4. Lời Ru Từ Cõi Hư Không

ChinhNguyên/H.N.T.

1.Ðêm nửa tỉnh nửa mê/Thân chìm vào giấc mộng/Bàu trời xanh mênh mông/Hồn chơi vơi trong mây

Vũ trụ vô cùng tận/Lấp lánh ánh tinh cầu/Gió mây đuổi nhau chạy/Về khoảng trời xa xa.

2.Chợt như tiếng ai đó/Êm ái và ngọt ngào/Se sẽ vang bên tai/Ru ta vùi giấc ngủ

Không thời gian không gian/Không nhận thức cảm giác/Vũ trụ là thực thể/Hay tất cả hư vô.

3.Thân ta phi bản ngã/Linh hồn bay đi đâu/Không động cũng không tĩnh/Không hiện thực nơi nào

Sinh ra từ tiền kiếp/Qua Lão cội mai già/Bệnh hành hạ đau đớn/Rồi Tử về cõi âm.

4.Nổi trôi theo phận số/Sống thăng trầm bấp bênh/Trên giòng đời chảy xiết/Mung lung dấu bến bờ

Dùng sức lực chống trả/Ðịnh hướng vượt phong ba/Hay buông thả phiêu du/Mặc biến cố khăc nghiêt.

5-Ðêm sâu cảnh tĩnh mịch/Hiện hữu chỉ mình ta/Giữa vũ trụ vô tận/Cô đơn và cô đơn

Chập chờn hư với ảo/Mê tỉnh cuốn vòng quay/Lời ru từ đâu tới/Có phải từ hư không?


ChinhNguyên/H.N.T. , Sept.1.25 (698)

(Thể văn bài này pha Tuỳ bút+Thơ Tự do nên được chủ ý trình bày với các dấu gạch chéo ////để gợi ý đọc như một bài ca)

*PHỤ LỤC: GM#174,Oct.1.16

Lời Ru Của Suối

1.Bản thân: một giòng suối/Ðầu gác lên non cao/ Chân thả xuống sông rộng/Nước tràn ra biển khơi
Vũ trụ thật bao la/Giải Ngân hà lấp lánh/ Làn mây du theo gió/Ngược chiều vầng trăng trôi.

2.Tư duy là hữu ngã/Trong cõi thế gian này/ Hiện thực hay vô hình/Tồn tại hay tan biến
Âm vang nhịp tim đập/Ngực thở hơi thì thào/ Tình cảm vấn vương hoài/ Yêu thương hận thù ghét.

3.Thể xác ta hữu hạn/Tư tưởng không bến bờ/ Thân ta luôn trôi nổi/Trên giòng đời mênh mông
Bập bềnh theo mệnh số/Hay vững lái tay chèo/ Tuân lệnh từ khối óc/Hay buông thả lang thang.

4.Nằm đây không gian tĩnh/Tồn tại cõi riêng ta/ Vạn vật âm thầm động/Tâm tư mình triền miên
Không tự kiểm soát được/Phương hướng cuộc đời này/ Hãy hoà theo nhịp chuyển/Của thiên hà vô biên.

5.Trầm tư và tưởng tượng/Chắp cánh ta bay cao/ Ði cùng trời cuối đất/Mất hút vào thinh không
Thân không còn hiện hữu/Không bản ngã tư duy/ Không sinh cũng không diệt/Tất cả đều hư vô!

USA,ngày đầu mùa Thu 2012 (39)
(*Thể văn bài này pha Tuỳ bút+Thơ Tự do nên được chủ ý trình bày với các dấu gạch chéo /// để gợi ý đọc như một bài ca)



****

ChinhNguyên/H.N.T.

Mục Lục

5. Con Gái Nhà Họ Bạch

Lê Việt Ðiểu

Truyện Dài nhiều kỳ

không phải cô nói cho em học trò nhỏ tên Lành. Cô giáo nắm tay Lành, hai thầy trò cùng hướng về nhà bà Năm. Lành bổng hỏi:

- Cô ơi, chiều nay cô ở lại nhà em ăn cơm tối hả cô?

- Ừ, chi vậy em?

- Ngày mai có đi học hông cô?

Cô giáo khựng lại, cô thầm nghĩ ?Ừ, ngay mai sẽ ra sao nếu cô bỏ đi? Các em bé quê nầy sẽ ra saỏ? Bao nhiêu câu hỏi hiện lên óc cô và cô không có câu trả lời. Cô buồn buồn nhìn đứa học trò. Cô nhỏ giọng:

- Chưa biết thế nào em. Cô cầu trời phật cho mọi chuyện bình yên.

Lành nắm lấy tay cô chặt hơn. Lành hỏi:

- Chuyện gì vậy cô.

Cô giáo im lặng trầm tư, cô không muốn nói ra những điều đang suy nghĩ, cô ấp úng. Cô nhìn Lành và cô cầu mong sao cho em đừng hỏi nữa. Vừa rồi cô đã bỏ qua, cô giấu học trò của cô, nhưng trong lòng cô thì quá lo lắng... cô chưa biết, chính cô cũng còn đang lưỡng lự đắn đo. Chính cô cũng chưa biết chắc chuyện gì sẽ xảy ra thì làm sao cô chia xẻ những suy nghĩ của cô cho người học trò bé nhỏ nầy. Chuyện gì đang xảy ra quanh cô, quanh ngôi trường của cô và những người đồng nghiệp nam giáo viên đã bỏ đi hết. Thảo dúi mạnh miếng giấy đang cầm trên tay vô túi áo bà ba như một sự cương quyết không muốn nghĩ đến nữa.

Ngôi nhà bà Năm, nơi cô giáo Thảo ở trọ, thấp thoáng dưới bóng cây mít lão đầu hồi. Khoảng sân vuông bằng đất nện trống trơn không không còn những đống khoai xắt lát phơi khô. Bà Năm như những gia đình khác trong làng nầy mấy lúc gần đây không còn được làm ăn thoải mái, khoai sắn, lúa gạo đã không còn được mùa cho nên khoảng sân nhà bà Năm không tấp nập người đến đổi công xắt khoai, đạp lúa như những năm về trước. Cô giáo Thảo đến vùng này trong những

năm cuối của cuộc sống sung túc không còn được hưởng cái thú đồng quê như cô vẫn nghe các bà trong xóm kể lại.

Ðất nước đã độc lập, người ta không còn lo sợ chiến tranh chết chóc, nỗi vui mừng chưa kịp tan thì nỗi lo ập đến. Bà Hai, má của Lành, và gia đình là một mảnh đời điển hình trong thời buổi tiếp thu. Cuộc sống những ngày vui và bình yên không còn, cô giáo Thảo chỉ được nghe kể những buổi chiều có lễ cúng nước của những tín hữu Cao Ðài, những em bé theo đoàn người đến từng nhà làm lễ cúng nước. Lành kể:

- Cúng nước vui lắm cô ơi... em đi theo và em thuộc nhiều bài kinh cúng nước.

Cô giáo Thảo tìm hiểu về đạo Cao Ðài được nghe kể rằng, vào năm 1927, trong một đàn cơ tại Cần Thơ đã giảng nghĩa hai chữ Cao Ðài bằng bài thơ:

"Linh tiêu nhất tháp thị Cao Ðài

Ðại hội quần tiên thử ngọc giai

Vạn trượng hào quang tùng thứ xuất

Cố danh bửu cảnh Lạc Thiên Thai"

Nghĩa là:

Nơi Linh Tiêu trên thiên đình, có một ngôi tháp cao gọi là Cao Ðài; quần tiên thường nhóm đại hội trước bệ ngọc ấy; hào quang muôn trượng từ đó chiếu ra. Tên xưa của cảnh quí báu này là "Lạc Thiên Thai". Thượng Ðế đã mượn chỗ Ngài ngự làm tên của Ngài, Ðức Cao Ðài, để lập đạo Cao Ðài hay là Ðại Ðạo Tam Kỳ Phổ Ðộ.

Tháp cao ở điện Linh Tiêu,

Là nơi Tiên Phật lâm triều Chí Tôn

Hào quang chói rạng muôn phương

Thiên Thai cảnh quý noi gương Cao Ðài.

Về tôn chỉ và lịch sử khai đạo của đạo được mấy người lớn trong làng kể lại như vầy: ?Ðại Ðạo Tam Kỳ Phổ Ðộ tức là Phổ Ðộ nền Ðại Ðạo lần thứ ba. Nói đến Phổ Ðộ lần thứ ba

tức là đã có Phổ Ðộ lần thứ nhất và lần thứ hai.

Nhất Kỳ Phổ Ðộ, vào thời Ðức Phục Hy bên Trung Hoa, các vị Thánh Nhân sau đây giáng phàm cứu thế:

- Nhân đạo và Thần Ðạo: Ðức Phục Hy,

- Thánh Ðạo: Moses ở Âu Châu,

- Tiên Ðạo: Ðức Thái Thượng Ðạo Quân.

- Phật Ðạo: Ðức Nhiên Ðăng Cổ Phật.

Nhị Kỳ Phổ Ðộ, trong thời kỳ này các vị Thánh Nhân sau đây giáng phàm:

- Nhân Ðạo: Ðức Khổng Tử ở Trung Hoa,

- Thần Ðạo: Ðức Khương Thái Công ở Trung Hoa.

- Thánh Ðạo: Jesus Christ và Mohammed ở Âu Châu,

- Tiên Ðạo: Ðức Lão Tử ở Trung Hoa.

- Phật Ðạo: Ðức Thích Ca Mâu Ni hay là Sakya Muni ở Ấn Ðộ.

Tam Kỳ Phổ Ðộ, kỳ nầy Ðức Thượng Ðế dùng cơ bút lập đạo gom ngũ chi Ðại Ðạo làm một và không giao quyền giáo chủ cho người phàm nữa. Tại sao? Vì trước kia, năm châu bốn biển thiếu phương tiện giao thông, nhân loại sống lẻ loi, riêng biệt, Ðức Thượng Ðế phái những vị giáo chủ giáng phàm tại mỗi nơi khác nhau, tùy theo phong tục mở đạo độ đời. Ngày nay, thế giới đại đồng, trình độ văn minh của lòai người đã đến chỗ siêu việt, và loài người lại sanh nghịch lẫn nhau vì nhiều mối đạo khác nhau.

Vì vậy, chúng sanh cần phải có một tôn giáo duy nhất để thích hợp với hòan cảnh hiện tại và để cho chúng sanh thấy rằng mọi tôn giáo đều có cùng một nguyên lý và không còn kỳ thị lẫn nhau, mà phải thương yêu nhau chư anh em cùng một cha. Ðại Ðạo Tam Kỳ Phổ Ðộ hay là đạo Cao Ðài là một nền tôn giáo mới, bao gồm triết lý của ngũ chi Ðại Ðạo gồm có: Nhân Ðạo, Thần Ðạo, Thánh Ðạo, Tiên Ðạo và Phật Ðạo do Ðức Thượng Ðế hay Ðức Cao Ðài dùng huyền cơ diệu bút lập

nên vào năm Bính Dần 1926 tại Miền Nam Việt Nam. Người đệ tử đầu tiên của Ðức Cao Ðài là quan phủ Ngô Văn Chiêu thuộc quận Bình Tây, tỉnh Chợ Lớn. Năm 1920, ông Chiêu được đổi ra Hà Tiên, một tỉnh thuộc miền duyên hải phía tây của Nam Việt, nổi tiếng là một danh lam thắng cảnh. Với lòng mộ đạo, ông Chiêu thường lên núi cầu cơ thỉnh tiên. Ngày nọ, có một vị tiên cô giáng cơ cho ông hai bài thi:

"Văng vẳng nhạn kêu bạn giữa thu,

Rằng Trời cùng Ðất vẫn xa mù,

Non tây ngảnh lại đường gai gốc,

Gắng chí cho thành bậc trượng phu.

Ngần ngần trăng tỏ giữa trời thu,

Cái cảnh tây phương vẫn mịt mù,

Mắt tục nào ai trông thấy đấy,

Lắm công trình mới đúng công phụ"

Vị tiên cô có ý khuyên tu nhưng quan phủ Chiêu chưa ngộ đạo. Ngày 26 tháng 10 năm 1920, ông Chiêu được đổi ra Phú Quốc, một hòn đảo xinh đẹp ở vịnh Thái Lan. Quan phủ thường lên đỉnh núi Dương Ðông lập đàn cầu cơ. Nơi đây, Ðức Cao Ðài giáng cơ thu nhận ông Chiêu làm đệ tử, dạy ông trường trai và tạo Thiên Nhãn để thờ. Ðức Cao Ðài xưng là Cao Ðài Tiên Ông Ðại Bồ Tát Ma Ha Tát và dạy ông Chiêu phải kêu Tiên Ông bằng Thầy mà thôi. Ðến năm 1924, ông Chiêu được đổi về Sài Gòn, vẩn tiếp tục thờ phượng Ðức Cao Ðài và thỉnh thoảng có độ một số thân bằng quyến thuộc nhập đạo.

Cũng ở tại Sài Gòn, vào năm 1925, phong trào cầu cơ rất thịnh hành, có một nhóm công chức thường họp nhau đễ xây bàn cầu cơ. Lúc đầu, có vong linh của các thân nhân các vị hầu đàn về. Sau đó có các chư Tiên, chư Phật giáng cơ dạy đạo. Sau rốt, có một vị Tiên Ông xưng danh là A. Ă. Â. giáng cơ làm thơ họa vận. Vì cầu cơ bằng cách xây bàn rất chậm chạp bất tiện, Ðức A. Ă. Â. dạy chư vị hầu đàn dùng Ngọc Cơ

thay thế để có thể viết chữ mau lẹ hơn.

Ngọc Cơ được đan bằng giỏ tre, cần cơ bằng cây dương liễu, đầu chạm hình chim loan, cây cọ bằng mây, dùng để viết chữ xuống mặt bàn cơ. Ðến đêm 24 tháng 12 năm 1925, Ðức A. Ă. Â. giáng cơ cho biết Ngài là Ðức Ngọc Hoàng Thượng Ðế bấy lâu nay mượn tên A. Ă. Â. để độ dẫn chư đệ tử vào đường đạo. Ngài thâu chư vị hầu đàn làm đệ tử và giao phó phận sự truyền đạo Cao Ðài tại phương Nam. Trong số chư vị hầu đàn, có quý ông Phạm Công Tắc, Cao Quỳnh Cư, Cao Hoài Sang, Trương Hữu Ðức và Nguyễn Trung Hậu.

Thánh ngôn đêm 24 tháng 12 năm 1925:

"Muôn kiếp có Ta nắm chủ quyền,

Vui lòng tu niệm hưởng ân thiên,

Ðạo mầu rưới khắp nơi trần thế.

Ngàn tuổi muôn tên giữ trọn biên,"

"Ðêm nay, 24 tháng 12, các con phải vui mừng, vì là ngày của Ta xuống trần dạy đạo bên Thái Tây. Ta rất vui lòng mà đặng thấy đệ tử kính mến Ta như vậy. Nhà này sẽ đầy ơn Ta. Giờ ngày gần đến, đợi lệnh nơi Ta. Ta sẽ làm cho thấy huyền diệu đặng kính mến Ta hơn nữạ" Sau đó Ðức Cao Ðài dạy hai ông trong chư vị hầu đàn là Cao Quỳnh Cư và Phạm Công Tắc đến gặp ông Lê Văn Trung. Ông Trung, lúc ấy nguyên là nghị viên hội đồng quản hạt và hội đồng tư vấn chánh phủ Nam Kỳ, đang bị bịnh mù mắt, đi đâu cũng phải có người dẫn. Ðức Cao Ðài độ ông Trung nhập đạo và từ đó, nhờ huyền diệu của Ðức Cao Ðài, ông Trung trở nên sáng mắt và từ bỏ một cách dễ dàng bệnh ghiền á phiện và sống một cuộc đời gương mẫu của bậc chân tu.

Vào cuối năm Ất Sửu, Ðức Cao Ðài dạy mấy ông Lê Văn Trung, Phạm Công Tắc, Cao Quỳnh Cư v.v... Ðến gặp ông Ngô Văn Chiêu để được chỉ dẫn phương cách thờ phượng. Và hai nhóm đệ tử tuân lịnh Ðức Cao Ðài họp nhau lại lo phổ độ nhơn sanh. Mối đạo từ đó bành trướng một cách mau lẹ.

Không quen với làn sóng tín đồ ồ ạt bất lợi cho việc tu luyện, quan phủ Chiêu nhường phận sự phổ độ lại cho chư vị nói trên và trở về Cần Thơ lập nên phái Chiếu Minh Vô Vi.

Ông Lê Văn Trung được Ðức Cao Ðài chỉ định Quyền Giáo Tông Ðại Ðạo Tam Kỳ Phổ Ðộ. Dưới sự lãnh đạo sáng suốt của quý ông Lê Văn Trung, Phạm Công Tắc, Cao Quỳnh Cư, Nguyễn Ngọc Thơ v.v... cơ phổ độ lan tràn khắp nơi trong đại chúng và vào ngày 28 tháng 9 năm 1926, Hội Thánh chánh thức gởi bản tuyên ngôn khai đạo lên Thống Ðốc Nam Kỳ.? Bất cứ thời đại nào, khi con người quá khốn khổ, khi xã hội dẫy đầy tội ác, lọan lạc thì một tôn giáo ra đời. Từ ngàn xưa khắp thế giới nhân loại đã hữu phước có những tôn giáo như Ấn Ðộ Giáo, Do Thái Giáo, Bái Hỏa Giáo (Zoroasterism), Phật Giáo, Lão Giáo, Khổng Giáo, Thiên Chúa Giáo, Hồi Giáo v.v...

Xuyên qua các tôn giáo, người ta thấy rằng dù được thành lập ở những nơi khác nhau, vào những thời kỳ khác nhau, dưới những hình thức khác nhau, các tôn giáo đều có cùng một chơn lý. Chơn lý đó là một quyền năng tối cao, một Ðấng Tạo Hóa tạo nên càn khôn thế giới và muôn lòai. Ðấng Tạo Hóa luôn luôn ngự trong tâm khảm của con người. Các tôn giáo gọi Ðấng Tạo Hóa bằng những danh từ khác nhau. Ấn Ðộ Giáo gọi là Chơn Như Ðại Linh Quang, Do Thái Giáo gọi là Jehovah, Bái Hỏa Giáo gọi là Ahura Mazda, Phật Giáo gọi là Phật Tánh, Lão Giáo là Ðạo, Khổng Giáo gọi là Thái Cực. Thiên Chúa Giáo gọi là Ðấng Christ Hồi Giáo gọi là Allah, và con người gọi nôm na là Ông Trời, God, Dieu...

Nhưng rồi qua thời gian, chơn lý càng ngày càng bị tam sao thất bổn. Chúng sanh có khuynh hướng thiên về vật chất, càng đua tranh hiềm khích nhau, kỳ thị nhau vì tôn giáo khác biệt, thậm chí tàn sát lẫn nhau qua những cuộc thánh chiến dai dẳng. Tình người giữa cha con, vợ chồng, anh em, bạn bè thì bị vật chất chi phối. Trước những tệ trạng hiện tại, những khuynh hướng đại đồng được thành lập để làm một nhịp cầu

liên kết các tư tưởng và triết lý Ðông Tây như Ðạo để chỉ cho con người thấy rằng.

"Mọi tôn giáo đều có cùng một nguyên lý."

Ðức Chí Tôn dạy:

Nhiên Ðăng Cổ Phật thị ngã,

Thích Ca Mâu Ni thị ngã,

Thái Thượng Nguơn Thỉ thị ngã,

Kiêm viết Cao Ðài.

hay là:

Phật Trời, Trời Phật cũng là ta

Nhánh nhóc chia ba cũng một Già

Thích, Ðạo, Gia Tô tay chưởng quản,

Thương dân xuống thế độ lần ba.

Ðức Chí Tôn cũng còn dạy rằng: "Khi lập càn khôn thế giái rồi, Thầy phân tánh Thầy mà sanh ra vạn vật là vật chất, thảo mộc, thú cầm và nhân loại gọi là chúng sanh. Vậy các con đủ hiểu rằng mỗi vật hữu sanh nơi thế gian đều do chơn linh Thầy mà ra, có sống ắt có Thầy, Thầy là cha sự sống."

Hay nói cách khác, tất cả con người dầu thuộc sắc dân nào, dù thuộc giai cấp nào cũng đều là anh em với nhau có cùng một Ðấng Cha Trời. Mỗi chúng sanh đều có một phần chơn linh của Thượng Ðế. Vì vậy Ðức Chí Tôn mới dạy: "Thầy là các con, các con là thầy". Thật ra những lời dạy của Ðức Thượng Ðế Cao Ðài không khác chi những lời dạy của Ngài trong những ngàn năm về trước khi Ngài mở Ðạo Tiên, Ðạo Phật, Ðạo Nho, Ðạo Thánh. Trong Ấn Ðộ Giáo có dạy: "Thượng Ðế là đại linh quang, con người là tiểu linh quang". Ðức Chúa Jesus dạy: "Ta và Cha Ta là một".

Tuy nhiên, với thời gian, con người càng ngày càng chú trọng đến hữu vi sắc tướng, đến vật chất bên ngòai mà quên đi bản thể cao quý ở trong lòng mình và vì vậy càng ngày càng xa Chơn Ðạo. Ðể tái tạo cho thế giới nhân loại một đời sống

thánh đức, thái bình an lạc, Ðức Thượng Ðế lập nên Ðạo Cao Ðài, dạy cho mỗi người phải biết mình và mọi người cùng là anh em với nhau, vì ai ai cũng có một phần chơn linh của Ðấng Cha Trời, và mọi tôn giáo ở thế gian đều có cùng MỘT LÝ. (sách Ðại Ðạo Tam Kỳ Phổ Ðộ. Tài liệu Ðạo Cao Ðài)

*

Lành vẫn đi bên cạnh cô giáo, em không biết những gì cô đang suy nghĩ. Thảo chìm đắm trong bầu không khí đạo hạnh thiêng liêng, chân nàng bước đi và lòng lâng lâng. Thảo vẫn không biết Lành đang nhìn nàng chăm chú. Lành bất chợt hỏi:

- Cô ơi, mình đi đâu đây cô, mình đi qua khỏi nhà bà Năm rồi cô.

Cô Thảo đứng sửng lại:

- Ủa, sao em không nhắc.

Lành cười một cách bí mật, em đã biết có chuyện rất quan trọng đang xảy ra, qua lời nói ấp úng của cô giáo, Lành như hiểu phần nào.

- Dạ em có nói mà cô không nghe.

- Vậy sao? Thôi bây giờ mình quay lui thôi. Cô giáo Thảo cười giả lả.

Hai người quay bước, Thảo cố làm mặc tỉnh kể chuyện cho Lành nghe. Nàng kể chuyện lịch sử Hai Bà Trưng, kể chuyện bà Triệu Thị Trinh, vô tình hay cố ý cô đã khuyến khích tấm lòng quật cường bất khuất của những người phụ nữ Việt trong quá khứ. Lành hỏi:

- Bà Triệu Thị Trinh giỏi quá hả cô. Bà muốn chém cá tràng Kình ngoài biển Ðông chớ không chịu khom lưng làm tì thiếp cho người. Giỏi quá chừng hả cô.

Cô giáo Thảo không ngờ con bé học trò của cô để ý đến bà Triệu, cô lẩm bẩm trong miệng:

- Ừ, phụ nữ trong thế gian nầy được mấy tay. Cái hồi đó là thời mới lập quốc, đất nước mình còn bị nạn ngoại thuộc, quân

Tàu lúc bấy giờ đô hộ nước ta... Cái thời còn bị người Tàu coi là man di mọi rợ...

Cô bỗng quay lại nhìn vô mắt lành hỏi:

- Em thích bà Triệu lắm hả?

Lành cười:

- Dạ, bà giỏi ghê... giỏi như má em chớ hổng thua.

Thảo suýt la hoảng ?Ui cha, cái con nhỏ so sánh ẩu thiệt.? Cô ngưng lại được, miệng cô hơi há ra ngạc nhiên, nhìn Lành trân trối:

- Má Lành giỏi lắm hả em?

Lành được dịp nói về người mẹ:

- Cô hổng biết sao? Ba em đi hoài đâu có ở nhà, má em một tay lo ruộng, lo rẩy coi trong coi ngoài... lâu lâu ba em mới về một lần... mà sao cũng ngộ ghê, ba em hổng bao giờ ở nhà lâu. Mấy lúc sau nầy ba đi đâu lâu lắm chưa thấy về.

Thảo ậm ừ cho qua:

- Ừ... ừ ba đi làm chớ đi đâu. Nghe nói ba em đi làm ngoài thị xã Tây Ninh.

- Má em cũng nói như vậy.

Lành im một lát, nói tiếp:

- Mà ngộ lắm cô ơi... hình như má em đang chuẩn bị một chuyện gì đó, em thấy má hay lo ra lắm. Có lúc má hổng cho em đi theo đám bạn đi cúng nước.

Thảo ậm ừ:

- Ừ... ừ... tại má sợ em bị đau đó mà.

- Ðau hả? Ðâu có phải vậy đâu!

- Ừ thì hổng phải.

Lành cười:

- Cô nói cái gì lòng vòng hông hà. Thôi em hổng hỏi nữa đâu. Cô tưởng em còn con nít chớ gì?

Thảo chịu đứa học trò thông minh của cô quá. Cô đành

cười nói vuốt đuôi:

- Ðâu có, em đâu còn nhỏ nữa... lấy chồng họ chê già rồi đó.

Lành la oai oái:

- Cô nầy nói kỳ quá hà!

Thảo nhìn thấy cô học trò của nàng lớn hơn số tuổi của em. Cô đành im lặng bước đi.

Sân nhà bà Năm im ắng, con chó vàng vẫn thường nằm khoanh tròn trước hiên nhà, hôm nay bỏ đi đâu mất, bà Năm không có ở trước sân. Cô giáo kêu lớn:

- Bà Năm ơi, bà Năm.

Bà Năm từ trong nhà bước ra:

- À, cô về rồi đó. Chiều nay có người đến tìm cô.

Thảo bước lên hè, vừa kéo lành đi vô trong vừa trả lời;

- Dạ bà Năm. Ai vậy bà Năm?

Bà Năm ngồi xuống chiếc đòn làm bằng một khúc cây đẻo vuông vức bốn cạnh làm chiếc đòn ngồi. Bà duỗi chưn ra, tay cầm cây dao cán dài chuẩn bị xắt chuối:

- Tui hổng biết a cô giáo. Người ta hông nhắn gì hết.

Thảo bước khuất qua ngạch cửa:

- Dạ cảm ơn bà Năm.

Bước qua nghạch cửa, Thảo kín đáo đưa mắt liếc hai khu vườn bên hông nhà. Không có ai dòm ngó, cô kéo tuột Lành vô trong.

- Em ngồi đây chơi hay vô trong buồng của cô cũng được. Lát nữa phụ với cô xách cái va ly nhỏ nầy cho cô. Cô đi gom mấy cuốn sách.

Lành ngồi xuống chiếc ghế đẩu làm bằng gỗ mít, im lặng ngó quanh nhà không nói gì. Cô Thảo bước tuột vô trong buồng. Tiếng cô lầm bầm gì đó bên trong Lành không nghe. Lành suy nghĩ lung lắm. ?Chắc chắn là có chuyện rồi. Tại sao


(còn tiếp)



****

Lê Việt Ðiểu

Mục Lục

6. Thay Màu Áo

Bạch Liên

Sáng nay, màn sương mờ ảo vây kín bầu trời. Với dáng vẻ dịu dàng trải dài miếng voan yểu điệu trên mái ngói. Khi ông mặt trời còn đang đắp chăn ngáy ngủ. Những ngày cuối hè, ông mặt trời cựa mình, chễm chệ ngồi trên thiên đỉnh rất sớm.

Từ hừng đông rạng sáng, sợi nắng phải chu toàn công việc tô điểm dung nhan của mình. Nàng Hạ còn lơi lả, kéo dài bao lâu thì sợi nắng mệt nhoài bấy lâu. Ngày hè tia nắng phải gồng mình giăng tơ, thêu đan vẻ đẹp kiêu sa của nàng hạ.

Tới cuối ba tháng nóng hực, nắng chói chang không còn hăng say nữa. Nàng nắng ngừng reo, không thể làm tròn bổn phận của mình.

Trạng thái mệt mỏi thể hiện sáng nay. Những vạt nắng xanh xao, nay tỏ vẻ biếng lười èo uột. Gần ba tháng hè, mỗi ngày cứ phải trườn bò, bắc nhịp cầu mong manh xuống ve vãn các nàng Hoa cho thêm tươi thắm.

Ðã vậy, vạt nắng còn có nhiệm vụ vun bồi, tô phết diệp lục tố lên phiến lá cho thêm bóng láng mượt mà. Công việc tuần tự xoay đều theo cái vòng tròn khép kín, đúng như quy luật của đất trời:

? Bình mình giành lấy màn trời đêm đen.
? Một ngày thong thả trôi. Hoàng hôn xua đuổi sợi nắng vàng đi hoang, nhường không gian cho chị Hằng rong chơi với ngàn sao lung linh tô sắc trong dãy nhân hà.

***
Hai mươi bốn giờ đồng hồ cứ nhịp nhàng quay đều. Bầu trời đen tuyền được dịp an giấc, tạo nguồn năng động mới. Sáng mai trở mình, hòa nhập vào vũ trụ bao la.

Con người chúng ta cũng lút thút chạy lòng vòng theo sự sắp đặt của tạo hóa. Với bản năng sinh tồn đích thực trong mỗi trí óc, cũng là nguồn sinh lực tự nhiên thôi thúc, giúp mọi người bươn chải, mưu tìm kế sinh nhai.

Tận nhân lực, tri thiên mệnh. Mọi sự đổi mới không đến một cách tình cờ, mà xuất phát từ nỗ lực vượt qua chính mình, từ năm này qua năm khác, một cách kiên trì và bền bỉ.


Nắng ngừng reo, tháng chín về
Giao mùa gió bấc mải mê hú vèo
Lá xanh cố bám leo trèo
Ðành thay màu áo eo xèo vàng phai
*
Nắng ngừng buông sợi lắt lay
Gió thu khô hốc vờn bay hú còi
Lâu lâu quất mạnh lằn roi
Phố phường đóng cửa nằm thoi thóp buồn !

Bạch Liên
SEPT 17 - 2025

Canh Ngày Hè
Nhìn giàn lá xanh rì thoáng mát
Bông vàng nho nhỏ nhoẻn miệng cười
Lưa thưa lấp ló giữa trời
Chờ tay ai cắt xa rời giàn hoa
*
Nhiều nụ búp điệu đà chen chúc
Dáng thẹn thùng nằm khuất lá xanh
Lá xanh bao bọc chung quanh
Ba tuần trái lớn treo cành buông lơi
*
Trái tròn lẵng yêu đời tên Bí
Bí đao xanh thon nhỏ lửng lơ
Trên giàn nụ búp ngẩn ngơ
Mỗi ngày tắm nắng mong chờ trái xinh

Mùa hè đang tung hoành nhiều ngày nóng bức. Khí hậu khô khan là một phân bón thiên nhiên, giúp cây trái sum sê. Lá xanh rì chằng chịt tạo dáng vẻ đẹp nhất trong một năm. Miếng vườn sau nhà người Việt hải ngoại, ai cũng để dành miếng đất trống, gieo hạt rau, củ, quả cho vui mắt.

Thật ra, người trồng trọt cây trái sau nhà, có thú tiêu khiển cho vui qua ngày. Họ muốn có không gian xanh tươi, mát mẻ với ngọn gió hiu hiu thổi vào buồng phổi. Không khí trong lành giúp tâm hồn sảng khoái. Với bản tánh thích trồng hoa quả, rau xanh thì ai cũng phải siêng năng.

Mỗi buổi chiều tiết trời mát rượi, chân tình tang ra sân. Ta lắng nghe tiếng chim hót líu lo, cũng đủ vui khi ráng chiều vừa tắt nắng.

Nhất là, khi trên cành đậu trái, ta sẽ vui nhiều hơn. Tưới nước, rồi vận động chân tay, đi tới đi lui coi trái nào mình có thể hái, cắt cho ngày mai. Sẵn tiện, đôi mắt hoạt động, xoe tròn để được dịp ngắm nghé cây cao bao lớn, thầm cười trong bụng.

Thật ra, vui thú điền viên chăm sóc cây cảnh, thích trồng trọt, nhưng ăn không bao nhiêu. Nếu có nhiều trái thì cho bạn bè, biếu hàng xóm. Ai cũng nghĩ, nếu quá rảnh rỗi sẽ sanh ra thụ động, thêm buồn chán. Vì thế, người già hay trẻ thường tìm chút niềm vui khuây khỏa qua ngày.

Hơn nữa, người Việt có bản năng cần cù nhẫn nại, muốn có công việc để được lom khom, tập thể dục cho sức khỏe thêm thăng hoa.

Chao ơi, vui nhất là nhìn cành nhánh chi chích nở hoa vàng. Vài ngày sau, nụ búp thẹn thùng. Trái bí non choẹt chào mây trời, theo thời gian càng tròn trịa trái xinh. Gia chủ vui sướng, nhẹ nhàng cầm con dao cắt cái cuống ốm yếu nhưng lực lưỡng.

Sau đó, cô chủ ầu ơ đem bí vô nhà bếp gọt vỏ, cắt kiểu nào mình thích. Nồi nước sôi thoảng bay ngút trời hương vị tôm tươi, ngây ngất trên bàn ăn đơn giản.

Tôi thiết nghĩ, nếu tôi là cái cuống nhỏ xíu, mà ngày nào cũng khuân vác trái bí nặng trình trịch, nặng hơn mình một kí lô,.

Tôi chào thua, vì sẽ mệt mỏi lắm...lắm....sẽ xỉu lên xỉu xuống !...
SEPT 10 - 2025
****

Bạch Liên

Mục Lục

7. Người Ðậu Thủ Khoa

Kim Loan

****
Lần đó gia đình chúng tôi bay qua Texas để dự lễ ra trường High School của Kevin, thằng cháu, con trai út của ông anh Tư.

Ðại gia đình đi thành một phái đoàn, kéo đến hội trường của trường học, nhìn đám trẻ tưng bừng nhốn nháo, hớn hở vui cười, gọi tên nhau í ới, lòng tôi cũng vui theo.

Chương trình bắt đầu, cả hội trường im phăng phắc, sau các thủ tục ban đầu, các bài phát biểu của các thầy cô giáo, hiệu trưởng, là phần phát biểu cảm tưởng của người thủ khoa, valedictorian. Ðó là một cậu bé Mỹ da trắng, cao ráo, khuôn mặt sáng sủa, có nụ cười thật dễ mến. Bài phát biểu không dài lắm, có những đoạn hài hước khiến mọi người cười nghiêng ngã, khi nói về những kỷ niệm với các bạn và thầy cô. Ðoạn cuối thì cảm xúc lắng đọng, khi cậu nói về phút chia tay, về những dự định tương lai, cùng các bạn vươn tới những ước mơ, bước vào đời, giúp ích cho xã hội.

Kết thúc bài diễn văn, cả hội trường đứng lên vỗ tay thật dài, đâu đó vang tên những tiếng huýt sáo, gọi thật to từ đám học sinh: Matthew! Matthew! Matthew!

Ông anh tự hào quay qua nói với tôi:

- Ðó là Matthew, chàng thủ khoa, là bạn thân của Kevin nhà mình đấy.

Khi tan buổi lễ các học sinh xúm xít gặp nhau chụp hình với mũ áo với những nụ cười tươi vui. Nhóm người lớn chúng tôi đứng ở một góc, chờ cho bọn trẻ chụp hình vui vầy đã đời với đám bạn. Một lâu sau, Kevin trở lại, dẫn theo Matthew và giới thiệu với tôi:

- Cô ơi, đây là Matthew, người đậu thủ khoa của trường vừa đọc bài phát biểu lúc nãy đó cô.

Matthew tiến tới bắt tay tôi, bà chị dâu nhanh nhẩu nói tiếp:

- Nhóm chúng nó chơi với nhau từ năm lớp 10, Matthew thân với Kevin lắm, vẫn thường đến nhà chị để học bài hoặc đi chơi, xem phim mỗi mùa hè rảnh rỗi. Vậy mà đã sắp chia tay mỗi đứa một trường học, một ngành học khác nhau.

Tôi mỉm cười thân thiện với Matthew:

- Chúc Matthew đi tiếp con đường học hành được như ý nhé. Bài phát biểu hồi nãy hay lắm.

Matthew bẽn lẽn nhìn tôi, nói thank you. Tôi nhìn thằng nhỏ trổ mã cao ráo đẹp trai với mái tóc hoe vàng và cặp mắt nâu màu hạt dẻ, lại học giỏi nên cảm thấy quý mến ngay. Tôi hỏi Matthew:

- Kevin nhà cô sẽ học ngành computer, còn Matthew sẽ học gì?

Matthew cười rạng rỡ:

- Con sẽ học bác sĩ thú y.

Tôi tiếc rẻ:

- Nếu thích học bác sĩ sao con không chọn y khoa chữa bệnh cho con người cũng là điều tốt, học bác sĩ chữa bệnh cho thú vật uổng tài của con.

Matthew có lý của nó:

- Vì con yêu thú vật.

Nhiều học sinh ở Mỹ chọn ngành học chỉ vì những sở thích dù những ngành học ấy không dễ xin việc làm, không thích hợp với điều kiện hoàn cảnh của mình, cuối cùng lãng phí cả thời gian và tiền bạc. Nhưng tôi không dám ý kiến gì thêm vì biết trẻ ở Mỹ thích làm theo con đường chúng chọn. Ngay như con cháu nhà mình chắc gì chúng nghe nói chi đến con nhà người ta. Con cháu Việt sinh ra lớn lên ở xứ này, tụi nó thích học gì, bố mẹ cũng khó cản. Ở Canada tôi có quen vợ chồng anh nha sĩ kia, cứ tưởng thằng con trai sẽ theo nghề của bố mẹ, nhưng nó lại chọn ngành chẳng thể ngờ tới: Art! Anh chị ấy lúc đầu cũng thất vọng, buồn bã, nhưng cuối cùng cũng phải chiều theo ý con. Cũng may, sau một năm học Art, nó chán và đổi qua học Kỹ Sư, ba má vui mừng an lòng vì sợ ngành Art khó kiếm việc chớ không có ý chê bai gì ngành này. Tôi tự nghĩ biết đâu Matthew chọn đúng, sau này Matthew sẽ thành công với clinic chữa bệnh cho súc vật, vì ở Mỹ người ta thích nuôi thú cưng và sẵn sàng chi tiền săn sóc chúng.

Chúng tôi đến nhà hàng ăn dinner, có Matthew theo cùng. Kevin và Matthew ngồi cùng xe với bà chị dâu tôi, còn vợ chồng tôi đi theo xe ông anh. Anh tôi kể:

- Tội nghiệp Matthew, hoàn cảnh khá buồn, mẹ mất sớm khi nó còn bé, ba lập gia đình khác, Matthew ở với bà ngoại. Bởi vậy tụi anh thương cảm và yêu mến nó như Kevin, mỗi lần nó đến chơi, anh chị thường mời nó ở lại ăn cơm cùng gia đình nên Matthew quen dần và thân thiết với gia đình anh lắm. Hôm nay thằng nhỏ ra trường mà lại thủ khoa, bà ngoại thì già, còn bố nó cũng chẳng có mặt, thiệt là vô tình.

Bây giờ tôi mới hiểu vì sao Matthew cứ luẩn quẩn bên gia đình Kevin và cùng theo chúng tôi đi nhà hàng chiều nay. Lòng tôi bỗng dâng lên một nỗi cảm thương. Ngày vui của Matthew mà không có một người thân, trong khi Kevin nhà chúng tôi thì có quá đông người đi theo, chẳng biết Matthew có chạnh lòng?

Tôi hi vọng Matthew học giỏi, mai sau sẽ thành tài, là một bác sĩ thú y thành công, cuộc đời Matthew sẽ tốt đẹp hơn.

?????????..

Nhưng thực tế không như tôi suy nghĩ và ước mong, sau khi tôi trở về Canada, thỉnh thoảng nói nói chuyện phone với ông anh, thì được biết, trong khi các bạn chuẩn bị vào đại học thì Matthew thong thả dành 1 năm? nghỉ xả hơi, gọi là ?take a break?.

Tôi nghe tin mà xót xa, lo lắng. Tôi nhớ đến chuyện Evelyn, một đứa cháu bên chồng của tôi ở Utah và đứa bạn thân của nó là Camila, cũng tốt nghiệp High School cách đây mấy năm. Evelyn vào học ngành Registered Nurse 4 năm trong khi Camila quyết định nghỉ hai năm theo cha mẹ đi truyền giáo. Camila sẽ được cung cấp chỗ ăn ở miễn phí trong suốt thời gian 2 năm cô đi truyền đạo, Camila rất thích thú với công việc này, trước là được nghỉ xả hơi việc học hành cho đầu óc thảnh thơi, sau là được làm điều tốt lành và có ích, đi truyền đạo sau này sẽ được lên thiên đàng.

Hai năm sau Camila trở về, cô bé thất vọng và hoang mang khi thấy Evelyn vẫn đang tiến triển việc học hành và tương lai trước mặt sẽ có công ăn việc làm, còn Camila cảm thấy khó khăn khi bắt đầu lại với sách vở, nó ghi danh học ngành y tá 1 năm cho ngắn gọn để mau ra trường có việc làm mà sinh sống nhưng cũng không học nổi, Camila phải buông bỏ việc học và đi xin việc receptionist trong một cơ sở y tế. Camila khóc và kể cho Evelyn rằng những lần đi truyền đạo không đẹp như cô nghĩ, khi cô gõ cửa nhà, người ta không thèm mở và nếu mở cửa thì cũng lạnh lùng từ chối và tỏ ý không muốn bị cô gõ cửa làm phiền lần nữa. Camila hối tiếc đã bỏ lỡ 2 năm không học hành, giờ thì cô không còn ý chí làm lại từ đầu nữa.

Một hôm, đang nói chuyện phone với bà chị dâu, chị cho biết Matthew vừa đến chơi, tôi mừng rỡ nhờ chị chuyển phone cho tôi nói chuyện trực tiếp với Matthew. Tôi dùng hết lời lẽ, từ ngữ English trong khả năng của mình, tha thiết khuyên Matthew đừng nghỉ ngắt quãng việc học hành, phí thời gian và một năm trời biết đâu sẽ có nhiều đổi thay làm hao mòn nhiệt huyết, nhưng Matthew nói đường đi còn dài, học lúc nào chả được. Trước khi cúp phone, biết khó thay đổi được ý nghĩ ?take a break? của Matthew, tôi bắt nó hứa, tôi bắt nó thề, sau một năm phải đi học lại nhé, đừng lãng phí tuổi trẻ và tài năng của con. Matthew cười nhẹ, miệng cứ yes yes và cám ơn tôi đã quan tâm đến nó.

Tôi biết đó là quan niệm kiểu Âu Mỹ, của nhiều học sinh ở Mỹ, con gái cả của cựu tổng thống Obama cũng thế, cho rằng suốt thời gian trung học ?vất vả? tốt nghiệp xong phải nghỉ ngơi rong chơi ?lấy sức. Tôi tin tưởng và hy vọng Matthew học giỏi, nghỉ một năm cũng không ảnh hưởng lắm.

Một năm trôi qua, tôi nghĩ Matthew sẽ ghi danh vào đại học nào đó, hoặc thi vào ngành bác sĩ thú y như nó yêu thích, nhưng lại ngạc nhiên đến hụt hẫng khi nghe ông anh kể rằng Matthew sẽ ?đi làm. Người anh họ của Matthew giới thiệu Matthew vào làm manager cho một hãng điện tử cùng với anh ta. Matthew nói cần tiền nên tạm đi làm công nhân rồi năm sau sẽ đi học.

Trời ơi! Tôi thất vọng, tôi lẩm bẩm, ông xã tôi phải lên tiếng:

- Em thích lo chuyện bao đồng quá nhỉ, con cháu trong nhà mình còn chưa nói được, em lại đi lo cho con người dưng.

- Anh nói vậy mà nghe được sao! Ðúng, Matthew là người dưng, nhưng là bạn thân của Kevin cháu mình. Nhưng quan trọng hơn cả, là nó học rất giỏi, anh không nhớ Kevin từng nói, môn nào Matthew cũng đạt điểm xuất sắc đó sao, và anh ơi, em thương nó, vì nó mồ côi mẹ, không có ấm áp tình cha, nên em thực sự muốn nó phải thành công trên đường học vấn.

- Anh hiểu chứ, nhưng biết làm sao bây giờ, mong rằng nó sẽ chán việc làm và sẽ đi học như lời nó đã hứa với em.

- Thì em cũng mong như thế. Con nhỏ Hà trong nhà thờ mình kìa, con gái nó cũng xong High School, theo phong trào ?one year break? xin vào bán hàng McDonalds, đến nay hơn hai năm chưa thấy nó trở lại học, vì đi làm kiếm được chút tiền, hết hứng chuyện sách vở, bởi vậy em đang lo, sợ Matthew cũng sẽ như thế, nhất là khi nó không có cha mẹ bảo ban, dạy dỗ .

Cuối năm đó, tôi lại có dịp bay qua Texas thăm ông chú bị bệnh, lần này không thể ngồi yên được nữa, con cái nhà người ta mà tôi ấm ức sốt cả ruột như con cháu mình, tôi không muốn Matthew lãng phí thêm thời gian. Tôi nhờ chị dâu làm bún chả giò, kêu Kevin mời Matthew tới nhà ăn món mà Matthew rất thích. Lâu lâu hai đứa bạn gặp lại nhau cùng ăn món ngon nên không khí thoải mái vui vẻ. Tôi hỏi Matthew về chuyện đi làm, nó thành thật nói:

- Con muốn kiếm chút tiền tự lo cho bản thân, không như Kevin được cha mẹ thương yêu và chăm lo cả tiền bạc lẫn tinh thần.

Ðúng thế, Kevin vào đại học không phải mượn nợ như bao sinh viên khác, con nhà Việt Nam hầu như đứa nào cũng được cha mẹ khích lệ học hành, hi sinh tối đa cho con ăn học, còn Matthew thì ngược lại, bên cạnh nó không có cha mẹ quan tâm đến việc học của nó, như cây hoang tự mọc muốn ra sao thì ra. Sau một năm nghỉ học Matthew đã có chút thay đổi muốn đi làm một thời gian để kiếm tiền, rồi sau một năm đi làm điều gì sẽ xảy ra? Matthew sẽ quen dần với việc làm, quen dần với cuối hai tuần lãnh lương có tiền tiêu xài, sẽ xa rời thêm sách vở biết đâu sẽ không còn ý chí vào đại học?

Tôi kể cho Matthew nghe trường hợp Camila ở Utah và câu chuyện cô bé bên Canada đi làm McDonalds, rồi lại hết lời khích lệ, chỉ vẽ cho Matthew phải tiếp tục ngay việc học hành, hơn một năm qua rong chơi là quá đủ, là đã chậm hơn bạn bè cùng lớp rồi, đừng vì ham kiếm ít tiền mà bỏ phí thời gian. Hãy đi tìm tương lai tốt đẹp cho bản thân khi mà con học giỏi, có khả năng làm điều ấy.

Tôi nói để Matthew đừng mặc cảm:

- Không có tiền con cứ mượn ?student loan? và chăm chỉ học hành. Học xong sẽ trả nợ mấy hồi. Bao nhiêu sinh viên đã mượn nợ như thế mà.

Rồi Kevin cùng kể cho Matthew về từng đứa bạn của nhóm High School, đứa học ngành này đứa học ngành nọ, trong khi Matthew là người tốt nghiệp thủ khoa, học giỏi nhất trong nhóm, nhất lớp, nhất trường thì sao?

Tôi thêm vào, khích nó:

- Bao nhiêu người di cư đến Mỹ với giấc mơ Mỹ, còn con là người Mỹ chính gốc, sinh ra và lớn lên ở Mỹ, có khả năng học giỏi, chẳng lẽ thua họ sao?

Matthew ngồi nghe lặng thinh một hồi lâu, nó cảm động:

- Chưa bao giờ có ai để ý đến chuyện học hành của con, cho con những lời nhắn nhủ yêu thương như cô. Con sẽ suy nghĩ lại chuyện này, trước mắt thì con vẫn phải đi làm, vì con đã dọn ra ở riêng, share phòng với người anh họ, con cần tiền để trang trải cuộc sống hiện nay.

.....??..

Sau chuyến đi Texas đó, tôi vẫn theo dõi Matthew thông qua Kevin, nhưng chỉ được một thời gian ngắn thì Kevin cũng mất liên lạc với Matthew, có vẻ như Matthew đã dọn qua thành phố khác theo người anh họ, còn Kevin bận rộn với chuyện học Ðại Học và với bạn bè hiện tại. Những người bạn thân thời trung học chỉ thỉnh thoảng nhắn tin nhau. Ngày Kevin tốt nghiệp kỹ sư cũng không biết Matthew nơi đâu mà mời bạn tham dự.

Tôi mất dấu tích Matthew, tiếc nuối, trong khi ông xã tôi nửa đùa nửa thật: ?Anh nghĩ, Matthew cắt đứt liên lạc với Kevin vì nó ngại ?mụ cổ Canada nhiều chuyện, thích xen vào chuyện học hành của nó đấy. Em nhớ rút kinh nghiệm nha!?

Rồi câu chuyện cũng đi vào quên lãng, dẫu đôi khi chúng tôi xem lại hình ngày ra trường High School của Kevin và Matthew, lại bâng khuâng một chút buồn.

Ðầu năm nay, chúng tôi lại bay qua Texas dự tiệc 40 năm Kỷ Niệm Ngày Cưới của vợ chồng ông anh. Tiệc được tổ chức tại một nhà hàng Seafood mới mở tại Arlington. Trong thời gian chờ tiệc bắt đầu, tôi đi ra ngoài trước cửa tiệm gọi phone cho cô bạn thân ở Dallas, nói chuyện xong, Kevin từ đâu bước tới, khuôn mặt rạng rỡ:

- Cô ơi, con sẽ cho cô một bất ngờ.

Tôi chưa kịp hỏi thì trời ơi, chính là Matthew đi theo sau, tiến đến bên tôi. Tôi mừng rỡ ôm lấy nó, trong khi Kevin tiếp tục hớn hở:

- Cô ơi, con báo cho cô một tin rất vui nữa nè, cô bình tĩnh chưa?

Tôi hồi hộp, nôn nao nhìn Kevin rồi nhìn Matthew, hai đứa nhìn nhau cười, rồi Kevin nói như hét lên:

- Cô ơi, Matthew đang học năm thứ hai Y Khoa.

- Ôi, như một giấc mơ, cô thật hạnh phúc và mừng cho con, Matthew ơi!

Kevin hào hứng:

- Những năm qua Matthew cắt liên lạc với con vì nó trở lại trường, lo học thi MCAT (Medical College Admission Test), cứ ngỡ quên sách vở nhưng không ngờ điểm cao chót vót luôn nha. Matthew đã nghe lời khuyên của cô, là học bác sĩ y khoa sẽ giúp chính mình và những người khác. Trong bài Essay khi nộp cho trường Y khoa, Matthew đã nhắc đến cô, người là động lực thúc đẩy Matthew chọn Y khoa đó.

- Thật thế ư!?

Matthew gật đầu xác nhận, rồi kể:

- Tại buổi phỏng vấn, con có nói với họ, con nhớ mãi lời của cô từng nói với con: ?Bao nhiêu di dân qua đây với giấc mơ Mỹ, còn con là người Mỹ chính gốc, sinh đẻ và lớn lên ở Mỹ, có khả năng học giỏi, chả lẽ con lại thua họ saỏ?

Tôi nắm tay nó, xúc động hãnh diện:

- Cô cám ơn con nhiều lắm, ý chí của con mới là quan trọng đấy. Con sẽ học chuyên khoa gì, hay chỉ là M.D (Medicine Doctor)?

- Dạ không, con sẽ theo ngành chuyên về children, con cũng thích trẻ con như yêu thú vật vậy!

Sau đó, trong bữa tiệc, Kevin còn cho tôi biết thêm, vì Matthew đạt điểm cao nên có được vài học bổng hỗ trợ việc học, không phải mượn ?student loan? quá nhiều.



Trên chuyến bay từ Texas trở về Canada, hai vợ chồng tôi nói đủ thứ chuyện, cuối cùng lại quay về chuyện Matthew. Ông xã tôi cười, gật gù:

- Thật là một cái kết tốt đẹp, anh sẽ đề nghị chính phủ Mỹ trao cho bà Tám Canada, là em đó, một Huy Chương khen thưởng.

- Khen thưởng gì chớ!

- Vì nếu không có em, nước Mỹ đã mất đi một bác sĩ nhi khoa, pediatrician.

Tôi e thẹn, mắc cỡ:

- ?Ba Mươi chưa phải là Tết? anh nhé! Chúng ta hãy cùng cầu nguyện cho Matthew bền bỉ trên con đường này, vài năm sau còn phải vào chuyên khoa, rồi sau đó là thời gian thực tập Hospital Residency, tổng cộng cũng gần chục năm. Lúc ấy, Matthew chính thức là một Bác Sĩ thì em mới dám ... nhận Huy Chương!

KIM LOAN


BOM NỔ CHẬM

Hai vợ chồng chị Nở tiễn con gái và bạn trai của nó ra tận cửa garage, phụ hợ mang đồ đạc lỉnh kỉnh vào xe cho chúng, là những thứ chúng vẫn đem theo mỗi lần về thăm nhà như áo quần, giày dép, laptops, vật dụng cá nhân. Cuối cùng là nồi thịt kho trứng, chị dặn anh khiêng ra cẩn thận, để vào trong cooler, kèm theo mấy trái dưa leo, chúng nó lái xe hai tiếng về đến nhà là có món ăn cơm tối nay. Mọi thứ xong xuôi, chúng ngồi vào xe, cài seatbelts, chị theo ra lề đường dặn con:
- Amy nè, về tới nhà đem thịt kho ra hâm, ăn với dưa leo, nhe!
Chị cũng không quên thằng bạn trai của con:
- Benny, lái xe cẩn thận.
Nhìn hai đứa ríu rít bên nhau, chị Nở ấm lòng nhưng vẫn thở dài tự hỏi, hai đứa yêu nhau 4 năm, rồi sống chung với nhau 3 năm, bao giờ mới chịu làm đám cưới?
..................
Hai đứa quen nhau từ khi Amy vào Ðại Học năm nhất, dù Benny lớn hơn Amy 3 tuổi nhưng vì đổi ngành học, vào học trễ nên chúng học cùng năm nhưng khác ngành. Sau bốn năm Ðại Học, tình cảm thêm gắn bó, có chung một nhóm bạn thân, thỉnh thoảng rủ nhau đi du lịch ngắn ngày hoặc đi cắm trại, pinic vùng ngoại ô.
Từ khi mới quen, Benny đã được anh chị chấp thuận và đối xử niềm nở, vì Benny là chàng trai người Việt hiếu học, không đua đòi ăn chơi, biết cư xử với xung quanh. Qua những lần nói chuyện với Benny, anh chị biết ba má Benny có tri thức, nghề nghiệp tốt và nền tảng gia đình vững chắc. Suốt bốn năm Ðại Học, Benny ở ký túc xá của trường (vì nhà ba má nó ở xa, cách 6 tiếng lái xe), chị vẫn kêu Amy đưa Benny về nhà ăn cơm chung với gia đình chị vào cuối tuần, có khi còn bới thêm thức ăn cho nó đem về.
Hai đứa tốt nghiệp Ðại Học được nửa năm, Amy thông báo với anh chị:
- Ba mẹ ơi, con sẽ chuyển qua thành phố bên cạnh vì con mới được nhận vào làm trong một ngân hàng lớn ở bển.
Tụi nó nộp đơn xin việc ở cả hai thành phố, anh chị có biết. Benny được nhận ngay lập tức ở thành phố này vì kỹ sư dầu hỏa đang khan hiếm, còn Amy vẫn chưa được nhận bởi ngành business có nhiều người cạnh tranh, bây giờ mới được job nhưng phải ở xa gia đình hai tiếng lái xe.
Chị Nở nhanh nhẩu dàn xếp cho con:
- Con kiếm apartment nào gần chỗ làm cho tiện đi lại nhe. Benny làm việc ở đây, cuối tuần hai đứa thăm nhau cũng được.
- Dạ không, ảnh cũng vừa xin được chuyển qua chi nhánh công ty Dầu Hỏa chỗ con luôn, nên tụi con sẽ cùng qua đó.
Chị Nở hồi hộp:
- Vậy Benny sẽ... ở đâu?
- Ở với con chứ ở đâu! Tụi con mướn một apartment ở chung.
- Trời đất! Chưa cưới hỏi mà ở chung là sao?
Amy vô tư:
- Chứ mẹ nghĩ mỗi đứa mướn 1 phòng sẽ tốn kém biết bao, còn chuyện cơm nước nữa, ăn chung vẫn tốt hơn mà.
- Mẹ biết! Nhưng sao không cưới nhau, hoặc ít nhất là đám hỏi, là engaged, để người đời khỏi cười chê?
- Mẹ ơi! Con còn trẻ, mới 22 tuổi, Benny 25, cả hai mới có việc làm, thì cưới hỏi gì! Ngày nay chẳng ai lấy vợ lấy chồng sớm đâu mẹ.
Con gái học xong xin được việc làm, chị Nở mừng bao nhiêu thì lo buồn bấy nhiêu khi nghe con nói sẽ ở chung với bạn trai. Chẳng riêng gì chị mà chồng cũng thế. Hai vợ chồng sợ mang tiếng với bạn bè với họ hàng gần xa.
Chồng đành an ủi chị:
- Cũng may chúng nó sống ở thành phố khác cách nhà mình hai tiếng lái xe, có lẽ không ai biết chuyện này đâu.
- Nhưng lỡ con Amy... có bầu rồi chúng vác cái bụng bầu về nhà, chỉ vài lần thôi là cả thành phố biết hết anh ơi!
Nỗi lòng của chị Nở cũng như nỗi lòng của nhiều bậc cha mẹ nơi xứ này, khi con cái sinh ra lớn lên ở đây, theo văn hóa Tây Phương, con cái bảo sao thì cha mẹ nghe vậy chớ biết làm sao. Thấy chị Nở siêng đi Chùa, anh tưởng chị giận con nên đi Chùa cho quên sầu đời, chị nói thật lòng:
- Em cầu nguyện cho chúng cưới nhau sớm ngày nào em ăn mừng ngày ấy.
Sau một năm chúng sống chung, chị Nở nôn nóng chuyện cưới xin, anh nhắc chị:
- Chúng mới đi làm, còn phải dành dụm, đừng ép quá, con mình sẽ buồn.
Năm thứ hai, anh lại bảo:
- Tụi nó còn mê đi du lịch, tận hưởng đời sống sau mấy năm miệt mài học hành sách vở, thôi cho tụi nó thời gian đi em.
Vậy đó, năm nào anh cũng đưa ra lý do để an ủi chị (và cũng an ủi ảnh luôn).
..........................................
Năm nay là năm thứ ba, tụi nó mới đặt cọc mua căn nhà nhỏ, Benny cũng nhiều lần lái xe đưa Amy về thăm nhà nó vào dịp long weekend, Lễ, Tết, mà chuyện cưới hỏi chẳng thấy chúng đoái hoài, bên ?đàng traỉ cũng im re .
Tiễn con xong hai vợ chồng quay vào nhà, chị than thở với anh:
- Nhìn hai đứa đẹp đôi quá, không nghĩ đến thì thôi, chớ nghĩ đến là em rầu thúi ruột. Bốn năm quen từ Ðại Học, ba năm dọn ở chung, là bảy năm thanh xuân của con gái mình chớ ít ỏi gì, thiệt thòi cho nó quá.
- Xời, xứ này nam nữ bình đẳng, chúng nó chẳng nghĩ ai thiệt thòi hơn ai đâu em ơi.
- Bởi mới nói, ngày xưa phải đợi đến ngày cưới mới có chuyện ở chung, còn bây giờ nhớ đến cái thời ?khoan khoan ngồi đó chớ ra/nàng là phận gái ta là phận traỉ chỉ còn trong cổ tích thần thoại.
- Thời đó quá xa xăm, thời tụi mình thôi nè, anh nhớ hồi bên Việt Nam lúc mình mới quen nhau, được phép đi chơi, ba em dặn dò kỹ lắm, phải về nhà trước chín giờ tối, cứ làm như trước chín giờ là an toàn, hổng có chuyện ?ăn cơm trước kẻng? hay sao á!!
- Cái chính là sợ hàng xóm dèm pha dị nghị. Anh thử tưởng tượng cả xóm tắt đèn đi ngủ sớm, mà sau chín giờ anh đưa em đi chơi về, thì sớm mơi cả xóm sẽ có chuyện bàn tán đấy, mặc dù lúc đó nhà nào cũng đóng cửa mà vẫn ?nhìn? thấy ai đi sớm về khuya. Trở lại chuyện con gái mình nè, chúng tính để mòn mỏi đến bao giờ?
- Bên đây tụi nó vậy đó, nhưng dù con gái mình có muốn thì cũng phải chờ thằng Benny cầu hôn, gọi là propose trước đã. Con gái mình đâu có quyền yêu cầu, đề nghị.
- Ủa, anh mới nói ngày nay nam nữ bình đẳng, sao giờ lại nói cái vụ cầu hôn là do con trai chủ động?
- Vậy em muốn con gái mình quỳ xuống cầu xin, ý lộn, cầu hôn trước sao?
Chị Nở nghiêm giọng:
- Thôi thôi! Nhức cái đầu! Giờ em quyết định rồi, tháng sau tụi nó về nhà ăn birthday của Amy, tụi mình dàn xếp sao đó, để anh có dịp nói chuyện với tư cách hai người đàn ông, hỏi thẳng thằng Benny bao giờ sẽ cưới con gái chúng tôi!
- Nghe nói nó mời Cindy và Sally, là hai con bạn gái thân thiết thời đi học, có chỗ hở nào để anh nói chuyện riêng với Benny?
- Hai đứa bạn gái buổi chiều mới đến dự tiệc, còn cả buổi trưa, lúc Amy phụ em làm món gỏi, em sẽ làm bộ thiếu món gì đó rồi hai mẹ con sẽ lái xe đi mua, anh ở nhà có nhiệm vụ ... hỏi tội thằng Benny, hiểu chưa ?
- Những lỡ thằng Benny xung phong đòi đưa hai mẹ con đi mua đồ thì sao?
- Ðó là ?plan Ả, còn đây là ?plan B?: Amy chắc chắn sẽ tắm rửa, trang điểm trước bữa tiệc, cũng khoảng hơn nửa tiếng, lúc đó em sẽ kiếm cớ nhờ anh và Benny ra sau vườn xem lại cái hàng rào. Mà anh phải lựa lời khéo léo, không những để Benny trả lời đúng trọng tâm, mà để nó không kể lại cho Amy, kẻo con mình buồn.
Anh đăm chiêu suy nghĩ rồi cương quyết:
- Anh cũng hết kiên nhẫn với thằng Benny này rồi.
Chị được nước, lên giọng:
- Chớ còn gì nữa! Có con gái như bom nổ chậm. Hãy nhìn gương nhà chị Bảy thường đi Chùa với em kìa. Con gái chỉ cũng ở với thằng bạn trai mấy năm trời, đến lúc tụi nó mua nhà, chị Bảy mừng hết lớn vì nghĩ sẽ có đám cưới, ai dè đùng cái, con nhỏ mang bầu, sanh con, bây giờ đẻ thêm đứa nữa, chuyện cưới xin coi như chìm xuồng . Dù hai bên nội ngoại nhận cháu nhận con vui vẻ, tụi nhỏ đi đăng ký kết hôn, nhưng chị Bảy vẫn đau lòng vì con gái mình không có một cái đám cưới chính thức với bàn dân thiên hạ.
Anh muốn nổi nóng:
- Vậy thì không thể chậm trễ được nữa, anh sẽ có cách để nói chuyện với Benny.
- Dù sao, mình có con gái vẫn phải ...lép vế nghen anh, anh cứ vừa đấm vừa xoa, vừa cứng rắn vừa ngọt ngào, để nó phải có câu trả lời rõ ràng.
- Anh biết mà!
Chị xuống giọng bên tai anh như sợ ai nghe thấy mặc dù trong nhà chỉ có hai vợ chồng:
- Nếu cần, anh cứ nói với Benny chỉ cần làm một đám cưới đơn giản, gọn gàng trong gia đình hai bên và bạn bè thân thiết là đủ, cũng chẳng cần nhiều thủ tục rườm rà, một buổi tiệc cưới nho nhỏ tại nhà hàng cũng xong, miễn là có đám cưới! Và nếu cần ...
Anh sốt ruột cắt ngang:
- Mình xuống nước vậy đủ rồi, còn cần gì nữa?
Chị Nở huỵch toẹt:
- Nếu cần thì mình ... bao luôn, cho chúng tiền làm đám cưới cho đẹp mặt nghen anh!
Anh thở dài:
- Vậy là mình ... cho không biếu không con gái hả em? Ðành phải thế thôi, còn hơn bỗng một ngày nó rinh cái bụng bầu như con gái chị Bảy thì lúc đó là bom nổ banh xác chớ bom nổ chậm cái nỗi gì!
Chị Nở lại ý kiến:
- Anh nè, về phần em sẽ gọi cho ba má Benny, trước là để hai bên biết nhau, hỏi thăm chuyện mưa nắng, sau là thăm dò tình hình bên đó xem họ có nhắc gì tới chuyện hai đứa trẻ và có sốt ruột như mình không?
- Trời đất, sao em có số phone của họ, sao em lại chịu ... hạ mình như thế, xưa nay em ...chảnh lắm mà!?
- Vì con gái, em sẵn sàng dẹp bỏ tự ái, anh ơi!
- Vậy quyết chí nhé! Việc của anh là ?hỏi tội Bennỷ, và việc của em là lựa thời điểm thích hợp, phone cho ba má nó. Tụi mình cùng nhau phối hợp ?hành động?, tất cả vì con gái cưng của chúng ta.

Rồi ngày mong chờ cũng đến, buổi sáng chị Nở thong thả cắm mấy bình hoa tươi và chuẩn bị cho nồi bò kho ăn với bánh mì. Tiệc chỉ có 6 người, nên cũng không bận rộn nhiều, khi Amy và Benny về tới sẽ phụ chị làm gỏi, nướng bánh tôm cũng như chiên một mớ chả giò là xong. Benny đã đặt ổ bánh kem, chút chiều người ta sẽ giao tận nhà, hai đứa bạn gái của Amy sẽ lo phần trái cây và thức uống.
Vừa chăm chút nồi bò kho trên bếp, chị Nở liếc nhìn chồng đang ngồi uống cafe và lướt laptop nơi phòng ăn, chị lo lắng:
- Em hồi hộp quá anh ơi, không biết chút nữa sẽ là ?plan Ả hay ?plan B?, liệu tụi mình có ?diễn? đạt không hay sẽ bị bại lộ?
- Anh cũng căng thẳng và hơi lo khi anh nói chuyện được với Benny kết quả sẽ ra sao.
- Thôi chúng mình cùng cố gắng bình tĩnh, để em đi vào thắp nhang bàn thờ Phật phù hộ cho mọi việc êm xuôi, trót lọt.
Vừa xong nồi bò kho thì có tiếng cười nói ngoài cửa, dù tụi nó có chìa khóa nhà, chị vẫn chạy ra, thấy cả bốn đứa Amy, Benny, Cindy, Sally, chị ngạc nhiên:
- Ủa ủa...?
Amy nhanh nhẹn:
- Tụi nó muốn tới sớm phụ mẹ nấu ăn và chơi với con nhiều hơn, cả năm nay tụi con chưa gặp nhau mà mẹ!
Chị cười như mếu, đón tụi nó vào, tính đi tìm chồng để chia sẻ nỗi thất vọng vì kế hoạch ?hỏi tội Bennỷ coi như không thành, thì anh đang đứng sau lưng, đưa cặp mắt ?âu sầủ nhìn chị, cái ánh mắt chỉ có hai vợ chồng thấu hiểu mà thôi.
Căn bếp và phòng ăn chộn rộn hơn, mỗi người phụ một tay, tụi nhỏ nói chuyện rộn ràng, anh chị như cái xác không hồn, cười cười nói nói theo tụi nó mà trong lòng héo hon.
Ðến chiều các thứ đã hoàn tất, mọi người đứng quanh bàn ăn, sẵn sàng chờ anh ra lệnh nhập tiệc thì thằng Benny bỗng tằng hắng rồi mở giọng nghiêm trang:
- Con xin phép được có vài lời! Hôm nay là sinh nhật 25 tuổi của Amy, và trong không khí ấm cúng thân tình này, con xin được cầu hôn em Amy ...
Rồi nó quỳ xuống trước Amy:
- Amy, will you marry me?
Ôi, con nhỏ không nói được lời nào, lấy tay che miệng để ngăn tiếng khóc bật ra vì hạnh phúc. Chị Nở đứng kế bên con cũng đứng sững như trời trồng, anh Nở đứng bên Benny cũng há hốc miệng, ngơ ngác tưởng như trong giấc mơ, trong lúc Cindy, Sally la hét cổ vũ khi Benny đeo nhẫn cho Amy. Ðúng lúc đó có tiếng bấm chuông ngoài cửa, Benny chạy ra nhận ổ bánh kem và hai bong bóng hình trái tim, mỗi bong bóng có tên Amy và Benny. Mọi người xúm lại trầm trồ khi nhìn trên ổ bánh có hàng chữ: ?Happy Birthday Amy! Thank You For Saying Yes!!!?
Tiệc sinh nhật kiêm luôn tiệc cầu hôn diễn ra thật vui, chị nhiều lần nhìn Benny với ánh mắt dịu dàng, thầm cám ơn ?thằng rể tương laỉ đã dành cho vợ chồng chị niềm vui bất ngờ, vỡ òa sung sướng khi được chứng kiến con gái được cầu hôn. Ðến cuối tiệc, tụi nó phụ dọn dẹp, xếp chén dĩa vào máy rửa, rồi kéo nhau xuống phố, đi uống chút rượu và nghe nhạc ở quán bar kỷ niệm thời sinh viên của Benny và Amy.
Anh chị Nở cũng mau chóng vào phòng nghỉ ngơi với tâm trạng hân hoan phơi phới. Trong lúc mở tivi xem phim, anh cười mãn nguyện:
- Ðúng là người tính không bằng trời tính, em nhỉ?
Chị tiếp lời:
- Hồi trưa em rầu quá, vì biết PlanA và PlanB phải hủy bỏ, nhưng đâu ngờ Benny tặng cho chúng ta ... PlanC quá tuyệt vời, ?không làm mà tự nhiên thành?, cảm tạ ơn trên vô vàn.
Rồi anh quay qua nhìn chị:
- Rồi khi nào em sẽ phone cho ba má Benny?
- Thôi khỏi!
- Ủa? Mới hôm nào em còn dự tính phone cho họ mà?
Chị Nở vênh mặt:
- Ðó là lúc nó chưa cầu hôn con mình kìa! Anh không nghe tụi nó bàn năm sau sẽ đám cưới sao? Giờ chúng ta chỉ việc ung dung chờ bên kia phone đến trước, mình cũng phải có thể diện của... ?nhà sui gáỉ chớ!!
Vì quá vui nên anh chị tự thưởng cho mình một đêm thức thật khuya xem phim, sáng hôm sau còn đang nằm ?nướng? muộn màng trên giường thì có tiếng phone reo. Anh là người trả lời phone, đầu dây bên kia chính là ba của Benny, bày tỏ niềm vui, chúc mừng ?hai gia đình chúng tả và xin phép được đến thăm nhà một ngày không xa để hai bên biết mặt nhau, bàn chuyện cưới xin, trò chuyện tâm tình nhiều hơn. Chị Nở nằm bên cạnh, hóng nghe mọi sự với khuôn mặt hãnh diện, rồi chờ chồng xong cuộc phone, chị cười:
- Anh thấy em nói có sai đâu nà! Họ cũng nôn nóng và sung sướng như tụi mình.
Anh Nở khoe:
- Anh cảm nhận ba của Benny là người tử tế, chân thành và hiểu chuyện. Họ rất quý mến con Amy nhà mình.
Chị làm tới:
- Kỳ này bàn chuyện cưới xin phải đúng phong tục tập quán Việt Nam em mới chịu à nghen!
Anh hồ hởi:
- Phải có đám hỏi đám nói đàng hoàng, có heo quay nguyên con, có đủ các mâm trầu cau rượu trà bánh mứt...
- Còn nữa, cô dâu chú rể phải mặc áo dài khăn đống cho đúng truyền thống Việt Nam khi dâng rượu cho ba má hai bên, và phải có buổi sáng rước dâu pháo nổ rộn rã, xác pháo đỏ trước sân. Phần tiệc cưới, em sẽ bảo chúng nó chọn nhà hàng Á Âu nổi tiếng nhất thành phố này để ngon miệng vừa lòng cả khách Tây lẫn khách ta...
Anh gật gù:
- Còn mục nào nữa không em?
Chị Nở vùng ngồi dậy, bước xuống giường dõng dạc:
- Nói chung là không thiếu mục nào hết á! Bây giờ em sẽ lên ?Gu Gồ? hỏi cho đầy đủ. Con gái chúng ta sẽ có một đám cưới huy hoàng đẹp mặt cha mẹ trước quan viên hai họ. Con gái mình xinh đẹp thông minh, là cục cưng cục vàng của chúng ta, thì đâu thể đám cưới qua loa được, phải không anh!?

Edmonton, Tháng8/2025
KIM LOAN



NHỮNG HỌC TRÒ "ÐẶC BIỆT"

Từ giữa tháng Tám, trước ngày Lễ Labour Day, các trung tâm shopping đã rầm rộ quảng cáo ?On Salẻ cho mùa ?Back To School? . Các con tôi đã lớn, qua rồi cái thuở đi sắm backpacks, tập vở, giấy bút, lunch bags, áo quần, nhưng lòng tôi vẫn nao nao bâng khuâng nhớ về những kỷ niệm ấy . Cũng có lúc tôi lại nhớ ... chính tôi, ngày xưa là cô giáo trẻ khi còn ở Việt Nam, và nhất là những tháng ngày ở trại tỵ nạn Thailand, làm cô giáo ?đặc biệt? có những học trò cũng rất ?đặc biệt?.

Sau hơn hai năm gian nan đợi chờ, tôi đã may mắn đậu thanh lọc và chuyển về trại Transit chờ định cư. Nơi đây, tôi gặp lại vài Thầy giáo đã từng dạy English cho tôi khi mới nhập trại, họ gọi tôi vào trường ESL, phụ trách lớp English Vỡ Lòng cho người lớn tuổi .



Ðúng như tên gọi, các ?học trò? của tôi đều ...lớn tuổi hơn tôi khá nhiều. Có người lớn hơn vài ba tuổi, chục tuổi hoặc hơn vài chục tuổi cũng có, nhờ vậy mà vui lắm! Họ, có khi là những người miền Tây sông nước, nói Tiếng Việt còn chưa rành, nay phải bập bẹ học Tiếng Anh, hoặc những người bận rộn cuộc sống bên Việt Nam, chưa bao giờ nói Tiếng Anh, nay tập hợp vào đây, là học trò của cô giáo trẻ măng . Kiến thức Tiếng Anh họ kém hơn cô giáo, nhưng kinh nghiệm đời, kinh nghiệm sống của họ thì bao la. Ðôi lúc rảnh rang, cả lớp chuyển qua mục ?Tâm Sự Ðời Tôỉ, những câu chuyện đời, chuyện thời cuộc đất nước sau 1975, chuyện vượt biển ...nghe hoài không bao giờ chán.



Trong lớp, có vài học sinh nổi bật, dù là thành tích học tập hay bất cứ lãnh vực nào, cũng làm tôi nhớ nhiều. Ðầu tiên là anh Hoàng, một trong những nhiếp ảnh gia ở trại. Lúc ấy, đâu phải ai muốn hành nghề chụp hình cũng được, mà phải ?xã giaỏ, quen biết với ban quản lý trại (người Thái), các nhân vật trong Bộ Nội Vụ Thái (nắm quyền hành cao nhất ở trại) . Người chụp hình, sau khi chụp hình cho các khách hàng là đồng bào tỵ nạn, rồi đem các cuốn phim ra ngoài trại, đi rửa, rồi đem về giao hàng cho khách, tất cả những công việc đó đều do Trại cấp giấy phép đi ra đi vào cổng trại dễ dàng, rồi hàng tháng nộp tiền lệ phí, bao nhiêu thì vẫn là ?bí mật nội bộ?.



Anh Hoàng, là người được tất cả mọi người xung quanh quý mến. Khác với những người hay ?giao lưủ với lính Thái, nhóm điều hành Thái, thường bị người ta nhìn với ánh mắt dè dặt, nhưng Hoàng là người sống chân tình, khiêm nhường, vui vẻ, bản tính rộng rãi và dĩ hòa vi quý .

Hoàng, còn là ...đại gia dễ thương. Hễ lớp có buổi liên hoan thì Hoàng luôn mang nhiều bánh trái đến, chụp hình cho cả lớp thoải mái, ai muốn chụp riêng cũng được Hoàng tận tình hướng dẫn kiểu dáng, địa điểm, góc máy để cho ra những tấm hình đẹp nhứt . Riêng đối với cô giáo Loan, mỗi khi cần chụp hình để gửi cho thân nhân, Hoàng đưa tôi đi khắp trại, đến những nơi có cảnh đẹp, chụp xong, Hoàng luôn đề nghị chụp thêm ?chân dung cô giáỏ không lấy thêm tiền, Hoàng tặng cô giáo.

Anh Hoàng lớn hơn tôi 6-7 tuổi, nên dù là cô giáo, tôi vẫn gọi anh xưng em, nhưng Hoàng rất trân trọng khi gọi cô Loan và xưng tên Hoàng ngọt xớt.

Hoàng có cô bé người yêu, tên Minh, rất xinh đẹp, đúng nghĩa ?nhỏ bé? cả tuổi tác lẫn dáng người. Hoàng đậu thanh lọc, Minh rớt đang chờ ?tái thanh lọc? vì hai người đã kịp có baby, nên chắc chắn Minh nếu không đậu ?tái thanh lọc? ở trại, thì cũng sẽ về Việt Nam rồi đoàn tụ với Hoàng theo diện ?fiancé có con?.

Lúc đó, thằng con trai của Hoàng-Minh mới 6-7 tháng tuổi, mang nét đẹp của bố mẹ, kháu khỉnh, bà con trong lô ai cũng muốn mượn thằng bé đem về nhà ẵm bồng nựng nịu hoặc tha đi khắp trại cho nhiều người nựng ké .Tôi cũng vậy, ngày cuối tuần rảnh rỗi không đi làm, tôi hay ghé qua nhà Hoàng-Minh để nựng thằng nhỏ.

Bữa đó chủ nhật, sau bữa cơm trưa, tôi đi lang thang ra quán sữa đậu nành giải khát cái nóng mùa hè, lúc đi ngang qua nhà Hoàng-Minh, thấy Minh đang ru con ngủ trên võng, cửa mở rộng, tôi liền theo thói quen, ghé đầu vào nhìn thằng nhỏ, Minh liền nhờ tôi:

- Ôi chị đến đúng lúc quá, em đang chưa biết tìm ai, chị rảnh không?

- Ừa, chị rảnh.

- Vậy chị vào đưa võng ru bé ngủ giùm em nha, em chạy đi tìm anh Hoàng, từ sáng đến giờ ảnh đi nhậu chưa thấy về!

Tôi hiểu nỗi lo của Minh. Bởi như đã nói ở trên, Hoàng phải thường xuyên đi ăn nhậu xã giao với lính Thái để công việc chụp hình được êm xuôi thuận lợi. Nhậu thì phải có rượu bia, thuốc lá, về lâu về dài không tốt cho sức khỏe. Nhưng nguy hiểm hơn, là thỉnh thoảng còn có mấy em gái ?hậu phương? người Lào, người Cam và người Việt trong trại cũng được các lính Thái mời nhậu chung vui, hỏi sao Minh không lo, không ghen!?



Tôi biểu Minh cứ đi tìm chồng, còn tôi bước vào nhà, nằm xuống sàn, ru thằng bé, gió hiu hiu buổi trưa hè, và nhà bên cạnh mở băng nhạc bolero buồn mênh mang, làm tôi cũng thiu thiu một lúc rồỉngủ luôn hồi nào không hay. Mãi đến khi nghe tiếng Hoàng- Minh gây lộn, tôi mới sực tỉnh nhưng không dám mở mắt động đậy vì ?cuộc chiến? đang rất?gay cấn. Minh bù lu bù loa:

- Anh đã hứa với em biết bao lần, sẽ bỏ bớt rượu chè thuốc lá để giữ gìn sức khỏe ...

- Anh biết mà, nhưng công việc phải thế, anh sẽ cố gắng bớt lại, được chưa?

- Bớt gì mà bớt! Lần nào về cũng nồng nặc mùi rượu rồi ngủ vùi, đó là chưa kể mấy ?em gáỉ đỏng đảnh tại bàn nhậu, ai tin tưởng được!

- Xời ơi, em phải hiểu chồng mình chớ! Có cho vàng anh cũng không bao giờ đụng đến mấy nàng đó.

Minh vẫn không tha, vẫn lải nhải càu nhàu, dù Hoàng luôn nhỏ nhẹ năn nỉ và luôn miệng xuýt xoa, nhắc nhở vợ:

- Xuỵt! Em nói nho nhỏ thôi, để cô Loan ngủ, cô Loan nghe được thì kỳ lắm!!



Tôi cười thầm trong bụng, Hoàng đâu biết tôi đã dỏng tai nghe từ lúc ?cuộc chiến? vừạ..bắt đầu! Tôi đành tiếp tục ...ngủ say thêm vài phút nữa, chợt thằng bé giật mình thức giấc, tôi có cớ bật dậy, rồi ẵm thằng nhỏ đi chơi để ba má nó có dịp làm lành với nhau.

Trong lớp, còn có anh Tú, thuộc nhóm người ?già nhất lớp?, ngồi ở hàng ghế cuối cùng. Anh ấy ít nói, và qua vài chương trình ?Tâm Sự Ðời Tôỉ của lớp, ai cũng biết quê anh miền Trà Vinh, gia đình từng là chủ xưởng đóng ghe, rồi tổ chức nhiều chuyến vượt biên thành công, mấy năm trước là chuyến chót cả gia đình cùng đi nhưng anh bị lọt lại, bây giờ anh mới qua được Thailand. Vừa xong tiết dạy, chị Kiều đồng nghiệp trường ESL gặp tôi, nháy mắt mỉm cười:

- Loan nè, "trò" Tú lớp em ...

- Trò Tú sao hở chị?

- Trò ấy muốn tặng cô giáo Loan mấy cái bánh Trung Thu nhân mùa Rằm Tháng 8 này, nhưng trò ấy ngại ...Vì trò ấy có cảm tình đặc biệt với cô, nên nhờ chị nói trước giùm.

- Trời! Chị nói trò Tú mang bánh đến cho cả lớp cùng ăn cho vui.

Chị Kiều bây giờ mới nghiêm túc:

- Chị thấy anh Tú cũng được lắm đó, ảnh vừa ra lính chưa đầy năm là bị ?giải phóng? 1975, ảnh có tinh thần Quốc Gia, đang sinh hoạt trong nhóm Việt Nam Quốc Dân Ðảng ở trại ...

- Thì em có nói gì đâu chị, ai chả biết ảnh dễ thương, mà thôi, chuyện tình cảm cứ để đấy tính sau chị ơi!

Ðến ngày lớp liên hoan mừng Trung Thu, anh Tú mang đến góp vui hai hộp bánh có đủ bánh nướng và bánh dẻo. Cuối buổi tiệc, tôi chủ động theo anh Tú ra ngoài sân:

- Cám ơn anh Tú đã tặng em một hộp bánh, và tặng lớp một hộp bánh, cả lớp hôm nay thiệt vui.

Anh Tú ngại ngùng:

- Có gì đâu cô! Thú thiệt, nhiều khi tui cũng muốn mời cô đi uống cafe, ăn sáng, nhưng sợ ... khoảng cách ?Thầy-Trò? nên thôi.

Tôi đổi đề tài:

- Nghe nói anh mới có tên đi Mỹ tuần sau, chúc mừng anh.

- Ừa, danh sách mới có chiều qua, mà cô cũng đang chờ Mỹ phỏng vấn, phải không? Gia đình tôi cũng ở Texas, nếu có duyên thì chúng mình sẽ gặp lại nhau, nghen cô!

Chia tay anh Tú xong, tôi quay vào văn phòng, gặp ngay nụ cười ?bí hiểm? của cô Kiều:

- Ai biểu dạy lớp ESL cho ...người lớn mần chi!? Như chị đây, cứ dạy trẻ em thanh thiếu niên là trái tim tha hồ ngủ yên.

Tôi cười lớn:

- Dạ chị, em xin hứa, nếu có kiếp sau qua trại tỵ nạn, em chỉ đi dạy tiếng Việt tiểu học!



Nói đến lớp Việt Ngữ, tôi có một gia đình cả vợ chồng và hai đứa con đều là học trò của tôi. Số là, biết tôi là cô giáo ở Việt Nam, một người bạn nhất quyết rủ tôi vào dạy Tiếng Việt. Tôi nể lời, thế là thời khóa biểu của tôi kín mít mỗi ngày: dạy lớp ESL từ 7 giờ sáng đến 8 giờ sáng, rồi chạy ?show? qua trường Việt Ngữ từ 8 giờ cho đến 9 giờ 30 sáng, cuối cùng là chạy qua Văn Phòng Cao Ủy Ðịnh Cư làm cho đến 4 giờ chiều (có về nhà nghỉ trưa).

Tại trường Việt Ngữ có 4 khối lớp: Lớp A: Trẻ Mẫu Giáo-lớp 1-2/ Lớp B: Cho trẻ lớp 3-4-5/ Lớp C: Cho học sinh lớp 6- 7-8-9/ và Lớp D: Cho học sinh lớp 10-11-12.

Tôi phụ trách lớp B, tức là lớp 3-4-5, là vào lớp, tùy theo độ tuổi của mỗi em mà dạy Toán theo đúng trình độ, riêng môn Lịch Sử và Văn thì dạy chung.



Lớp của tôi, các em tuổi từ 9 đến 12 thiệt là dễ thương, tôi được làm đúng chuyên môn giảng dạy, đúng sở trường được đào tạo nên tha hồ tung hoành với các em nơi môi trường tỵ nạn. Trong lớp có hai anh em thằng Lụm và con Ðẹp, lanh lợi y chang như ba má nó là anh chị Hải, là học trò lớp ESL của tôi.

Họ là dân miền quê Kiên Giang, qua trại là ?con bà phước? tức là không có thân nhân nước ngoài viện trợ, nên họ buôn bán hàng rong, với mâm chuối chiên, chuối nướng bọc nếp chan nước dừa.

Chiều hôm đó tôi đang đi lang thang kiếm đồ ăn vặt, từ xa thấy chị Hải đang đứng chống nạnh đôi co với bạn hàng bên cạnh. Anh Hải đứng kế bên cố ngăn cản vợ, nhưng chị càng giận dữ:

- Tui nói cho nghe, đi qua trại là để định cư xứ phương tây, chứ không phải sống chết nơi này, nên đừng có mà tranh giành bon chen, đừng chơi xấu với tui.

Công bằng mà nói, chị Hải lanh lợi, là người biết trước biết sau, trong lớp học không gây hấn, mất lòng bất cứ ai. Chị và chồng rất siêng học, có khi buổi tối gần giờ giới nghiêm, tôi đi dạo trong trại, ngang qua nhà thấy anh chị thắp đèn làm bài tập, chị bảo cả ngày lo buôn bán nên chỉ có ban đêm mới rảnh học bài. Nay thấy chị đang vì miếng cơm manh áo mà gây lộn, tôi chẳng hiểu ất giáp gì, tính bỏ đi hướng khác thì thằng Lụm con Ðẹp nhìn thấy tôi, chúng khoanh tay cúi đầu chào, rồi la lớn:

- Má ơi, má ơi, cô giáo tới kìa!!!

Ai ngờ, câu nói đó lại có tác dụng ngay lập tức, anh Hải khỏi phải ra sức ngăn cản, chị liền dừng cuộc cãi vã, quay qua tôi, dịu giọng: ?Cô giáo ngồi chơi! Ăn chuối nướng hen?!? nhưng vẫn không quên quăng cho ?đối thủ? câu cuối: ?Nay có cô giáo nên tui bỏ qua, lần sau đừng trách tui!?.

Suốt buổi ngồi tiếp tôi ăn, chị Hải phân bày lý do sự xung đột, là vì chị bị ép uổng nhiều quá, không nhịn được nữa. Nhìn mồ hôi lấm tấm trên khuôn mặt chị, thỉnh thoảng cười mắc cỡ, y chang như nụ cười hồi Tết, vợ chồng chị gói bánh tét bán, tôi đặt mua hai cái cúng giao thừa. Ðến khi tôi ghé lấy, chị tặng tôi thêm 1 cái, nói là ?gia đình học trò tết riêng cô giáỏ. Tôi dứt khoát không nhận, lấy thêm tiền ra đưa, chị cũng dứt khoát không chịu, giằng qua kéo lại, cuối cùng tôi bèn lấy tiền đó lì xì cho thằng Lụm con Ðẹp chị mới cười bẽn lẽn chịu thua.



Vậy đó, những học trò ?đặc biệt? một thời của tôi, mỗi khi nhớ lại là cảm xúc dâng tràn vì những ân tình chúng tôi dành cho nhau nơi mảnh đất tạm dung ấy.

Tôi vô cùng biết ơn truyền thống ?tôn sư trọng đạỏ của dân tộc, tổ tiên mình để lại, mà câu ?nhất tự vi sư, bán tự vi sử đã in sâu trong giao tiếp của bao thế hệ người Việt Nam, cụ thể là người VNCH. Thế nên ở trại, dù có học trò lớn tuổi, họ vẫn trân trọng gọi tôi là ?cổ xưng ?em? hoặc xưng ?tuỉ ngọt ngào thân mến. Còn các em trong lớp Việt Ngữ thì khỏi nói, chúng sợ cô giáo một phép, dù chỉ là lớp học tỵ nạn, vì vẫn có mấy bà má ông bố hồn nhiên nói với tôi:

- Nó mà hư, cô cứ thoải mái goánh nó giùm tui nha!

Edmonton, Tháng 9/2025

Kim Loan

Mục Lục

8. Mơ Quê Trong Xóm Cỏ Của Nguyễn Khôi

Ðặng Xuân Xuyến

**** MƠ QUÊ TRONG ?XÓM CỎ?
CỦA NGUYỄN KHÔI
*
XÓM CỎ
"Khóm tre già đợi gió đứng bên ao"
- Anh Thơ
(Tặng: Ðặng Xuân Xuyến)
-------------------------
Mơ... được bỏ Cao Tầng về Xóm Cỏ
Ngồi bờ đê hít thở với sông dài
Ngắm dáng con đò trước cầu cao ngạo nghễ
Bãi ngô non thấp thoáng bóng ai...
.
Ta là kẻ lạc loài chán chê Phố Thị
Chàng Nhà Quê mê kéo vó đêm
Thả hồn thơ cùng chị Hằng "tăm" cá
Cánh tay trần "cất" cả ánh trăng lên...
.
Ta muốn quên cái thời đang biến động
Chỉ vài hôm đã sạch lũy tre làng!
Cánh đồng xanh đã thành Ðô Thị Mới
Ở giữa quê như chẳng có Quê Hương?!
.
Còn chút hẻo lẻ loi chòi Xóm Cỏ
Ta ra đây ngụ với Bác cu Bần
Nuôi vịt, trồng raụ..xuống sông kéo vó
No cái mùi Hoa Cỏ nức hương xuân...
*
Bắc Ninh, 12 tháng 03.2016
NGUYỄN KHÔI
LỜI BÌNH:
Lẽ thường, người ta mơ "từ quê" được "ra tỉnh", để được sống không khí náo nhiệt, sầm uất nơi phố xá, thị thành, thì nhà thơ Nguyễn Khôi lại mơ bỏ phố về làng, ngược với lẽ thường của nhân thế:
Mở được bỏ Cao Tầng về Xóm Cỏ
Ngồi bờ đê hít thở với sông dài
Ngắm dáng con đò trước cầu cao ngạo nghễ
Bãi ngô non thấp thoáng bóng ai...
Nhà thơ tự nhận mình "là kẻ lạc loài chán chê Phố Thị" nên mới mơ khác lẽ thường ở đời: "bỏ Cao Tầng về Xóm Cỏ", để được là:
Chàng Nhà Quê mê kéo vó đêm
Thả hồn thơ cùng chị Hằng "tăm" cá
Cánh tay trần "cất" cả ánh trăng lên...
Những câu thơ đẹp, hàm súc và tươi tắn chất thôn quê.
Những hình ảnh lãng mạn mà khỏe khoắn, phóng khoáng mà dung dị đời thường của ?Chàng Nhà Quể đượm hồn quê trong giấc mơ quê.
Tôi ngẩn ngơ với câu: ?Cánh tay trần ?cất? cả ánh trăng lên...?.
Nét tài hoa của nhà thơ Nguyễn Khôi ở những câu thơ này là sử dụng câu chữ rất "đắc địa", đặt đúng vị trí, đúng hoàn cảnh, đúng ngữ cảnh, không thể xáo trộn, thay đổi. Ví như câu: "Cánh tay trần "cất" cả ánh trăng lên..." nếu bỏ hoặc thay chữ "trần" bằng một chữ khác thì hình ảnh "cánh tay trần" rất đẹp, gợi nét vạm vỡ, phong trần và đậm đặc chất đàn ông sẽ không còn nữa, câu thơ sẽ thiếu ?lửả, nhạt đi và kém hay. Hoặc nếu thay từ "cất" bằng một từ khác thì câu thơ: ?Cánh tay trần ?cất? cả ánh trăng lên...? vốn hút hồn người đọc bởi hình ảnh thơ mộng, đẹp phóng khoáng kiểu Chử Ðồng Tử an nhiên tự tại giữa bãi Tự Nhiên: ?cất? cả ánh trăng lên...? sẽ không còn nữa, câu thơ cũng vì thế mà mất hay, hết duyên.
Ta đọc tiếp khổ thơ thứ 3 xem nhà thơ nói gì:
Ta muốn quên cái thời đang biến động
Chỉ vài hôm đã sạch lũy tre làng!
Cánh đồng xanh đã thành Ðô Thị Mới
Ở giữa quê như chẳng có Quê Hương?!
Ồ. Thì ra nhà thơ mơ bỏ Phố Thị về Xóm Cỏ là xót xa vì sự đô thị hóa "lũy tre làng" nhanh quá, khủng khiếp quá, còn hơn cả tằm "ăn rỗi": ?Chỉ vài hôm đã sạch lũy tre làng?. ?Mái rạ, bờ trẻ, nét đặc trưng bao đời của làng quê Việt chỉ trong "chốc lát" đã biến mất. Câu ?tắt lửa tối đèn có nhaủ sâu nặng tình làng nghĩa xóm "ngoảnh đi ngoảnh lại" chắc cũng chẳng còn ý nghĩa. Nhà thơ xót xa, "muốn quên cái thời đang biến động" nhưng làm không được, khiến nhà thơ rưng lệ, ngậm ngùi: "Ở giữa quê như chẳng có Quê Hương?!"
Chẳng có đau xót nào lớn hơn khi "Ở giữa quê" mà "như chẳng có Quê Hương?!". Một dấu hỏi, một dấu chấm than đặt ở cuối câu như mũi khoan xoáy vào thẳm sâu nỗi xót xa khi nhà thơ phải chứng kiến sự đổi thay đang tàn phá chất quê, hồn quê của ?cái thời đang biến động?.
Nhà thơ dồn liên tục, liên tục tâm trạng xót xa của kẻ cô đơn, lạc lõng bằng một loạt tính từ: "chút", "hẻo", "lẻ loi"... đặt liền nhau, đứng trong cùng một câu thơ, để sự cô đơn, nỗi bi thương, tuyệt vọng của kẻ vô gia cư ngay trên chính quê hương mình thẩm sâu vào trái tim người đọc. Ôi, đã "còn chút hẻo", nhà thơ lại bồi thêm hình ảnh "lẻ loi" của "chòi Xóm Cỏ" trong cùng một câu: ?Còn chút hẻo lẻ loi chòi Xóm Cỏ?, rồi nhấn nhá thêm bằng giọng ngạo nghễ, bông đùa: ?Ta ra đây ngụ với Bác cu Bần.?. Khiến người đọc se lòng với những quặn thắt: Có ai thất thế ra nhập nhóm người vô gia cư lại thản nhiên như vậy? Có ai sa cơ "nhập hội" mấy "bác thằng bần? lại bỡn cợt như thế? Không. Ðấy là nhà thơ đang cố mượn giọng bông đùa để bỡn cợt, giấu đi nỗi đau đang bóp nghẹt trái tim.
Ở 2 câu cuối, ở khổ thơ khép lại bài thơ, nhà thơ lại vẽ tiếp một giấc mơ quê, một giấc mơ không thể đơn giản hơn nữa, không thể nhỏ bé hơn nữa bởi những hình ảnh trong ước mơ rất đời thường, đời thường đến lam lũ mà đau đáu những khát khao trong trẻo của hồn quê, chất quê:
Nuôi vịt, trồng raụ..xuống sông kéo vó
No cái mùi Hoa Cỏ nức hương xuân...
Ôi, giấc mơ giữ lại chút hồn quê, chất quê của nhà thơ Nguyễn Khôi, hay đúng hơn là nhà thơ cất tiếng nói thay ước mơ giữ lại được chút hồn quê, chất quê trên mảnh đất thôn quê, của những người dân lam lũ mà nặng lòng da diết với quê hương, ở ?cái thời đang biến động" này sao mà lệ mặn ngược vào tim?!
Bởi, là mơ đấy, là khao khát chỉ ?tầm thường? thế đấy mà cũng e khó thành!
Ôi! Những giấc mơ quê trong thời đại kim tiền!
*.

Ðặng Xuân Xuyến

Mục Lục

9. Phong Cách Ðộc Ðáo .... Nguyễn Toàn Thắng

Nguyễn Toàn Thắng

****
PHONG CÁCH ÐỘC ÐÁO VÀ KHÁC BIỆT
TRONG THƠ VỀ RƯỢU CỦA ÐẶNG XUÂN XUYẾN

*

(Bài viết có dùng thông tin tổng hợp từ Chat GPT)



Thơ viết về rượu của Ðặng Xuân Xuyến có một vị trí riêng biệt và khá độc đáo trong bối cảnh thơ Việt hiện đại, khác biệt so với cả hai xu hướng chính là "thơ thị trường hóa" và "thơ học thuật hóa". Ông tạo ra một phong cách riêng và khác biệt ở chỗ: không quá trau chuốt về mặt hình thức nhưng lại rất chân thật và đậm chất đời sống với ngôn ngữ thuần dân gian, có chút ngang tàng, đôi khi lại cố tình ?tục hóả để phản kháng sự giả dối hay sáo mòn của văn chương bác học, đặc biệt là trong việc thể hiện nỗi cô đơn và những trải nghiệm cá nhân. Ông không cố gắng tạo ra tượng đài tư tưởng, mà là người "giữ ký ức bằng ngôn ngữ", "ghi lại những chấn động ngắn ngủi của tâm hồn" một cách sắc hoặc mờ, nhưng luôn thật. Ngay cả khi miêu tả cảnh xác thịt, đó là cái "tục của người từng trải", mang ý nghĩa nhấn mạnh phận người chứ không nhằm mục đích gây sốc hay dơ bẩn.

So với các nhà thơ đương đại khác, thơ của Ðặng Xuân Xuyến có thể được coi là độc đáo khi ông không ngại ngần phơi bày những góc khuất, những điều tiêu cực của cuộc sống và đối diện trực tiếp với những góc khuất, những điều tiêu cực đó, điều mà nhiều nhà thơ đương đại khác thường tìm cách né tránh. Ông không dùng rượu để giải thoát hay tìm kiếm những điều siêu nhiên mà thay vào đó, rượu được ông đặt trong bối cảnh đời thường, gắn liền với những nỗi niềm, trăn trở của cuộc sống hiện thực. Ông sử dụng rượu như một công cụ để đối diện với những khó khăn, thử thách và cả những nỗi buồn, mất mát trong cuộc sống, chứ không phải để trốn tránh hay quên lãng.

Ðặng Xuân Xuyến thường chọn chủ đề và bối cảnh xoay quanh những quán cóc vỉa hè, những bữa tiệc tàn, những mối quan hệ bạn bè, tình yêu và cả những vấn đề chính trị, xã hội. Rượu trở thành một phần không thể thiếu trong những bối cảnh đó, là chất xúc tác, là phương tiện để nhà thơ giải tỏa, chia sẻ và đối mặt với thực tế. Ông không chủ ý cầu kỳ về hình thức của thơ mà chú trọng vào sự chân thật, phóng khoáng của cảm xúc.

Ví dụ, trong khi nhà thơ Nguyễn Du viết: ?Khi chén rượu, khi cuộc cờ / Khi xem hoa nở khi chờ trăng lên? (Kiều) ; ?Lim dim nhấp chén bên song / Nhìn ra hoa rụng chất chồng trên rêu / Sống mà uống chẳng bao nhiêu / Chết rồi, ai xách rượu theo rưới mồ?? (Ðối tửu)..., thể hiện sự thưởng thức rượu trong không gian tao nhã và tri kỷ thì nhà thơ Ðặng Xuân Xuyến chọn cách viết: ?Rượu tới tầm ngật ngưỡng / Khật khừ ngất ngưởng vào đêm / Hớ hênh hàng xóm xộc xệch ngủ / Giật mình / Gió lạnh luồn đêm? (Tỉnh) ; ?Một chai / Một chén / Một tôi thôi / Một đêm gió quẩn chỗ tôi ngồi / Một bàn tay lạnh quờ vai lạnh / Một tiếng thở dài tôi với tôi!? (Một tôi),... thể hiện sự cô đơn, suy tư trong khoảnh khắc cá nhân. Hay như khi nhà thơ Nguyễn Bính viết "Em uống cho say đến não nùng/ Uống say cười vỡ ba gian gác/ Ném cái chung tình xuống đáy sông" để thể hiện sự buông thả, đau khổ trong tình yêu thì nhà thơ Ðặng Xuân Xuyến lại có những câu thơ như "Ngấu nghiến nhau chỉ giải nghiền cơn khát" hay "Thịt mày gắp / Tao nhai khó nuốt" để thể hiện sự giằng xé, sự đối diện trực diện với tình yêu, với cuộc đời.

So với các nhà thơ trung đại như Nguyễn Khuyến, Tú Xương, Nguyễn Công Trứ... thường mượn rượu để bày tỏ khí tiết, trách đời hoặc tự trào về thân phận trí thức với giọng điệu kín đáo, sử dụng nhiều ẩn dụ và ngôn ngữ có tiết chế. Ví dụ, trong bài "Rượu ngon không có bạn hiền" của nhà thơ Nguyễn Khuyến, ông dùng hình ảnh ?rượu ngon? để nói về sự cô đơn, và ?bạn hiền? để chỉ những người tri âm tri kỷ thì ngược lại, nhà thơ Ðặng Xuân Xuyến thường viết một cách trực tiếp, không cần ẩn dụ. Ông nói thẳng những điều muốn nói, ví như câu: "Rượu mày mời / Tao uống khó trôi / Thịt mày gắp / Tao nhai khó nuốt" trong bài ?Bạn quan? hoặc như câu: ?Thì bởi tâm mày trọn Thẳng Ngay / Tao mải loay hoay chọn Nghĩa Tình / Mà đời những rặt trò gian lận / Tao mày nếm đủ những gian truân.? trong bài ?Rượu với bạn?.

So với thơ về rượu của nhà thơ Bùi Giáng thường mang đậm chất lãng mạn, đưa người đọc vào thế giới của những giấc mơ, những suy tư triết học, với ngôn ngữ đa nghĩa, mang tính tượng trưng cao, tạo ra những hình ảnh thơ phong phú, giàu sức gợi, chứa đựng những triết lý sâu sắc về cuộc đời, về con người: ?Ngày nào trùng ngộ bước ra / Trùng sinh sương sớm đầu hoa cuối cùng / Chân trời mặt biển thong dong / Bình minh nắng gió mây hồng vèo baỷ (Uống rượu yêu đời),... thì thơ về rượu của nhà thơ Ðặng Xuân Xuyến lại mang đậm chất ngẫu hứng đời sống, không hoa mỹ và không né tránh những góc khuất của cuộc sống, đặc biệt là mảng đề tài chốn quan trường: ?Ừ, đời thế. Qua cầu thì hại ?bạn? / Dấn quan trường sao mày chả chịu ?khôn? / Ðục kín dòng mày lại cố gượng trong / Chúng nó đập bởi mày không chịu hỏng? (Quan trường). Rượu trong thơ Ðặng Xuân Xuyến là "chứng tích cho nỗi đau con người giữa đời thực thô ráp", giống như những câu chuyện trong quán rượu vỉa hè, thể hiện sự chán chường, thất vọng và cả những tiếng cười khẩy vào đời, đó không chỉ là phương tiện giải sầu mà còn là cách để "phơi bày, lột trần, để thở ra" những góc khuất của cuộc sống. Ðặng Xuân Xuyến có nét ?ngông? tương đồng với Bùi Giáng, nhưng không bị điên. Thơ của ông có sự phá cách, phóng túng, nhưng vẫn giữ được sự tỉnh táo và lý trí nhất định. Tóm lại, thơ về rượu của Ðặng Xuân Xuyến và thơ về rượu Bùi Giáng đều khai thác đề tài rượu nhưng cách tiếp cận và phong cách lại rất khác biệt. Ðặng Xuân Xuyến dùng rượu như một phương tiện để bộc lộ nỗi đau, sự phơi bày hiện thực đời sống thô ráp, không tô vẽ, trong khi Bùi Giáng sử dụng rượu để đưa người đọc vào thế giới mộng mị, huyền ảo, kết hợp giữa triết lý và cảm xúc cá nhân.

So với các nhà thơ đương đại khác thì trong khi nhiều nhà thơ đương đại tìm cách né tránh hoặc tô vẽ cho những trải nghiệm tiêu cực, Ðặng Xuân Xuyến lại đối diện trực tiếp với chúng, thể hiện qua những hình ảnh, câu chữ có phần "đắng, chát, khó nuốt" nhưng lại chạm đến nỗi cô đơn phổ quát của con người. Ðặng Xuân Xuyến không ngại để lộ những "vết xước, sẹo dài" trong tâm hồn, những góc khuất trong cuộc sống, và điều này tạo nên một sự gần gũi, một sự đồng cảm mạnh mẽ với người đọc.

Cụ thể, thơ của Ðặng Xuân Xuyến, đặc biệt là chùm "22 bàì thơ về rượu", không hướng đến sự hoàn hảo về mặt ngôn ngữ hay hình ảnh, mà tập trung vào việc thể hiện cảm xúc chân thật, thậm chí có phần gai góc và chua chát của con người khi đối diện với nỗi cô đơn và những khó khăn trong cuộc sống. Ðiều này khác biệt so với nhiều nhà thơ khác, những người có thể tập trung vào việc trau chuốt ngôn ngữ, tạo ra những hình ảnh đẹp, hoặc những nhà thơ khác lại đi sâu vào lý luận, triết học, đôi khi làm cho thơ trở nên xa rời với đời sống thực tế.

Hoặc khi nhiều nhà thơ đương đại khác viết về rượu thường thiên về tâm trạng cá nhân hóa, cô đơn kiểu thị dân, hướng đến vẻ đẹp lãng mạn, sự thanh cao, hoặc sử dụng rượu như một phương tiện để thể hiện tâm trạng, cảm xúc cá nhân, hoặc tìm kiếm sự đồng điệu, tri kỷ với những hình ảnh thơ mộng, bay bổng và tránh xa những điều "tục" hay trần tục thì Ðặng Xuân Xuyến lại khai thác rượu trong bối cảnh đời sống ngổn ngang, quán cóc vỉa hè, tiệc tàn, tình dục và những mâu thuẫn trong cuộc sống với một sự đau đáu tập thể, một cái tôi thô ráp, từng va đập với thực tế chính trị và xã hội. Ông ưa dùng lời thuần dân gian, khẩu ngữ, đôi khi ngang tàng, tự trào, đầy khinh bạc như một thái độ "ngông" của người không chịu nổi sự giả dối hay sự sáo mòn của văn chương bác học, không những là tuyên ngôn sống cho một kiểu nhà thơ muốn sống thật với chính mình, quyết ?không chiều lòng văn đàn? mà còn là lời tự bạch trần trụi, không hoa mỹ, không ve vuốt, không cần che giấu. Ðó là một kiểu thơ về rượu độc nhất vô nhị - thơ rượu của một người từng say và còn nhớ mọi điều trong cơn say đó.

Nếu như nhiều nhà thơ đương đại khác viết về rượu thường mang màu sắc siêu thoát, tìm kiếm lẽ sống, hoặc có tính chất giải trí: ?Ta uống cạn ly này nghe chếnh choáng / Ðêm lạc vào cung Quảng thấy Hằng Nga / Lòng dại ngây sương khói quyện la đà / Nghe phiêu lãng như là miền thu động....? (Tửu sầu - Hồng Dương) ; ?Bạn như biết mà không nói hết / Bạn cùng ta chén trước chén sau / Bạn uống cạn thì ta cũng cạn / Tửu lượng ta nào kém ai đâụ? (Mời trăng - Hoàng Trung Thông) ; ?Mạch máu căng lên những vệt rắn bò / Ðêm vĩ đại chôn vùi trong quán nhỏ / Rừng mang mang gọi từng khúc thu vàng / Rượu câm lặng chở những linh hồn rắn / Có một kẻ say hát lên bằng nọc độc trong mình? (Trong quán rượu rắn - Nguyễn Quang Thiều) ; ?Nụ cười ánh mắt bờ môi / Hình bóng em mãi rạng ngời đáy ly / Làm gì uống hết được đây / Ðầy vơi ly rượu vẫn đây bóng hình? (Rượu một mình - Hoàng Trọng Lợi) ; ?Lộn túi. Xem đây! Hết tiền rồi! / ?Tao mua bát chịu, trả sau thôi / Con đường chưa uống xe không chạỵ!? / Lại bát đầy ve lại liếm môi!? (Người Mèo uống rượu - Nguyễn Lâm Cẩn) ; ?Thuở xưa gõ chén nghêu ngao / Chưa tan vỡ, chưa khổ đau đoạn tình. / Giờ đây độc ẩm cõi mình / Uống sao cho cạn bóng hình ngày xưả (Rượu sầu - Phạm Thị Mai Khoa) ; ?Mặc đời bao nỗi bi, hoan... / Gặp nhau ta cứ say tràn cung mây! / Khi nào về với cỏ cây / Chỉ xin rưới: một chén đầy... Rượu quê!? (Rượu quê - Mai Văn Hoan)... Thì thơ của Ðặng Xuân Xuyến lại tập trung vào việc đối diện với hiện thực phũ phàng, những nỗi thất vọng và sự giả dối của cuộc sống. Ðặng Xuân Xuyến không tìm kiếm sự giải thoát hay ánh trăng để ngâm, mà thay vào đó thi nhân ngồi lại, cụng ly với những điều đó, thể hiện sự bất mãn và sự thật trần trụi của cuộc đời. Rượu được Ðặng Xuân Xuyến dùng để chịu đựng, để đối mặt với thực tại hơn là để giải thoát khỏi thực tại trần trụi của cuộc sống: ?Chả có gì người ngại bon chen / Ta vốn dĩ dạn đêm cùng gối lẻ / Người thì cũng đêm trường nát lệ / Vịn vào nhau mà sưởi ấm nụ cườị? (Chiều ta về) ; ?Ðợi xuân xuân chửa chịu về / Ðợi tình tình lại mải mê xứ người / Nâng lên ly rượu tự mời / Uống đi cho cạn nụ cười nhếch môỉ!? (Ðợi) ; ?Vội vã cuống cuồng quấn chặt nhau / Chẳng vì yêu / Chẳng vì đầu mày cuối mắt / Ngấu nghiến nhau chỉ giải nghiền cơn khát / Trách móc làm gì câu nói đầu môỉ (Tình vội) ; ?Chén rượu đấy, rót rồi, cứ uống / Nước mắt đan đốt tê dại đêm cuồng / Ðắp nụ cười nghẹn đắng lằn môi / Nuốt lấy nhau gán niềm tin tráo đổỉ (Rượu đêm nay) ; ?Ừ, đời thế. Qua cầu thì hại ?bạn? / Dấn quan trường sao mày chả chịu ?khôn? / Ðục kín dòng mày lại cố gượng trong / Chúng nó đập bởi mày không chịu hỏng? (Quan trường) ; ?Rượu tới tầm / Mày ghé tai tao / Nói thật nhỏ / Căng tai mới rõ / Làm người khó / Làm quan càng khó / Chốn quan trường chó vịt giống nhau / Mày than đời chỉ rặt những thau / Quan càng lớn chữ nhân càng nhỏ / Ví miệng quan giống trôn trẻ nhỏ / La liếm quen rồi nào biết bẩn nhở (Bạn quan)...

Sự khác biệt này giúp nhà thơ Ðặng Xuân Xuyến tạo ra một dấu ấn riêng, một phong cách không thể nhầm lẫn trong làng thơ Việt. Ông không cố gắng trở nên bóng bẩy hay hàn lâm, mà tập trung vào việc thể hiện một cách chân thật nhất con người, với đầy đủ những hỉ nộ ái ố, những nỗi cô đơn và những trải nghiệm đời thường nhất.

Tóm lại, thơ về rượu của nhà thơ Ðặng Xuân Xuyến mang một dấu ấn riêng, khác biệt với nhiều nhà thơ Việt Nam khác, đặc biệt là về giọng điệu và cách tiếp cận chủ đề. Ông không né tránh những khía cạnh đời thường, thậm chí có phần thô ráp của cuộc sống, không tô hồng nỗi đau mà đi thẳng vào nó với một phong cách mạnh mẽ, đôi khi có phần trần trụi và gai góc như một phương tiện để đối diện với hiện thực cay đắng của một nhà thơ đứng ngoài lề các thiết chế chính thống, đặc biệt là trong cách Ðặng Xuân Xuyến đưa rượu trở về với đời thường, với những khía cạnh đầy tính hiện sinh của cuộc sống.

*.

Hà Nội, tháng 9 năm 2025

Nguyễn Toàn Thắng

Mục Lục

IV. Hộp Thư Toà Soạn ___________________________________________________

Nguyệt San Giao Muà xin cám ơn những thân hữu đã dóng góp bài vở cho Nguyệt San Giao Muà số 277 . Một số bài khác sẽ được đăng dần vào số tớị Mong mỏi sẽ nhận được những sáng tác của các bạn bốn phương để cho Nguyệt San Giao Muà thêm phần hương sắc trong tương laị

Mục Lục

Thể lệ để nhận Nguyệt San Giao Muà:

1) Ðể vào danh sách của NSGM (subscribe),
   xin gửi email về  GiaoMua2025@gmail.com

2) Ðể rút ra danh sách của NSGM (unsubscribe),
   xin gửi email về GiaoMua2025@gmail.com 

3. Mọi chi tiết, thể lệ, thắc mắc, xin gửi về:
   GiaoMua2025@gmail.com


4. Mọi bài vở, đóng góp, xin gửi về:
   GiaoMua2025@gmail.com 
   Nguyệt San Giao Muà
   Homepage: http://www.GiaoMuạcom


Thể lệ gửi bài cho Nguyệt San Giao Muà:

 

Mong bạn gửi Bài cho GM theo cách này là tốt nhất :
  

1. Dùng mẫu chữ Vietnet (VIQR) hay Unicode
2. Viết Hoa chữ đầu của bài và bút hiệụ Ví dụ: Giọt Mưa Trên Lácủa NS Phạm Duy
3. Gửi bài ngay trong email (không kèm file), để cho BBT khỏi mất công download xuống để đọc
4. Gửi tất cả các bài trong 1 tháng 1 lần trong1 email, nếu tiện. 
5. Bài vở xin gửi đến trước ngày 25 mỗi tháng
6. Mọi chi tiết, thể lệ, thắc mắc, xin gửi về: GiaoMua2025@gmail.com


Cám ơn bạn rất nhiều, vì nhân sự có hạn, BBT không thể ngồi đánh máy lại từng đề bài hay bút hiệụ 

 

  

    

      

	Ðịa Chỉ Liên Lạc:
	

	Nguyệt San Giao Muà

		

		Merrifield, Virginia 22116

		USA

    
  

Trang Nhà 







Web Site Hit Counter





 

Copyright
2002 by Giao Muà e-magazine and respective authors