Ho^`ng gia^.n la('m, no' le^n tie^'ng tra'ch o^ng Ta'm:

-Ti'a dduo^?i anh di`a ro^`i ti'a co`n no'i gi` nu+~a.

O^ng Ta'm cu+o+`i hie^`n ro^`i no'i:

- Co^ Hai o+i, tui thu+? tha'ch hai ddu+'a ba^y a', co`n kho^ng bie^'t go.i ddie^.n thoa.i no' to+'i ddo'n giao thu+`a vo+'i nha` mi`nh nu+~a ha?.
***
Tie^'ng chuo^ng chu`a ga^`n nha` ddie^?m le^n la`m vang vo.ng ca? xo'm, gio+` giao thu+`a dda~ dde^'n gia ddi`nh o^ng Ta'm quay qua^`n dda^`m a^'m be^n nhau, ho. ba^'t cha^'p nhu+~ng kho' kha('n ddang tra`n lan kha('p no+i, o^ng ba` Ta'm va` hai ddu+'a tin tu+o+?ng nga`y mai tro+`i la.i sa'ng.

SG . 8.12.2022. (21:04)

Hai Hu`ng SG

Mu.c Lu.c

9. Co^ Su+o+'ng Cu+o+'i Vo+.

Nguye^~n Ba`ng

"CO^" SU+O+'NG CU+O+'I VO+. - TRUYE^.N NGA('N

DDA^`Y A('P TI'NH NHA^N VA(N

*

Cuo^'i tua^`n tru+o+'c, nha` va(n DDa(.ng Xua^n Xuye^'n gu+?i cho to^i truye^.n nga('n "CO^" SU+O+'NG CU+O+'I VO+., anh vie^'t tu+` na(m 2015 va` mo+'i ddu+a le^n ma.ng. Anh no'i vo+'i to^i "vie^'t ta(.ng vo+. cho^`ng ca^.u em ho., cu`ng la`ng", la.i the^m lo+`i dde^` ta(.ng o+? dda^`u truye^.n, thi` ddu'ng la` chuye^.n tha^.t ngu+o+`i tha^.t ro^`i. Vi` the^' to^i thi'ch thu' ddo.c ngay va` nha^.n ddu+o+.c tu+` ca^u chuye^.n dda^`y a('p nhu+~ng tie^'ng cu+o+`i vui ve?.

Truye^.n vui ngay khi nhi`n tha^'y ca'i te^n cu?a no': "CO^" SU+O+'NG CU+O+'I VO+..

No'i nhu+ ca^u ca dao "Vo+. to^i con ga'i dda`n ba` nu+~ nhi" thi` hie^?n nhie^n ngu+o+`i vo+. cu?a "co^" Su+o+'ng la` nu+~ gio+'i ro^`i. DDu'ng va^.y, ddo' la` na`ng Nga^n, mo^.t ga'i que^ .."kho^ng mo?ng ma`y hay ha.t nhu+ng thu`y mi., ne^'t na, kho^ng sa('c nu+o+'c hu+o+ng tro+`i nhu+ng ne't di.u da`ng ddu? khie^'n trai la`ng pha?i tha^`m mo+ tro^.m nho+'. Nga^n ddu+o+.c ngu+o+`i. Nga^n ddu+o+.c ne^'t."

The^' thi` cho^`ng cu?a na`ng Nga^n pha?i la` con trai, dda`n o^ng, nam nhi chu+' sao la.i la` co^ Su+o+'ng? Tha('c ma('c na`y cu~ng chi'nh la` ca'i tha('c ma('c cu?a ngu+o+`i ke^? khi mo+? dda^`u ca^u chuye^.n Va^ng! Thi` ha(?n la` "co^" Su+o+'ng la^'y vo+. chu+' la`m sao co' chuye^.n "co^" Su+o+'ng la^'y cho^`ng!?.

Mo^.t kie^?u va`o dde^` tha^.t khe'o, dda'nh va`o tri' to` mo` cu?a ngu+o+`i ddo.c khie^'n ho. kho^ng the^? kho^ng ddo.c tie^'p dde^? xem su+. the^? no' ra sao.

Va` ro^`i dda^`u dduo^i cu?a chuye^.n cu+' da^`n da^`n ddu+o+.c he' mo+? trong nhu+~ng ca^u chu+~ tu+ng tu+?ng cu?a ngu+o+`i ke^? kho^ng theo mo^.t tri`nh tu+. tho+`i gian na`o ca?.

Thi` ra co^ Su+o+'ng kho^ng pha?i la` co^ ma` la` ca^.u Su+o+'ng, la` anh Su+o+'ng, con trai cu. Bo^'ng la`ng DDo^~ Ha.. Mo^.t ga~ trai "Tuy kho^ng ddu+o+.c cao ra'o, ma.nh me~ nhu+ng bu` la.i ra^'t khe'o tay, chi.u kho' lam la`m va` dda(.c bie^.t la` ngu+o+`i ra^'t to^'t ne^'t". Nhu+ng cha me. sinh con tro+`i sinh ti'nh, anh Su+o+'ng con cu. Bo^'ng mang trong mi`nh nhie^`u tho'i nu+~ ti'nh: Thuo+? be', Su+o+'ng thi'ch nha?y da^y, thi'ch cho+i o^ a(n quan, thi'ch cho+i tro` bu'p be^, thi'ch buo^n ha`ng, thi'ch ca~i lo^.n. Lo+'n le^n, Su+o+'ng thi'ch ddu+o+.c go.i la` co^, la` chi. va` khoa'i nha^'t khi ddu+o+.c mo.i ngu+o+`i ma('ng ye^u ba(`ng ca^u: ?Con ddi~ Su+o+'ng na`y xinh phe^'t!?. Ro^`i, kho^ng hie^?u sao Su+o+'ng la.i co`n da^'p pha?i ti'nh khi' ddanh dda' chua ngoa va` pha't trie^?n khie^'u chu+?i nhau lu+`ng danh tho^n xo'm.

Nhu+ng ddo' chi? la` nhu+~ng di. ti'nh pha't tie^'t ra ngoa`i ma` tho^i, co`n trong tha^m ta^m cu?a Su+o+'ng thi`: ?Thi'ch la` the^' nhu+ng Su+o+'ng ghe't cay ghe't dda('ng ke? na`o la.i thu+.c ta^m coi Su+o+'ng la` phu. nu+~, la` pha^.n lie^~u ye^'u dda`o to+, la` tha^n ga'i cha^n ye^'u tay me^`m?. Va` dde^? the^? hie^.n ddie^`u ddo', Su+o+'ng va^~n chu+a bao gio+` pha?i tu.t qua^`n ngo^`i xo^?m ma` tie^?u tie^.n?. (Sao kho^ng du`ng chu+~ dda'i da^n gia~ ddo+`i thu+o+`ng thay hai chu+~ tie^?u tie^.n tao nha~ na`y nhi??)

Tuy la` dda`n o^ng tha^.t nhu+ng vo+'i ca'i thi'ch la` the^', trong ma('t da^n la`ng, Su+o+'ng kho^ng co`n la` dda`n o^ng nu+~a ma` la` co^ Su+o+'ng, chi. Su+o+'ng va` ma('ng ye^u anh la` "con ddi~ Su+o+'ng", nhu+ anh ha(`ng thi'ch. DDa~ the^' Su+o+'ng la.i cho+i tha^n vo+'i Kie^n ma` da^n la`ng go.i la` Kie^n "a'i", mo^.t ga~ trai ha(?n hoi nhu+ng la.i ?du+?ng du+ng chuye^.n ye^u ddu+o+ng trai ga'i, cu+' kho' chi.u ra ma(.t khi co' ngu+o+`i nha('c dde^'n chuye^.n la^'y vo+.?, cu`ng Su+o+'ng nha^.n nhau la` hai "chi. em", thi'ch ddu+o+.c Su+o+'ng go.i la` "di`" vi` Kie^n i't tuo^?i ho+n va` ca'i chi'nh la` vi` Kie^n ?a'i? ra^'t ye^u Su+o+'ng. Cha? the^' ma` khi nghe tin Su+o+'ng sa('p cu+o+'i vo+., Kie^n dda~ na('m tay Su+o+'ng, dda(m dda('m nhi`n tha(?ng va`o ma('t Su+o+'ng, nu~ng ni.u:

- Nho+'. Su+o+'ng ddu+`ng la^'y vo+. nu+~a nho+'. Su+o+'ng ma` la^'y vo+. la` em xuo^'ng to'c ddi tu dda^'y.

Mo^.t ?Co^? Su+o+'ng kha('p la`ng ddie^`u tie^'ng thi. phi ?do+? o^ng do+? ba`? nhu+ the^', sao na`ng Nga^n ne^'t na thu`y mi. la.i nha^.n lo+`i la^'y la`m cho^`ng? Co' pha?i vi` cho+i tha^n vo+'i nhau tu+` nho?, ca? 2 cu`ng thi'ch cho+i nha?y da^y, cho+i cha('t chuye^`n, cho+i o^ a(n quan, cho+i bu'p be^, cho+i buo^n ha`ng... ne^n dda~ tro+? tha`nh lu+'a ddo^i thanh mai tru'c ma~ dde.p nhu+ ddo^i tre? trong tho+ Ly' Ba.ch:

To'c em mo+'i ki'n tra'n,

Tru+o+'c cu+?a be? hoa ddu`a.

Cha`ng cu+o+~i ngu+.a tru'c la.i,

Quanh ghe^' tung mo+ chua.

Cu`ng o+? xo'm Tru+o+`ng Can,

DDo^i tre? vui tha ho^`,

DDe^? ro^`i:

Mu+o+`i bo^'n la`m vo+. cha`ng,

Tho+ nga^y em ho^? the.n

Be^n va'ch cu'i ga^`m dda^`u,

Ma(.c cho cha`ng go.i dde^'n.

Mu+o+`i la(m mo+'i ba.o da.n,

Qua^'n nhau kho^ng muo^'n ro+`i.

(Tru+o+`ng Can ha`nh - Tru'c Khe^ di.ch)

Hoa`n toa`n kho^ng co' chuye^.n tho+ mo^.ng a^'y vi` ?chu+a bao gio+` Nga^n nghi~ Su+o+'ng la` con trai ca?.?

Nhu+ng hie^?n nhie^n la` ?co^? Su+o+'ng la^'y vo+. va` nha` cu. Bo^'ng ddang mo^? lo+.n dde^? la`m dda'm a(n ho?i Nga^n cho Su+o+'ng. The^' thi` duye^n do ta.i sao?

Ca^u chuye^.n vui nha^'t chi'nh la` o+? tru+o+`ng ddoa.n na`y. Ta ha~y la^`n theo lo+`i ke^? ho'm hi?nh cu?a DDa(.ng Xua^n Xuye^'n:

Tru+o+'c nhu+~ng lo+`i ddo^`n ra ddo^`n va`o ve^` chuye^.n tha(`ng con chi'n pha^`n ga'i nu+?a da.i pha^`n dda`n o^ng cu?a mi`nh chua^?n bi. cu+o+'i vo+.; trong lu'c ddo^ng vui ngu+o+`i ddang nga? lo+.n dde^? la`m dda'm ho?i cho no', cu. Bo^'ng ve? cu~ng lo la('ng la('m. Vu+`a lu'c ddo' Su+o+'ng ddi mo+`i kha'ch ve^` dde^'n nha`.

Cu. Bo^'ng ke'o Su+o+'ng va`o, ho?i do^`n:

?- Tha^`y ho?i, con pha?i tra? lo+`i tha^.t nhe'. Con co' ye^u ca'i Nga^n kho^ng? Con co' la`m chuye^.n dda`n o^ng vo+'i dda`n ba` ddu+o+.c kho^ng? Co`n chuye^.n con vo+'i tha(`ng Kie^n ?a'i? nha` o^ng Va^.n the^' na`o? Tha^`y nghe tha(`ng cha'u ddi'ch to^n no'i con vo+'i tha(`ng Kie^n ?a'i? ye^u nhau, the^` tho^'t ne^'u kho^ng ddu+o+.c so^'ng cu`ng nhau se~ ca('t to'c ddi tu. DDa~ the^', co`n ba`y dda(.t chuye^.n la^'y vo+. la`m gi` ha? con??

Sau khi ma('ng chu+?i te' ta't tha(`ng cha'u tru+o+?ng hay ho+'t le?o chuye^.n cu?a mi`nh vo+'i o^ng no^.i, Su+o+'ng chu+a bie^'t tra? lo+`i bo^' ra sao thi` cu. Bo^'ng dda~ ra to^'i ha^.u quye^'t ddi.nh:

?- Tho^i, kho^ng cu+o+'i xin gi` nu+~a. DDe^? to^i ra thu+a chuye^.n vo+'i be^n nha`, no'i ro~ "chi." la` dda`n ba` dde^? xin hu?y ho^n.?

DDe^'n dda^y thi` Su+o+'ng cuo^'ng le^n:

?- Tha^`y! Tha^`y ddu+`ng la`m the^'. Con ye^u Nga^n tha^.t ma`. Con la` dda`n o^ng tha^.t ma`! Con the^`! Tie^n su+ bo^' ddu+'a na`o ma` con no'i ddie^u!?

Chu+a tha^'y cu. Bo^'ng pha?n u+'ng ra sao thi` ?Vu+`a lu'c dda^'y, Nga^n bu+o+'c va`o. Nhu+ che^'t dduo^'i vo+' ddu+o+.c co.c, Su+o+'ng vo^.i ke'o Nga^n va`o cuo^.c.?. Sau khi nghe con trai mi`nh luo^n mo^`m chi. chi. Nga^n Nga^n xin na`ng no'i cho bo^' mi`nh bie^'t mi`nh la` dda`n o^ng tha^.t, Cu. Bo^'ng nhi`n Nga^n, nhe. gio.ng:

?- Nga^n na`y. Con dde.p ngu+o+`i dde.p ne^'t la^'y dda^u cha? ddu+o+.c tha(`ng cho^`ng tu+? te^' sao la.i cho.n tha(`ng Su+o+'ng nha` ba'c la`m cho^`ng? La^'y nhau ve^`, kho^ng co' con ca'i thi` sao ddu+o+.c ha? con? Ro^`i se~ kho^? ca? ddo+`i, con a.. Nghe ba'c, hu?y dda'm cu+o+'i vo+'i tha(`ng Su+o+'ng nha` ba'c ddi.

Va^'n ddo? ma(.t, nhi`n tha^.t nhanh xuo^'ng bu.ng, ro^`i nho? nhe.:

- Da.! Con nghe lo+`i tha^`y nhu+ng co`n cha'u no^.i cu?a tha^`y thi` sao a.??

Thi` ra chuye^.n tha^m cung bi' su+? cu?a ho. la` o+? cho^~ ca'i tha(`ng cha'u no^.i cu?a cu. Bo^'ng ddang na(`m trong bu.ng Nga^n. Va` dda^`u dduo^i chuye^.n la` nhu+ va^`y: ?Trong suy nghi~ cu?a Nga^n, Su+o+'ng la` mo^.t ngu+o+`i chi. to^'t, ngu+o+`i chi. kho^ng gio^'ng chi. em kha'c chi? mo^.t ddie^`u duy nha^'t la` khi ddi tie^?u, chi. Su+o+'ng kho^ng bao gio+` pha?i ngo^`i xo^?m?. (La.i ddi tie^?u!). Thi` nghi~ nhu+ va^.y ne^n Nga^n mo+'i chu? quan. To^'i a^'y, sinh hoa.t chi ddoa`n ve^`, tro+`i la^'t pha^'t mu+a la.i co`n re't dda^.m, ddu+o+`ng ve^` nha` Su+o+'ng thi` xa, so+. ?chi.? Su+o+'ng nga^'m mu+a nga^'m re't se~ kho^? ne^n Nga^n mo+'i ru? "chi." Su+o+'ng ngu? la.i. Ai ngo+`, dde^m a^'y tha`nh dde^m ddi.nh me^.nh, tha`nh dde^m ga.o na^'u tha`nh co+m, va'n ddo'ng tha`nh thuye^`n?

Va`:

?Nga^n kho^ng ngo+` "chi." Su+o+'ng tu+o+?ng la` tha(`ng la.i ca'i, tu+o+?ng la` tha(`ng vu+'t ddi, chi? gio?i ma^'y tro` nha?y da^y, cho+i cha('t chuye^`n, cho+i bu'p be^, cho+i buo^n ha`ng... va` gio?i ha(ng ma'u chu+?i lo^.n vo+'i dda'm dda`n ba` con ga'i,... a^'y the^' ma` khi la`m ca'i chuye^.n cu?a tha(`ng dda`n o^ng thi` la.i tha^.t dda^u ra dda^'y, ra ta^'m ra dda^~n, ra ngo^ ra khoai, a(n ddu+'t kho^'i tha(`ng va^~n khoa'c loa'c tu+. nha^.n la` gio?i ve^` chuye^.n tha^`m ki'n cu?a dda^'ng ma`y ra^u! ??

Nghi~ the^', Nga^n ba(`ng lo`ng ddo'n nha^.n ti`nh ye^u cu?a Su+o+'ng, nha^.n lo+`i la^'y Su+o+'ng.

Kho?i pha?i no'i cu. Bo^'ng vui su+o+'ng ra sao khi bie^'t tha(`ng con cu?a mi`nh tie^'ng the^' ma` dda`n o^ng ddi'ch thu+.c va` cu~ng kho?i no'i dda'm ?CO^? SU+O+'NG CU+O+'I VO+. se~ tu+ng bu+`ng vui ve? ra sao o+? ca'i la`ng DDo^~ Ha..

Khi gu+?i cho to^i thie^n truye^.n na`y, nha` va(n DDa(.ng Xua^n Xuye^'n ba?o dde^? to^i ddo.c gia?i tri'. Truye^.n cu?a anh dda~ ddem la.i cho to^i dda^`y a('p tie^'ng cu+o+`i vui nhu+ng kho^ng pha?i la` tie^'ng cu+o+`i mua vui gia?i tri' nhu+ nhu+~ng truye^.n kho^i ha`i phe^ pha'n ca'i ngu+o+.c ddo+`i, ca'i tra'i le~ tu+. nhie^n, la^`m la^~n, ho+' he^nh cu?a ngu+o+`i ddo+`i ma` la` nhu+~ng tie^'ng cu+o+`i ta'n thu+o+?ng, bie^?u thi. nie^`m vui, su+. ye^u me^'n vo+'i con ngu+o+`i nhu+ ?co^? Su+o+'ng, na`ng Nga^n va` cu. Bo^'ng, trong ddo' pha^`n lo+'n nha^'t da`nh cho Co^ Su+o+'ng!

Mo^.t so^' ngu+o+`i trong la`ng DDo^~ Ha., ddie^?n hi`nh nha^'t la` cu. Va^.n bo^' Kie^n ?a'i? dda~ kho^ng ngo+'t lo+`i mie^.t thi. khinh bi? ?co^? Su+o+'ng. Na`o la` con do+? o^ng do+? tha(`ng, na`o la` ddo^`ng co^, pha ga'i, la.i ca'i? A^'y la` nhu+~ng tie^'ng da^n gia~ cu?a nhu+~ng na(m xu+a tru+o+'c. Gio+` dda^y, ngu+o+`i ta nha^.p ngoa.i ve^` mo^.t lo^ ca'c te^n go.i kha'c nhu+: gay, pe^-dde^, bo'ng, chuye^?n gio+'i, a'i nam a'i nu+~. Kho^ng ca^`n hie^?u bie^'t nguo^`n go^'c cu?a ca'c tu+` a^'y, kho^ng ca^`n bie^'t no' la` tie^'ng Hy La.p, tie^'ng Anh, tie^'ng Pha'p hay tie^'ng Ha'n, trong tu+ tu+o+?ng cu?a dda so^' ngu+o+`i da^n Vie^.t Nam, nhu+~ng tu+` ke^? tre^n dde^`u bi. hie^?u theo mo^.t nghi~a la` ddo^`ng ti'nh luye^'n a'i. Ma` dda~ la` ddo^`ng ti'nh luye^'n a'i thi` bi. dda'nh ddo^`ng vo+'i su+. sa ddo.a, be^.nh ta^.t, te^. na.n xa^'u xa, dde^`u dda'ng khinh bi?, dda'ng bi. le^n a'n, nhe. nha^'t thi` cu~ng bi. pho+'t lo+`, kho^ng the`m quan ta^m. Hie^?u sai da^~n dde^'n u+'ng xu+? sai, khie^'n mo^.t so^' ngu+o+`i nhu+ ?co^? Su+o+'ng tro+? ne^n ma(.c ca?m, so^'ng co cu.m la.i.

Nhu+ng ?co^? Su+o+'ng trong truye^.n nga('n cu?a DDa(.ng Xua^n Xuye^'n dda~ kho^ng pha?i chi.u nhu+~ng tai ha.i cu?a nhu+~ng u+'ng xu+? sai nhu+ the^' vi` ?co^? co' ddu+o+.c ma^'y ca'i may ma('n:

Mo^.t, so^' ngu+o+`i da^n la`ng DDo^~ Ha. dda~ mie^.t thi. khinh bi? ?co^? Su+o+'ng, tie^u bie^?u nhu+ cu. Va^.n kho^ng nhie^`u. Ma` cu. Va^.n co' qua' lo+`i chu+?i Su+o+'ng thi` ta cu~ng de^~ be^` tho^ng ca?m vi` cu. mang no^~i kho^? a^'m u+'c con trai mi`nh la` ?Kie^n a'i? thu+.c su+. la` ddu+'a ddo^`ng ti'nh luye^'n a'i. DDa pha^`n ngu+o+`i da^n la`ng DDo^~ Ha. dde^`u nhi`n Su+o+'ng ba(`ng con ma('t thie^.n ca?m, ho. mo+? lo`ng chie^`u ca'i ti'nh ha^y ha^'y cu?a anh, go.i anh la` co^, la` chi. va` sa(~n sa`ng ma('ng ye^u anh: ?Con ddi~ Su+o+'ng na`y xinh phe^'t!?. Va` ho. dde^`u thu+`a nha^.n: ?Ne^'u kho^ng da^'p pha?i ti'nh khi' ddanh dda' chua ngoa thi` ha(?n ?co^? la` ngu+o+`i hie^`n thu.c nha^'t nhi` la`ng xa~?. Va` vi` va^.y, khi nghe tin ?co^? Su+o+'ng cu+o+'i vo+., da^n la`ng dda~ mu+`ng cho ?co^?: ?ti'nh khi' cu?a ?co^? nu+?a ga` nu+?a vi.t nhu+ the^' ma` co' ngu+o+`i ddo^`ng y' la^'y ?co^? la`m cho^`ng la` may la('m ro^`i, phu'c ddu+'c la('m ro^`i?. Da^n la`ng ddo^ng vui dde^'n nga? lo+.n giu'p nha` "co^" va` chuye^.n tro` ro^m ra? cu~ng vi` ca'i su+. mu+`ng cha^n ti`nh a^'y!

Hai, Su+o+'ng kho^ng pha?i la` a'i nam a'i nu+~ hay ngu+o+`i ddo^`ng ti'nh luye^'n a'i, ma` chi? la` mo^.t ngu+o+`i di. ti'nh bi. thu hu't ha^'p da^~n dda(.c bie^.t, ?kha'c thu+o+`ng? bo+?i nhu+~ng ngu+o+`i kha'c gio+'i ne^n thi'ch ddu+o+.c go.i la` co^ la` chi., thi'ch cho+i ca'c tro` cho+i cu?a con ga'i, thi'ch the^? hie^.n su+. ddanh dda' chua ngoa cu?a nhu+~ng ngu+o+`i dda`n ba` la('m mo^`m. Trong anh va^~n nguye^n ve.n khi' cha^'t dda`n o^ng, khi co' di.p no' se~ bu+`ng da^.y ddu+a anh tro+? ve^` cuo^.c so^'ng tha^.t vo+'i con ngu+o+`i tha^.t cu?a mi`nh.

Nhu+ng hai ca'i may ke^? tre^n chu+a ca'i na`o la` ddie^`u may nha^'t cho Su+o+'ng ma` ca'i may nha^'t cho anh la` anh co' ddu+o+.c Nga^n, ngu+o+`i ba.n tha^n tu+` tuo^?i tho+ a^'u dde^'n ca? lu'c dda~ tru+o+?ng tha`nh, ma(.c ddie^`u tie^'ng thi. phi cu?a ngu+o+`i la`ng, Nga^n kho^ng bao gio+` ti`m ca'ch xa la'nh Su+o+'ng. DDa~ va^.y, Nga^n co`n ra^'t nga^y tho+ trong suy nghi~ coi ?Su+o+'ng la` mo^.t ngu+o+`i chi. to^'t, ngu+o+`i chi. kho^ng gio^'ng chi. em kha'c chi? mo^.t ddie^`u duy nha^'t la` khi ddi tie^?u, chi. Su+o+'ng kho^ng bao gio+` pha?i ngo^`i xo^?m?. Va` nho+` ca'i nga^y tho+ tha`nh tha^.t a^'y, Nga^n va` Su+o+'ng dda~ co' mo^.t dde^m ma` ta'c gia? go.i la` ca'i dde^m ddi.nh me^.nh.

O^ hay, sao nha` va(n DDa(.ng Xua^n Xuye^'n la.i coi ddo' la` ca'i dde^m ddi.nh me^.nh nhi?? Bo+?i le~, ddi.nh me^.nh la` so^' me^.nh cu?a con ngu+o+`i, do mo^.t lu+.c lu+o+.ng huye^`n bi' ddi.nh sa(~n, kho^ng the^? cu+o+~ng la.i ddu+o+.c khie^'n nhie^`u ngu+o+`i pha?i thu. ddo^.ng cam chi.u du` no' ru?i ro dde^'n dda^u. Ca'i dde^m Nga^n - Su+o+'ng a^'y dda^u co' pha?i la` ca'i dde^m ca? hai hoa(.c mo^.t ngu+o+`i trong ho. pha?i cam chi.u ma` pha?i no'i, no' la` ca'i dde^m ky` thu' nha^'t trong ddo+`i cu?a ho. tu+.a nhu+ ca'i dde^m trong tho+ Cung oa'n:

Ca'i dde^m ho^m a^'y dde^m gi`

Bo'ng du+o+ng lo^`ng bo'ng ddo^` mi tra^.p tru`ng

Tuy Su+o+'ng kho^ng pha?i la` bo'ng du+o+ng va` Nga^n cu~ng kho^ng pha?i la` mo^.t ddo'a ddo^` mi nhu+ng ca'i dde^m ho^m a^'y, Su+o+'ng dda~ la`m cho lu+?a du.c vo.ng trong Nga^n sa'ng le^n ro^`i ddu+o+.c ddo^'t cha'y ma~nh lie^.t khie^'n Nga^n sung su+o+'ng tho?a thue^ va` hie^?u cha^n to+ ke~ to'c ca'i nam ti'nh trong con ngu+o+`i Su+o+'ng. Thu+? ho?i, ne^'u trong ca'i dde^m a^'y, Su+o+'ng kho^ng la`m ddu+o+.c, ?qua' ddu+o+.c? ca'i chuye^.n a^'y, cho du` Nga^n dda~ da`nh cho Su+o+'ng bie^'t bao ti`nh ca?m ca?m to^'t dde.p tu+` tho+`i cha(n tra^u ca('t co? dde^'n nay, se~ cha(?ng bao gio+` Nga^n chi.u la^'y Su+o+'ng la`m cho^`ng. Bo+?i le~, ngu+o+`i phu. nu+~ la^'y cho^`ng tru+o+'c he^'t la` dde^? co' ddu+o+.c ?lo+`i la~i ddu+'a con?: La^'y cho^`ng ma` cha(?ng co' con / Kha'c gi` hoa no+? tre^n non mo^.t mi`nh

Va` co`n bo+?i, ti`nh du.c la` mo^.t va^'n dde^` ra^'t ddo+`i thu+o+`ng va` luo^n luo^n hie^.n die^.n trong cuo^.c so^'ng cu?a con ngu+o+`i nhu+ng dda~ ma^'y ai trung thu+.c kho^ng ma`u me` no'i ra chuye^.n a^'y. Ma^'y ai ddu+o+.c nhu+ Nga^n, tha(?ng tha('n thu+`a nha^.n vo+'i cu. Bo^'ng ra(`ng, Su+o+'ng con trai cu. dda~ la`m chuye^.n a^'y vo+'i mi`nh, ro^`i nhi`n xuo^'ng ca'i bu.ng ddang mang hi`nh ha`i ddu+'a cha'u no^.i cu?a cu..

Vi` va^.y, ?CO^? SU+O+'NG CU+O+'I VO+. kho^ng chi? dda^`y a('p tie^'ng cu+o+`i vui ma` co`n ra^'t dde.p ti'nh nha^n va(n. Ta'c pha^?m vu+`a mie^u ta? thu+.c cuo^.c so^'ng thu+.c cu?a con ngu+o+`i vu+`a vun va`o cho kha't vo.ng ha.nh phu'c cu?a ho., ta'n thu+o+?ng va` bie^?u thi. nie^`m vui, su+. ye^u me^'n vo+'i ho.. Ta'c pha^?m cu~ng kho^ng que^n phe^ pha'n nhu+~ng ca'i xa^'u co' the^? pha' vo+~ ha.nh phu'c tu+. do vo^'n co' cu?a con ngu+o+`i. DDo' kho^ng chi? la` ca'i xa^'u cu?a mo^.t so^' ngu+o+`i nhu+ cu. Va^.n luo^n to? ra khinh bi?, mie^.t thi. cay nghie^.t mo^.t ngu+o+`i nhu+ ?co^? Su+o+'ng ma` ngay ca? Su+o+'ng cu~ng pha?i la~nh mo^.t pha^`n su+. phe^ bi`nh nhe. nha`ng vi` dda~ dde^? cho ca'i di. ti'nh trong anh pha't trie^?n qua' dda`, ne^'u kho^ng ddu+o+.c Nga^n ddu+a va`o ca'i dde^m ddi.nh me^.nh a^'y ddu+a Su+o+'ng ve^` vo+'i ddo+`i thu+.c cu?a mi`nh thi` kho^ng bie^'t so^' pha^.n ddo+`i anh se~ ra sao?

Khi gu+?i cho to^i truye^.n nga('n "CO^" SU+O+'NG CU+O+'I VO+., nha` va(n DDa(.ng Xua^n Xuye^'n no'i vo+'i to^i ve^` ta'c pha^?m cu?a anh: ?Cha'u vie^'t cu~ng vo^.i ne^n cha^'t lu+o+.ng kho^ng ddu+o+.c nhu+ y'?.

Nhu+ng, ngoa.i tru+` hai tie^'ng tie^?u tie^.n tao nha~ qua', to^i tha^'y dda^y la` mo^.t truye^.n nga('n hay, ra^'t dda'ng ddo.c.

*

Sa`i Go`n, nga`y 12/12/2016

Ta'c gia, Nha` gia'o

Nguye^~n Ba`ng

Mu.c Lu.c

Mu.c Lu.c

IV. Ho^.p Thu+ Toa` Soa.n ___________________________________________________

Nguye^.t San Giao Mua` xin ca'm o+n nhu+~ng tha^n hu+~u dda~ do'ng go'p ba`i vo+? cho Nguye^.t San Giao Mua` so^' 273 . Mo^.t so^' ba`i kha'c se~ ddu+o+.c dda(ng da^`n va`o so^' to+'i. Mong mo?i se~ nha^.n ddu+o+.c nhu+~ng sa'ng ta'c cu?a ca'c ba.n bo^'n phu+o+ng dde^? cho Nguye^.t San Giao Mua` the^m pha^`n hu+o+ng sa('c trong tu+o+ng lai.

Mu.c Lu.c

The^? le^. dde^? nha^.n Nguye^.t San Giao Mua`:

1) DDe^? va`o danh sa'ch cu?a NSGM (subscribe),
   xin gu+?i email ve^`  GiaoMua@hotmail.com

2) DDe^? ru't ra danh sa'ch cu?a NSGM (unsubscribe),
   xin gu+?i email ve^` GiaoMua@hotmail.com 

3. Mo.i chi tie^'t, the^? le^., tha('c ma('c, xin gu+?i ve^`:
   GiaoMua@hotmail.com


4. Mo.i ba`i vo+?, ddo'ng go'p, xin gu+?i ve^`:
   GiaoMua@hotmail.com 
   Nguye^.t San Giao Mua`
   Homepage: http://www.GiaoMua.com


The^? le^. gu+?i ba`i cho Nguye^.t San Giao Mua`:

 

Mong ba.n gu+?i Ba`i cho GM theo ca'ch na`y la` to^'t nha^'t :
  

1. Du`ng ma^~u chu+~ Vietnet (VIQR) hay Unicode
2. Vie^'t Hoa chu+~ dda^`u cu?a ba`i va` bu't hie^.u. Vi' du.: Gio.t Mu+a Tre^n La'cu?a NS Pha.m Duy
3. Gu+?i ba`i ngay trong email (kho^ng ke`m file), dde^? cho BBT kho?i ma^'t co^ng download xuo^'ng dde^? ddo.c
4. Gu+?i ta^'t ca? ca'c ba`i trong 1 tha'ng 1 la^`n trong1 email, ne^'u tie^.n. 
5. Ba`i vo+? xin gu+?i dde^'n tru+o+'c nga`y 25 mo^~i tha'ng
6. Mo.i chi tie^'t, the^? le^., tha('c ma('c, xin gu+?i ve^`: GiaoMua@hotmail.com


Ca'm o+n ba.n ra^'t nhie^`u, vi` nha^n su+. co' ha.n, BBT kho^ng the^? ngo^`i dda'nh ma'y la.i tu+`ng dde^` ba`i hay bu't hie^.u. 

 

  

    

      

	DDi.a Chi? Lie^n La.c:
	

	Nguye^.t San Giao Mua`

		P.O . Box 	378

		Merrifield, Virginia 22116

		USA

    
  

Trang Nha` 







Web Site Hit Counter





 

Copyright
2002 by Giao Mua` e-magazine and respective authors